Epistolae et privilegia (Paschalis II)/10

CDXLII-D

saeculo XII

editio: Migne 1854
fons: Corpus Corporum

9	11

10

CDXLII Ad Bernardum archiepiscopum Toletanum, apostolicae sedis legatum. (Anno 1115, Novembr. 3.)[BALUZ., ubi supra. ]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri BERNARDO Toletano archiepiscopo, apostolicae sedis legato salutem et apostolicam benedictionem.

Pro injuriis confratris nostri Mauritii Bracarensis archiepiscopi fraternitatem tuam saepe monuimus; sed adhuc se vehementer a te gravari conqueritur. Colimbriensis enim episcopi obedientiam ei contra Romanae auctoritatis privilegia subtraxisti. Item in Lucensi Ecclesia, ad ejus metropolim pertinente, episcopo praeter judicium ejecto superordinari alium proposuisti. Idipsum in monasterio Beati Petri de Monte factum conqueritur. Bracarensis Ecclesiae bona et ab aliis distrahi consensisti, et ipse cum familiaribus tuis mora diutina consumpsisti. Per totam etiam provinciam, invito et ignorante eo, potestatem tuae voluntatis exerces. Asturicensis Ecclesiae parochiam, ut Salmantinam augeres, invito eo, imminuisti. Nos autem in his vehementer regni turbationem et aetatis tuae gravedinem infirmitatisque pensamus. Idcirco te ab injuncta super archiepiscopum et provinciam Bracarensem cura legationis absolvimus, ut liberius ipse valeat in provincia sua justitiam exercere.

Datum Anagniae III Nonas Novembris.

CDXLIII. * Inter Anastasium, SS. Andreae et Gregorii in Clivo Scauri Romae siti abbatem, et « Scholam piscatorum stagni » de parte ejusdem stagni litem pro abbate discernit. (Anno 1115, Nov. 24.--Vide tabulam apud MITTARELLI, Annal. Camaldul. III, 166, 167.)

CDXLIV. * Monasterii Sinsheimensis privilegia confirmat. (Anno 1115.--Vide Chronic. Sinsheim. ap. MONE Quellensammlung, I, 206.)

CDXLV. Ad canonicos et laicos parochianos ecclesiae S. Frigdiani Lucensis. (Intra an. 1100-1116, Jan. 5.)[BALUZ., Miscell. ed. Luc. IV, 586.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis seu laicis parochianis ecclesiae S. Fridiani, salutem et apostolicam benedictionem.

Charitatis utilitas immensa et incomprehensibilis est, quia ipse Dominus omnipotens immensus et incomprehensibilis charitas est. Ex charitatis radice omnium virtutum robur egreditur, omniumque bonorum operum constantia generatur: propter nimiam charitatem omnium Dominus de summis ad ima descendit, ut nos de imis ad summa conscendere valeamus. Quod etiam ut in nobis charitas permaneret, hoc suum praeceptum dixit, ut nos invicem diligamus. Ea propter nos dilectionem vestram litteris apostolicis duximus visitandam gratias Deo et vobis agentes, quod inter personam ex vobis, videlicet priorem vestrum gratiam Dei bonam et nobis utilem habeamus. Sic quod charitatem vestram rogamus, ut animis vestris indignatio nulla subrepat. Et si enim pro canonici ordinis observantia eum in nostra retineamus ecclesia, ipse tamen vobiscum est animo et a vobis corporaliter quandoque Domino praestante non deerit. Nolite itaque ullatenus indignari, sed tanquam unum corpus in Domino ad invicem vobis charitatis debitae solatium adhibere, ut de vestrae dilectionis vinculo Dominus omnipotens, qui vera est charitas, et vera gloria, glorietur. Orantes vos pro nobis misericordia divina custodiat.

Datum Later., Idibus Januarii

CDXLVI, Ad canonicos S. Frigdiani Lucensis (Intra an. 1100-1116, Jan. 27.)[BALUZ., ibid. ]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis Sancti Fridiani, salutem et apostolicam benedictionem.

De religione vestra laetamur; et vos semper in his quae religionis sunt per Dei gratiam manere, optamus. In eo autem, quod ad priorem vestrum duos ex vobis canonicos fratres misistis, charitatem quidem intelligimus quoniam ad minus quam inter duos charitas non habetur; sed fratres ipsos non charitatis legatione functos percipimus, ut aut priorem reducerent, aut alium eligendi licentiam obtinerent: monemus itaque dilectionem vestram, ut omnino ab illis desistatis, imitantes eum qui, relictis omnibus, Dominum secutus est. Satis enim religioni vestrae indecens est quod modicum quid perpeti non valetis. Si qua ergo, quod absit! zizania oriuntur, radicitus ea evellere satagatis, ut seges Dominica liberius in altum surgere et fructum plurimum, largiente Domino, valeat exhibere. Prior enim vester quanquam nobiscum sit, a vobis tamen non recessit.

Datum Laterani, VI Kal. Februarii.

CDXLVII. Parochianos ecclesiae S. Frigdiani Lucensis hortatur ut decimas et oblationes subtractas ecclesiae restituant. (Intra an. 1100-1116, Jan. 29.)[BALUZ., ibid., p. 587.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis parochianis ecclesiae S. Fridiani, salutem et apostolicam benedictionem,

Et a nobis et a vobis omnipotenti Domino gratiae referendae sunt, quod per ecclesiam vestram divinum illud communis et apostolicae vitae lumen usque ad primae sedis verticem diffusum est. Etsi enim Romana Ecclesia mater sit Ecclesiarum omnium et magistra, ei tamen de beati Fridiani ecclesia regularis vitae ordinem sibi assumere et per dominum R. priorem et alios vestros fratres disponere placuit. Super quo aliquos vestrum adeo scandalizatos audivimus quod decimas et oblationes suas Beati Fridiani ecclesiae subtraxerunt, quos profecto decuerat, beneficiorum quae omnipotens Dominus loco eidem contulit reminisci, non ei debita sua subtrahere, aut de divinae largitatis gratia indignari. Et nobis enim et vobis divini luminis illustratio sufficit. Nec quidquam pro nostra vobis, aut pro vestra nobis participatione adimitur. Vestram ergo dilectionem apostolicae visitationis alloquio salutantes monemus, ut benignitatem Dei ad memoriam revocetis, et in his, quae placita ei sunt, efficaciter et unanimiter maneatis. Illis autem qui decimas et oblationes ecclesiae subtraxisse dicuntur, praecipimus ut et ablata restituant, et ad satisfactionem debita humilitate perveniant. Alioquin sententiam, quam in eos dominus prior vel per se vel per fratres suos dictaverit, nos praestante Deo ratam habebimus.

Datum Laterani, IV Kalend. Februarii.

CDXLVIII. Privilegium pro canonicis S. Fidelis. (Intra an. 1100-1116, Jan. 30.)[TATTI, Annal. della citta di Como, II, 866.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri CUMANO episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Episcopalis officii est supra commissum gregem attentius vigilare, et quae salutis sunt ei, per Dei gratiam, providere. Etsi enim pastor malus sollicitus videatur, si tantum gregis sui curam negligit gravioris reatus poenam non effugit. Unde Apostolus scribens ait: « Si quis suorum, et maxime domesticorum curam non habet, fidem negavit, et est infideli deterior. » Fratres siquidem S. Fidelis conqueruntur, quod in eorum Ecclesiam contradicentibus ipsis contra ipsius Ecclesiae possibilitatem quidam clerici intrudantur, vestrae sollicitudini mandamus ut iisdem fratribus debitam justitiam facias; nec tantum eis injuriam irrogari, aut eorum ecclesiam usque adeo aggravari permittas, nec tu eos propter hoc a tua communione repellas. Tuum est enim et personis et ecclesiis ita praestante Domino providere, ut boni pastoris mercedem retributoris honorum omnium Dei nostri examine merearis.

Datum Laterani, III Kal. Februarii.

CDXLIX. Ad Bernardum Toletanum primatem, apostolicae sedis vicarium.--Segoviensem civitatem ipsius personae permittit. Monasterium S. Servandi donat. (Intra an. 1100-1116.)[MANSI, Concil., XX, 1037.] Fraternitatis tuae petitionem clementer admisimus. Volumus enim ut commissa tibi apostolicae sedis legatione honorifice perfruaris. Segoviensem civitatem, nisi proprium desideret civitas ipsa episcopum, personae tuae pro gravioris paupertatis necessitate permittimus. Monasterium Sancti Servandi quod nostri juris est, a praedecessoribus nostris Massiliensi quondam monasterio novimus fuisse commissum. Caeterum, quia propter Sarracenorum feritatem monachos de loco ipso discessisse cognovimus, nos monasterium ipsum sollicitudini tuae restaurandum disponendumque committimus. Quod si per omnipotentis Dei misericordiam restaurari contingit, debitum Lateranensi palatio censum annis singulis persolvetis.

Datum Lateranis XVI Kalend. Aprilis.

CDL. Excommunicationem Uberti presbyteri prolatam a R[othone] praeposito et fratribus S. Frigdiani confirmat. (Intra an. 1101-1116, Mart. 6.)[BALUZ., Miscell. ed. Luc. IV, 585.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis R. praeposito et caeteris fratribus Sancti Fridiani, salutem et apostolicam benedictionem.

Vitae regularis propositum in primitiva Ecclesia cognoscitur ab apostolis institutum. Nemo enim illorum quidquam proprium habebat, sed erant in illis omnia communia. Erat enim illius anima una et cor unum; hanc beatus Augustinus tam gratanter amplexus est, ut eam suis regulis informaret; hanc et vos, largiente Domino, suscepistis, et quicunque semel cum voti professione susceperit, sine reatu praevaricationis et uxoris Lot exemplo dimittere omnino non poterit. Audivimus autem quemdam inter vos presbyterum, Ubertum nomine, post professionem exhibitam in tantam prorupisse vesaniam ut, susceptae vitae et claustri vestri conversatione posthabita, Sodomam Gomorrhamque respexerit et se amplioris viae volutabris replicarit. Porro super hunc quoniam admonitus redire contempserit, audivimus a vobis excommunicationis prolatam esse sententiam. Notum utique penes vos et eos qui in partibus vestris sunt, haberi volumus, quia nos eamdem sententiam sancti Spiritus judicio confirmamus. Nemo enim mittens manum suam in aratrum et respiciens retro aptus est regno Dei.

Dat. Laterani, II Nonas Martii.

CDLI. Ad Florentinos clericos.--Ut Dominicis diebus ac praecipuis festis, majoris missae officio, sicut prius solebant, intersint. (Intra ann. 1101-1116, Mart. 13.)[MANSI, Concil., XX, 1052.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Florentinis clericis, salutem et apostolicam benedictionem.

Antiquum morem vestrae matricis ecclesiae fuisse audivimus, quod clerici de canonicis et de capellis, tam in Dominicis diebus quam in praecipuis festivitatibus, in processionibus et in officio majoris missae usque ad perlectum evangelium soliti erant convenire. Nunc vero, nescimus qua occasione ab hac debita obedientia et honesta ejusdem ecclesiae consuetudine vos subtraxistis: quod nobis schisma et Ecclesiae divisio esse videtur. Mandamus igitur vobis, atque praecipimus, ut ad primam Ecclesiae consuetudinem redeatis, ne canonicam Ecclesiae sententiam incurratis.

Datum Laterani, tertio Idus Martii.

CDLII. Ad Lanuinum Turris priorem. (Intra an. 1102-1116, Jan. 27.)[MABILL., Annal. Bened. V, 456.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio LANUINO, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties a fratribus nostris illud exigitur quod sanctorum Patrum regulis consonat, dignum est ut eorum petitiones libentius audiantur. Ex igitur praesenti auctoritate in ecclesia illa juris eremi, quae apud Squillacium sita est, monasterium constitue, ut fratres, austeritatem eremi ferre non valentes, juxta beati Benedicti Regulam illic possint omnipotenti Deo deservire. Quam nimirum habitationem per praepositum et decanum gubernari disponique praecipimus, sic tamen ut eremi praepositus semper praeferatur, et major habeatur: et sicut idem monasterium eremi dispositioni subjacet, ita ejusdem loci praepositus et decanus subjiciatur magistro eremi.

Data Lateranis VI Kal. Februarii.

CDLIII. Ad O[tbertum] Leodiensem episcopum.--Pro querela Radulfi Remensis archiepiscopi. (Intra an. 1107-1116, Dec. 27.)[MARTENE, Ampl. Collect., II, 624.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri O. Leodiensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Confratris nostri Radulfi Remensis archiepiscopi, querelam accepimus, quod in castello Bullionis partem Remensis parochiae usurpaveris, et in ecclesia Sancti Joannis, eo invito, presbyterum ordinaveris. Unde fraternitati tuae praecipimus quatenus aut partem ipsam parochiae omnino dimittas, aut de ea judicio confratrum nostrorum Catalanensis et Tullensis episcoporum, Remensi Ecclesiae justitiam exsequaris loco et tempore quod ipsi praeviderint. Alioquin nos super presbyterum illum, qui jam in Beati Joannis ecclesia intrusus dicitur, confratris nostri Remensis archiepiscopi judicium confirmamus.

Datum Romae, sexto Kalendas Januarii.

CDLIV. Ad Reinhardum episcopum Halberstadensem.--Laudat eum quod quaedam monialium monasteria reformaverit. (Intra an. 1108-1116, Mart. 20.)[MARTENE, Coll. I, 637.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri REINHARDO Halberstadensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quaedam monasteria monialium audivimus per vestram industriam correcta, ut remotis saecularibus pompae vanitatibus, regulari debeant disciplinae operam dare. Hanc profecto sollicitudinem tuam laude dignam ducimus, et assertionis nostrae robore confirmamus. Statuimus ergo ut in locis ipsis monastica semper religio conservetur, nec cuiquam liceat regularem disciplinam ab eisdem monasteriis removere, ut correctionis tuae gratia, perpetuis illic temporibus conservetur.

Data Laterani, XIII Kal. April.

CDLV. Ad A[delgotum] Magdeburgensem archiepiscopum, etc. (Intra an. 1109-1116, Oct. 27.)[ECCARD, Corpus hist., tom. II, p. 278.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus A[DELGOTO] Magdeburgensi metropolitano et suffraganeis ejus, salutem et apostolicam benedictionem.

Veniens ad apostolorum limina confrater noster Magdeburgensis electus suam apud nos querelam exposuit, quod videlicet a clero et populo Merseburgensis ecclesiae electus sit praesentibus et collaudantibus vobis et in ea sacerdotis officium vestra ordinatione susceperit. Post haec nullo praeeunte judicio non solum episcopalis ei sit gratia benedictionis denegata, sed ab eadem et Ecclesia quasi ex praecepto nostro violenter sit expulsus. Nos igitur eum ad fraternitatis vestrae praesentiam cum litteris praesentibus praemittentes, praecipimus ut idem frater plenius electioni huic et Ecclesiae restituatur, et secundum canonicas sanctiones causa ejus praesentiae vestrae judicio decidatur. Quod si judicii difficultas apud vos emerserit, cum communibus fraternitatis vestrae litteris et nuntiis ad examen sedis apostolicae causa eadem remittatur.

Datum Romae, VI Kalendis Februarii.

CDLVI. Clerum populumque Merseburgensem de superiore ad Adelgotum epistola certiorem facit. (Intra an. 1109-1116, Oct. 27.)[ECCARD, Corpus hist. tom. II, p. 277.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, clero et populo Merseburgensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Lator praesentium Gregorius confrater noster cum duabus Ecclesiae vestrae clericis et totidem laicis ad nostram praesentiam veniens se a vobis communi electum assensu asseruit, praesentibus et collaudantibus metropolitano Magdeburgensi et suffraganeis ejus. Caeterum prius haec nullo praeeunte judicio quasi ex praecepto nostro se per archiepiscopum eumdem conquestus est ab electione et Ecclesia sua violenter expulsum. Unde nos ad archiepiscopum ipsum et comprovinciales episcopos litteras, ut si quae super hoc injuste acta sunt corrigantur. Neque vero nostrae voluntatis est ut causa ejusdem fratris aliquod praejudicium patiatur.

Datum Romae, VI Kalend. Novembris.

CDLVII. Ad Vitalem abbatem Savigniensem.--Permittit Savigniensibus fratribus ut tempore interdicti divina celebrent officia. (Intra an. 1112-1116.)[MARTENE, Thes. anecd. I, 336.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio VITALI abbati S. Trinitatis de Savigneio, salutem et apostolicam benedictionem.

In nemore quodam deserto et invio ecclesiam aedificatam et religioso fratres per tuam industriam in Dei servitio illic congregatos audivimus: unde omnipotenti Deo gratias agimus, cujus gratiae est bonum omne quod agimus, et quieti vestrae pro officio providere curavimus. Vestrae siquidem religioni concessionem hanc litterarum praesentium auctoritate concedimus, ut pro interdicto communi parochiae, in qua manetis, ecclesia vestra, nullo modo officiis debeat carere divinis. Tu igitur in Christo venerabilis, tam pro nobis quam pro universa Ecclesia omnipotentis Dei misericordiam instantius exorare memineris, qui nos per gratiam suam in dilectione sua semper custodiat.

Dat. Lateranis, X Kal. Aprilis.

CDLVIII. Monasterium Fabariense ab episcopi Basileensis potestate liberat et bona ejus confirmat. (Anno 1116, Jan. 29.--Vide EICHHORN, Episcopatus Curiensis in Rhaetia, 1797, 4o, Pr. p. 46.)

CDLIX. Ad clerum et populum Florentinum.--Innocentem eorum episcopum declarat; ejus calumniatores officiis et beneficiis privat. (Anno 1116.)[MANSI, Concil. XX, 1053.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, clero et populo Florentino, salutem et apostolicam benedictionem.

Jam dudum apud nos confrater noster G. [Godifredus], episcopus vester, querelam suam deposuit adversus Ecclesiae vestrae archidiaconum et ejus socios, videlicet Joannem priorem ecclesiae S. Laurentii, et Petrum S. Petri de Scaradio, et Rambaldum S. Stephani priorem, quod eum in populo criminarentur Simoniacae pravitatis. Missis itaque litteris, utrique parti agendae causae terminum dedimus. Cum in termino venisset episcopus, illi ad praesentiam nostram minime accesserunt, terrorem captionis in itinere praetendentes. Nos autem, ut eis hujusce occasionis diverticula toleremus, per eumdem episcopum, et per episcopum Volterranum ducatum eis omnimode tutum providere curavimus. Archidiaconus quidem, et B. Laurentii prior ad nostram praesentiam convenerunt: caeteri alii nec venerunt, nec pro se nuntios transmiserunt. Tunc praesentibus eis adversus eos episcopus questus est, quod se ipsius obedientiae communionique sub traxerint, quod ipsum in populo Simoniaci flagitii criminati sint, quod ejus exsecrati sint consecrationes, quod adversus eos conspirationem in conventiculis fecerint. Porro illi, praemisso tractationis spatio, se accusatores episcopi, aut illius criminis probatores penitus negaverunt. Collectiones clericorum seu laicorum in ecclesiasticis fecisse asseruerunt, sed propter inquirendum rumoris illius, qui contra episcopum increbuerat, veritatem: in quibus nimirum collectionibus, conspirationis conventicula intelleximus. In caeteris quoque se offendisse confessi sunt. Prolata sunt igitur his causis congruentia sanctorum Patrum diversa capitula; Antiochenae videlicet synodi quintum: « De his qui se a ministerio ecclesiastico subtrahunt, et seorsum colligunt; » item « De conspiratione seu conjuratione » Chalcedonensis synodi octavum decimum; et Calixti papae ad episcopos per Galliam constitutos, cujus initium est: « Conspirationum crimina vestris in partibus vigere audivimus. » Item Alexandri papae: « De his qui sanctos persequuntur, aut amovere, aut dilacerare nituntur. » Item Stephani papae: « De his qui adversus Patres armantur, et qui fratres calumniantur. » Nos ergo tantorum Patrum auctoritatibus instructi, praefatos viros propria confessione convictos, ab officiis seu dignitatibus suis sententia judiciali removemus, nisi eis in posterum misericordia subveniatur Ecclesiae: aliisque etiam, qui vocati venire ad nostram praesentiam neglexerunt, idem judicium irrogamus, quoniam eisdem videntur capitulis irretiti. Aequum est enim ut dilationem sententiae de absentia non lucrentur, quia confitetur de omnibus quisque, si subterfugere [ forte quisquis se subterfugere. [HARD].] judicium dilationibus putat. Omnibus igitur vobis praesentium litterarum auctoritate praecipimus, ut episcopum vestrum, tanquam per Dei gratiam catholicum unanimi concordia diligatis et vereamini. Si qui vero clericorum, aut laicorum, temeraria deinceps praesumptione super hujusmodi episcopum infestaverint: noverint se pertinacia sua, clerici quidem, depositione multandos; laici vero, excommunicationi subjiciendos.

Data Laterani, V Non. Martii, indict. IX.

CDLX. Breve ad Stephanum Augustodunensem. (Anno 1116, Mart. 14.)[ Gall. Chr., IV, 88. PASCHALIS, servus servorum Dei, venerabili fratri STEPHANO Augustod. episcopo, etc.

Justis votis assensum praebere, justisque petitionibus aures accommodare nos convenit, qui, licet indigni, justitiae custodes atque praecones in excelsa apostolorum principum Petri et Pauli specula positi, Domino disponente, conspicimur. Tuis igitur, frater in Christo charissime Stephane, justis petitionibus annuentes, sanctam Augustodunensem Ecclesiam, cui Domino auctore praesides, apostolicae sedis auctoritate munimus. Statuimus enim ut oppida, villae, seu ecclesiae, possessionesve, quas praedecessores tui Aganonis temporibus, Augustodunensis Ecclesia tenuit, tibi quoque ac successoribus tuis, quietae, firmae et integrae conserventur. Caetera etiam quae eidem Augustodunensi Ecclesiae per tuam industriam recuperata vel acquisita sunt, videlicet ecclesia S. Mariae, et S. Lazari de Avalone, et castrum Toilonum cum eorum pertinentiis, vel in futurum per Dei gratiam recuperari vel acquiri juste legitimeque contigerit, quieta semper et integra in ejusdem Ecclesiae jure ac possessione permaneant. Decernimus ergo ut nulli liceat eamdem Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur, tam tuis quam clericorum et pauperum usibus profutura. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Christi Jesu aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem Ecclesiae justa servantibus, sit pax, etc.

Ego Paschalis catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi.

Datum Laterani, per manum Joannis S. Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis ac biblioth., II Idus Martii, ind. IX, Incarnat. Dominicae anno 1116, pontificatus autem domni Paschalis secundi anno XVII.

CDLXI. Ad Gozeranum archiepiscopum Lugdunensem.-- Primatum illi confirmat in Lugdunenses provincias. (Anno 1116, Mart. 14.)[MANSI, Concil., XX, 1079.] Idcirco, venerabilis frater Gozerane Lugdunensis archiepiscope, praesentis decreti pagina, fraternitati tuae tuisque successoribus, et per vos eidem Lugdunensi Ecclesiae, confirmamus primatum super quatuor Galliarum primatiis, videlicet Lugdunensi, Rothomagensi, Turonensi, et super Senonensi, sicut a nostris constat antecessoribus institutum.

CDLXII. Privilegium pro ecclesia S. Pancratii Hadmerslebensi. (Anno 1116, Mart. 20.)[LEUCKFELD, Antiquit. Halberstad., Wolffenbuttel, 1714, 4o, p. 704.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis THIETMARO praeposito, et ejus fratribus in ecclesia Beati Pancratii penes villam Hamersleve regularem vitam professis tam praesentibus quam futuris in perpetuum desiderium.

Quod ad religiosum praepositum et animarum salutem pertinere monstratur, auctore Deo sine aliqua est dilatione complendum; venerabilis siquidem frater noster Reinhardus Halberstadensis episcopus officii sui debito religioni operam vigilanter impendens, in villa sua praedicta clericorum juxta beati Augustini regulam viventium congregationem instituit, quorum et ordinem et quietem nostra desiderat auctoritate muniri. Nos igitur ejus desideriis annuentes vos, charissimi filii in supradicta B. Pancratii ecclesia cohabitantes, sub apostolicae sedis tutelam suscipimus et decreti praesentis auctoritate munimus. Vitae namque canonicae ordinem, quem professi estis, privilegii pagina firmamus. Et ne cui post professionem exhibitam proprium quid habere, neve sine praepositi vel congregationis licentia de claustro discedere liceat, interdicimus. Unde etiam quieti vestrae attentius providentes statuimus ut universa quae ad vestrae fraternitatis sustentationem a supradicto episcopo deliberata sunt, et quaecunque ab aliis fidelibus de ipsorum jure vel jam data sunt, vel in futurum dari, offerri, aut aliis justis modis acquiri contigerit, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Decernimus igitur ut nulli omnino hominum liceat eamdem ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione et gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum canonica Halberstadensis episcopi reverentia. Si qua ergo ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Ego Paschaiis catholicae Ecclesiae episcopus.

Data Laterani per manum Joannis, sanctae Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis et bibliothecarii, XIII Kalend. April., indict. IX, Incarnationis Dominicae anno 1116, pontificatus autem domini Paschalis secundi papae XVII.

CDLXIII. * Dominico, monasterii S. Facundi Sahagunensis abbati « ligandi ac solvendi potestatem super Burgenses S. Facundi » concedit, qui « tempore cum inter regem Alfonsum, regis Sancii filium, et Urracam reginam, Aldefonsi regis filiam, bellum vehemens et diutinum emersisset, » et abbatem et monasterium variis injuriis affecerint. (Anno 1116, Mart. 21.--Vide ESCALONA in Historia del real monasterio de Sahagun, Madrid 1782, fol., p. 514.)

CDLXIV. Bulla pro monasterio S. Tiberii. (Anno 1116, Mart. 22.)[ Gall. Christ. VI, 316.

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio ARNALDO abbati monasterii S. Tiberii, quod in Agathensi territorio in Caesarione situm, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.

Justis votis assensum praebere, justisque petitionibus animum accommodare nos convenit, qui, licet indigni, justitiae custodes atque praecones in excelsa apostolorum principum Petri et Pauli specula positi, Domino disponente, conspicimur. Tuis igitur, frater in Christo charissime, justis petitionibus annuentes, Beati Tiberii monasterium, cui Deo auctore praesides, apostolicae sedis auctoritate munimus. Statuimus enim ut in adjacenti villa vel terminis ejus nulla unquam ecclesiastica saecularisve persona castrum aliquod vel fortitudinem facere audeat, neque in hominibus ejusdem villae aliquas exactiones, praeter abbatem et ministros ejus extorquere, neque vicariae ministerium exercere, neque pro eadem vicaria campum vindicare, qui est ultra flumen Tongam subtus Ceveracum, vel abbatis, vel personae cujuslibet indulgentia. Confirmamus autem vobis vestrisque successoribus in Agathensi territorio ecclesiam Sanctae Mariae de Gradu, ecclesiam S. Martini de Vallevrages, ecclesiam S. Sulpicii de Castro novo, ecclesiam Sancti Joannis de Florenciaco, ecclesiam Sancti Martini de Grenolheriis, ecclesiam S. Andreae de Rominiaco, cum pertinentiis earum. Item in Biterrensi episcopatu ecclesiam Sanctae Mariae de Serignano cum pertinentiis suis. Item in Tolosano ecclesiam Sancti Petri et Sanctarum Puellarum cum pertinentiis suis. Item in Gasconia in comitatu Armeniensi ecclesiam Sancti Juliani de Galano, cum ecclesiis, villis, et caeteris omnibus ad eam pertinentibus. Item in parochia Conveniensi ecclesiam Sanctae Mariae de Aurinhaco, et caetera omnia quae monasterium vestrum vel in praesenti nona indictione legitime possidet, vel in futurum largiente Deo rationaliter ac legitime poterit adipisci. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat idem coenobium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, quorum sustentationi et gubernationi concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Obeunte te nunc ejus loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris de suo, vel si oportuerit, de alieno collegio secundum Dei timorem et beati Benedicti Regulam providerit eligendum. Sane locus ipse, sicut a praedecessore nostro felicis recordationis papa Sergio institutum est, semper sub apostolicae sedis jure et protectione permaneat, sub aurei unius censu annualiter Lateranensi palatio persolvendi. Si qua in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam venire tentaverit, secundo tertiove ammonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei ac Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo judicio districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem monasterio justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.

Ego Paschalis catholicae Ecclesiae papa secundus.

Datum Laterani per manem Joannis, sanctae Romanae Ecclesiae cardinalis diaconi ac bibliothecarii, XI Kalend. Aprilis, ind. IX, Incarnationis Dominicae anno 1116, pontificatus autem domini Paschalis secundi papae anno decimo sexto.

CDLXV. * Monasterii S. Facundi Sahagunensis possessiones quasdam et privilegia confirmat, imposito monachis duorum solidorum censu annuo. (Anno 1116, Mart. 22.--Vide ESCALONA in Hist. Sahagun., p. 513.)

CDLXVI. Sedem episcopalem Vesontionensem ex synodi sententia jubet in ecclesia B. Stephani permanere. (Anno 1116, Mart. 24.)[MANSI, Concil., XXI, 149.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis fratribus et filiis, suffraganeis, clero, et populo Bisontinae Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Inter S. Stephani et S. Joannis canonicos, de cathedra episcopali, quanta et quam diutina concertatio fuerit, plenius vos audisse ac certius scire credimus. Canonici siquidem B. Stephani, Romanorum se pontificum privilegiis, seu regum scriptis tuebantur, asserentes, pro ecclesiae suae destructione episcopos illinc discessisse, unde contigerit ut apud S. Joannis ecclesiam episcopalis ministerii sacramenta celebrarentur. Contra B. Joannis canonici annis plurimis praeter quaestionem aliquam, penes se cathedram episcopalem mansisse, et ecclesiam suam matricem esse clamabant. Ad haec B. Stephani fraires allegabant, frequenter super hoc praedecessores suos vel apud apostolicae sedis vicarium, vel apud Bisuntinos episcopos reclamasse. Post longa igitur disceptationis certamina, communi fratrum nostrorum episcoporum, qui tunc synodali vocatione convenerant, seu cardinalium judicio deliberatum est ut si B. Stephani canonici idoneis testibus probare possent, quod post redintegrationem ecclesiae suae infra annos triginta super querela hac quaestionem fecerint, per quam illorum videretur interrupta praetentio, videlicet vel ante antistitem suum, vel ante legatum nostrum in communi audientia hac probatione peracta, privilegia eorum robur perpetuum obtinerent et episcopalis sedes in posterum apud B. Stephani ecclesiam haberetur; alioquin canonici B. Joannis ab hac quarela liberi manerent, et episcopalem sedem, sicut tenuerunt, tenerent. Quatuor igitur ejusdem ecclesiae clerici, videlicet Petrus et Hugo presbyteri cardinales, Bonifilius succentor, et Guarinus presbyter, et Alofricus archipresbyter de Sancto Gorgonio, producti coram clericis Sancti Joannis ad testimonium asserendum, et mox episcopali examinandi judicio, et idonei inventi, hujusmodi testimonium in conspectu nostro tactis sacrosanctis Evangeliis praebuerunt:

« Vidi et audivi quod Hugo decanus S. Stephani, et Hugo de Palma, et Ebrardus, canonici S. Stephani, adversus canonicos Sancti Joannis, Mainerium decanum, Bernardum magistrum et Stephanum cantorem, quaestionem fecerunt de sede episcopali, ante Hugonem tertium Bisuntinum archiepiscopum, fratrem Guidonis Viennensis archiepiscopi, in claustro S. Joannis, infra triginta annos post redintegrationem ecclesiae S. Stephani.

Hac demum redintegratione suscepta, communi fratrum nostrorum episcoporum, qui tunc plurimi synodali vocatione-convenerant et cardinalium judicio, privilegio B. Stephani robur perpetuum obtinere decrevimus: et episcopalem primam sedem in posterum apud eamdem B. Stephani ecclesiam permanere, et universa episcopalis ministerii officia, quae apud matrices solent ecclesias fieri, ibidem celebrandam sancimus: et quae sane scripta praeteritis temporibus ante hujus discussionis certitudinem aut a nobis elicita, aut a vicariis nostris minus providenter excussa sunt, nullum deinceps momentum, nullas vires obtinere censemus. Haec autem sicut apud nos praesenti judicio deliberata et decreti praesentis litteris confirmata sunt, ita in perpetuum integrum et illibata servari apostolica auctoritate praecipimus. Si quis igitur decreti hujus tenore cognito, temere, quod absit! contraire tentaverit, honoris et officii sui periculum patiatur, aut excommunicationis ultione plectatur, nisi praesumptionem suam digna satisfactione correxerit. Ego Paschalis, catholicae Ecclesiae episcopus, hoc judicium ratum habens, subscripsi. Ego Crescentius, Sabinensis episcopus, subscripsi. Ego Petrus, Portuensis episcopus, subscripsi. Ego Cono, Praenestinus episcopus, subscripsi. Ego Anastasius, cardinalis presbyter tituli B. Clementis, interfui et subscripsi. Ego Dinizo, cardinalis tituli Equitii, subscripsi. Ego Boso, tituli Sanctae Anastasiae presbyter, subscripsi. Ego Vasatensis episcopus Beltrannus, subscripsi. Ego Joannis, diaconus cardinalis Sanctae Luciae, Ego Arnaldus, Burdegalensis archiepiscopus, subscripsi. Ego Hugo, Portugalensis episcopus, subscripsi. Ego Joannes, Briocensis episcopus, subscripsi. Ego Baldricus, Dolensis archiepiscopus, subscripsi. Ego Leo, diaconus cardinalis ecclesiae S. Viti, subscripsi. Ego Romoaldus, diaconus cardinalis S. Mariae, subscripsi. Ego Aldo, diaconus cardinalis venerabilis diaconii Sanctorum Sergii et Bacchi, subscripsi Ego Petrus, diaconus cardinalis ecclesiae Sanctorum Cosmae et Damiani, subscripsi. subscripsi.

Datum Laterani, per manum Joannis S. R. E. diaconi cardinalis ac bibliothecarii, nono Kal. Aprilis, indictione IX, Incarnationis Dominicae anno 1116, pontificatus autem domini Paschalis II papae anno XVII.

CDLXVII. Monasterium S. Archangeli de Morfisa Neapolitanum tuendum suscipit ejusque bona et privilegia confirmat petente Gregorio archiepiscopo. (Anno 1116, April. 11.)[UGHELLI, Italia sacra, VI, 94.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GREGORIO abbati monasterii Sancti Archangeli, quod de Morfisa dicitur, intra civitatem Neapolitanam, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequenti compleri, quatenus et devotionis sinceritas notabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Quia igitur dilectio tua, ad sedis apostolicae portum confugiens, ejus tuitionem devotione debita perquisivit, nos per interventum venerabilis fratris nostri Gregorii Neapolitani antistitis, supplicationi tuae clementer annuimus, et Beati Archangeli monasterium, cui Deo auctore praesides, sub tutelam apostolicae sedis excipimus. Per praesentis igitur privilegii paginam apostolica auctoritate statuimus ut quaecunque praedia, quascunque possessiones dem coenobium, in praesenti IX indictione legitime possidet, et quaecunque in futurum concessione pontificum, liberalitate principum, oblatione fidelium, vel aliis justis modis poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel oblatas retinere, vel juste datas suis usibus vindicare, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum sustentatione et gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva Neapolitani antistitis canonica reverentia, cui tamen monasterium ipsum gravare omnino non liceat, nec exactiones inferre, aut consuetudines aliquas, quae fratrum quieti noceant, irrogare. Si quis igitur in futurum archiepiscopus aut episcopus, imperator aut rex, dux aut princeps, magister militum, comes, vicecomes, judex, castaldus, aut ecclesiastica quaelibet saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei, Domini et Redemptoris nostri Jesu Christi, aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem monasterio justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.

+ Ego Paschalis catholicae Ecclesiae episcopus.

Datum Albae per manum Joannis, sanctae Romanae Ecclesiae diac. card. ac bibliothecarii, III Id. Aprilis, indict. IX, Incarnationis Dominicae anno 1118, pontificatus autem dom. Paschalis II, papae anno XVII.

CDLXVIII. Ad R. Guillelmum praepositum Nantensem de sublectione Nantensis monasterii ad Vabrensem. (Anno 1116, April. 13.)[ Gall. Christ., I, 61.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio R. GUILLELMO praeposito Nantensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Ex illius boni viri Bernardi monumentis accepimus, quod Nantensis ecclesia pro voto et oblatione ejusdem Bernardi in monasterium constituta sit, et Vabrensis monasterii dispositioni et ordinationi concessa. Ex communi itaque fratrum nostrorum consilio adjudicatum est ut ecclesia Nantensis Vabrensis abbatis subesse debeat dispositioni, quatenus praedicti boni viri Bernardi votum et oblatio integra permaneant, et ordo ibidem monasticus per Dei gratiam illius sollicitudine perseveret. Monachi quoque ejusdem monasterii ut proprio abbati obedire debebunt. Repetitis igitur litteris vos obedire Vabrensi abbati, et subesse praecepimus, alioquin sicut aliis litteris statutum est, a divinis vos officiis interdictos, usque ad satisfactionem manere praecepimus.

Data Albae, Idibus Aprilis.

CDLXIX. Oldegarium abbatem S. Rufi, electum Barcinonensem, a monasterii regimine solvit eique praecipit ut episcopatum suscipiat. Bosonem, presbyterum cardinalem, in Hispaniam legatum mittit. (Anno 1116, Maii 23.)[FLOREZ (Risco), España sagrada, XXIX, 468.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto fratri OLDEGARIO, abbati S. Rufi, electo Barcinonensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Cum pastoralis officii cura expostulet, et vigor aequitatis ordoque exigat rationis, ut ea quae a nobis petuntur, si justa et honesta sunt, ad debitum perducantur effectum, ea propter noveris, quatenus ex litteris charissimi filii nostri Raymundi comitis Barcinonensium, eorumque Ecclesiae et populi propositionibus accepimus te, qui scientiae donum tibi a Patrefamilias, quasi talentum negotiaturo commissum, nequaquam in terra cum servo inutili fodiens, in sollicitudinem pastoralem assumptus, sic, secundum Apostolum, opus implens rectoris, tuum honorificare ministerium et praeesse in sollicitudine abbatiali studuisti, ut, sicut credimus, vere possis dicere cum propheta: Super speculam Domini ego sum stans jugiter per diem, et super custodiam meam ego sum stans totis noctibus (Isai. XXI, 8), ita te fidelem exhibens super pauca ut merearis constitui super multa. Quod dilecti filii canonici Barcinonensis Ecclesiae provide attendentes, cum bonae memoriae eorum episcopo, ab hac luce subtracto, de substitutione pontificis tractatum diutinum habuissent, tandem, operante illo qui facit utraque unum, cleri et populi desideriis concurrentibus, in suum episcopum et pastorem unanimi elegere consensu. Quo per te cognito, in tuam diffugiens abbatiam, omnium exspectationes fefellisti, ita ut Spiritui sancto resistere videaris, et manum ad aratrum ponere recuses. Quare nobis humiliter supplicari fecerunt et instanter, quatenus te, per cujus circumspectionem sollicitam et sollicitudinem circumspectam multa credunt Ecclesiae suae commoda proventura, ad hujusmodi oneris munus apostolica cohortatione suscipiendum compellere dignaremur.

Nos igitur, qui ipsos in electione postulatione jam dicta nunc unanimes esse cognovimus et concordes, eamdem ipsorum inclinati precibus admittendam, teque a regimine Ruffensis monasterii absolventes, ipsorum electionem duximus approbandam. Ideoque fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus atque praecipimus quatenus vocationem recipiens de te factam, ne divinae dispositioni resistere videaris, ad praefatam Ecclesiam Barcinonensem accedas, eidem ita sollicite curam studens impendere pastoralem ut ejusdem status, juxta ipsius exspectationem et nostram, per tuae sollicitudinis providentiam temporaliter et spiritualiter augeatur, ut tu sicut de gradu in gradum, ita de virtute in virtutem proficere videaris. Quod si, quod absit! huic nostrae praeceptionis paginae obedientiam impertiri renueris, venerabili fratri nostro Bosono S. R. E. presbytero cardinali, quem in Hispaniae partibus legatum dirigimus apostolicum, per apostolica scripta praecipientes mandamus, quatenus te, ut Barcinonensis Ecclesiae praefatae, ad quam te electum dignoscimus, gubernacula sumas (monitione praemissa, appellatione remota, nullisve litteris veritati et rationi praejudicantibus a sede apostolica impetratis) per censuram ecclesiasticam, donec pareas, cogere non desistat, juxta formam, quam eidem sub mandato nostro dedimus interclusam, capitulo, clero et populo. Barcinonensi mandantes quatenus tibi, sicut episcopo suo, humiliter intendant, obedientiamque et reverentiam tibi exhibeant, tam debitam quam devotam.

Dat. apud Trans-Tyberim, per manum Joannis S. R. E. diaconi cardinalis ac bibliothecarii, X Kal. Junii, indictione nona, Incarnationis Dominicae 1117, pontificatus autem domini Paschalis II anno XVII.

Ego Paschalis catholicae Ecclesiae episcopus.

CDLXX. Ad Raimundum Barcinonensem marchionem.-- Gratulatur ei de victoria in hostes reportata, eumque ac suos sub sua suscipit protectione. (Anno 1116, Maii 23.)[MARTENE, Ampl. Coll. I, 636.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio RAYMUNDO Barcinonensium marchioni Bisuldunensi, et Provinciae comiti, salutem et apostolicam benedictionem.

Devotioni tuae, charissime fili, congratulamur, quod inter curas bellicas, beati potissimum Petri optas munimine confoveri. Hujus devotionis petitionem libenter admittimus, quia te in Dei servitio efficaciter laborare cognoscimus; non parum enim tuae nobilitati meritum labor ille conciliavit, quo per anni longitudinem in Balearibus insulis desudasti; cui tuo tuorumque consortium glorioso procinctui omnipotens Deus gloriosam de hostibus victoriam conferre dignatus est. Super hoc ad expugnandos Mauros ac Moabitas in Hispaniae partibus, et Tortosam eorum praesidium obsidendam animi nobilis industriam paras. Eapropter dulcedinis tuae petitionibus ampliori benignitate accommodamus assensum. Personam siquidem tuam et uxoris tuae, ac filiorum vestrorum, et honorem vestrum, quae aut in praesenti nova indictione tenetis, aut in futurum praestante Deo habebitis, per decretum praesentis paginae, sub triginta morabatinorum censu annuo in beati Petri et ejus sedis apostolicae tutelam suscipimus, praecipientes et stabiliter statuentes, ne cuiquam omnino personae liceat laesionem vobis vel honori vestro, vel injuriam arrogare praesumat. Si quis autem, quod absit! aut vobis aut honori vestro laesionem vel injuriam inferre tentaverit, apostolicae sedis patrocinium vobis efficaciter praebeatur, et vobis debite exerceatur.

Datum apud Transtiberim per manum Joannis, S. R. E. cardinalis et bibliothecarii, X Kalendas Junii, indictione IX, Incarnationis Dominicae anno 1116, pontificatus autem domini Paschalis II papae anno XVII.

CDLXXI. Ad archiepiscopos, episcopos et clerum Angliae.--Significat se mittere Anselmum S. Sabae abbatem, legatum in Angliam, ut synodales conventus celebret. (Anno 1116, Maii 24.)[WILKINS, Concil. Brit. et Hibern., I, 377.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus archiepiscopis, episcopis et abbatibus per Angliam, salutem et apostolicam benedictionem.

Licet vos religiosos prudentesque noverimus, multa tamen inter vos correctione digna fieri non ignoramus; Ecclesia enim Dei non solum fructuosis palmitibus, sed etiam infructuosis exuberat; unde agricolis necesse est ad inutilia resecanda falcem frequenter apponere. Haec nimirum cura sacrosanctae Romanae Ecclesiae ab ipsis apostolis consuetudinem fecit suos per diversas provincias apocrisiarios destinare, qui ad vineae Dominicae curam agricolas Domini debeant sollicitius excitare. Eapropter dilectum filium nostrum Anselmum, Sancti Sabae abbatem, virum utique religiosum ac sapientem, cum praesentibus ad vos litteris destinamus, ut cum fraternitate vestra synodales debeat celebrare conventus, et per Dei gratiam quae sunt evellenda evellere, et quae plantanda plantare procuret. Praecipimus ergo ut eum tanquam personae nostrae vicarium reverenter suscipientes communicatis studiis ad Domini vincam excolendam vivacitate ac sollicitudine debita satagatis. Super beati Petri eleemosyna colligenda segnius vos hactenus egisse cognovimus; vestram itaque fraternitatem monemus et praecipimus ut eam deinceps studiosius, et sine quorumlibet dolo Romanae Ecclesiae transmittere debeatis.

Datum apud transtiberim, IX Kal. Junii.

CDLXXII. * Henrico Anglorum regi significat se Anselmo (abbati S. Sabae) « vices apostolicas in Anglia administrandas » tribuisse. (Anno 1116, Maio.--Vide EADMERI Hist. nov., l. V, p. 91.)

CDLXXIII. * B[ernardo] Toletano et M[auritio] Bracarensi archiepiscopis, atque Al[fonso] Tudensi, Ie[ronymo Salmanticensi, T. reginae et baronibus ejus P. Guncalviz, E. Muniz, E. Gusendiz, significat se ecclesiam Lamegensem, Gonsalvo episcopo Colimbriensi abjudicatam, Hugoni episcopo Portugalensi addixisse. (Anno 1116, Jun. 18.--Vide Ribeiro in Dissert. Chronol. sobre a hist. de Portugal, IV, I, 157.)

CDLXXIV. Ad episcopos, abbates, priores, clerum, regem et populum Hierosolymitanae Ecclesiae.--Significat Arnulfum patriarcham, cui legatus suus officio pontificali interdixisset, a sese restitutum. (Anno 1116, Jul. 19.)[ROZIERE, Cartul. du Saint-Sepulcre, 11.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis fratribus et filiis episcopis suffraganeis, abbatibus, prioribus, clero, regi, principibus et populo Jerosolymitanae Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Pro sedandis Ecclesiae vestrae scandalis, pro discutiendis capitulis quibusdam, quae adversus confratrem nostrum Ar[nulfum], patriarcham vestrum, ad audientiam nostram et frequenti fama et bonorum virorum relatione pervenerant, nostrae auctoritatis nuper ad vos nuntium miseramus; ferebatur enim et de inutilibus nuptiis genitus, et mulierum commistione pollutus, et in Ecclesiae praelationem violentia regis intrusus. Caeterum praeter opinionem et exspectationem nostram adeo apud vos est aucta turbatio, ut idem patriarcha cum nonnullis fratribus ad nostram coacti sunt praesentiam pervenire. Hi profecto ad nos ex regis, episcoporum, abbatum, priorum et clericorum nominibus vestrae fraternitatis litteras attulerunt, Ecclesiae necessitates multiplices praeferentes, et apostolicae sedis misericordiam obnixis precibus exorantes ut, quod ab eis super suo antistite factum fuerat, apostolicae dispensationis gratia firmaretur. Eos itaque penes nos prolixiori tempore detinuimus, legati nostri reditum praestolantes, adversus quem idem fratres vehementius querebantur, quod, causa unius audita, propere adversus patriarcham ipsum sententiam, posthabita sedis apostolicae appellatione, protulerit. Sed cum nec eumdem legatum nec certius de eo responsum habere possemus, habito tandem cum fratribus nostris tractatu atque consilio, capitula eadem, quanta potuimus investigatione, discussimus. Venerabiles siquidem fratres Aschetinus, episcopus Bethlehem, Hugo, abbas monasterii de Valle Josaphat, Arnaldus, prior ecclesiae de Monte Sion, Petrus et Guillelmus, canonici Dominici Sepulcri, tactis sacrosanctis Evangeliis, in haec verba juraverunt: « Pro pace et necessitate Ecclesiae Jerosolymitanae communi voto et consensu elegimus nobis in patriarcham domnum Arnulfum, remota violentia regis. » Ipse etiam confrater noster patriarcha Ar[nulfus] criminum illorum, quae adversus eum ferebantur, se omnino immunem, Evangeliis tactis, asseruit. Porro personae ipsius utilitas ab inito expeditionis Jerosolymitanae quanta penes vos fuerit et quanta sit, non solum nos, sed universus pene agnoscit. Duobus igitur capitulis hujusmodi judicii ordine pertractatis, tertium, quod de ipsius genitura vulgatum est, pro multis et variis personae utilitatibus, quas dinumerare prolixum est, pro pace ac necessitate Jerosolymitanae Ecclesiae, quae in praeterito quidem gravis, in futurum longe gravior imminere videbatur, apostolicae dispensationis provisione duximus tolerandum, scientes ex apostolici dogmatis notitia quoniam charitas operit multitudinem peccatorum. Hac nimirum ratione servata, supradictum fratrem pontificali officio, quod ei per legatum interdictum fuerat, restituimus, et eum in episcopum seu patriarcham Jerosolymitanae Ecclesiae confirmavimus, et, quod ejus adhuc dignitati deerat, pallii videlicet indumentum ex apostolicae sedis benignitate concessimus. Nunc ergo eum ad vos cum patriarchicae dignitatis integritate et gratiae nostrae plenitudine remittentes, rogamus et praecipimus ut eum, tanquam patrem et magistrum Deique vicarium, affectione debita diligatis et obedientia debita vere [a]mini. Praestet omnipotens Deus ut in conspectu ejus et ipse de vobis et vos de ipso gloriam mereamini! Manifestum autem vobis omnibus esse volumus quod mulieres illae, de quibus, ut superius significatum est, idem patriarcha infamabatur, altera dicebatur uxor Girardi, altera Sarracena, de qua filium genuerit. Porro a communi voto et consensu electionis in sacramento superius exposito Ebremarus et ejus complices omnino remoti sunt.

Datum Priverni, XIV Kalendas Augusti, indictione IX, Incarnationis Dominicae, anno 1117.

CDLXXV. Ad Robertum Vizeliacensem abbatem.--Declarat eum esse in apostolicae sedis tutela. (Anno 1116, Oct. 25.)[MANSI, Concil., XX, 1030.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio ROBERTO Vizeliacensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Et divinarum et humanarum legum institutionibus edocemur, et ipsa etiam naturalis ratio nos exhortatur, ut non solum familiares et domesticos, sed universos quoque diligentes nos diligere debeamus. Quia ergo, in Christo fili charissime Roberte abbas, dudum Romanae Ecclesiae familiaris ac domesticus comprobaris, et quia in ipso B. Petri alodio constitutus es, praecipua te dilectione complectimur et B. Petri munimine confovemus. Interdicimus enim ut nullus omnino personam tuam vel commissum tibi officium conturbare vel inquietare praesumat: sed quiete permaneas, ut libere omnipotenti Deo debitum possis servitium exhibere. Si quis autem contra ista praesumpserit, Dei omnipotentis et sedis apostolicae indignationem se noverit inventurum. Qui vero obediens et observator exstiterit, Domini Dei nostri et apostolorum ejus gratiam consequatur.

Datum apud Transtiberim, VIII Kalend. Novembris.

CDLXXVI. Decretum quo adversus abbatem Crassensem abbati Electensi confirmatur monasterium S. Polycarpi. (Anno 1116, Nov. 23.)[ Gall. Christ. VI, Instr. I, p. 107.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio RAIMUNDO Electensis monasterii abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Frequens ad apostolicam sedem tua et fratrum vestrorum querela perlata est adversus Crassensis monasterii fratres pro S. Polycarpi ecclesia, quae cum anno praeterito apud S. Aegidium in concilio coram legati nostri praesentia tractaretur, legatus idem terminum utrique parti constituit ad nostram praesentiam veniendi. Statuto ergo tempore fratres coenobii vestri ad conspectum nostrum et apostolicae sedis praesentiam pervenerunt; Crassenses autem monachi cum ultra terminum essent diutius exspectati, nec venerunt, nec excusationes aliquas transmiserunt. Tunc a fratribus vestris testium ablegationem suscepimus jurejurando firmatam, quod reverendae memoriae praedecessor noster papa Urbanus Electensis abbatis querela et semel et iterum cognita abbatem ipsum et Electense monasterium praeceperit de beati Polycarpi ecclesia revestiri; ac allegatione suscepta Electenses fratres praecipimus de beati Polycarpi ecclesia revestiri, salva nimirum si quae esset Crassensis monasterii justitia. Mox etiam utrique parti pertractandae in conspectu nostro justitiae terminum praesignavimus: adfuerunt tunc coenobii vestri nuntii opportuna causae munimina perferentes; porro ex Crassensi monasterio frater unus adfuit nullos testes, nulla munimina repraesentans: cum vero etiam ultra terminum dies plurimos sustinuissemus, praeter eum nullus advenit. In tractatu igitur et discussione negotii ex ipsa adversarii relatione patuit supradictam Beati Polycarpi ecclesiam vetustis temporibus ab Electensi monasterio fuisse possessam, nec ecclesiastici veritate judicii, sed potestatum saecularium violentia ab Electensis monasterii possessione subtractam: exposita sunt in conspectu nostro coenobii vestri munimina, quibus scripta continebatur Guillelmundi comitis donatio, quam Caroli imperatoris tempore eidem Electensi monasterio de supradicta ecclesia S. Polycarpi fecerat: et item Remundi comitis redditio, sive donatio, quam regnante Francorum rege Philippo ediderat. Sane Crassensis ille frater nudis tantum sermonibus utebatur; illud inter utrumque constabat, quod Ermengarda comitissa beati Polycarpi ecclesiam et Electensi monasterio confirmaverat, et item Crassensi monasterio contradiderat: sic veritate justitiae patefacta, fratrum nostrorum judicio, supradictam beati Polycarpi ecclesiam vestris fratribus et Electensi coenobio restituimus et possidendam in perpetuum praesentis paginae auctoritate firmamus, praecipientes et stabilitate perpetua decernentes ut eadem Beati Polycarpi ecclesia sub tua semper et successorum tuorum Electensium abbatum obedientia vel dispositione permaneat, nec ecclesiasticae cuilibet aut saeculari personae facultas sit cellam ipsam cum omnibus appenditiis seu pertinentiis suis ab Electensis monasterii unitate ac possessione subtrahere. Ego Paschalis catholicae Ecclesiae episcopus, firmavi et SS. Ego Petrus Portuensis episcopus, SS. Ego Cono Praenestinus episcopus, SS. Ego Petrus Romanae Ecclesiae cardinalis diaconus, huic definitioni interfui et SS. Ego Petrus cardinalis SS. Cosmae et Damiani, SS. Ego GG. cardinalis diaconus S. Angeli, interfui et subscripsi. Ego Amiso presbyter cardinalis titulo Equetii, laudavi et SS. Ego Desiderius presbyter cardinalis tituli S. Praxedis, laudavi et SS. Ego GG. presbyter cardinalis tituli Lucinae, laudavi et SS. Ego Joannes presbyter cardinalis tituli S. Eusebii, laudavi et SS.

Datum apud trans Tiberim per manum Joannis, S. R. E. C. diaconi ac bibliothecarii, IX Kalend. Decembris, indictione X, Incarnationis Dominicae anno 1116, pontificatus autem domni Paschalis secundi papae anno XVIII.

CDLXXVII. Ad Augustanae Ecclesiae clerum.--Episcopum suum de adulterio accusatum a se necdum esse absolutum. (Anno 1116, Nov. 23.)[MANSI, Concil., XX, 1009.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Augustensis ecclesiae clericis, salutem et apostolicam benedictionem.

Pro querelis quibusdam, quae super episcopo vestro ad audientiam nostram ante quinquennium pervenerunt, nos ei tunc temporis officium episcopale interdixisse meminimus: quia et a nostro id temporis legato bonae memoriae Richardo Albano episcopo, sicut vestris significatur litteris, invitatus et nostra praeceptione praemonitus, nequaquam ad statutum terminum ante nos curavit occurrere, aut purgationis debitum exhibere. Ex illo namque tempore nunquam interdicti remissionem nos ei fecisse meminimus.

CDLXXVIII. Ad Arnoldum archiepiscopum Moguntinum.--Illi causam episcopi Augustani ad audiendum et decidendum committit. (Anno 1116.)[MANSI, Concil., XX, 1009.

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, ARNOLDO venerabili fratri Moguntino archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Super caetera horrenda et infamia, quae de persona Augustensis jamdudum ad sedis apostolicae audientiam perlata sunt, nuper querelam Adalberti Augustensis civis lacrymabili suggestione suscepimus: quam nimirum personis ecclesiasticis et dicere et audire turpe est, sed ex ipsius Adalberti poteris relatione cognoscere. Tibi ergo, ad quem hujusmodi discussio pro metropolitanae dignitatis debito attinet, litterarum praesentium praeceptione injungimus ut hujusce negotii veritatem, convocatis fratribus, sollicita inquisitione discutias, et quod justitia exegerit decernatis: quod enim a vobis juste et rationabiliter, auctore Deo, statutum fuerit, nos ratum habebimus.

CDLXXIX. Privilegium ad confirmationem datum omnium bonorum monasterii S. Bartholomaei ad Joannem abbatem. (Anno 1116, Dec. 2.)[ Anecdota Ughelliana, 390.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio JOANNI abbati monasterii S. Bartholomaei, quod in Pennensi patria situm est, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.

Ad hoc in apostolicae sedis regimen Domino disponente promoti conspicimur, ut ipso praestante religionem augere et ejus servis tuitionem debeamus impendere. Tuis igitur, dilecte in Domino fili Joannes abbas, justis petitionibus annuentes, B. Bartholomaei monasterium, cui Deo auctore praesides, in tutelam et protectionem beati Petri suscipimus, et contra pravorum hominum nequitiam auctoritatis ejus privilegio communimus. Praesenti itaque decreto statuimus ut quaecunque bona, quascunque possessiones idem monasterium in praesenti decima indictione, concessione pontificum, liberalitate principum, oblatione fidelium ubilibet justis modis possidet, vel in futurum auctore Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis visa sunt nominibus exprimenda: castellum Carpinetum, castellum Fara, ecclesiae S. Vitalis, Sancti Tegrini, S. Nicolai de Viculo; ecclesia S. Mariae in Serane, ecclesia S. Mariae, S. Felicis in Latumano cum pertinentiis suis; ecclesia S. Nicolai, et Mariae, S. Justae de Castello Deretani; ecclesiae SS. Joannis et Pauli, S. Sepulchri, S. Angeli; ecclesiae S. Mariae Brittulensis, S. Herarmi, S. Mariae in Pisciano, S. Joannis in Balneo, S. Laurentii Unciani, S. Mariae in Plano, et Mariae in cellulis, et S. Luciae in ara antiqua. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Sepulturas quoque ejusdem monasterii omnino liberas esse decernimus, ut eorum qui illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati sint, nullus obsistat. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat; cunctis autem eidem monasterio justa servantibus sit pax Domini nostri Jesus Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.

Ego Paschalis catholicae Ecclesiae episcopus.

Datum apud Transtiberim, per manum Joannis S. R. E. diac. cardinalis bibliothecarii, Nonas Decemb. indict. X, Incarnationis Dominicae anno 1116, pontificatus autem domini Paschalis secundi papae anno XVIII.

CDLXXX. Ad canonicos S. Mariae in portu Ravennatis.--Ut regulam a Petro canonico exaratam observent. (Anno 1116, Dec. 21.)[RUBEI, Hist, Ravenn., p. 321.

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis apud ecclesiam S. Mariae in portu Ravennatis exarchatus regulariter commorantibus salutem et apostolicam benedictionem.

Hanc institutionis canonicae regulam, tam ore sanctorum Patrum auctoritate conceptam, quam et religiosorum virorum exemplis et morum honestate compositam nobis perspectam, Deo auctore suscipimus, et auctoritate sedis apostolicae confirmantes, vobis per Dei gratiam efficaciter observandam injungimus, ut quorum sequi vestigia devovistis in terris, eorum obtinere consortium possitis in coelis.

Datum Transtiberim, Kalend. Januarii, indictione decima.

Hujusmodi pontificiis litteris hi cardinales subscripsere: Crescentius Sabinus, Petrus Portuensis, Cono Praenestinus, Vitalis Albanus, episcopi; Bonifacius tituli S. Marci, Duesdedit S. Laurentii, Desiderius S. Praxedis, Wido S. Balbinae, presbyteri; Petrus SS. Cosmae et Damiani, Petrus S. Adriani, Rosemanus S. Georgii ad Velum aureum; comes S. Mariae in Aquiro, Gregorius S. Angeli, Joannes S. Luciae, diaconi.

CDLXXXI. Privilegium pro ecclesia B. Mariae in Portu. (Anno 1116, Dec. 22.)[FANTUZZI, Monumenti Ravennati, Venezia 1801, 4o, IV, 237.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio PETRO priori ecclesiae B. Mariae in Portu ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.

Ad hoc in apostolicae sedis regimen, Domino disponente, promoti conspicimur, ut ipso praestante religionem augere et ejus servis tuitionem debeamus impendere. Quapropter petitionibus tuis, charissime in Christo fili Petre prior, paternae benignitatis accommodamus assensum, ut loci vestri quies per Dei gratiam tranquilla et tuta persistat. Si qua ex hinc praedia ad jus nostrae sanctae Romanae Ecclesiae pertinentia loco vestro a colonis quibusque data sunt, et caetera quae in praesenti decima indictione possidere noscimini, vobis vestrisque successoribus in eadem regularis vitae observantia promoventibus per decreti praesentis paginam concedimus atque firmamus. Sepulturam quoque loci vestri omnino liberam esse decernimus, ut eorum, qui illuc sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati sint, nullus obsistat. Ordinationes clericorum a quo malueritis catholico episcopo suscipere loci vestri fratribus permittimus, vel cum episcopum non habet Ravennatis Ecclesia, vel quem habuerit constaret non esse catholicum. Porro laicorum de quibuslibet parochiis susceptiones ad disciplinae videlicet regularis conversionem, nisi forte legalibus conditionibus teneantur obnoxii, a nullo vobis episcopo permittimus obsisti, videlicet clericorum tonsionem, qui regulariter loco vestro vivere per professionem deliberaverint. Sane fructuum vestrorum decimas quos ubilibet vestris sumptibus laboribusque colligitis, praeter episcopum vel episcopalium ministrorum contradictionem, vobis concedimus obtinendas. Si quis igitur, decreti hujus tenore cognito, temere, quod absit! contraire tentaverit, honoris et officii periculum patiatur, aut excommunicationis ultimae plectatur; nisi per . . . . . suam digna satisfactione correxit. Ego Paschalis catholicae Ecclesiae episcopus SS. Ego Petrus Portuensis episcopus SS. Ego Cono Praenestinus episcopus SS. Ego Bonifacius card. S. Marci SS. Ego Joannes cardin. S. Caeciliae SS. Ego Desiderius cardin. S. Praxedis SS. Ego Deusdedit card. S. Laurentii in Damaso SS. Ego Petrus card. diac. SS. Cosmae et Damiani SS. Ego Bonsemannus card. diac. S. Georgii SS Ego Comes card. diac. S. M. in Aquiro SS Ego Petrus cardin. diac. S. Adriani SS. Ego Gregorius card. diac. S. Angeli SS. Ego Joannes diac. card. S. Luciae SS.

Datum apud Transtiberim per manum Joannis, sanctae Romanae Ecclesiae diaconi card. ac bibliothecarii, XI Kal. Januarii, indictione X, Incarnat. Dominicae anno 1116, pontificatus autem domni Paschalis II papae anno 18.

CDLXXXII. * Ecclesiam S. Pancratii Backnangensem rogatu Hermanui marchionis tuendam suscipit et ejus possessiones confirmat, ea lege ut aureus unus quotannis Lateranensi palatio persolvatur. (Anno 1116.--Vide in Wirtember. Urkundenb. Stuttgart, 1849, I, 343.)

CDLXXXIII. Privilegium pro monasterio S. Bertini Sithiensis (Anno 1116? Oct. 8.)[ Collection des Cartulaires, III, 251.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Lamberto, abbati monasterii Sancti Bertini, salutem et apostolicam benedictionem.

Quae religionis prospectu statuta sunt, firma debent perpetuitate servari. Illud itaque religionis ac disciplinae, quod a Cluniacensi coenobio suscepistis, perpetua volumus apud vos observantia custodiri. Porro quod de monasterii vestri libertate in Lateranensi palatio a fratribus nostris episcopis et cardinalibus, coram nobis, judicatum et privilegio nostro confirmatum est, repetita sanctione firmamus; et ita ratum ac inconvulsum servari apostolicae auctoritatis dispositione statuimus, ut nemini deinceps in perpetuum liceat illud infringere, nemini liceat ausu temerario retractare.

Data Viterbii, octavo Idus Octobris.

CDLXXXIV. Ad fratres S. Frigdian. (Anno 1116? Oct. 15.)[BALUZ., Miscell. ed. Luc. IV, 586.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis A. priori S. Fridiani et ejus fratribus, salutem et apostolicam benedictionem.

« Multae tribulationes justorum, et de his omnibus liberabit eos Dominus: » multis modis nos inimicus aggreditur, et pluribus divina misericordia consolatur. Unde, filii in Christo charissimi, si persecutores omnes insurgant, ne miremini; sed ad verum et summum refugium currite ipsius misericordiam postulantes, omnem in eo spem vestram et fiduciam statuentes. Potens est enim liberare vos, nec tentari vos super potentiam patietur. Nos quoque libenter vobis, sicut filiis in Christo charissimis, si quid possumus solatium conferemus. Sacrilego et raptori ecclesiarum et pauperum oppressori, et quae potest pessima operanti, quomodo servis Dei communicandum sit non videmus. Quomodo enim quem Dominus abjicit servus suscipiet? Ecce Psalmista dicit: « Nonne quos oderit Dominus, oderam illos? » Non videtur Ecclesiae filiis cum illis habenda communio, quod Dei nostri judicio propter iniquitates suas de matris Ecclesiae gremio expelluntur? Qui cum Domino non est, contra Dominum est. Unde si cum Domino esse volumus, cum eo non esse qui est contra Dominum oportet.

Datum trans Tiberim, XVIII Kal. Novemb.

CDLXXXV. Ad monachos Sancti Aegidii. (Intra annum 1100-1117.)[MANSI, Concil., XX, 1070.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis monasterii Sancti Aegidii monachis, salutem et apostolicam benedictionem.

Monachorum status a saeculo omnino divisus est ut cohaereat Deo. Aliis enim licet et Deo servire et saeculum non relinquere. Monachis autem nec corpora licet nec voluntatem habere in propria potestate, ut in eis illud Dominicum impleatur: Non veni facere voluntatem meam, sed ejus qui misit me (Joan. VI, 38). Unde dilectionem vestram litteris praesentibus commonemus ut omni nisu omnique studio divinae dilectioni vos arctius astringatis, et postpositis vanitatibus saeculi, pleno mentis affectu Dei semper faciem inquiratis. Propter quod opportunum vobis est ut, sicut a prioribus vestris dispositum est, Cluniacensis ordinis districtionem efficacius teneatis; nec si aliter feceritis, et hominum detractionibus pateatis, et apostolicae sedis indignationem gravius incurratis. Cluniacensis enim monasterii ordo multis locis per Dei gratiam religionis amplioris lumen infudit.

Data Beneventi, III Kal. Julii.

CDLXXXVI. Ad Hermannum Augustensem episcopum. (Intra an. 1101-1117.)[Edidit Philipp. JAFFÉ, Regesta pontif. Rom., p. 515, « ex Schedis Pertzii. » ] H[ERMANNO] Augustensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Latoris praesentium causa penes nos diligentius indagata est. Frater etiam noster, H. venerabilis abbas eamdem causam in ipsa vestrae ecclesiae congregatione cum religiosis monachis ac prudentibus viris se diligenter examinasse suggessit. Itaque cum ex ipsius clerici confessione tum ex supradicti abbatis suggestione cognovimus, quia idem clericus, cum inter languorem jam sensu destitutus desperaretur, neque sponte neque scienter monachico habitu est indutus, sed mox in se reversus ipsum habitum adversatus est, et a praedecessore tuo atque a congregatione Augustensis ecclesiae litteris repetitus, beneficium et praebendam ejusdem recepit ecclesiae. Cum igitur ita se causae hujus series habeat, tam fratribus nostris quam nobis visum est, eumdem clericum nullo propter haec justitiae debito compellendum, ut in monasterium revertatur. Tua itaque fraternitas non eum ulterius inquietet. Nuntios quidem tuos post hujus adventum quinque dierum induciis sustinuimus, sed cum nullus ad nos veniret, hunc in pace dimisimus.

Dat. III Id. Martii.

CDLXXXVII. Privilegium pro canonicis S. Fidelis. (Anno 1117, Jan. 1.)[TATTI, Annali della citta di Como, II, 266.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Cumano episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Licet in ecclesiarum dispositione concessam tibi noveris potestatem, debes tamen sollicite providere ut hac utaris in aedificationem et non in destructionem. Sicut ergo aliis praecipimus, ita et praesentibus rogantes praecipimus, ut clericis S. Fidelis nullas injurias, nulla gravamina inferas, nec in eorum Ecclesiam clericos praeter ipsorum voluntatem intrudas. Si qui vero intrusi sunt, debita justitia coerceantur, nec ulterius eos impediri permittas; quin secundum suam prudentiam clericos ad conventum suae congregationis admittant.

Datum Transtiberim, Kal. Januarii.

CDLXXXVIII. * Monasterii Miciacensis possessiones confirmat. (Anno 1117, Mart. 12.--Vide Annales Bened., VI, 2.)

CDLXXXIX. Ad episcopos et regem Angliae.--De dignitate Ecclesiae Cantuariensis. (Anno 1117, Mart. 24.)[MANSI, Concil., XX, 1011.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus Angliae episcopis, et charissimo filio HENRICO illustri regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Veniente ad nos charissimo ac reverendissimo fratre nostro Radulfo archiepiscopo, vestram ad nos missam legationem per venerabilem episcopum Herebertum Norwicensem cognovimus. Et quidem gravibus infirmitatum molestiis impediti iidem fratres et coepiscopi, pervenire ad nostram praesentiam minime valuerunt. Sed nuntiorum honestis venerabilibusque personis pervenientibus, eorum scripta suscepimus: in quibus et ipsorum postulationes et vestrae legationis vota perspeximus. Id enim optabatur, id poscebatur, ne Ecclesia Cantuariensis temporibus nostris sua dignitate privetur: ne nos eamdem dignitatem minuamus, aut minui sinamus: qua videlicet potita est, ex quo a B. Gregorio per B. Augustinum fundata est. Praeter haec litterarum indicia, legati qui ad nos missi sunt, ut sapientes ac strenui viri, assertiones suas prudenter, instanter et efficaciter exsecuti sunt. Nos profecto et legatorum personas, et assertiones, et vestrum omnium legationes, tanquam charissimorum fratrum, benigne hilariterque suscepimus: quod vobis in Domino propter Dominum placere optamus. Vestrae ergo dilectioni notum facere volumus, quod Cantuariensis ecclesiae dignitatem nec imminuimus, nec imminuere desideramus. Beatum namque Gregorium apostolicae sedis pontificem, tanquam praecipuum Christi Domini membrum, tanquam Christiani populi pastorem et doctorem, et tanquam salutis aeternae ministrum, in omnibus veneramur: et rata esse cupimus, quae ab ejus institutionibus processerunt. Illam ergo dignitatem, quam ab eo per B. Augustinum Cantuariensis suscepit ecclesia, et quam sanctae memoriae frater noster Anselmus jure ac possessione legitima tenuisse cognoscitur, nos profecto nullatenus imminuimus: sed in eodem statu esse Cantuariensem ecclesiam volumus, ut authentica ejus privilegia, juxta canonum sanctiones, nullis perturbationibus violentur.

Data Beneventi, nono Kalendas Aprilis.

CDXC. Ad canonicos Augustanae Ecclesiae.--De causa episcopi sui. (Anno 1117, April. 1.)[MANSI, Concil., XX, 1009.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis D. decano, et caeteris Augustensis ecclesiae canonicis, salutem et apostolicam benedictionem.

Diu est quod frater noster Herimannus episcopus vester de tribus apud nos fuit capitulis impetitus, de pravo videlicet electionis et consecrationis accessu, de conversatione perversa, et de rerum ecclesiasticarum distractione. Pro quibus, ipso ab episcopali officio suspenso, terminum constitutus est, quo pars utraque ante nostram deberet praesentiam convenire. Infra quem nimirum trerminum confrater vester et concanonicus Conradus ad nos venit: et, sicut ipse asserit, a nobis accepit, quod episcopus liber esset, nisi illi constituto termino convenirent. Cum itaque nuper ante nos, et de quibusdam aliis gravibus idem diffamaretur episcopus, cum his ad memoriam nostram etiam illa praeterita redierunt. Unde opportunum duximus causam ipsius, ne diutius Ecclesiae detrimentum afferat, terminare. Sed quoniam propter difficultates itinerum, et personae infirmitatem, nostro nequit se offerre conspectui, confratri nostro Widoni Curiensi episcopo negotium istud providimus injungendum. Praecipimus ergo ut ipse causam omnem diligentius audiat. Et si episcopus vester de rerum ecclesiasticarum, et de perversae conversationis vita emendationem fecerit, et de aliis quae objecta sunt, tertia episcoporum, vel quinta presbyterorum manu se purgaverit, restitutionem interdicti sibi officii consequatur.

Datum Beneventi, Kalendis Aprilis.

CDXCI. Albino abbati et canonicis S. Mariae de Bosco (de Rota) capellam B. Nicolai Credonensem asserit. (Anno 1117, April. 4.)[BALUZ., Miscell. ed. Luc., III, 18.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ALBINO abbati et canonicis Sanctae Mariae de Bosco, salutem et apostolicam benedictionem.

Quia vos ad videndum Deum vacare cognovimus, nos juxta petitionem vestram quieti vestrae benignius providemus. Eapropter capellam illam beati Nicolai, quam in castello Credonis per manum Rainaldi Andegavensis episcopi suscepistis, nos vobis per decreti praesentis paginam confirmamus, quam videlicet idem Rainaldus episcopus de Hugonis Credonensis potestate receperat. Sicut ergo ab eo vobis concessa et tradita est, ita vobis in perpetuum quietam et integram cum omnibus appenditiis suis manere censemus. Salvo nimirum censu annuo solidorum decem, qui matrici ecclesiae Beati Mauritii persolvendi sunt. Universa enim praedia et dona quae supradicti Hugonis avus Rainaldus eidem capellae de suo jure obtulit et scripti assertione contradidit, quaeque ab ipsius Rainaldi filio Mauritio collata sunt, quieta vobis et integra in perpetuum manere sancimus.

Data Beneventi, II Non. Aprilis, indictione decima.

CDXCII. Privilegium pro abbatia Fontebraldensi. (Anno 1117, April. 5.)[PAVILLON, Vie de Robert d' Arbrissel, Preuves, p. 623.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, religiosis ancillis Dei sanctimonialibus S. Mariae Fontebraldensis, salutem et apostolicam benedictionem.

Beatae memoriae Petrus Pictaviensis episcopus qualiter domnum Robertum de Arbrissel religioso viro vestri monasterii fundatori, Tucianensem locum commiserit, et in possessionem vestri monasterii dedit, ex ipsius scriptis evidenter agnovimus. Cum enim Nantolienses monachi locum illum calumniarentur occasione cujusdam ecclesiae cujus fundamenta inibi apparebant, ipse cum clericis suis et Fulcardo Frenicardi, de cujus jure locus ipse fuerat, ad Nantoliense monasterium accessit, de prava calumnia, cum abbate et monachis ejusdem loci in communi capitulo concordiam fecit. Fulcardus siquidem Frenicardi dedit pro hac concordia Nantoliensibus monachis quatuor annonae sextarios in decima S. Mecdardi de Vertolio qui annis singulis redderentur. Abbas itaque Nantoliensis nomine Gualterius in capitulo Nantoliensis Ecclesiae, ipso episcopo clericisque praesentibus, assensu monachorum suorum, calumniam illam penitus absolvit atque dimisit, et ecclesiam Tucionensis loci, ipsumque locum ex integro supradicto domno Roberto et congregationi vestrae, et viris ei ministrantibus gerendam, ac perpetuo possidendam renuntiavit. Nos ergo supradicti episcopi concessionem tam rationabiliter factam, ratam duximus, et praesentis paginae auctoritate firmamus. Statuentes et omnino interdicentes, ne aut Burdegalensi archiepiscopo, aut Nantoliensi abbati, aut cuique Ecclesiae saecularive personae, liceat ipsum a monasterii vestri possessione et unitate subtrahere. Si quis autem temerarie contraire tentaverit, canonicae ultionis auctoritate plectatur.

Datum Beneventi Nonas Aprilis, indict. X.

CDXCIII. Ad Henricum regem Angliae.--In causa Turstani Eboracensis archiepiscopi absque judicio e sua Ecclesia ejecti. (Anno 1117, April. 5.)[MANSI, Concil. XX, 1012.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, HENRICO illustri regi Anglorum, salutem et apostolicam benedictionem.

Nos, auctore Deo, de probitate tua, non tantum bona, sed meliora confidimus. Idcirco monemus excellentiam tuam, ut divinae gratiae memor semper existas, qui tibi et regni pacem et justitiae notitiam tribuit. Honorem igitur Dei et ecclesiarum ejus in regno tuo diligenter observa, et justitiam efficaciter exsequere: quia per honorem Dei, tuus profecto augebitur. Audivimus electum Eboracensem, virum sapientem et strenuum, sine judicio ab Eboracensi ecclesia sequestratum: quod nimirum divinae justitiae et sanctorum Patrum institutionibus adversatur. Nos quidem neque Cantuariensem ecclesiam minui, neque Eboracensem volumus praejudicium pati: sed eam constitutionem, quae a B. Gregorio Anglicae gentis apostolo inter easdem ecclesias constituta est, firmam censemus illibatamque servari. Idem ergo electus, ut justitia exigit, ad suam ecclesiam omnimodis revocetur. Si quid autem quaestionis inter easdem ecclesias nascitur, praesentibus utriusque partibus in nostra praesentia pertractetur.

CDXCIV. Ad Radulphum Cantuariensem episcopum, super primatu Ecclesiae Eboracensis. (Anno 1117.)[ Monastic. Anglic., III, 143.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri RANULPHO Cantuariensis Ecclesiae archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto amplius de tuae dilectionis sinceritate confidimus, tanto amplius admiramur quod ea videaris exigere, quae Romanae solum competere videntur Ecclesiae. Nosti enim, frater charissime, beati Gregorii ad Augustinum verba; ita in ejus epistola de Eborum episcopo esse disposita, post obitum tuum episcopis quos ordinaverit, praesit, ut Londoniensis episcopi nullo modo ditioni subjaceat. Si vero inter Londoniae et Eboracae civitatis episcopos in posterum ista honoris distinctio, ut ipse prior habeatur qui prior fuerit ordinatus: quo igitur modo, qua ratione, ab electo Eboracensis Ecclesiae professionem exigis? et propter hoc ei manum imponere detractas, cum secundum praescriptam beati Gregorii constitutionem nullo modo ditioni tuae debet subjacere: praecipimus igitur ut pro vestrarum Ecclesiarum consuetudine eum debeas, secundum sanctorum scita canonum, consecrare, omni subjectionis exactione deposita; alioquin nos eum juxta communem Ecclesiarum morem ab Eboracensi Ecclesiae suffraganeis praecipimus consecrari. Et si cum prioris locum obtineat, nec Ecclesiae tuae suffraganeus, est, nec tibi obedientiam debet.

CDXCV. Confirmato privilegii regis Ludovici pro Ecclesia Carnotensi. (Anno 1117, April. 13.)[ Collection des Cartulaires, II, 270.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GAUFRIDO, Carnotensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quae a saecularibus principibus juste et legaliter statuuntur, dignum est ut nostri quoque favoris assertione firmentur. Illam igitur sanctionem illustris fili nostri Ludovici, Francorum regis, quam pro Carnotensis Ecclesiae quiete sancivit, nos praesentis decreti auctoritate firmamus. Cujus videlicet sanctionis verba sic se habent nominatim. « Propter reverentiam beatae Mariae et beati Petri apostoli, in praediis Carnotensis Ecclesiae, tam episcopalibus quam canonicalibus, et praediis monasterii Beati Petri apostoli, quae videlicet a Puteacensibus dominis diu oppressa fuerant, praetaxatas oppressiones funditus abolemus, ut neque sub nomine nostrae regiae majestatis, neque sub nomine alicujus alterius potestatis, aliquae angariae vel violentiae inferantur; nullae exactiones, nulla gravamina ingerantur; sed omnis eorumdem utilitas usibus eorum tantum proficiat, pro quorum sustentatione sacratis locis praedicta praedia, fidelium collatione, sunt concessa et praedecessorum nostrorum astipulatione confiscata. » Hanc igitur supradicti regis justam et legitimam sanctionem ita ratam, per succedentia tempora, et illibatam servari censemus, ut, si quis eam, praesumptione temeraria, violaverit, tanquam sacrilegus, usque ad satisfactionem, ab ecclesiae liminibus arceatur.

Datum Beneventi, Idibus Aprilis, indictione decima.

CDXCVI. Antonio praeposito S. Petri ad oratorium de Capistrano, presbytero cardinali, privilegia tribuit. (Fragmentum. Anno 1117, April. 20.)[UGHELLI, Italia sacra, IX, 506.] . . . . . Tibi ergo, dilecte in Christo fili Antoni praeposite, quem praestante Deo in nostra sancta Romana Ecclesia presbyterum cardinalem consecravimus, tuisque successoribus . . . . . Datum Beneventi per manum Joannis S. R. E. diaconi cardinalis ac bibliothecarii, XII Kal. Maii, indict. X, Incarnatione Domin. 1117, pontificat. an. XVIII.

CDXCVII. Ad regem Danorum. (Anno 1117, April. 23.)[ « Ex Reg. Paschalis II, lib. XVIII, cap. 21 » --E cod. Vatic. Ottobon. n. 3057 eruit W. Giesebrecht; edidit Philippus JAFFÉ, Regesta Rom. pont., 515.] Danorum regi.

Legimus in apostolo Paulo: Non est potestas nisi a Deo. Tunc vero recte potestas agitur, cum ad Deum respicitur, a quo datur. Tu ergo, fili, ad Deum semper intendas, ut sicut a Deo potestatem accepisti, ita ei placere semper per ejus gratiam valeas, ecclesias et sacerdotes Domini gratanter et humiliter venereris, pupillis et viduis opem tuae protectionis impendas. Justitiam efficaciter exerceas et justitiae repugnantes tua comprimas potestate. Nec a quibuslibet iniquis ecclesiarum bona diripi patiaris, quia sacrilegii crimen est, et eorum culpa te respicit. Nec enim debent aliquorum violentia diripi, quae pro multorum sunt concessa salute. In his et aliis nequitiis coercendis regni tui debes pontificibus adjutor et cooperator existere. Tunc enim bene mundus regitur, cum sacerdotali auctoritati potestas regia comitatur, sacerdotes enim in Christi Ecclesia oculi sunt. Quos sequi condecet populum, quia et virtute Domini corpus ejus illuminatur. Ipsis profecto convenit veritatem Domini nuntiare, ut sponsam Domini castam illibatamque custodiant. Unde scire te volumus quia de presbyterorum et diaconorum castitate et illi et nos verbum mutare non possumus. Dominica namque sententia est: Sint lumbi vestri praecincti et lucernae ardentes in manibus vestris, ut casti simus corpore et luceamus operum claritate. Si qui autem veritati resistere molliuntur, et sacerdotali ministerio commonendi et regia sunt potentia coercendi. Tuae igitur potestati confratres nostros Lundensem metropolitanum et alios regni Danorum episcopos commendamus, ut eis et obedientiam reverenter exhibeas et adjutorium efficaciter subministres, ut et temporalem gloriam pacifice per Dei gratiam obtinere et ad aeternam salutem mereamini feliciter pervenire.

Datum Benev., VIII Kal. Maii.

CDXCVIII. Ad Fridericum archiepiscopum Coloniensem.--Approbat excommunicationem regis ab eo factam, et ut Romae Ecclesiae subveniat, hortatur. (Anno 1117.)[MANSI, Concil., XX, 1084.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri F. Coloniensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Significavit nobis fraternitas vestra, pro sacrilegiis, pro rapinis, pro incendiis, et pro iniquitatibus aliis in regem vos excommunicationis sententiam dictavisse. Nos illud Doctoris gentium capitulum attendentes, ubi inter caetera legitur: Si quis frater nominatur fornicator aut rapax, cum hujusmodi nec cibum sumere (I Cor. V). Item aliud beati Joannis apostoli expavescentes, in quo de similibus continetur quod qui ei ave dixerit, communicat operibus ejus malignis. Illud etiam Nicaeni concilii considerantes ut qui ab alio excommunicatur, ab alio non recipiatur; ut et vos ita faciatis, hortantes omnino ab ejusdem regis nos communione subtraximus. Ipse autem, sive propter hoc, sive propter aliud ignoramus, Romam venit, seditionem in populo concitavit, excommunicatos ab Ecclesia in communionem suscepit, beati Petri fideles impugnavit, et impugnare non desinit, patrimonium beati Petri, quae potuit occupavit, alia devastationi exposuit. De quibus videlicet ab antecessoribus nostris, domino Joanne papa in concilio quadraginta episcoporum, et ab aliis nonnullis per longa jam tempora excommunicatio facta est. Ad apostolorum limina, et ad nostram praesentiam venientes positis in viam custodibus capiuntur, bonis suis exspoliantur, nec liberum habere transitum permittuntur. Pro quibus in nos et in beatum Petrum agere ista debuerit nos nescimus. Haec itaque dilectioni vestrae cognita facientes pro matre vestra Romana Ecclesia vos monemus, ad ejus auxilium vos tanquam fratres et filios in Christo charissimos invitamus. Turpissimum enim filiis est matrem in eorum oculis fatigari, nec auxilium ferre cum possint. Vestrae igitur matri succurrite, ejusque opportunitatibus cum Dei adjutorio subvenire procurate. Nos enim quod a vobis de illo factum est, et tenuimus, et Domino praestante tenebimus.

CDXCIX. Privilegium pro ecclesiis S. Petri de Nurki, S. Nicolai de Nugubii, et S. Heliae de Setin. (Anno 1117, April. 20.)[GATTULA, Hist. Casin., 425.]

PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, illustri viro GUNNARIO domnicello, salutem et apostolicam benedictionem.

Devotionem tuam spectavimus, quia S. Petri de Nurki, S. Nicolai de Nugubii, et S. Heliae de Setin ecclesias, quas infra Turritanam et Empuritanam parochias in tuo videlicet patrimonio construxisti, apostolicae sedis postulas patrocinio communiri. Et nos ergo tuis postulationibus annuentes, statuimus ut nulli omnino hominum liceat ecclesias ipsas temere perturbare, aut earum possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia, quae illis a te aut jam collata sunt, aut in futurum largiente Deo vel a te, vel ab aliis fidelibus viris, dari, offerri, vel aliis justis modis acquiri contigerit, quieta semper et integra conserventur clericorum illic servientium usibus profutura, salva canonica confratrum et coepiscoporum nostrorum reverentia. Si quis igitur in futurum judex, domnicellus, curator aut quaelibet ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, honoris et officii sui periculum patiatur, aut excommunicationis ultione plectatur, nisi praesumptionem suam digna satisfactione correxerit. Quicunque vero ecclesias ipsas et in eis Domino servientes fovere suisque rebus honorare curaverit, omnipotentis Dei et apostolorum ejus gratiam, et peccatorum suorum indulgentiam consequatur. Amen, amen, amen.

Ego Paschalis catholicae Ecclesiae episcopus SS.

Datum Anagniae per manum Crisogoni, sanctae Romanae Ecclesiae diaconi cardinalis, agentis vices domni Joannis cancellarii, XIII Kalend. Septembris, indictione decima, anno Dominicae Incarnationis millesimo centesimo tertio decimo, pontificatus domni Paschalis secundi papae anno XIV.