 VII |
IX  |
VIII.
recensereEPISTOLA AGAPETI PAPAE II AD GERARDUM LAUREACENSEM ARCHIEPISCOPUM. (Anno 948).
Dissidium ecclesiarum Laureacensis (hoc est Pataviensis) et Salisburgensis componit. Salisburgensi occidentalem Pannoniam attribuit; Laureacensi, utpote antiquiori, benedictionis et sedis honorem, orientalem Pannoniam, regiones Avarorum, Moravorum, Sclavorum: potestatem libere praedicandi per omnes Sclavorum terras, episcopos ibi ordinandi, omniaque auctoritate apostolica constituendi. [Apud Mansi, Concil. XVIII, 405.]
AGAPETUS episcopus, servus servorum Dei, fratri dilectissimo et reverendissimo GERARDO sanctae Laureacensis Ecclesiae archiepiscopo, in Christo salutem.
Petitiones tuas pro renovandis sive approbandis Ecclesiae tuae privilegiis, venerabilis Fuldensis monasterii abbas Hademarus, huc causa orationis veniens, cum magna benevolentia nostrae experientiae suggessit, pariterque jurgia et disceptationes gravissimas inter te et Heroldum archiepiscopum, pro utrinque suscepta in una provincia pallii auctoritate exortas, flebiliter nuntiavit: quod et ipsi ex debita pastorali cura nimio cordis moerore dolemus, detestabiliterque profanamus. Quippe sancta et universalis Ecclesia, cui auctore Deo praesidemus, a religiosis atque pacatis sacerdotibus suis, et in charitate non ficta solidatis, quasi totidem columnis innisa fulcitur; discordantibus autem et adversum se hostiliter inflante superbia animum tollentibus, praesertim tantis pontificibus, velut evulsis sustentaculis casura, non sine magno periculo et vigoris sui detrimento a proprio statu concutitur. Insuper etiam dum deforis inter vos pro pallii honore pertinaciter hujusmodi contentio exercetur: agitur ut in fraterna aemulatione decor sacerdotii intus evacuetur.
Inde ergo, frater, officium nostrum illud esse perpendentes, ne inimicitiarum fomite in vobis succrescente dissidium sanctae Dei Ecclesiae, atque scandalum sine consilii et utilitatis vestrae respectu diutius nutriatur: ad sequestrandum litem vestram accedimus nos arbitres, tam ex sollicitudine a domino regiminis injuncti, quam amborum vestrorum amore ad hoc permoti; ita videlicet ut et de praelibata conflictus vestri querimonia rationabilibus judiciis rite justitiae satisfaciamus, et vos omni explosa controversia in fraternam concordiam Christo moderante revocemus.
Notum est igitur, litterisque penes nos commendatum, quibus ecclesiarum locis dignitas pallii ab hac apostolica sede debeatur. Lauriacensem autem urbem antiquitus metropolitanam fore, et archiepiscopi sedem, cui sanctitas tua praeesse dignoscitur, sicut in privilegiis authenticis ad nos usque a te directis legimus, ita quoque inventis quibusdam exemplaribus chartae vetustate admodum attritis in archivio sancti Petri reperimus. Hanc etiam in exordio nascentis Ecclesiae, et immanissima Christianorum persecutione, a doctoribus istius sedis catholicae fidei novimus rudimenta percepisse; et exinde a succedentibus praedicatoribus in superioris atque inferioris Pannoniae provincias ejusdem fidei emanasse gratiam. Quibus etiam duabus provinciis, illarumque pontificibus, usque ad tempora Hunnorum non alius, quam sanctae Lauriacensis praefuit archiepiscopus, quorum barbarica feritas non solum praedictam Lauriacensem civitatem, verum etiam in circuitu adjacentes regiones depopulavit atque funditus desolavit. Inde quidem contigit, ut episcopi hac necessitate compulsi, sede illa deserta atque alio translata, simul etiam archiepiscopalem ipsius sedis desererent honorem. Modernis autem, nec multum retro elapsis temporibus, vacante ab apostolico vicario Bawariorum regno, Arno primus sanctae Salzburgensis Ecclesiae subrogatur archiepiscopus. Haec testatur annosa memorialis sacri scrinii historia. Modo autem mortalibus propitiante Christo, ab hostibus sanctae Lauriacensis Ecclesiae quiete et inhabitandi securitate concessa, non alibi quam ibidem fraternitatis tuae cathedram oportet haberi. Quapropter reinthronizamus te eidem Ecclesiae sanctorum Patrum videlicet praedecessorum nostrorum, sed et beatae memoriae domini Leonis papae, a quo excellentia tua pallio ac privilegio donata est, sanctiones atque statuta exsequentes: ac saepe dictam sanctam Lauriacensem Ecclesiam potestate et vice beati Petri apostolorum principis absolvimus, et archiepiscopamus, et in culmen metropolitanum sublimamus, et privilegia nobis transmissa manu propria munimus et corroboramus, ac rata esse firmamus, denuoque tibi pallium cum praesenti praecepto secundum usum prius concessum, successoribusque tuis perpetim tenendum tradimus. Hisque ex amussi ita ad justitiam reintegratis, decrevimus rixas vestras, et dissensiones praefata ex causa derivatas dirimere, atque in fraternum amorem vos reconciliare, sicut utrique vestrum modo susceptus servetur pallii honor illaesus, hortantes quatenus apostolice instituti, amodo non in contentione et aemulatione maneatis. Constat quidem quod canonice singulis provinciis singuli ordinantur metropolitani. Proinde distribuere atque determinare ita vobis parochias, bonum et pacificum aestimamus: ut divisis duabus Noricae regionis provinciis, Heroldo archiepiscopo occidentalis Pannoniae cura committatur et custodia; tibi autem successoribusque tuis, propter emeritam antiquitatem sanctae Lauriacensis ecclesiae, cui jure juniorum reverentia assurgit, in benedictionis et sedis ordine praelatis atque praepositis, providentiam orientalis Pannoniae, regionemque Avarorum atque Maraharorum sed et Sclavorum, qui modo Christiani, vel adhuc per baptisma Christo lucrandi sunt, circumquaque manentium, credimus, nostramque apostolicam vicem in illis partibus praedicandi, et pro arbitrio vestro ubi opus est episcopos constituendi, omniaque disponere atque ordinare tali auctoritate atque potestate delegamus, ac si ipsi praesentes affuissemus. Quod si jam dictus Heroldus archiepiscopus deinceps, suorumve quispiam successorum, minime diffinito limite contentus, sed interdictam atque a sua potestate separatam dioecesim repetere pervicaciter conatur, nec a prohibitae contentionis schismate per istas nostras apostolicas traditiones atque determinationes compescitur: ipse etiam pie concessa dignitatis munificentia penitus privetur, atque secundum jus pristinum, superior Pannonia continuetur inferiori, atque tuae tuorumque successorum ambae perpetualiter subjaceant ditioni. Allubescentes autem assensumque praebentes istis nostris saluberrimis decretis benedicimus et catholicos approbamus: resistentes vero, atque infirmare vel omnino pervertere contendentes, anathemate Maranatha sanctae Trinitatis districte percutimus, et apostolica sententia, qua mulctati Anania et Saphira exspiraverunt, damnamus, et cum blasphematoribus sancti Spiritus sempiternis cruciatibus puniendos destinamus.