Malleus maleficarum (ed. II) - Facsimile/Pars Prima - Questio Prima

by Henricus Institor

Henricus Kramer

[[Malleus Maleficarum (Facsimile)]]

Prima Pars - Prima Questio in Ordine.

1490

Vide:

 Haec pagina inabbreviata

 Haec pagina transscripta

Tabula	Questio Secunda

¶ Pꝛima queſtio in oꝛdine.

UTrum aerere maleficos ee t adeo catholicum  eius oo­tū ꝑtinaciter efendere omnino t hereticum. Et arguitur  nō t catholicū quicᷓ e his aere​re. xxvi. q. v. ei. Qui credit poe fieri aliquā creaturam aut in melius eteriuſue tranſmu​tari. aut in aliam ſpeciem vel militudinem tranſfoꝛmari ᷓ ab io omniū creatoꝛe. paga​no ⁊ infideli eterioꝛ ē. Talia aūt cum referū­tur fieri a maleficis ideo talia aerere non eſt catholicum ſed hereticum. Pꝛeterea nullus effectus maleficialis eſt in mūdo. Pꝛobatur. Quia  eet operatione emonū fieret. Sed aerere  emones pont coꝛpoꝛales trāſ­mutationes aut impedire aut efficere nō vi­detur catholicum. quia c perimere poent totum mundū. Pꝛeterea ois alteratio coꝛ​poꝛalis puta circa infirmitates aut ſanitates pꝛocurandas reducitur in motum localē. pa​tet ex ſeptimo phycoꝛum. Quoꝛūcun eſt motus celi. Sed emones motum celi vari​are nō pount. Dyonius in epiſtola ad Po​licarpum. Quia hoc ſolius ei eſt. ergo vide​tur  nullam trāſmutationem ad minus ve​ram in coꝛpoꝛibus cauſare pount. ⁊  neceſ​ſe t huiuſmodi traſmutationes in aliquam cauſam occultā reducere. Pꝛeterea cut opꝰ ei ē foꝛtius ᷓ opus iaboli. ita ⁊ eius factu​ra. Sed maleficium  eet in mūdo eet vti​ opus iaboli contra facturam ei. ergo ​cut illicitum eſt aerere facturam ſuperſticio​ſam iaboli excedere opus ei. ita illicitū eſt credere vt creature ⁊ opera ei in hominibus ⁊ iumentis valeant viciari ex operibus ia​boli. Pꝛeterea id quod ſubiacet virtuti coꝛ​poꝛali non habet virtutē impꝛimendi in coꝛ​poꝛa. Sed emones ſubduntur virtutibus ſtellarum quod patet ex eo.  certi incantato​res conſtellationes eterminatas ad inuocā​dum emones obſeruant. ergo non habent virtutem impꝛimendi aliquid in coꝛpoꝛa. ⁊ c multominus malefice. Jtē emones non operantur ni per artem. Sed ars non po­teſt are verā foꝛmā. v in. c. e mineris icit᷑ Sciāt auctoꝛes alchimie ſpēs tranſmutari nō poe. Ergo ⁊ emones ꝑ artē oꝑantes ve​ras qᷓlitates ſanitatis aut īfirmitatis īducere nō pt. ſed  vere ſunt ht aliquā aliā cauſaʒ occultā abſ oꝑe emonū ⁊ maleficoꝛū. Sʒ contra in ecre. xxxiij. q. i. ſi per ſoꝛtiarias at­ maleleficas artes non nunᷓ occulto iuſto ei iudicio permittente ⁊ iabolo pꝛeparan­te. ⁊c̈. loquitur e impedimento maleficiali quo ad actus cōiugales tria cōcurrere. ſ. ma­leficam. iabolum ⁊ ei permionem. Pꝛete​rea foꝛtius agere poteſt in id quod ē minus foꝛte. Sed virtus emonis ē foꝛtioꝛ virtute coꝛpoꝛali. Job. xl. Non eſt poteſtas ſuꝑ ter­ram  ei valeat comꝑari. qui creatus eſt vt ne​minē timeret. Ro. Hic impugnandi ſunt tres erroꝛes hereticales quib repꝛobatis ve­ritas patebit. Nam q͛dam iuxta octrinaʒ. ſ. tho. in. iiij. i. xxiiij. vbi tractat e impedimē​to maleficiali conati ſunt aerere maleficiuʒ nihil ee in mūdo ni in opinione hominuʒ  naturales effectus quoꝝ cauſe ſunt occul­te maleficijs imputabāt. Alij q͛ maleficos cō­cedūt ſed ad maleficiales effectus illos tantū​modo imaginarie ⁊ fantaſtice concurrere ae​rūt. Tercij q͛ effectus maleficiales oino i­cunt ee fantaſticos ⁊ imaginarios. licet e­mon cū malefica realiter cōcurrat. Hoꝝ erro​res c eclarant᷑ ⁊ repꝛobantur. Nam pꝛimi omnino e here notātur ꝑ octores in. iiij. fata i. cipue ꝑ ſct Tho. in. iij. ar. ⁊ in coꝛ​poꝛe. q. icens illam opinionem ee omnino ↄtra auctoꝛitates ſanctoꝝ ⁊ ꝓcedere ex radi­ce infidelitatis. Quia vbi auctoꝛitas ſcriptu­re ſacre icit  emones habēt poteſtatē ſu­pꝛa coꝛꝑalia ⁊ ſupꝛa imaginationē hoīm q a eo ꝑmittūtur. vt ex multis ſcripture ſacre pab notatur. Jdeo illi q͛ icunt maleficiū nihil ee in mūdo ni in eſtimatione hoīm. Etiā nō credūt ee emones ni in eſtima­tione vulgi t vt terroꝛes quos homo bii facit ex ſua eſtimatione imputet emoni. Et  etiā ex imaginatione vehemēti ali figure aarent in ſenſu tales quales hō cogitat  ⁊ tūc creduntur emones videri icamus vel etiā malefici. Et q hec vera fides repudiat ꝑ quā angelos e celo cecidie ⁊ emones eē credimus. Jdeo ⁊ fatemur ios ex ſubtilita­te ſue nature multa poe  nos nō poumꝰ. Et illi q͛ eos ad talia faciēda inducūt malefi­ci vocātur. hec ibi. Quia ꝟo infidelitas in ba​ptiſato heres nomīatur ideo tales e here rehenduntur. Alij uo erroꝛes emones ⁊ eoꝝ naturalē potentiā nō negantes ſed inter ſe quo ad effectum maleficialē ⁊ iam malefi​cam identes inquātū vnus ↄcedit malefi​cam realiter cooꝑari ad effectū nō tamē verū ſed fantaſticū. Alter vero ꝑ ↄtrariū effectū re­alem in leſo ↄcedens ſed maleficam fantaſti­ce putat cooꝑari. Fundamentū erroꝛis ex u​obus pabus cano. q͛ htur. xxvi. q. v. ei. ſumpſerūt. vbi p͛mo rehēdūtur mulieres  credūt ſe cū yana vel herodiana nocturnis hoꝛis eq͛tare. Jnſpiciat᷑ ibi canon. Et qꝛ ſepe fantaſtice ⁊ imaginarie talia ſolummodo fi­unt. ideo ⁊ illi errantes e omnibus alijs ef­fectibus ita fieri iudicant. Secundo. Quia ibi continetur  qui credit vel aerit poe fi​eri aliquam creaturam aut in melius eteri­uſue immutari aut tranſfoꝛmari in aliam ſpe​ciem vel militudinem ᷓ a eo omniū cre­atoꝛe. infidelis eſt ⁊ pagano eterioꝛ. Unde pꝛopter hoc quod ibi icitur eteriuſue im­mutari icunt illum effectum non ee realeʒ in maleficiato ſed tantūmodo fantaſticum. Sed  hi erroꝛes herem ſapiant ⁊ contra ſanum intellectum canonis militant. oſten­ditur pꝛimo tam per legem iuinam ᷓ etiaʒ eccleaſticam ⁊ ciuilem. ⁊ hoc in generali. e­mum in ſpeciali verba canonis expꝛimendo licet etiam in ſequenti queſtione clarius hoc educeretur. Nam lex iuina in pleriſ lo­cis pꝛecipit maleficas non ſolum ee vitan­das ſed etiam occidendas. cuiuſmodi penas non imponeret  nō veraciter ⁊ ad reales ef­fectus ⁊ leones cum emonibus concurre­rent. Moꝛs enim coꝛpoꝛalis non infligit᷑ ­ne coꝛꝑali ⁊ graui peccato licet aliud e moꝛ​te anime que ex fantaſtica illuone ſeu etiam tentatinne oꝛiri poteſt. Hec eſt ſententia ſan­cti. Tho. in. ij. iſtin. vij. in queſtione. An vti auxilio emonū t malum. Nam Deutro. xviij. pꝛecipitur omnes maleficos ⁊ incanta​toꝛes interfici. Leuitici etiā. xix. icitur. Ani​ma que eclinauerit ad magos ⁊ ad ariolos ⁊ foꝛnicata fuerit in eis ponam faciem meaʒ contra eam ⁊ interficiam eam e medio popu​li mei. Et iterum. xx. Uir vel mulier in q͛bus phitonicus vꝉ iuinus ſpūs fuerit moꝛiatur lapidibus obruēt eos. Et icūtur phitones in quibus emon operatur miros effectus. Pꝛeterea hec ſunt  ter hoc pct ochoʒi­as infirmꝰ moꝛtuꝰ fuit. iiij. Reg. i. ⁊ ſaul. i. pa­ralipo. x. Diuinoꝛū eni eloq͛oꝝ tractato­res q͛d aliud in eoꝝ ſcriptis ſuꝑ. ij. iſti. vij. ⁊ viij. tradiderūt e ptāte emonū ⁊ magicis ar​tibus eoꝝ ſcripta inſpiciātur cuiuſcū o­ctoꝛis ſuꝑ. ij. li. ſen. ⁊ inueniet nullo iſcrepā­te magos ⁊ maleficos virtute emonū ꝑmit­tente eo miros effectus nō fantaſticos poſ­ſe ꝓducere. Taceo e varijs alijs locis in q͛­bus ſanctus Tho. iffuſe e hmōi oꝑibus ꝑ​tractat vt in ſumma cōtra genti. li. iij. c. i. ⁊. ij. in pꝛima parte. q. cxiiij. ar. iiij. Et in ſecunda ſecunde. q. xcij. ⁊. xciij. Jnſpiciantur eni poſtillatoꝛes ⁊ gloſatoꝛes e magis pharao​nis. Exodi. vij. Jnſpiciantur ⁊ icta Augu​ſtini. xviij. e ciuitate ei. ca. xvij. Et in ſecū­do e octrina chriſtiana. Similiter alioꝛū octoꝛum quib omnibus cōtradicere valde abſurdū ē nec a vicio heres excuſari t īmo in iure hereticus cēſetur q͛cū errat in expo­tōne ſacre ſcripture. xxiiij. q. i. heres. Et q͛­cun aliter ſentit e his  fidē ↄcernūt ᷓ ro​mana tenet eccꝉia. e. c. ⁊. q. Hec ē fides  e­ni ↄtra ſanū intellectum canonis militant oſtēdit᷑ ꝑ legem eccleaſticaʒ. Nam ⁊ canonū octoꝛes ſuꝑ. c. Si ꝑ ſoꝛtiarias ⁊ maleficas artes. xxiiij. q. i. ⁊ extra e frigidis ⁊ maleficia​tis. q͛d aliud tendūt ni e maleficiali impe​dimento circa actus ↄiugales eclarare quō irimit ↄtractū aut ↄtrahendū matrimoniū Dicūt e cut ⁊ Tho. in. iiij. vbi ſupꝛa.   maleficiū ſuꝑueniat matrimonio a carnalē copulaʒ. tūc  ē ꝑpetuū impedit ⁊ irimit ma​trimoniū ↄtractū. cuiuſmōi ſentētia nō are​tur ſuꝑ illuſoꝛiū ⁊ fantaſticū effectum vt e ſe patet. Uideatur Hoſti. in ſumma copioſa. ​militer Gotfri. ⁊ Raymūdus q͛ etiā nullibi le​guntur ifficultae. An talis effectus poet cenſeri imaginarius ⁊ nō realis. ſed hoc tan­ᷓ ꝑ ſe notū relinbant. Et quō poet cēſeri ꝑpetuus vel temꝑalis eclarāt  poſt triēniū uraret nec ubitabāt an imaginarie ꝑ male​ficam ſeu illuſoꝛie intromitteret᷑. Sed  ve­re ⁊ realiter pōt talis efectus ꝓcurari virtu­te emonis ter pactū cū eo initum. vel etiā ꝑ im emonē abſ malefica. licet hoc rari​me fiat in ecclea vbi ſacramentū matrimo­nij meritoꝛiū exiſtit. ſed  inter infideles hoc cōtingat hoc ē qꝛ iuſto titulo illos podere ſe cernit vt petrus e palude in ſuo quarto re​citat e ſponſo q͛ eſponſauerat ydolū ⁊ ni­hilominus cōtraxerat cū quadaʒ iuuencula. quā t cognoſcere nō potuit ter iabolum q͛ ſemꝑ ſe in coꝛꝑe aumpto īterpoſuerat. cū tamē in ecclea iabolus conatur potius ꝑ maleficas ter ſuū lucrū in ꝑditionē aīaruʒ tales effectus intromittere. ⁊ qualiter hoc fa​cere pōt ⁊ quib medijs inferius eclarabit᷑. vbi e ſeptē modis nocēdi hominib ꝑ con​miles effectus tractabit᷑. Ex alijs etiā queſtio​nibus quas theologi ⁊ canoniſte circa hanc matertā mouent hoc idem patet. iſcutiētes quō pot tolli ⁊ an licitum t ꝑ aliud malefi​ciū tollere ⁊ q͛d  malefica moꝛtua t ꝑ quam maleficiū eſt immium. De quo caſu Gotfri​dus in ſua ſumma mentionem facit. e q͛bus in ſtionibus tercie ꝑtis patebit. Cur eni tam iligēter cauoniſte varias penas ꝓmul​gaent iſtinguendo e occulto ⁊ manifeſto peccato maleficoꝝ ſeu potius iuinatoꝝ cuʒ noxia ſuperſticio varias habeat ſpecies vt  notoꝛiū t eukariſtia eneget᷑. Si occultuʒ penitentia. xl. ierū. e conſe. i. ij. ꝓ ilectōe. Jteʒ  clericus  eponēdus ⁊ ī monaſterio etrudendus. Si laycus excōmunicandus. xxvi. q. v. Non opoꝛtet. Jtem  tales infa­mes ebeant cenſeri ⁊ qui ad eos concurrūt immo nec ad accuſationem ebent admitti. ij. q. viij. quiſquis nec. Sed ⁊ per legem ciui​lem hoc idem oſtēditur. Nam Aʒon in ſum​ma ſuper. ix. libꝛo Codicis Rubꝛica e male​ficis. l. poſt coꝛneliam. e ccarijs ⁊ homici­dijs icit. Sciendū  omnes illi quos vul­gus maleficos vocat ⁊ etiam illi qui artem i​uinandi ſciunt patiuntur capitalem penam. vt. l. nemo. C. e maleficis. Jtem inferunt pe​nam. l. culpa. l. nullus. He enī leges his ver­bis vtuntur. Nemini permittitur iuinare alioquin ſulicium capitis gladio vltoꝛe fe​ret pꝛoſtratus ⁊ ſubdit. Sunt ⁊ alij qui arte magica vite innocentum indiātur animos mulierum ad libidinem flectunt. et hi beſtijs obijciuntur vt eo. C. l. multi. Decernūt etiaʒ leges  ad eoꝛum accuſationem quilibet ad­mittatur cut ⁊ cano. in ca. in fauoꝛem fi­dei. libꝛo. vi. e here. Unde ſubditur ibidem Ad hanc accuſationem quilibet admittitur qua in crimine leſe maieſtatis. Jpſam e pꝛope modum pulſant maieſtatem iuinam Jtem  queſtionibus ad interrogādū ſubij­ciant᷑ ſubdit. Et quilibet nulla ignitate ob­ſtante queſtioni ſubijcitur ⁊ qui conuincitur vel  etegat facinus ſuuʒ t eculeo editus vnguliſ ſulcantibus latera perferat penas ignas ſuo facinoꝛi vt eo. C. l.  ex. ⁊c̈. Nota  olim uplici pena talis plectebantur. capi​tis ⁊ vngulis ad ilacerationeʒ coꝛpoꝛis ſeu ad euorandum beſtijs obijciendo. Jam au​tem cremantur foꝛte pꝛopter femineū ſexum. Jtem pꝛohibent participationē. Unde ſub­ditur. ſed nec permittantur tales ad limē alte​rius accedere alioquin concremantur bona. nec aliquis ebet eos ſuſcipere vel conſulere alioquin epoꝛtantur in inſulam ⁊ oia bo​na publicantur. Hic notatur pena exilij cuʒ amione omniū bonoꝛum qui tales conſu­lunt aut ſuſcipiunt. Has penas vbi pꝛedica​toꝛes populis ⁊ rectoꝛibus terrarum publi­cant. plus aduerſus maleficas ᷓ ex alijs ſcri​pturarum allegationibus marceſcunt. Pꝛete​rea ⁊ per leges cōmendantur qui eoꝛum ma­leficijs obſtant. U vbi ſupꝛa. l. eoꝝ. Alij au­tem qui faciunt id ne laboꝛes hominū vento​rū grandiniſ lapidatione ſternūtur. nō pe­na ſed mio igni ſunt. Qualiter aūt t lici­tū talia impedire inferiꝰ patebit vt pꝛiꝰ tactū ē. Omnia autem hec negare aut friuole illis reſtere quō pōt ſcrupulo heretice pꝛauitatis carere. Judicet vnuſquiſ ni foꝛtas euʒ ignoꝛātia excuſabit. ſed cuiuſmōi ignoꝛantia excuſat ſtatim inferius patebit. Concluden­do ex omnibus mis catholicam ⁊ veri­mam aertionē  malefici ſunt qui emonū auxilio pꝛopter pactum cum eis initum ma­leficiales reales effectus ꝑmittente eo ꝓcu­rare pount nō excludendo quin ⁊ pꝛeſtigio​ſos effectus ⁊ fantaſticos etiam ꝑ media ſti­gioſa pꝛoducere valeant. Sed quia pꝛeſens ſpeculatio ſuper maleficiales effectus verſat᷑ qui plurimū ab alijs ifferunt. ideo per hoc nihil ad otum. cum tales potius ſoꝛtilegi vel incantatoꝛes icūtur ᷓ malefici. Demuʒ quia fundamentū ſui erroꝛis capiunt ex ver​bis canonis pꝛecipue uo vltimi erroꝛes nō loquendo e pꝛimo qui ſeipſum condemnat um nimiū contra veritatem ſcripture exoꝛ​bitat. Jdeo ad ſanū intellectum canonis eſt pꝛocedendum. ⁊ pꝛimo contra pꝛimū erroꝛeʒ icentis mediū ee fantaſticuʒ ſed extrema eē realia. Ubi notanduʒ  um quatuoꝛdecim ſunt ſpecies capitales in genere ſuꝑſtitionis quas recitare cauſa bꝛeuitatis nō expedit. tū quia clare recitantur ab Jdo. viij. ethimoꝉ. ⁊ ſecūda ſecūde per ſanctū Tho. q. xcij. Tuʒ etiam quia inferius vbi e grauitate huiꝰ he​res tractabitur e iis mentio erit. ⁊ hoc ­ſtione vltima huius pꝛime partis. Et ſpecies ſub qua hmōi mulieres continētur vocat᷑ ſpe​cies phitonū in quibus emon vel loquitur vel mira operatur. Et eſt ſepius pꝛima in oꝛ­dine. Species aūt ſub qua malefici continē​tur vocatur ſpecies maleficoꝝ. Et quia inter ſe plurimū iſtant. nec opoꝛtet  qui in vna ſpecie laboꝛat  etiam ſub alijs cōpꝛehendať Jdeo cut canon e illis mulierculis men­tionē facit ⁊ nō e maleficis. ita falſe canoneʒ intertatur qui hmōi imaginarias eductō​nes coꝛpoꝛū ad totum genus ſuꝑſtitionis ⁊ omnes ſpecies eius reducere velint vt c ille mulieres imaginarie ſolū ita ⁊ oes malefi­ce tranſferant᷑. ⁊ ꝑamplius canoneʒ falficat q͛ ex illo arguere vellet maleficam ſolūmodo imaginarie ad effectum maleficialem egritu­dinis vel moꝛbi cōcurrere. Pꝛeterea tales c errantes ꝑamplius rehendūtur um extre​ma concedunt realia. ſ. emonem oꝑantem ⁊ effectum moꝛbi realem. mediū autem inſtru­menti. ſ. perſonam maleficam icūt fantaſti­ce concurrere cum tamen mediū ſemꝑ natu­ram participat extremoꝝ. Nec valet  icat᷑  etiam fantaa t quid reale quia cut fan​taa vt talis nil poteſt efficere nec concurre­re ad emonis operationē ni per pactū ini­tum cuʒ emone. in quo pacto malefica ſe to​tam obtulit ⁊ aſtrinxit iabolo vere ⁊ realiter ⁊ non fantaſtice ⁊ imaginarie ſolum. ita etiaʒ opoꝛtet  cooperetur iabolo vere ⁊ coꝛpoꝛa​liter. Nam ⁊ ad hoc ſunt omnia maleficoꝛuʒ opera vbi ſemper aut per pactum aut per vi​ſum. aut per locutionem ſeu per alicuius ma​leficij inſtrumēti repoti ſub limine omus operatione ſua maleficia exercent. pꝛout in ſe​quenti ſtione patebit. Pꝛeterea  quis ver­ba cano. iligenter inſpiciet cōderabit qua­tuoꝛ que pꝛedicatoꝛes ⁊ ſacerdotes ꝑ eccle­as bi cōmias omni cū inſtantia populo ​dicare eberent. ſ.  extra vnū eū nemo ar­bitretur aliq͛d ee numinis vel iuinitatis. Secūdo  cū yana vel herodiade equita­re eſt cum iabolo qui ſe ita fingit ⁊ nominat tranſmeare. Tercō  talis equitatura fit tūc fantaſtice. quādo iabolus mentē ꝑ infideli­tatem bi ſubiectam agitat taliter vt ea  ſo­lo ſpiritu fiant. coꝛpoꝛaliter fieri creduntur. Quarto  tali omine habeāt in oibꝰ obe­dire. Unde ad maleficiales actus hec ꝟba ex​tendere eſt abſurdum. cum nt iuerſe ſpēs. An autem malefici etiam localiter trāſferan­tur in ſua ſpecie ſuꝑſtitōnis vel ſolum imagi​narie cut phitones. tractabit᷑ e illo in capi​tulis ſecunde partis capitulo tercō  vtro modo. Et c ſecūdus erroꝛ cum pꝛimo elidi​tur quo ad fundamētum ⁊ ſanum intellectuʒ canonis. Tercius inſuper qui ex verbis ca­nonis effectum maleficialem aerit fantaſti­cum ex verbis canonis etiam eliditur. Nam in eo  icit qui credit poe fieri aliquā crea​turam aut in melius eteriuſue tranſmutari aut in aliam ſpeciem vel militudinē trāſfoꝛ​mari ᷓ ab io omniū creatoꝛe ⁊c̈. infideli e​terioꝛ ē. He tres partes  nude intelligantur ſunt cōtra ꝓceum ſcripture ⁊ eterminatio­nem octoꝝ. Nam poe fieri aliquas creatu​ras a maleficis vt pote vera aīalia imꝑfecta. inſpiciat᷑ ſens canō. nec mirū poſt allegatū cano. ei. q͛d Auguſti. eterminat e magis pharaonis q͛ virgas in ſerpētes verterūt in­ſpiciat᷑ glo. ſuꝑ illud Exo. vij. Uocauit pha​rao ſapientes. inſpiciat᷑ ⁊ alia glo. ſtrabi.  e​mones iſcurrūt ꝑ mūdū q ꝑ incantatōem malefici ꝑ eos aliq͛d efficere conāt᷑ ⁊ colligūt iuerſa ſemīa. ⁊ ex eoꝝ adaptione pt ꝓrūꝑe iuerſe ſpēs. Jnſpiciat᷑ ⁊ Alƀ. in e aīalibꝰ. Jnſpiciat᷑ ⁊. ſ. tho. i. ꝑ. q. c. xiiij. ar. iiij. Quoꝝ icta bꝛeuitatis cā obmitūt᷑. ſolum hoc ſuꝑeſt vt intelligat᷑ ibi fieri pꝛo creari. Scm etiam  in melius eteriuſue valeat tranſmutari intelligatur ſolummodo a eo auctoꝛitate ⁊ ad coꝛrectionē ſeu etiā punitionē. ſepiꝰ t iſta miniſterio emonū exercētur. Et c̄ e p͛mo r. s ꝑcutit ⁊ ie medet᷑. ⁊ ego occidā ⁊ ego viuere faciā. Jta e ſco ꝛ immionē ꝑ an​gelos malos vt ſupᷓ tactū ē. Jn fato eni ca. nec mirū. inſpiciātur verba auguſti.  i­cūtur malefici ⁊ cuiuſmōi eoꝝ oꝑationes q hoībus īterdū nō ſolū īfirmitates ſed ec̄ moꝛ​tē inferunt. Terciū ec̄ ſane intelligere expedit cū moderni malefici ſepiꝰ oꝑe emonū trāſ­foꝛmāt᷑ ī lupos ⁊ alias beſtias. Sʒ canon lo­q͛tur e reali trāſfoꝛmatōe ⁊ eēntiali. ⁊ nō e ​ſtigioſa  ſepiꝰ fit. e qᷓ ec̄ augꝰ. xviij.  ci. ei. c. xvij. mꝉta refert vt e famoma maga cir​ces. ⁊ e ſocijs yomedis ⁊ e pr̄e pꝛeſtancij De qᷓ materia ī capꝉıs ſce ꝑtꝭ patebit. Et an ſemꝑ ſunt ptes vel abſentes malefici ⁊ an il­lam foꝛmā iabolus aumat vel ipſe hō ꝑ ſe videatur talis. capꝉo. vi. ⁊ vij.

SEd qꝛ ſca ꝑs qōnis ic̄  his oo​tū aerere ꝑtinaciter t hereticum. Querit᷑. an tales ebeāt hr̄i tāᷓ ma­nifeſte ehen ī heretica pꝛauitate. vel ſolū vt e here vehemēter ſuſpecti. Et vr̄  p͛mo mō. nā Ber. ī glo. oꝛdīaria ī. c. ad abolendā. §. pti. ⁊. ver. ehen. extra e here. Pti ni​hilominꝰ oꝛdīatione ſancimꝰ vt q͛cū mani​feſte fuerint in here ehen ⁊c̈. eclarat  tribꝰ modis q͛s cēſet᷑ maīfeſte ehēſus. facti videlʒ euidētia. puta qꝛ publice dicat here­m vꝉ legitīa ꝓbatōe ꝑ teſtes. vꝉ ex ſua ↄfe​one. Et qꝛ tales publice dicāt ſeu temere ↄᷓ fata oīa ſe oonūt aerētes maleficas  eē. aut  nullo mō valeāt hoībꝰ nocere. iō tanᷓ maīfeſte ehen ī tali pꝛauitate ſub hac i­ſtinctōe ↄtinētur. Ad eūdem ec̄ ſenſum ē eiuſ​dem Ber. glo. in. c. excōicamꝰ. ſco ſuꝑ ver​bo ehen publice. Ad idē ec̄ facit. c. ſuꝑ q͛­buſdā. extra e ver. g. Jnſpiciat ibidē lectoꝛ c. ⁊ reꝑiet veritatē. Sʒ ↄᷓ. qꝛ hoc nimis urū vr̄. tū ter penā annexā  notat᷑ in. c. ad abo­lendā. §. pti. extra e here. vbi ī clerico poni​tur egradatio. ⁊  ſecularis relinqᷓtur arbi​trio ptātis ſecularis aīaduerone ebita pu­niēdus. tū ec̄ ter ignoꝛātiā ⁊ mꝉtitudinē eo­rū  culpabilis ī tali erroꝛe cernit᷑. Et ex mꝉ­titudine tali rigoꝛ iuſticie ē temꝑandꝰ. iſ. xl. vt ↄſtitueret᷑. R. Cū nr̄a t intentio potiꝰ a vicio heres hmōi dicatoꝛes ꝓ poe excu­ſare ᷓ incuſare cū vt ꝛ extra e ſump. c. lit​teras. §. q̊ circa. mandamꝰ qᷓtenꝰ cū ter ſolā ſuſpitōem quāuis vehementē nolumꝰ illum e tam graui crimīe ↄdēnari ⁊c̈. vbi glo. ſuꝑ ver. ↄdemnari. Pꝛocedi t ↄᷓ talē c vehemē​ter ſuſpectū ſed nō ebʒ ꝓpterea ↄdēnari. ni­ at vt ibidē eclarat᷑ violēta ſuſpitio. att quia ſuſpitionem excludere non poumus. ⁊ hoc pꝛopter friuolas eoꝝ aertiones con­tra fidei veritatem. Et cum hoc triplex t ſu​ſpitio. leuis. vehemens. ⁊ violēta. e quibus in ca. accuſatus. ⁊. ca. cum contumacia. lib. vi. e here. ⁊ per notata per Archidiaconum ⁊ Jo. andree. ſuper ca. accuſatus ⁊ verbo ve­hemens. ⁊ e pꝛeſump. ca. litteras. De violen​ta etiam loquitur canon. iſtin. xxxiiij. quo­rūdam. Jdeo querendum cuiuſmodi ſuſpi­tioni talis pꝛedicans ſubiacet. Et quidē cuʒ talia ogmatiʒantes non equaliter ſe ad hu­iuſmodi erroꝛes habere noſcuntur. eo  ali­qui ex mplici ignoꝛantia iuris iuini. aliq͛ etiam ſufficienter infoꝛmati adhuc fluctuant facillando ⁊ plene aentire nolunt. ⁊ cum er­roꝛ in mente hereticum non faciat ni at ꝑ​tinacia voluntatis. opoꝛtet etiaʒ icere  ad ſuſpitionem ſuper crimen heres nō ſe equa​liter habeant. Attamen quia per ignoꝛantiaʒ putant ſe poe euadere. Aduertant paululuʒ ᷓ grauiter peccant qui ex huiuſmodi igno­rantia elinquūt. Nā licet multiplex t igno​rantia. tamen in rectoꝛibus animarum igno​rantia quecun t non poteſt ici ignoꝛan­tia inuincibilis ſeu ignoꝛantia particularis m philoſophos que a iuriſtis ⁊ theologis icitur facti. Sed cenſetur in eis ignoꝛantia vniuerſalis que eſt ignoꝛantia iuris iuini. quia eſt eoꝛum que quis e iure ex lege iui­na ſcire tenetur. iſtin. xliij. Nicolaus papa. Diſpenſatio celeſtis ſeminis nobis iniuncta eſt. Ue  non aſperſerimus. Ue  tacuerimꝰ Tenentur enim habere ſcientiam ſacre ſcri­pture i. xxxvi. per totum. Et ad hoc ad ſub­ditoꝛum animas infoꝛmandas eadem iſti. ca. ij. §. ecce. ⁊. §.  q͛s vult. licet m Ray. Ho​ſtien. Tho. non requiratur  habeat ſcien­tiam eminentem. ſed  habeat cōpetentem id eſt ſufficientem ad ſuū officium exequenduʒ. Attamen pꝛo eoꝛum aliquali cōſolatione ū​modo amna pꝛecedentia lucris ſequentib einceps recōpenſant eſt eis aduertendum. Ꝙ hec ignoꝛantia iuris licet icatur inter­dum affectata craa ⁊ ſupina. Dicitur tamē affectata id eſt voluntaria upliciter. Quia interdum cum ſcientia intentionis. Jnter­dum cum ignoꝛantia tentionis. Pꝛima licet in nullo excuſat ſed amnat. De qua Pſaꝉ. noluit intelligere vt bene ageret. Secunda tamen iminuit voluntarium ita ⁊ pecca­tum. Quia fit quando quis tenetur aliquid ſcire ſed neſcit quod teneatur. Que etiam fuit in paulo. i. thi. i. Mīam cōſecutus ſum qꝛ ignoꝛās feci in incredulitate. Quia t i­citur affectata indirecte. qꝛ pꝛopter alias oc­cupationes negligit addiſcere ea que ſcire te​netur. nec vult laboꝛare in ſtudio ad ſciendū illa ⁊ excuſat non a toto ſed a tanto. Et etiam iuxta Ambꝛoum ſuper illud Roma. ij. An ignoꝛas  benignitas ei ad penitentiam te adducit. icit Grauime peccas  ignoꝛas grauime. i. valde ꝑiculoſe. Jdeo ſertim iā in tꝑibus ad ſuccurredū aīaꝝ periculis oēm ignoꝛantiā repellamus ⁊ urimū iudiciuʒ q nobis imminet ſuꝑ iſtrictā rōneʒ ⁊ talē­tū nobis creditū ſꝑ pꝛe oculis habeamus ne ia ignoꝛātia etiam in nobis notet᷑ craa vel ſupina per metbaphoꝛaʒ hominis cra vel ſupini qui nō videt etiā ea que coꝛā io ſunt. Dicit e cancellarius in floꝛibus regularuʒ moꝛaliū. ⁊ in ſecunda regula.  culpabilis ignoꝛantia iuris iuini nō cadit in facienteʒ quod in ſe eſt. Ratio ē. Quia ſpūanctus ta­lem hominē e necearijs ad ſaluteʒ  vires eius excedūt ocere immediate ꝑatus ē. Ad pꝛimū argumentū ſolutio patʒ ꝑ ſanū intel­lectū canonis. Ad ſecūdū icit Pe. e tharā. ꝑimeret vti ex magna ſua inuidia qua ad­uerſus hoīem agitat᷑.  a eo ꝑmitteretur. Ꝙ aūt eus ꝑmittit bi aliqua ⁊ aliqua nō. hoc cedit in maioꝛeʒ iius iaboli ↄtumeliam ⁊ iſplicentiā.  eus in oibus vtitur eo cō­tra ſuā volūtatem ad manifeſtationeʒ gloꝛie ſue. Ad terciū icitur  alterōnem egritudi​nis aut alterius effectus maleficialis ſemꝑ ​cedit aliquis motus localis inquantuʒ emō ꝑ maleficā colligit eterminata actiua  vide​licet ledere pt ⁊ aonit eterminatis pa­uis ad inferendū oloꝛē vel nocumentū aut actū aliquē ſpurcimū. Et  ritur an mo­tus ille rerū a emone localis reducatur ī mo​tū celeſtem. Dicendū ē  non. Quia non mo​uent᷑ ex virtute naturali ſed mouētur ex obe­diētia naturali qua ſubijciūtur virtuti emo​nis qui habet hoc ex virtute nature ſue  t ſupꝛa coꝛpoꝛa. Poteſt ico nō  pot influe​re rebus materialibus aliquā foꝛmā vel ſub​ſtantialem vel accidentalem abſ amminicu​lo alterius rei naturalis. Sʒ quia poteſt eo ꝑmittente res localiter mouere ⁊ ex rebus cō​iūctis oloꝛē vel aliquā qualitatem ꝓducere Unde effectus maleficialis non ſubijcit᷑ mo​tui celi cut nec ie emon licet res ille ⁊ in­ſtrumēta ſubijciant᷑. Ad quartū icendum. Opus ei t oꝑe iaboli viciari ꝓut ad ps loq͛mur e effectu maleficiali. Sʒ qꝛ hoc nō pōt ni iuina ꝑmione. ideo non ſeq͛tur  iabolus t eo foꝛtioꝛ. emum qꝛ nō viciat oꝑa ei ꝑ violētiā cū c etiaʒ eſtruere poet Ad q͛ntū mplr̄ notū ē  coꝛꝑa celeſtia non ht ꝟtutē imp͛mendi in emones cum nihil agat vltra ſuā virtutē. ſed  a magis aduoca​ti ſub certa ↄſtellatōne veniūt. uplici ex cau​ſa hoc facere vident᷑. Pꝛīo qꝛ ſciūt virtutē il­lius ↄſtellatōis iuuare ad effectū quem magi optāt. Sco faciūt vt hoīes inducāt ad ve­nerandū aliq numē ī ſtellis. ex qᷓ veneratio​ne etiā a tꝑa ritus ydolatrie ꝓcet. Ad vlti​mū ᷓtū ad terminos argumēti ſuꝑ aurū al­chimicū. icendū m ſct tho. in. ij. iſ. vij. ī ſolutione vniꝰ argumēti. vbi eclarat e ꝟtu​te emonū in oꝑando. Ꝙ licʒ dā foꝛme ſub​ſtantiales ꝑ artē induci pont ꝟtute natura​lis agentis vt q foꝛma ignis inducit᷑ ꝑ artē in lignū hoc t nō pōt fieri vniuerſaliter eo  ars nō pōt inuenire ſꝑ ſeu ↄiūgere ꝛia acti­ua ꝛijs pauis pōt t facere aliq͛d ꝉe ⁊ c alchimiſte faciūt aliq͛d ꝉe auro ᷓtū ad acci​dentia exterioꝛa ſed t nō faciūt veꝝ aurū. qꝛ foꝛma ſuƀalis auri nō ē ꝑ caloꝛem ignis quo vtūt᷑ alchimiſte ſed ꝑ caloꝛē ſolis ī loco eter​mīato vbi viget ꝟtus mineralis. ⁊ iō tale au­rū nō hʒ oꝑatōeʒ ↄſentē ſpēm ⁊ ꝉe ē e alijs eoꝝ oꝑatōibus. Ad otū. Demones oꝑan​tur ꝑ artē circa effectꝰ maleficiales ⁊ ideo abſ­ āminiculo alteriꝰ agētis nullā foꝛmā ſub­ſtantialē vꝉ accidētalē inducere pt ⁊ qꝛ nō i​cimus  maleficia inferat ꝑtē abſ ammini​culo alteriꝰ agētis. iō ec̄ cuʒ tali āminiculo t veras qᷓlitates egritudinis aut alteriꝰ pao­nis inducere. ſʒ qᷓliť hec āminicula ſeu āmi­niſtratōes inſtr̄oꝝ ht ad effectū maleficialē cum emonibus cōcurrere vel nō patebit ꝑ ſequentia.