Malleus maleficarum (ed. II) - Facsimile/Pars Prima - Questio Secunda

by Henricus Institor

Henricus Kramer

[[Malleus Maleficarum (Facsimile)]]

Prima Pars - Secunda Questio in Ordine.

1490

Vide:

 Haec pagina inabbreviata

 Haec pagina transscripta

Questio Prima	Questio Tercia

Secūda queſtio.

AN catholicū t aerere  ad effectuʒ maleficialē ſꝑ habeat emō cū malefi​co ↄcurrere vꝉ  vnꝰ ne altero vt e​mon ne malefico vꝉ econuerſo talē effectum pot ꝓducere. Et arguit᷑ p͛mo  emō ne malefico. Augꝰ. ī. li. lxxxiij. q. Oīa  vibiliť fiunt etiā ꝑ inferioꝛes ptātis aeris fieri poe credūtur. Sed oīa nocumenta coꝛꝑalia non ſunt inuibilia ſed potiꝰ ſenbilia. igit᷑ etiā a emonibus fieri pt. Pꝛeterea ex ſcripturis nocumēta iob illata vbi ignis e celis ceci­dit ⁊ familiā cū gregibꝰ pecoꝝ vno impetu cō​ſumpt ⁊ turbo omū eijciēs liberos occi­dit emō ꝑ ſe abſ maleficis ↄcurrēte tmō iuina ꝑmione oꝑatꝰ ē. g̊ a ꝉı ī alijs  ma­leficis aſcribūtur. patʒ ⁊ e. vij. viris ſare vir​ginis q̊s emō occidit. Pꝛeterea q͛cq͛d t vir​tus īferioꝛ abſ āminiculo virtutꝭ ſuꝑioꝛis poteſt ⁊ virtus ſuꝑioꝛ abſ amminiculo vir​tutis inferioꝛis. Sed virtus inferioꝛ pōt cō​citare grandines ⁊ inducere infirmitates abſ­ auxilio virtutis ſuꝑioꝛis. Dicit e Alber​tus e ꝛietatib reꝝ  ſaluia putrefacta cer​tis modis vt ibidem ponit  ꝓiecta fuerit in fontē mirabiles ↄcitabit in aere tempeſtates Pꝛeterea  icatur.  emon vtit᷑ maleficio nō ter indigentiā ſed ter eius quā querit ꝑditionem. Contra Ariſtoteles. iij. ethicoꝝ. Malicia ē voluntariū. q pꝛobat per hoc  nullus oꝑatur iniuſte volūtarie nō velle in­iuſtū ee. ⁊ voluntarie ſtupꝛantē nō velle in­continentē ee. ⁊ ꝑ hoc etiam legiatoꝛes pu­niūt malos qua volūtarie mala operantes. Demon ergo  oꝑatur ꝑ maleficā oꝑatur tā­ᷓ ꝑ inſtrumentū. ⁊ cū inſtrumentū epēdet ad volūtatē pꝛincipalis agentis ⁊ nō volūta­rie agit  cōcurrit nō erit ei actio imputanda nec per ↄſequēs punienda. Sed cōtra  ni­hil pot efficere in inferioꝛib abſ malefi­cis. Pꝛimo e generatione. Omnis actio eſt ꝑ contactum. Et quia nō eſt aliquis cōtactus emonis ad coꝛꝑa cū nihil habeat cū eis cō­mune. ergo vtit᷑ aliquo inſtrumēto illi influē​do virtutē ledendi ꝑ contactum. Juxta hoc etiā  maleficia pont fieri abſ oꝑe emo­nū. pꝛobatur per textum ⁊ glo. ad Gala. iij. O inſenſati gallate quis vos faſcinauit veritati non obedire. glo. quidam habēt oculos vrē­tes qui ſolo aſpectu inficiunt alios ⁊ maxime pueros. Eſt ad hoc etiam Auicen. vi. natura​lium. li. iij. ca. vlti. ita icens. Multotiēs aūt anima oꝑatur in coꝛpoꝛe alieno cut in pꝛo­pꝛio quemadmodū eſt opus oculi faſcinātis ⁊ eſtimationis oꝑantis. Et eandem ſententiā etiam ponit Algaʒel libꝛo. v. ſuo phycoꝛū. ca. ix. Putat etiam Auicenna licet non teneat᷑ in illo  virtus imaginatiua etiaʒ abſ viſu pot extranea coꝛꝑa īmutare. vbi nimis ex­tendit virtutem imaginatiuam. ⁊ capimꝰ hic virtutem imaginatiuam nō inquantū iſtin​guitur contra alias virtutes ſentiuas inte​rioꝛes vt eſt ſenſus cōmunis ⁊ fantaa ⁊ eſti​matio. ſed inquātū includit omnes illas vir­tutes interioꝛes. Sed bene verū  talis vir­tus imaginatiua poteſt tranſmutare coꝛpus coniūctum. ſcilicet illud in quo eſt. cut ho­mo poteſt ambulare ſupꝛa trabem  eſt in me​dio vie. Si vero pota fuerit ſuper aquā ꝓ­fundam nō audebit ambulare ſuper eam. eo  imaginabitur in eius anima foꝛma caden​di vehemēter impꝛea cui obedit materia eiꝰ ⁊ virtus membꝛoꝛū eius ⁊ non obediūt eiꝰ cō​trario. ſ. ad irecte ambulandū. Jn hoc ergo conuenit hec immutatio cū oculo faſcinātis inquātū immutat᷑ coꝛpus ꝛium pꝛimo ſed nō coꝛpus alienū e qua immutatōne iam lo​quimur. Pꝛererea  icat᷑  talis immutatio cauſat᷑ a coꝛꝑe viuo mediante aīma in aliud coꝛpus viuū. Contra. quia ad ſentiam in­terfectoꝛis manat ſanguis ex vulnerib occi​ ergo etiam abſ virtute aīe coꝛꝑa pt mi­rabiles effectus ꝓducere. Jtem homo viuēs ⁊ e cadauer hominis occi tranēs etiam nō ſentiendo illud adhuc terroꝛe cōcutit᷑. pꝛe​terea cut res naturales ht quaſdā virtutes occultas quaꝝ ratio ab hoīe agnari nō po​teſt. cut  adamas trahit ferrū ⁊ multa que Auguſti. enumerat. xx. e ci. ei. Jta mulie­res ad immutationes faciendas in coꝛpoꝛi­bus alienis certis reb vti pt. abſ auxilio emonū  etiā noſtrā rōnem excedunt. Et qꝛ excedūt nō ebemus ꝓpterea emonib qua​ ex maleficis inmul cōuerſantes aſcribere Pꝛeterea malefici certis vtūtur imaginibus ⁊ reb inſtrumentalib quas interdum ponūt ſub limine oſtij omus aut ad certa loca. vbi pecudes cōueniūt aut etiā hoīes q͛ maleficiā​tur ⁊ interdū moꝛiūtur. Sed qꝛ hmōi effectꝰ pt euenire ex imaginib illis inquantū ht quaſdam influentias a coꝛꝑib celeſtib rece­ptas. pꝛobatur. Nam cut coꝛꝑa naturalia ſubdūtur coꝛpoꝛibus celeſtib. ita ⁊ artificia​lia. Sed coꝛꝑa naturalia pount reciꝑe qᷓſ­dam virtutes occultas. g̊ ⁊c̈. ⁊ artificialia. v videtur  eoꝛū opera poent ꝑ tales imo​nes pꝛacticari ⁊ non per emones. Pꝛeterea  vera miracula pt fieri ex poteſtate nature in eo  oꝑatur. ita ⁊ miranda ⁊ ſtupenda oꝑa ex virtute nature. ꝓbat᷑. Nā Grego. icit. ij. yalo. Sancti miracula faciūt aliq ex ce. aliquādo ex poteſtate. exemplū at᷑ e vtro. Petrus oꝛando ſuſcitauit thabitā moꝛtuam. Ananiam ⁊ ſaphiram mentientes moꝛti in­crepando tradidit abſ pꝛece. ergo ⁊ homo ꝑ virtutem ſue anime poterit materiā coꝛꝑa­lem in altero etiam trāſmutare ſeu immutare e ſanitate in infirmitatē ⁊ ecōuerſo. Pꝛeterea coꝛpus humanū eſt nobilius ᷓ alia coꝛpo­ra inferioꝛa. ſed ꝓpter aꝛehenonē aīe hūa​ne īmutat᷑ coꝛpus hūanū ad caloꝛeʒ ⁊ frigus vt patʒ in iraſcētibꝰ ⁊ timētibus. immo etiaʒ hec immutatio ꝑtingit q vſ ad egritudi​nē ⁊ moꝛtē. g̊ multomagis t ſua virtute ma​teriā coꝛꝑalē immutare. Sed ↄtra eſt. Sub​ſtantia ſpūalis nō pōt impꝛimere aliquā foꝛ­mā ni āminiculo alteriꝰ agētis vt ſupᷓ tactū ē. v ⁊ augꝰ. in fato li. Nō eſt putandū iſtis trāſgreoꝛibus angelis ad nutū ſeruire hanc vibilium rerum materiaʒ. ſed ſoli eo. ergo multominus homo ex poteſtate naturali effi​cere poteſt effectus maleficiales. Reſpōdēdo quia non eſunt errantes in hac materia ma​leficas excuſantes ⁊ emones tantummō aut inculpantes aut quibuſdam naturalib trāſ­mutationib eaꝝ facta aſcribentes. Jdeo ho​rum faltas oſtenditur pꝛimo ꝑ eſcriptio­nem maleficoꝝ. De qua Jdo. viij. ethimo. c. ix. Malefici icūtur ob facinoꝝ magnitu­dinem. ſ. mala pꝛe cūctis malefactoꝛib effici​entia. vnde ſubdit. hi elementa concutiūt oꝑe ſcʒ emonū ad grandines ⁊ tempeſtates cōci­tandas. Jtem icit. Mentes hominū tur­bant. intellige ad amentiam odiū ⁊ amoꝛē in­oꝛdinatum. Jtem ſubdit. Ac ne vllo veneni hauſtu violentia tantū carminis animas in​terimūt. Ad idem. xxvi. q. v. c. nec mirum. ⁊ ſunt verba Auguſtini in e ciui. ei. vbi e­claratur qui icūtur magi ⁊ malefici. Magi ſunt qui vulgo icūtur malefici ⁊ ob facinoꝝ magnitudinem c nūcupantur. hi ſunt q͛ ꝑ­miu ei elementa concutiunt. hominū tur­bant mentes minus confidentiū in eo ac ​ne vllo veneni hauſtu violentia tantū carmi­nis interimūt homines. Unde ⁊ Lucanus. Mens hauſti nulla ſanie polluta veneni in­cantata perit emonib e accitis audent vē​tilare vt quoſ ſuos perimāt malis artibus inimicos. Ex quib patet  in hmōi operib ſemꝑ habent emones cum maleficis cōcur​rere. Secūdo quia cuʒ quadruplices effectꝰ penales agnare poumus. ſ. miniſteriales. noxiales. maleficiales ⁊ naturales. Et mini­ſteriales icūtur q͛ miniſterio bonoꝝ angelo​rū cut noxiales maloꝝ ſpirituū immittunt᷑ Moyſes e egyptum in. x. plagis miniſte­rio bonoꝛū ꝑcut vbi magi in. ix. tantū per malos ſpūs cōcurrerunt ⁊ triduam peſtem ꝓ​pter peccatum auid circa numerationē po­puli ↄmium. ⁊ e. lxxij. milib hominū vna nocte pꝛoſtratis e exercitu ſennacherib vti­ hic ꝑ angelos omini id ē per bonos o­minū venerantes ⁊ cognoſcentes peracta fue​runt. Noxiales vero effectus cū in ſcripturis nominātur. Jmmiones ꝑ angelos malos m quas populus ille ī eſerto ſepe ꝑcuus fuit. Et maleficiales effectus icūtur quādo emon per maleficos ⁊ ꝑ magos operatur. ​cut ⁊ naturales q͛ ex influentijs coꝛpoꝝ cele­ſtiū in iſtis inferioꝛib circa moꝛtalitates ſte­rilitates terraꝝ ⁊ grandines ⁊ his milib cau​ſantur. Et inter hos effectus magna t iffe​rentia. ideo cum Job noxiali plaga fuit a e­mone percuus ⁊ non maleficiali ideo nihil ad otum. Si quis vero curious inſta­ret cut plerū hec materia curioſas patit᷑ a maleficaꝝ efenſoꝛib inſtātias. ſemꝑ in coꝛ­tice verboꝝ aerem verberantes ⁊ medullā ve­ritatis nūᷓ penetrantes. Cur Job nō male​ficiali effectu ꝑ emonem cut noxiali ꝑcuſ­ſus fuit. His curioſe etiam reſpōderi poteſt.  Job fuit percuus a iabolo ſolum. ⁊ nō mediante malefico vꝉ malefica. Quia hoc ge​nus ſuꝑſtitionis vel nonduʒ erat inuentum. vel  erat inuentum. iuina tamē pꝛouiden­tia voluit vt poteſtas emonis mūdo ad pꝛe​cauendum eius indias ꝓ ei gloꝛia innote​ſceret cū nihil ni a eo ꝑmius efficere pōt. Et e temꝑe quidē quo pꝛimū genus ſuꝑſti­tionis inuentum fuit. Et ico pꝛimuʒ genus quo ad emonū inuocationē nō quo ad pu­ram ydolatriam. Dicit Uincentius in Spe. hyſto. allegans plures octoꝛes  pꝛimꝰ in­uentoꝛ artis magice ⁊ mathematice fuit ʒoꝛa​ſtres q͛ icitur fuie Cham filius Noe. hic m Auguſti. e ciui. ei. ſolus rit naſcendo ⁊ hoc non ni oꝑe iaboli. Hic etiaʒ cū eet rex ſuperatus eſt a nino filio beli qui edifica­uit niniuē. vel amplius ſub quo cepit regnū ayrioꝛū temꝑe Abꝛae. Hic etiam ninus ob inoꝛdinatum amoꝛeʒ patris fecit fieri imagi­nem patri moꝛtuo ad quā quicū confugie­bant malefactoꝛes liberi erant ab omni puni​tione ebita. Et ex hoc ceperunt hoīes ima­gines adoꝛare vt eos. ſed hoc poſt pꝛimam etatem. quia ſub illo temꝑe nō erat ydolatria. pꝛopter recentem memoꝛiam creationis mū­di. vt icit ſanctꝰ Tho. ſecūda ſecūde. q. xcv. ar. iiij. vel etiam incepit a Nembꝛoth. qui co​gebat homines ignem adoꝛare. ⁊ c in ſecun​da etate incepit ydolatria. que eſt pꝛimū ge­nus ſuꝑſtitionis. cut iuinatio ſecundū. ⁊ obſeruantia terciū. Maleficoꝝ aūt ritus re­ducitur ad ſecūdum genus ſuꝑſtitionis. ſci­licet ad iuinationem que fit ꝑ expꝛeam e­monū inuocationem. cuius etiā ſunt tria ge­nera. ſ. nigromātia. planetarij ſeu potius ma​thematici. ⁊ iuinatio ꝑ ſomnia. hec ideo po​ſui vt pꝛius lectoꝛ intelligat noxias illas ar­tes non ſubito ſed ꝓceu temꝑis fuie inuen​tas nec abſonū ee aerere maleficas tempo­re Job nō fuie. Sicut e ꝑ incrementa tē­poꝛū vt Grego. in moꝛalib icit creuit ſcien­tia ſanctoꝝ ita ⁊ noxie artes emonioꝛū. Et cut tam repleta ē terra ſciētia i. Eſaie. xi. Jta iam mūdi veſpere ad occaſum eclinan­te ⁊ malicia hominū excreſcente ⁊ charitate re​frigeſcente ſuꝑabundat omnis maleficoꝛum iniquitas. Je t ʒoꝛaſtres cum eet intētus illis actibus ⁊ ſolūmodo cōderationi aſtro​rum a iabolo ſuccenſus eſt. Hec vbi ſupꝛa. De tempoꝛe autem quo malefici leguntur cū emonibus ad maleficia inferenda cōuenie tactum eſt ſupꝛa. ⁊ habetur Exodi. ſeptimo. quo ad magos pharaonis qui in plagis ſuꝑ egyptum emonum aſtentia cut moyſes miniſterio bonoꝛum angeloꝛum gna pluri​ma ꝑpetrarunt. Unde concluditur veritas catholica videlicet  ad effectum maleficia­lem licet nō ad effectum noxialem ſemꝑ habʒ maleficus cum emone cōcurrere. Et ꝑ hec patet reſpono ad argumenta. Nam ad pꝛi​mū non negatur quin effectus noxiales que vibiliter cernūtur ſuꝑ homines iumēta ter​re fruges. ⁊ que etiam ex influentijs coꝛpoꝝ celeſtium ſepe pꝛoueniunt etiam a emonib eo permittente inferūtur. Dicit enī Augu­ſtinus. iij. e ciui. Demonib ſubſunt ignis ⁊ aer quantum eis a eo permittitur. patet ⁊ ꝑ gloſam ſuper illud Jmmiones per ange­los malos que icit. Deus punit per malos angelos. Ex quibus etiaʒ patet reſpono ad ſecūdū e Job ⁊ ex his que pꝛius tacta ſunt e initio artis magice. Et ad tercium e ſal­uia putrefacta ⁊ in puteū pꝛoiecta icit᷑. Ꝙ li​cet ſequatur effectꝰ noxialis abſ auxilio e​monis. licet non abſ influentia coꝛpoꝛis ce­leſtis. Loquimur autem e effectu maleficia​li vnde non eſt mile. Ad quartum icit᷑ ve­rum ee  emones vtūtur maleficis tantū­modo pꝛopter eoꝛū perditiontm. Et cū infer​tur quod nō eent puniendi. quia concurrūt tanᷓ inſtrumenta  mouentur ad nutum nō ꝛium ſed pꝛincipalis agentis. Rdetur  ſunt inſtrumenta animata ⁊ libere agentia. ⁊ licet poſt expꝛeum pactum initū cū emoni​bus nō iam nt ſue libertatis. quia vt ex earū faonib accepimus. ⁊ loquoꝛ e muliercu​lis combuſtis ad plurima maleficia coacte  verbera emonū ſubterfugere volūt coope­rantur. pꝛima t pꝛofeone qua ſponte ſe e​monibus ſubiecerūt manent ligate.

AD alia vero argumenta in quibus ꝓ​batur maleficiales effectus poe abſ­ oꝑe emonū a vetulis ꝓcurari. Di​cendū  ex vno ꝑticulari cōcludere vniuer­ſale eſt ionū rōni. Et cuʒ in tota vt videtur ſcriptura ſacra nō inuenitur tale ni hic vbi agitur e faſcinatōne ſeu inuultuatione ve­tulaꝝ. Jdeo non valet per hoc concludere  ſemꝑ habeat ita euenire. Jnſuꝑ eſt etiam u­biū ꝑ gloſam. An abſ opere emonū talis faſcinatio fieri pot eo  ex glos ibi elicit᷑  faſcinatio capitur tripliciter. Uno mō i­citur ludificatio ſenſuū que fit per artem ma​gicam ⁊ c poteſt fieri miniſterio emonū. ni​ pꝛohibeantur a eo immediate mediāte vꝉ miniſterio ſanctoꝛum angeloꝛum. Secūdo modo poteſt ici inuidia. vt vbi Apoſtolus ixit. Quis vos faſcinauit id eſt tanto odio perſecutus eſt. Tercio  ex tali odio fiat im­mutatio ad maluʒ in coꝛpoꝛe alicuius ꝑ ocu​los alterius aſpiciētis in eum. Et e faſcina­tione hoc modo icta cōmuniter loquuntur octoꝛes m quem modum etiam Auicēna ⁊ Algaʒel vt in argumentis educitur locu­ti ſunt. Nam ⁊ ſanctus Tho. hanc faſcinatio​nē eclarat. pꝛima parte. q. cxvij. per hūc mo​dum. Ex foꝛti inquit imaginatione anine im​mutantur ſpiritus coꝛpoꝛis coniuncti. Que quidem immutatio ſpirituum maxime fit in oculis ad quos ſubtilioꝛes ſpiritus pꝛoueni​unt. Oculi enim inficiunt aerem continuuʒ vſ ad eterminatum ſpacium per queʒ mo​dum ſpecula  nt noua ⁊ pura contrahunt quandā impuritatē ex aſpectu mulieris mē­ſtruate. vt Ariſtoteles icit in lib. e ſomno ⁊ vigiꝉ. Sic igitur cum aliqua anima fuerit ve​hementer cōmota ad malitiam cut maxime vetulis contigit efficitur m modum pꝛedi­ctum. Aſpectus eius venenoſus ⁊ noxius ⁊ maxime pueris qui habent coꝛpus tenerum ⁊ e facili receptiuū impꝛeonem. Subdit tamen  pobile eſt etiam  ei permio­ne vel ex aliquo occulto facto cooperetur ad hoc malignitas emonum cum quibus ſoꝛ­tilege vetule pactum aliquod habent.

SEd pꝛo amplioꝛi intellectu ſolutio­num aliqua ubia mouentur ex quo​rum ſolutione veritas magis patebit Uidetur enim obſtare pꝛimo illud quod ſu­perius ictum eſt. Ꝙ ſubſtantie ſpirituales non pount tranſmutare coꝛpoꝛa ad aliquā naturalem foꝛmam ni amminiculo alteri­us agētis ergo multominus hoc poterit effi​cere imaginatio quantumcū foꝛtis in ani­ma. Pꝛeterea eſt articulus condemnatus in pleriſ vniuertatibus pꝛecipue tamen pa­rien.  incātatoꝛ aliquis pꝛoijcit camelū in foueam ſolo viſu eo  cut intelligētie ſu​perioꝛes impꝛimūt inferioꝛes. c anima in­tellectiua impꝛimit in aliam ⁊ etiaʒ in animā ſentiuam. Jtem ad hoc eſt articulus condē​natus.  materia exterioꝛ obedit ſubſtantie ſpūali  intelligatur mpliciter ⁊ m omnem modum tranſmutationis. Quia c ſoli eo vt pꝛius patuit obedit. His vis faſcinatio e qua loquimur qualiter t pobilis ⁊ qua​liter non. eclaratur. Non enim eſt pobile homini  per naturalem virtutē anime ſue ꝑ oculos talem virtutem emittat que nō me­diante tranſmutatione ꝛij coꝛpoꝛis ne medij nocumentuʒ inferre pot coꝛpoꝛi ho​minis quid aſpicit maxime cum m opinio­nem cōmunioꝛem videamus intra ſuſcipien​tes nihil extra mittentes. Non eſt etiam poſ­bile homini  ꝑ virtutē naturalem anime ſue pꝛo volūtate ſua tranſmutationeʒ faciat ima​ginando in oculis ſuis que mediante tranſ­mutatione medij. ſ. aeris pot coꝛpus homi​nis quem aſpicit in aliquā tranſmutare qua​litatem m quod bi placuerit. Et quia m hos uos modos pꝛedictos non poteſt vnꝰ homo alium faſcinare cuʒ nulli hominū po­teſt inee talis virtus per naturalem virtutē anime ſue. Jdeo velle pꝛobare quod malefici​ales effectus poent pꝛodiri ex naturali aliqᷓ virtute ſuper ad infringendum opera male­ficioꝛum que virtute emonū fiunt eſt pluri­mū alienū a veritate. quia etiam m hos u­os modos faſcinatio repꝛobatur cut ⁊ pꝛe­fati uo articuli. Qualiter tamen t pobi­lis licet ſuperius tactum t tamē clarius c educitur. Poteſt enim contingere  homo vel mulier aſpiciens coꝛpus alicuiꝰ pueri mo​ueat ipſum mediante viſu ⁊ imaginatione vel aliqua paone ſenbili. Et quia pao ſen​bilis eſt cum quadam immutatione coꝛpoꝛa​li ⁊ oculi ſunt tenerrimi ter quod ſunt im­pꝛeonis multum receptiui. Jdeo quando­ contingit  per aliᷓ paonem interioꝛē tranſmutantur oculi in aliᷓ malam qualita​tem maxime cooperante ad hoc aliqua ima­ginatione cuius imo cito redūdat in ocu­los ⁊ pꝛopter eoꝝ tenerritudinē ⁊ pꝛopter vi­cinitateʒ radicis ſenſuū particulariū ad ima​ginationis oꝛganū. Cum autem oculi ſunt tranſmutati in aliquā qualitatem nociuā cō­tingere poteſt quod trāſmutent aerem bi cō​tiguū aliquam qualitatem malaʒ ⁊ illa pars alique ⁊ c vſ ad aerem cōtiguū oculis pue​ri qui aſpicitur ⁊ ille aer cōtiguus poterit q­ in materiam iſpotam quā non iſpo­tam cui conſonat tranſmutare oculos iius pueri in aliam qualitatem malam ⁊ median­tibus oculis iius pueri aliquas alias par­tes interioꝛes. Unde nec cibum igerere nec in membꝛis foꝛtificari aut augmentari pote​terit. Experimētuʒ huius rei manuductiuū eſt. Quia videmus hominē patiētem in ocu­lis quādo ex aſpectu ſuo ledere oculos euʒ aſpicientis quod cōtingit ex hoc  oculi ma​la qualitate infecti inficiūt aerem medium ⁊ aer infectus inficit oculos irectos ad ocu­los infirmos eo  m rectam lineam infectō illa eriuatur in irectuʒ ad oculos inſpiciē­tium cooperante ad hec multum imaginatō​ne eius qui aſpiciēdo oculos infirmos ima­ginatur ſe ledi. Plura poent exempla manu​ductiua adduci que bꝛeuitatis cauſa obmit­tuntur. Concoꝛdat his quedam. glo. ſuꝑ il­lud pſal. Qui timēt te videbunt me ⁊ le. icēs Magna virtus ī oculis eſt q in naturalib aaret animal e viſum pꝛodeſt ytericis pꝛi​oꝛ videns lupis vocem aufert vel c. Bali­ſcus  pꝛioꝛ videt occidit  pꝛioꝛ videtur oc​ciditur. Et ratio quare baliſcus vidēdo oc­cidit hominem ni  ex aſpectu ⁊ imaginatō​ne excitatur in eius coꝛpoꝛe materia veneno​ſa per quam oculi pꝛimo inficiūtur ⁊ emuʒ aer contiguus ⁊ c alia ⁊ alia pars aeris vſ ad aerem homini contiguū quem aerem per aſpiratōnem cum homo attraxit intoxicatur ⁊ moꝛitur. Pꝛioꝛ autem viſus ab homine vbi homo volens baliſcum occidere circūmu­nit ſe ſpeculis ex quib um baliſcus inſpi​cit ex reuerberatōne aer inficitur ⁊ c vſ ad baliſcum ꝑtingit ⁊ occiditur. Sed ubiū. Cur homo occiſoꝛ beſtie nō moꝛitur ⁊ hic oc​cultam quandam cauſam opinari necee eſt Hec ne pꝛeiudicio ⁊ temeraria aertione i​cta ſunt tantūmodo ictis ſanctoꝝ inheren­tes catholicam veritatem concludamus q ad maleficiales effectus e quib ad pꝛeſens loquimur malefici cum emonib ſemper cō​currere ⁊ vnum ne altero nihil poe effice­re. Ad argumenta patet reſpono e faſcina​tione ad pꝛimū. Ad ſecundū icitur. Juxta Uincen. in ſpecu. natu. c. xiij. Ꝙ vulnus in­fectum ſpiritib interficientis ex foꝛti imagi­natione illud vulnus trahit aerem infectum tranſeūtem iam interfectoꝛe ſanguis ebuliēs extra manat. quia ad pꝛeſentiam interfecto­ris aer incluſus in vulnere cut ab īterfecto­re intrauit. Jta ad eius ſentiam ↄmouetur. ex qua cōmotione ſanguis erūpit. Sunt q͛­dam alias cauſas allegantes qua illa ebul­litio ſanguinis t eius clamoꝛ e terra ſuper homicidā pꝛeſentē. ⁊ hoc ter maledictōnem pꝛime homicide cayn. ad illud e hoꝛroꝛe. i​cendū hoc  homo trāens e cadauer ho­minis occi hoꝛroꝛe concutiat᷑. licet illud nō ſentiat. hoc fit ex ſpiritu ᷓtumlacū infectio​nem recipiente ⁊ eam anime reſentante. Sʒ hec nihil concludunt aduerſus opera malefi​coꝝ cum omnia illa naturaliter vt ictum eſt fieri valeant. Ad terciū cut ictuʒ eſt ſupꝛa maleficoꝛū ritus educūtur ad ſecūdum ge­nus ſuꝑſtitōnis quod icit᷑ iuinatio. rebus vero ſuꝑſtitioſe vti in obſeruantijs q͛duſdaʒ reducitur ad terciū genus. ideo argumentuʒ nō eſt mile. emū etiam qꝛ reducūtur nō ad quālibet iuinationē ſed ad illā  fit ꝑ expꝛeſ​ſam emonū inuocationeʒ. Et hoc etiā cum multis modis fieri pot. ſ. ꝑ nigromanciaʒ. geomanciā. idromanciā ⁊c̈. Jnſpiciat᷑ ſe. ſe. q. xcv. ar. v. Jdeo hec iuinatio maleficoꝛuʒ vbi maleficijs ſunt intenti. cut ſumū gra­dum in flagitijs tenet ita ⁊ aliud iudicium e eo exiſtit. U q arguitur  qꝛ occultas reꝝ virtutes cognoſcere nō poumus ⁊ malefici etiam occultis reb intendūt. Dicit᷑   inten​derēt reb naturalib ad aliquos effectus na­turales ex naturali virtute ꝓcedēdos hoc li­citū foꝛet vt e ſe patet. Uel etiā ↄcedendo   intenderent ſuꝑſticioſe reb naturalib. vt­pote reb hmōi certas caracteres vel aliqᷓ no​mina ignota inſcribendo. ⁊ illis ꝓ acquiren­da ſanitate vel amicitia ⁊ ꝓ aliqua vtilitate ⁊ nō ꝓ nocumento aliquo inferendo vterētur. tūc licet abſ expꝛea emonū inuocatione licet nō abſ tacita fieri iſta poent ⁊ illicita iudicantur. Quia t hec ⁊ his milia reducū​tur ad terciū genus ſuꝑſtitionis. ſ. ad obſer­uantiā vanitatū vt ictū eſt. ideo nihil ad o​tum. ſuꝑ herem maleficoꝝ foꝛtificat᷑. Etiā ſolutio  huic tercō generi qᷓtuoꝛ agnātur ſpecies. Quia vel vtitur q͛s obſeruantijs ad ſcientiā acquirendā vel ad ↄiecturas ſumen­das foꝛtunioꝝ vel infoꝛtunioꝝ. vel ad ſuſpē­ones ſacroꝝ verboꝝ. vel ad coꝛꝑa immutā​da in melius. U ⁊ notanter ſctūs Tho. in ti​tulo illo ſtionis vbi rit. An obſeruatōnes oꝛdinate ad coꝛpoꝝ immutationē nt licite. q. xcvi. in ſumma fata. ar. ij. addit. puta ad ſanitatem. obſeruationes ergo maleficoꝝ cū hic locū habēt ſed vt ictū eſt ſub ſecūdo ge­nere cōtinent᷑ ſuꝑſtitionis ideo nihil ad o​tū. Ex his etiā ad quartū argumentū rdet᷑.  qꝛ uplices ī his obſeruatijs fieri pount imagines nigromantice ⁊ aſtronomice ⁊ inť hec talis eſt ifferentia. Ꝙ in nigromanticis ſemꝑ fiūt exe inuocationes emonū ter expꝛea pacta cū eis inita. Jnſpiciat᷑ ſolutio ſecūdi argumenti fate ſtionis. Jn aſtrono​micis vero ſunt pacta tacita. ⁊ ideo nulla in­uocatio ni foꝛtas tacita. puta ter figu­rarū ⁊ caracteꝝ gna  eis inſcribūtur. ⁊ ite­rū imagines nigromantice vel fiūt ſub certis cōſtellatōnib ad recipiendū certos influxus ⁊ imones celeſtiū coꝛpoꝝ. etiā certis figu­ris ⁊ caracterib ingniti vt in anulo. lapide. vel aliqua cioſa materia. vel fiūt mplr̄. abſ​ obſeruātia cōſtellationū. ſed indifferenter ex quacū materia etiā vili ad inferendū ma​leficia vbi ⁊ q ad aliqua loca reponūtur. Et e his effectib cū ſuis imaginib iam mo ē ⁊ nō e alijs. Jdeo argumentū nō facit ad ꝓ­potū. Qualiter eni certe imagines ſuper​ſtitioſe. e q͛bus tactū ē nullā ht efficaciam inᷓtum ſunt artificialia ſolū. licet foꝛte ma­terialia in eis ↄderata poent hr̄e efficaciaʒ  ⁊ inᷓtū haberēt naturalē aliquā virtutē ex imone coꝛpoꝝ celeſtiū.  cui placet. octo​rem ibidē inſpiciat Semꝑ t icit ee illici­tū imaginibus vti. Jmagines ꝟo maleficaꝝ abſ naturali aptitudine ad effectū fiūt. ſolū​mō aūt ex iuu emonū reponūt ⁊ alicāt vt manualiter ad effectū ↄcurrant in maioꝛē cō​tumeliā creatoꝛis vt ⁊ ꝑ amplius irritatꝰ ma​la fieri in flagitioꝝ taliū vindictā amplius ꝑmittat. U ⁊ ſacratioꝛibus āni tꝑib hmōi fieri ꝓcurant. Ad q͛ntum icendū  Grego. ibi intellexit ptātem gr̄e nō nature. U ⁊ ibi­dem ſubdit. Qui filij ei ptāte ſunt vt Johā. icit. Quid mirū  gna ex ptāte faciūt. Ad vltimū icendū  ꝉıtudo nō valet. qꝛ alia ē actio aīe circa coꝛpꝰ ꝛiū. ⁊ alia circa coꝛpus alienū. Nā qꝛ coꝛꝑi ꝛio vnit᷑ aīa vt foꝛma. ⁊ aetitus ſentiuus ē actus alicuius oꝛga­ni coꝛꝑalis. Jdeo ad aꝛehenonē aīe hūa­ne t ↄmoueri aetitus ſentiuus cū aliqua immutatione coꝛꝑali caloꝛē ⁊ frigus. vel etiā vſ ad moꝛtē. Ad exterioꝛa ꝟo coꝛꝑa immu­tanda nulla aꝛeheno aīe hūane ſufficit ni​ mediāte immutatōne ꝛij coꝛꝑis cut e faſcinatōne ictum ē. U ⁊ malefici ex nulla ptāte naturali ſed ſolūmō auxilio emonū. ⁊ ii emones āminiculo alicuiꝰ alterius rei vt ꝑ ſpinas oa crines ligna ferrū ⁊ hmōi q in​tromittūt. aut inſtr̄m aliq reponūt vt ſuce​ue patebit maleficiales effectus pꝛocurant.

DEinde magis in ſpirituali tenoꝛi bul​le apꝉıce inherendo ↄderandū eſt e oꝛigine maleficoꝝ ⁊ eoꝝ opeꝝ multi​plicatione. ⁊ pꝛimo e iis maleficis. ſecūdo e eoꝝ oꝑib. Ubi notādū  qꝛ ad hmōi effe​ctū tria ht cōcurrere. ſ. emon. malefica. ⁊ i​uina ꝑmio. xxiij. q. i.  ꝑ ſoꝛtiarias. Augu. etiam icit  ex peſtifera ſacietate hoīm ⁊ e​monū hec ſuꝑſtitioſa vanitas adinuenta eſt. Jdeo oꝛigo ⁊ multiplicatō huius heres ex peſtifera hac ſacietate ſumit᷑  etiā ex alijs eli​citur. Nā attēto  hec heres maleficoꝝ nō ſolū iffert ab alijs herebus in hoc  ia ꝑ pacta nedū exa. verū etiaʒ placita ac federa​ta in omnē creatoꝛis ac ſue creaturaꝝ ↄtume​liam ⁊ nocumentū inſanit cū t oes alie m​plices hereſes ꝑ nullū pactū tacitum vel ex­pꝛeum cū emonib initū licet nō abſ in­ſtinctu ſatoꝛis oīs infidie. erroꝛib ter iffi​cultatē credendoꝛū aentiūt. Uerū etiaʒ if­fert ab omni noxia ⁊ ſuperſtitioſa arte in hoc  ſuꝑ oīa genera iuinationū ia malefico­rū heres ſupꝛemū attinet gradū malicie q etiā nomē a maleficiēdo ſeu male e fide ſen­tiendo bi vſurpat vt pꝛius tactū ē. Attento etiā  inter alios actus habent ꝓ augmento illius ꝑfidie qᷓtuoꝛ exercere videlicet. fidē ca­tholicam in toto vel in ꝑte oꝛe ſacrilego ab­negare ſeipſos in coꝛꝑe ⁊ aīa euouere. Jn­fantes nondum renatos ii maligno offerre ſpurcitijs iabolicis ꝑ carnales actus cū in­cubis ⁊ ſuccubis emonib inſtere  oīa vti​nam aliena ab omni veritate ⁊ figmenta foꝛēt icenda. Dummō ecclee a tāta labe infectio​nis exiſteret immunis. cui tamē heu obſtat ⁊ apꝉıce ſedis ꝑ bullā eterminatio verū ⁊ ex­perientia reꝝ magiſtra  nos ex ꝛijs earuʒ faonib ac flagitijs ꝑpetratis intantū certi​ficauit  abſ iſpendio ꝛie ſalutis iā ab eoꝝ inq͛tionib eſtere neq͛mus. Jdeo e illoꝝ oꝛigine ⁊ multiplicatione peſtifera tra­ctaturi. qꝛ laboꝛioſum exiſtit. ideo a legentib c ſumma cū iligentia ngula ſunt ꝑſcru­tanda  ⁊ admittēda  rōni ↄſona ⁊ ſcriptu­rarū traditionib nō iona inueniūtur. Et qꝛ inter oes actus ad multiplicationē eoꝝ eſeruientib uo eoꝝ plurima cooꝑant᷑. ſcʒ incubi ⁊ ſuccubi emones ⁊ infantiū ſacrile​ge oblatōnes. Jdeo e iis ſpāliter tractabi­mus. ita t vt pꝛimo e iis emonib. ſecun​do e iis maleficis. ⁊ tercio e ia iuina ꝑ­mione mentio habeat᷑. Et qꝛ emones per intellectū ⁊ volūtatem oꝑantur ⁊ potius ſub vna conſtellatione ᷓ ſub altera ad hoc vt ſe­men ad ꝓlis ꝓcreationē vigoꝛet᷑. Jnq͛rendū erit e iis ↄſtellationib a emonib obſer­uatis. Et ita pꝛincipaliter runtur tria. Pꝛi​mo an hec heres ꝑ cōꝑatōnem ad emones incubos ⁊ ſuccubos pot oꝛiginaliter mul­tiplicari. Secūdo an ne ꝑ ↄꝑationem ad coꝛ​poꝛa celeſtia  etiā cauſe ſunt hūanoꝛū actuū eoꝝ oꝑa pont vigoꝛari. Tercio an ne ꝑ ob​lationes ſacrilegas infantes emonib offe­rentes pot ia heres augmētari. t infra ſecūdam ⁊ terciā tractabit᷑ ſecūda ſtio pꝛinci​palis. ſ. e influentijs coꝛpoꝛū celeſtiū. ⁊ hoc ter ecentē cōtinuationē ſuꝑ opera malefi​coꝛum. Circa pꝛimuʒ tres erūt ifficultates. Una generalis e incubis illis emonibus. Altera ſpālis a quibus emonib hmōi actꝰ exercent᷑. Tercia ngularis quo ad ias ma​leficas emonib ſe ſubijcientibus.