Gallia Christiana 1715 01/Instrumenta/Conseranensis
I NSTRUMENTA AD ECCLESIAM CONSERANEN SEM SPECTANTIA. L Charta Odonis de Monte-acuto pro ecclefia C Conferanenji. SCiendum est quod ego Odo de Monte-acuto, veniens ante prælentiam domni NaVarri Conscrancn- fis episcopi apostolicx sedis legati, & conyenrus cc- clesiæ sancti Licerii recognoscens me male egi fle erga domum beati Licerii, auam multotiens male tractavi, & abstuli cafilcm ei den oebtza de Zol, caCdetn de Noge… casoJem de Gaiha & casiilem deis Aranos de la Efcura Vela, quos anteceflbres mei pro se suisquc cum omnibus pertinendis suis eidem ecclesia : sancti Licerii, cjufquc conventui pro suorum & parentum suorum venia pec- catorum pia contulerant devotione. Recognosco etiam me mulras… injustas invasiones in honore ejusdem ecclesiæ fcciste^urerendo oves, boves, porcos, triticum I & annonam > & in aliis malefactis mukotics grava fle eam : unde me culpabilem valde profiteor, & reddo per me & per succestorcs meos beato Licerio ej usque conventui prædictos casoles cum omnibus pertinendis filis, tactis sacrO-sonctis evangeliis, ut nunquam de cetero ego, nec alicuis meæ ordinationis eos aufcram, ncc violentiam in ipfis faciam, inuno de omni… actore ad utilitatem jam dictæ ecclesiæ destendamego & meUpro emendatione Vero injuriarum quibus ei renebar, tribuo per me & per omnes succeflbres meos, vineam quam patrio jure habebam inter montem cTAxolas, & vineam S. Laurentii juxta murum civitatis, & vineam simili- ter de… & omnem decimam quam aliquo modo habeo in toto episcopatu Conseranensi > hzc omnia trado per me & per meos prædictæ ecclefix S. Licerii, ] ejusque conventui… de meo dominio sine omni retinenti… transfero in manu domni Navarri Con- seranensis episcopi, & P. G. abbatis Combæ-longæ… … rius de Villa-nova, A. R.. • • magister Arnaldus de Cambraiano, A. de S. Quintino. Guillelmus scripsic mense… anno verbi incarnati ( iiccxv. a)… regnante in Francia B. Convenarum comite, Navarro Conscranensi episcopo •.. a Incerta est hæc temporis nota ; io originali enim legi non potest, & noviflimc fuit addita a tergo instrumenti. IL Sententia lata adversus comitem Convenarum pro eP*fe°P° Conseranenji T T Niverfis Christi fidelibus pratentem paginam in- vJ specturis A. * Tarvicnfis, & G. « Convenarum episcopi > Glutem & sinceram in domino duritatem. { Antiquorum discretio consuevic rite gesta fcripturæ testimonio communire, ne oblivio memoriæ inimica scmcl dccisa iterum valeat in distentione laqueum revocare. Quapropter universitaci vestrx volumus fieri HUnifestum, quod cum dominus Simon dux Narbona^ comes ToloCr & Ley. * Vicecomes Biterræ de Carcaff. dominus Montis-fortis, effet in civitate Conscrancnfi, dc nos cum domno G. archiepisCOpO Auxitano, ad ci- i viratem eandem pariter vcnidcmus, dictus comes, & Centulus d*Asturio, & G. uxor quondam Odonis Montis-acuci, * & filius ejus > super controversiis quæ inter ipsos ex una parte, & venerabilem patrem C. { cpiscOpum Consoranensem ex altera Vertebantur, dc duabus partibus civitatis ejusdem, & molindinis juxta Kntem, ubi turris est quæ quondam tenuit V. de onre-acuto, in nos compromiserunt, tam ipsi quam episcopus memoratus, data fide in manu nostra, nobis firmiter promittenres, auod auidquid nos super przdictis judicio vel concordia diffiniremus, ipsi inviolabiliter in perpetuum observarent, & ad hoc idem succeffores eorumdem perpetuo… Sane causiisistasnon tantum sicuc arbitri, led potius sicut delegati de mandato & Voluntate archiepiscopi memorati, sufcepimus r terminandas : propositum fi quidem fuit coram nobis ex parte comicis & suorum > quod in civitate nominata duas partes & molendina jam dicta fibi competerent jure siio pro comite ConVenartim, cujus terram oc- cupayerar j quod episcopus penitus denegabat, & ilk omnia ad se pertinere nrmiter afferebar. Cum autem testes utrinque productos diligenter exa- minaflemus, invenimus B. quondam comitem Convenarum, avum B. qui nunc vivit, civitatem jam dictam fraudulenter incraste, & captis ejusdem habita- toribus, & rebus omnibus, apud S. Gerontium tunc vicum siium a£portatis> eam incendio tradidifle. Quare cum civitas per septennium inhabitata permanfistct, quia ipsi : eam reparari minime permittebat, nili in ca portionem aliquam obtineret, episcopum ejusdem civitatis nomine P. comparrem siium cepit, & apud S. Geronrium ducens captum sub custodia tenuit, quouf- A a W INSTRUK que pactum fccitcidcin comit^quocl in civimrc ei con— A cederet duas partes ; quod & posttnodum fecit, melioribus canonicis suis contradicentibus & invitis. Idem quoque comes apud S.Gaudenrium vulnere con- fostusad cor rediens & pcnitcns, sicut solet in extremo fieri, de commistis in manibus Tolosani, Convenarum » & jam dicti Conscrancnsis episcoporum, & Scalx-Dci, ac Boni-fontis abbatum rcsticuit ac reddidit manorato episcopo Conscranensi, & cjusdcni fucccstb- ribus prædictas duas partes civitatis, de illis penitus renturiavic, de pro emenda injuriarum 20. equos legavit epiGropo siepe dicto ; qui episcopus cjuoad vixic ei vi ucem postcdir ex integro quali suam de ipfius fimi- lirer fucccstbres usi]uc ackcmpora B. fuperius nominati. Nam idem in fuæ dominationis exordio duas parres B civitatis præfatæ indebite occupavit > de eas usque ad adventum tenuit Cruce-signatorum, & ex eadem eres episcopos Aug. Laur. Navar. felicis recordationis sedis apostoiicje leg.itum violenrer ejecit, ac bona ipsorum dc canonicorum utri usque eccleliæ ac hominum civitatis, tam infra ei Vi tat em quam extra, de castra ac terras ad iplos de ecclesiam pertinentes cum ruptariis, de pacis dc ecclelix inimici » occupare, destruere, consumere sx- G. •.. Prxterea intelleximus per testcs, quod V. dc ontc acute, cujus pater in violentia quam comes fecerat in duabus partibus civiratis partem habuerat dc tenuerat > omnium nequitiarum & injuriarum quas dictus comes epi (copis fupradictis de ecclesiis ac civitati irrogavit, non tantum particeps exstirit > sed dc principalis de przcinuus in illis de in aliis exstirit ma- lefador > qui cum ab episcopo Aug. quibusdam canonicis reclamantibus imperrarfet locum ad duo dunta- xar molendina, de viam nccestariam asino onerato, dc propter hoc fidelitatem episcopo SC servaturum ubique dc in omnibus promilistet, ttia ibidem przsiimpfit construere molendina, episcopo reni ren te penitus dc invito, & demum hortum facere, de turrim ibidem xdificare>donino N.cunc episcopo piæsonrialirer ne turris fieret inhibenre, propter quo. ei est publice truncationem capitis comminatus. Post fidelitatem vero promistam idem Vitilis propter innumerabilia mala quxcum dict) comice, de per se ipfum intulit episco- pis, ecclesiis, clericis, de civitati prædictis, nundinas, quæ circa festum omnium sanctorum celebrantur inyasic, de tam homtnes quam animalia, de univerft alia quae potuit > cepit > de un : a inc lit damna, quod L excedebant siimmam quinquaginta millium (olidorum, mortuis * exceptis viginti Leptem hominibus, qui volentes fugæ præsidio fe tueri, submeifionis periculum concurreninr. Ipfc etiam postmodum factus hxrcticus, ad civitatem eandem hæ eticos ducens fecum, eosdem fecit cum clericis publice altercari. Nos igitur utriuC> que partis rationibus, allegationibus, attcstacionibus dc inftrumentis diligenter auditis & inspectis > quorum nobis fu per præmiffis de aliis malefactis s qux longum cst enunciare, socta est plena fides, post renunciationem partium de consilio archiepiscopi memorati, P. Claria- censis, P. Combx-.’ong£, & B. Fuxcnfis abbatum, dc aliorum p rudentum virorum super jam dictis querelis hanc sententiam duximus proferendam : quod idem episcopus Conleranensis, & ejus succeflbrcs in perpetuum urbem Conseranensem integre postideant, libere dc quiere, molendina quoque prælibara eidem e jiscopo C. de succestoribus cjuldem adjudicamus perpetuo pOs- fidenda i & comiti antedicto > de Centullo, de aliis qui quondam a comite Convenarum aliquid in civitate ha- bueranr^cum ipse nihil juris in ea haberet, perpetuum silcntium duximus imponendum tam siiper duabus partibus civitatis, quam etiam molendinis siipradictis > quibus memoratus V. de Monte-acuto merito fux ingratitudinis de fidelitatis siepius violata :, & aliorum scelerum suoruin privandus fuerat longe ante. Hzc fi- quidetn sententia fuit a partibus approbata, quæ utique fuit Lta anno Verbi incarnati mccxVI. fcria quinta ante natale Domini, præsentibus canonicis S. Marix, videlicet B. Cabscol de W. de Castio.& canonicis S. Li- senta cerii>scilicct B.dc Basterna^B. dcQuer, R. de Muro.R. Ribeira, A. de S. Quintino, de R. derivo, Adcm. de Villa-nova Boni-fontis monacho, & Pontio moi.acho Condomiensi, & Roberto priore S. Gerontii>B. Andica, Aug. de S. Liccrio > J. de Bastcma, F. Pradcrc, W. dc MurO, A. Coquo, W. Barrau B. d’Erfc S. Licerii civibus > Timo.dc Castdoy, Adcm. de G. de Casteloy, A. de Montc-. : cuto de W. de Villa-nova militibus > & multis aliis probis viris : de ne in posterum fiipcr præ- miflfis valeat hæsitatio fiiboriri, præsentem paginam domni archiepiscopi > de nostrorum ac przajctorum abbitum fecimus figillorum munimine roborari. Hoc aurem factum est in clauftro S. Licerii Conscranensis. Profata sententia anne mz. confirmata efi a Conrado Portnensi & S. Rnfina episcopo. III. Nicolaus episcopus Conseranensis recipit in feudum honorabile urbem Conseranœ dr homagium facit Alfonfo Pitiavia dr Tolosa comiti. ALfonsvs filius regis Franciæ, comes Pictaviensis & Tolosx, uniVcrus praesentes litte as inspecturis salutem. Noveritis quod Nicolaus venerabilts episcOpus Conferancnfis, nojiine ecclesiæ sux recepit a nobis in feudum honorabile civitatem COnseranensem, scilicet tam illam dominationem quam ipse & capitulum tenent , ad. minum suam, quatn eam dominationem quam comes Convenarum ab ipsis tenet in civitate præiicta, de rorum jus temporale quod habent vel habere debent in castro de Ccrisolis, de in castro de Vedeilla > de in castro deTortosa, & in castro montis Arditi, de in prædic- torum castrrrum pertinenti is, de aliis fenhonas quas habent in d œccsi Conscranensi-, quam civitatem 9 qux castra quas senhorias non renent ab aliquo alio domino rerDDorali 5 pro quibus omnibjs supr ad ictis fecit nobis nomaeium honorabile idem episcopus, falvo jure Suolibet alieno : hxc omnia prædicta recepit a nobis ictus epifopus fub’conditionibu. infra scriptis. Prima cst, quod non liceat nobis vel succeflbribus nostris dominationem quam habemus de habebimus sii- p a dictos episcopum & capirulum>ex quacumque ciufa in quamcunquc perfonam transferre præter comitem Tolosonum, vel comicarum Tolosanum habentem. In super sii i tactum auod si pro pace servanda in dicta. diœceu, yel emendandis maleficiis, seu damnis hominibus di&x civitatis vel diœccsis vd ipsi ecclesiæ iliacis, non ♦ fidentes exercitum, vcl aliquis loco nostri siimp-, tibus stiis quando de quoties, de ubicumque a nobis vel a nostris fuerint requisici 3 fi vero nos ex alia cauli guerram habuerimus 9 nomines ecclesiæ seq icntur nos Yel nostros in exercitum sicut alii homines de feudis T olo sonis. Item. Nobis placet > de volumus quod noVz bastidæ feu populationes fiant in terra ecxlelix extra muros civitatis in diœcefi Consoranensi fine prcjudicio alterius ad requisitionem episcopi de capituli praedictorum > in g quibus bastidis seu populationibus habeamus medietatem, de episcopus de capitulum aliam medietatem pro indiviso. Item Quando tempore procedente recognitionem feudorum continget requiri propter mutationem domini vel feudarariij non debemus dictum episcopuTi, vel capitulum vocare vel citare propter recognitionem faciendam extra Tolosom veldiœcesim Tolosiuiam. Item. Volumus & statuimusquod vacante sede omnia bona episcopalia mobilia & immobili a, temporalia de spiritualia, fint & permaneant libera ab omni occupatione dc perturbatione tam circa mortem episcopi, quam post mortem. Item. Si incursus aut conHscationes bonorum in civitate praedicta vel diœccsi evenire contingat propter crimen hærcfeos, lx)na mobilia erunt communia pro æquis partibus nobis & dicto episcopo, de capitulo suECCLESIÆ C pradictis ; immobilia vero qux renentur vel renebuntur ad ecclesiam rantum erunt dicti episcopi & capituli in folidum i illa vero qua : tenebuntur a nobis & a dictis epilcoDo & capitulo erunt communia pro æquis partibus nobis & episcopo supradictis. Praeterea donare debemus dicto episcopo & suis suc- censoribus, & capitulo COnferanenii in perpetuum To- lofx aliquam domum competentem > in qua poffinc holpitari, Vel casalc in quo postint domum idoneam xdi* ficare, quando domus vel casiile obvenient nobis de novo usque ad valorem centum librarum Tolosanarum. Item. Tenemur nos & succestores nostri deffcndcre SC confer Vare omnia jura & omnia bona mobilia & immobilia temporalia ccdesiæ Conscrancnfis, necnon & personas & res episcopi, & canonicorum, & familias COrumdem tanquam res nostras proprias. B Item. Faciemus dictum episcopum, & capitulum & eccl c fiam Conserancnscm renere & habere decimas suas in illis cerris Confcranensis dicecesis, quæ sunt vel crunr sub dominio nostro, videlicet decimas expreste abjuratas, & alias sicut cas habuerunt a tempore pacis Panstcnsis citra quantum potuerimus justitia mediante. De Asturibus aurem pertinentibus ad ipsum episco- puin & capi culum & ecclesiam COiiserancnsem habere debemus medietatem. In cujus rei tcstimonium przsen- res litteras figilli nOstri munimine duximus roborandas. Actum apud Vicennas anno domini mccLVx. mcnsc Maio. IV. Tenor litterarum pariagii inter Bemarium Com— c ba-longa abbatem & Franci* regem. NOverinc univcrfi præsonties pariter & futuri quod frater Bernardus abbas monasterii Combæ-longx Prxmonstratensis ordinis, pro (c Sc succcstoribus siiis, Sc conventu dicti monasterii præscntc & futuro, Sc pro ipso) monasterio ad faciendum noVim Villam scu tastidam & sub conditionibus » modis & formis infra scriptis donavit, dedit Sc conccstit donatione irre/o- cahili incer vi/os perpetuo valitura illustristiino domino regi Francix abtenti Sc hxredibus ac succestori- bus siiis, necnon Sc domino Eustachio de Bcilc-mctr- chcsio militi ipstus domini regis senefcallo in Tolosano Sc Albigensi, nomine Sc vice dicti domini reg : s, & pro ipso recipienti medietatem illius territorii Sc honoris q quod & quem idem abbas & conventus dicti monasterii habent Sc habere debent in Avanresio, Sc totius illius jurisdictione Sc rationis quod & quam habent vel habere debent in ipfo territorio quodcumquc fit prout dictum territorium includitur & concinetur infra istas adjacentias. Videlicet prout estdc planca de Val versiis scrram Sical, & a dicta serra Sical usque ad serram de Gaignart, Sc a prædicta serra de Gaignart recte Sc recta linea usque ad Falgar Dandorra ufquc ad fontem de Val, Sc a prædicto fonte sicut rivus descendit usque ad rivum de Milhas Sc a dicto rivo de Milhas usque ad caput rivi dei Coral, Sc de rivo del Coral sicut aqua dcs- cenditad Ancizas 9 Sc de przdictis Ancizis sicut riVus desi : endit ustjuc ad Bclestar, & a Belestar ad Ancizas dc lupo rectus, & a praedictis Ancizis usque ad fagum de la. Lana usque ad præscns nominatam plancam de Val. Ve- Tomus I. ONSER AN ENSIS. 187 < rumtamen idem dominus abbas sibi Sc fiicceflbribus • fuis & conventui dicti monasterii præsenti Sc futuro retinuit specialiter Sc expreste monasterium, Sc omnia qux siint circa monasterium praedictum, necnon & molendinum Paraverium jam ccjistructum > necnon & domum Sc hortum deFraiuineto infra clausuras Sc decimai & prætnitias, & alia jura ecclefiastica 9 necnon piscarium Sc prata, & nemus illud videlicet quod est supra piscarium prout ipstim nemus includitur istis adjacentiis, sci licet prout rivus dci Val protenditur a nemore montis Jocundi & descendit seu labitur usque ad caput prati, Sc ad molendinum Paraverium > Sc e* alia parte a dicto capite montis Jocundi usque ad caput viridarii de Monrccurce, Sc exinde usque ad riVum de Daniza exinde usque ad molendinum Paraverium. Praedictam vero donarioncm dictas dominus abbas fecit domino regi & dicto domino senefcallo pro dicto domino rege istis videlicet infra scriptis modis Sc formis Sc conditionibus, scilicet quod dictus dominus rex Sc scncfcal- lus Anis Tolosiinus faciat in dicto territorio novam villam Sc bastidam seu populationem>cujus villae fcu basti- dæ medietas sit dicti domini regis Sc succestbrum suorum, Sc alia medietas dicti monastcrii, Sc in ipsii villa idem dominus rex habear medietatem > Sc ipsun Villam seubastidazn cum omnibus juribus & |>ertinenti is communiter Sc indivise seu indiviso dominus rex Franciæ & abbas Sc conventus fupra dicti in perpetuum teneant Sc habeant. Irem quod sic in dicti villa seu basti- da unus judex communis > qui causiis audiar tam pro domino rege quam pro dicto monasterio, & quod ipfi scilicet judex Sc bajulus pro dicto domino re^e, Sc pro dicto monasterio in dicta villa & pertinendis ejus faciant ea quæ adipsos ratione officiorum suorum pertinebunt, Sc quod jurent jpsi & alii officiales COinmu- nirer dictx villæ domino regi seu ejus scnefcallO Tolo* fano Sc abbati monasterii prædicti quod fideliter erga eorum officia £c habebunt, necnon prædicti eisdem Sc succcstbribusxorum illud Lcramentum, quod præstare ratione s uorum officiorum tenebuntur. Irem quod dicta villa nunquain transferatur, nec transferri poflit in aliud dominium prarter quam in dominium Tolosie. Icem quod dominus rex Sc fuccestores fui deffendmt Sc custodire teneantur personas Sc bona Sc res abbatis Sc convent is monasterii lupradicti ; quam quidem donationem dictus dominus sencscallus nomine dicti domini regis » & pro ipso stib modis Sc formis & conditionibus siipradictis, Sc prout facta est & superius continetur » inluper orædictusdominus abbas, Sc conventus dicto domino leDclcallo pro dicto domino rege stipulanti se ficturum, & curaturum quod conventus dicti monasterii laudabit Sc approbabit Sc eoo firmabit omnia ac singula supradicta, cc ab ipso conventu omnia Sc singuia faciet approbare. Acta fuerunt hzc ultima die mensis Martii, regnante Philippo rege Francorum, prædicto Bcrrrando coiscopo Toldsono > anno ab incarnatione Domini millelimo ducentesimo septuagcsimo secundo. Horum omnium testes dominus Petrus de Fontanis, Sc magister Bernardus Molineri de Cordis, Sc magister Vitalis de Maurento, Pexerius Daspa civis Towsie, Fortunerius de Navarra, Sc Gervauus Perroturfonc > & Paulus Viralis publicus Tolosie notarius, qui chartam istam scripsit. A a lj