Malleus maleficarum (ed. II) - Facsimile/Pars Prima - Questio Tredecima

by Henricus Institor

Henricus Kramer

[[Malleus Maleficarum (Facsimile)]]

Prima Pars - Questio Tredecima in Ordine.

1490

Vide:

 Haec pagina sine abbreviaturis

 Haec pagina transscripta

Questio Duodecima	Questio Quartadecima

¶ Declaratur ſtio ſuꝑ uas ꝑmiones i​uinas quas eus iuſte ꝑmit videlʒ iabo­lum actoꝛem omnis mali peccare mul ⁊ pꝛi­mos parentes cadere ex quib maleficoꝝ ope​ra iuſte ꝑmittūtur. ⁊ eſt tredecima in oꝛdine pꝛime partis.
SEcūda ſtio mul ⁊ otio  eꝰ iuſte ꝑmit quaſdā creaturas āge­licas quas aliter condere nō potu­it ni q peccare poent etiaʒ actu peccare. Et quaſdaʒ mili mō creatas ꝑ gra​tiam ſeruare ⁊ hoc abſ pꝛruia temptatōe. hominē vero iuſte ꝑmit ⁊ temptari ⁊ pecca­re.  omnia c eclarant᷑. Nam ad pꝛouiden​tiam iuinā ꝑtinet vt vnūquod in ſua na­tura relinquatur ⁊ in ſuis naturalib oꝑibus nō omnino impediat᷑. qꝛ vt Dionius icit. iiij. ca. e i. no. Pꝛouidentia nō eſt coꝛrupti​ua nature ſed ſaluatiua. quo ſtante cū mani­feſtū t  cut bonū gentis iuinius ᷓ bo­nū vnius. i. ethi. Jta ⁊ bonū vniuer excedit bonū ꝑticulare cuiuſcū nature create in ꝑ­ticulari. Jdeo etiā attēdere opoꝛtet   pecca​tū oīno impediret᷑ ꝑ hoc multi gradus tolle­rent᷑ ꝑfectionis. tolleret᷑ e natura illa  pōt peccare ⁊ nō peccare. Ꝙ  icat᷑. t habuiet hō ex cōditione nature vt pꝛius tactū ē. R­detur. Si nullū pct fuiet ſubſecutū ī actu ſed ſtatim cōfirmatio tūc ſemꝑ lateret q͛d gr̄e eberet᷑ in bonis erga eū ⁊ q͛d ptās peccādi potuiet ⁊ plura alia q͛b ablatis vti vni­uer multū etraheret᷑. Decuit etiaʒ vt nullo ſuggerente ab extra peccaret. ſed occaonem peccandi ex ſe ipſo ſuſciꝑet q ⁊ fecit vbi eo equalis ee voluit. q eſt intelligenduʒ non mpliciter ⁊ irecte nec indirecte. ſed ſolum m q͛d. ⁊ hoc eclarat᷑ ter auctoꝛitatē Eſaie. xiiij. Jn celū aſcendā ⁊ milis ero altimo. nō e mpliciter ⁊ irecte. qꝛ c habuiet in​tellectū ligatū ⁊ erroneū aetendo aliq͛d q bi erat impobile. Cognouit e ſe ee cre​aturam ⁊ a eo creatū. ⁊ ideo equalē fieri crca​toꝛi cognouit hoc bi ee impobile. Nec etiā indirecte qꝛ cū totū bonū angeli ⁊ creatu­re ē in hoc  eo ſubeſt. cut tota claritas ae​ris eſt ī hoc  ſubijcit᷑ radijs ſolis. ideo hoc ab angelo nō potuit aeti. qꝛ aetijet ↄtra bonū nature ſed aetijt ei equalitatē nō ab​ſolute ſed ſcm q͛d. hoc c ē. cū eus habet ꝑ naturā ſuā uo. beatitudinem ⁊ bonitatem ⁊ aliud ⁊  ab io omnis creature beatitudo ⁊ bonitas tranſfundit᷑. vidēs āgelus ignita­tem nature ſue qua creaturis cūctis emine­bat voluit ⁊ aetijt a ſe ī oīa inferioꝛa beati­tudinē ⁊ bonitatē eriuari. ⁊ hoc ꝑ ſua natu­ralia ita  ie pꝛimo illa ex natura haberet ⁊ c alie creature ex nobilitate ſue nature acci­perent. Et qꝛ etiā illa aetijt a eo ⁊ ſub eo volens ee ūmō iſta haberet ideo nec etiam qᷓntū ad modū habendi eo equiꝑari voluit. ſed tantūmō m q͛d. Nota inſuꝑ  quia ſuū ederiū attētauit vt ad actū ꝑduceret. ideo ſubito ſuū ederiū alijs expoſuit. Et qꝛ ſu​bito etiā fuit alioꝝ āgeloꝝ vio ederij ⁊ cō​ſenſus ꝑuerſus ſui ederij. Jdeo peccatum pꝛimi angeli alioꝝ peccata excet ⁊ pꝛecet quātitate culpe ⁊ cauſalitate. nō t uratōne. ita  illud. Apoca. xij. Draco e celo cadens traxit terciā ꝑtem ſtellaꝝ. Et in figura leuia­than habet᷑. Je ē rex ſuꝑ oes filios ſuper­bie ⁊ rex. m pħm. v. metha. ꝛ pꝛincipiū in­quātum mouet ꝑ ſuā volūtatem ⁊ imperiū ​bi ſubiectos. Jdeo ⁊ ſuū peccatū alioꝝ occa­o peccandi fuit. ita  ie pꝛimus a nullo ex​trinſeco temptatus alios extrinſece tempta­uit. Et q͛dem q ictū ē  inſtantenea oꝑatō in oib illis fuit exemplificat᷑ hoc ex ſenbi​libus. Nā mul tꝑe ſunt illuminatio aeris. vio coloꝛis. ⁊ iſcretio rei viſe. Hec ad lon­gum poſui vt ↄderando tam ſtupendā per­mionē iuinā ſuper nobilimas creatu­ras ter vnū ūtaxat peccatū ābitōnis quō nō ꝑticulares ꝑmiones ſuꝑ maleficoꝝ ope​ra ter maioꝛa pctā ᷓtum ad aliquas cir­cūſtantias admittet. Naʒ maleficoꝝ peccata in varijs circūſtantijs pct angeli ⁊ pꝛimoꝝ parentū excedūt vt iam in ſecūda ſtione pa​tebit. Sed ⁊ hoc  ꝓuidentia ei iuſte ꝑmi­t pꝛimū hoīem temptari ⁊ peccare ex his  icta ſunt e tranſgreoꝛib āgelis ſatis pa­tere pōt. Sicut e ad eundē finē homo ⁊ an­gelus creati fuerūt ⁊ ī libertate arbitrij relicti Jdeo vt beatitudinis miū nō abſ merito perciperēt ideo cut āgelus a caſu nō fuit ­ſeruatus vt poteſtas peccandi ex vno. ⁊ ptās gratie ↄfirmatōnis ex altero ad ecoꝛem vni​uer pateſceret. ita ⁊ circa hoīem ſeruari opoꝛ​tuit. U ⁊. ſ. Tho. in. ij. i. xxiij. arti. ij. Jllud ex quo eus aaret laudabilis nō ebet pe­nitus impediri. ſed in peccatis etiā eus ap­paret laudabilis cū ꝑ miſericoꝛdiā parcit ⁊ ꝑ iuſticiā punit. v nō ebuit peccatū impedi­re. tantūmodo bꝛeuiter ⁊ recapitulādo ad ꝓ­potum redeamus icamus. Ꝙ iuſta ei ꝓ­uidentia homo in his ꝑmius eſt multis rō­nibus. Pꝛima vt oſtendatur ei potentia qui ſolus inuertibilis ē omnis aūt creatura mu­tabilis. Secūda aūt rō vt eclaret᷑ ei ſapien​tia  ex malo ſcit elicere bonū. q non potuit fieri ni eus creaturam peccare permiet Tercia vt manifeſtet᷑ ei clementia. in qᷓ xs ꝑ moꝛtē ſuā hominē ꝑditū liberauit. Quar­ta vt oſtendatur ei iuſticia  nō ſoluʒ reddit bonis pꝛemia ſed ⁊ malis ſulicia. Quinta vt homo nō t peioꝛis conditionis ᷓ alie cre​ature quas omnes c eꝰ adminiſtrat vt eas agere ꝛijs motibus nat. Unde ⁊ hominē pꝛopꝛio arbitrio relinquere ebuit. Sexta ē laus hūana laus e viri iuſti  potuit ⁊ nō eſt tranſgreus. Septima eſt ecoꝛ vniuer. quia cut triplex maluʒ culpe pene ⁊ amni inuenitur ita ex ooto triplex bonū. ſ. ho­neſtū bonū electabile ⁊ vtile. ecoꝛat᷑. Nam culpa ecoꝛat᷑ honeſtas. ꝑ penā electabili­tas. ꝑ amnū ſumma vtilitas. Et ꝑ hec patet reſpono ad argumenta.

Solutiones argumentoꝝ.
NAm ad pꝛimū vbi icit᷑ aerere  ia​bolo ꝑmittat᷑ ptās nocēdi homīb t hereticū. Ootū potius patʒ. qꝛ ­cut aerere  eus nō ꝑmittat hoīem ex liber​tate arbitrij peccare q vult ē hereticū. ita aſ­ſerere  eus pct imittat inultū. hoc autē fit ꝑ ptātem nocēdi hoīb in vindictā maloꝝ ⁊ ad ecoꝛē vniuer. iuxta illud Auguſ. in li. ſoliloq͛oꝛū. Juſti e ⁊ ita ē vt nūᷓ edecꝰ culpe t ne ecoꝛe vindicte. Pꝛobatio eni​ argumēti nō valet e ſapiente ꝓuiſoꝛe qui excludit efectū ⁊ malū qᷓntū pōt. qꝛ aliud eſt e eo q͛ habʒ curā ꝑticularē ⁊ e ꝓuiſoꝛe vni­uerſali. Nam pꝛimꝰ ex malo nō t elicere bo​nū cut vniuerſalis ꝓuiſoꝛ facit vt ꝑ ceden​tia patuit. Ad ſecundū patuit  tam potētia ᷓ bonitas ⁊ iuſticia iuina pateſcūt in hoc  mala ꝑmittit. v q icit᷑. Aut eus poteſt mala impedire aut nō. Dicit᷑  pōt impedi­re ſed nō ebuit rōnib tactis. Nec valet in­ſtantia  icat᷑ ergo vult mala fieri cū poteſt impedire ⁊ nō vult. qꝛ vt in argumentis ꝓ ve​ritate tactū eſt. Deus nō poteſt velle mala ne​ vult mala fieri ne vult malū nō fieri. ſed vult ꝑmittere malū fieri ⁊ hoc ter ꝑfectōnē vniuer. Ad terciū Auguſ. ⁊ pħs loquūtur e cognitione hūana cui melius ē nō cogno​ſcere mala ⁊ vilia uplici e cauſa. Pꝛimo qꝛ ꝑ ea impedimur interdū a cōderatione ma­loꝝ ⁊ hoc contingit qꝛ non poumus mul multa intelligere. Etiā ⁊ ea e cauſa  cogita​tio maloꝝ ꝑuertit interdū voluntatem in ma​lū. Hec aūt in eo locū nō habent qui intelli­gunt oīa opera hoīm ⁊ maleficoꝛū abſ aliq̊ efectu. Ad quartū apꝉus curam ei a bob remouit. vt oſtēdat  quia creatura rōnalis habet ꝑ liberū arbitriū ominiū ſui actus vt ictum ē. Jdeo vt ei imputet᷑ aliq͛d ad culpā vel ad merituʒ ⁊ reddat᷑ ei iuxta hoc pena vel miū. habet eus ſpecialē e eo ꝓuidentiaʒ ſcm  irrōnabilia nō ꝓuidentur. Uelle aūt aerere  indiuidua irrōnabiliū creaturarū ex illa auctoꝛitate nō ꝑtinerent ad iuinā ꝓ­uidentiā eet hereticū. qꝛ eet aerere  non omnia ſubiecta eent iuine ꝓuidentie ↄtra ſcripture ſacre ↄmendationē ſuꝑ iuinā ſa­pientiā  attingit a fine vſ ad finē foꝛtiter ⁊ iſponit oīa ſuauiter. ⁊ eet erroꝛ rabbi moy​ſes vt in argumētis ꝓ veritate patuit. Ad q͛n​tum qꝛ homo nō eſt inſtitutoꝛ nature. ſed vti​tur naturalib oꝑib artis ⁊ virtutis ad ſuuʒ vſum. Jdeo ꝓuidentia humana nō ſe exten­dit ad necearia que ex natura ꝓueniūt. vt  cras ſol oꝛiatur. ad  t ſe extendit ꝓuidētia ei eo  ie ē actoꝛ nature. Unde ⁊ efectus naturales. etiā  ex curſu reꝝ naturaliū ꝓue​nirent adhuc iuine ꝓuidentie ſubiacerent. quare ⁊ Democritus ⁊ alij pħi naturales er­rauerūt attribuentes ſoli necetate materie quicq͛d inferioꝛib accideret. Ad vltimū licet ois pena infligit᷑ a eo ter peccata non ta​men ſemꝑ maioꝛib peccatoꝛib maleficia in­fligūtur. vel qꝛ iabolus nō vult vt illos af­fligat ⁊ tēptat q̊s iuſto titulo podere ſe cer­nit. vel ideo vt nō ad eū accelerant. iuxta il­lud. Multiplicate ſunt infirmiť. poſtea acce­lerauerūt ⁊c̈. Et  omnis pena infligit᷑ a eo ter peccata patʒ ex ſentib. qꝛ iuxta Hiero​nimū. Quicq͛d patimur peccatis noſtris me​remur.