 Lacus Fucinus |
Tannereis  |
PHYSIOPHILUS.
IDYLLIVM
| Rure ego viventem, tu dicis in urbe beatum. |
Securum famae, mordacibus hospita curis
Ne me regifico moveant magna atria luxu
Invidiosa; procul vestris clamoribus, urbes,
Aevum agitem, libeatque locis magalia solis,
Atque humiles habitare lares, ubi mira tuenti
Naturae alta quies, nullo turbante tumultu,
Suppetat, et statio minus opportuna procellis.
Florifer annus adest: zephyri motantibus alis,
Arboreae leni adludunt cum murmure frondes.
Suave quiescenti mihi neu, per mutua nexis 10
Prodere iussa rotis nocturni temporis horas,
Stridore horrisono abrumpant crepitacula somnum;
Sed furtim lux per rimas inserta fenestrae,
Aethere cum demum noctis dimoverit umbram,
Excitet expletum, sensim tum mulceat aures
Mane salutantum per densa cacumina solem
Concentus volucrum, donec fluitantia somnus
Lumina destituat, remigrentque in pectora vires.
O rerum natura parens! quam blanda voluptas
Permulcet sensus, cordisque inlabitur ima, 20
Te, redeunte die, dum miror! Scilicet haud hoc
Pulchrior ille dies risit, quum primitus orbi
Effulsit lux alma, soloque inspersa recenti
Florea prata, comas nemorum, segetesque virentes
Extudit: antiqui, humanum genus unde, parentis
Haec erat illa quies, haec omnis nescia labis
Vita, Dei laeta imperiis et munere terrae.
Alta petens, invectus equis efflantibus ignem,
Puniceo aethereum conscendit tramite coelum
Hadriacis emersus aquis sol: inde colores 30
Mille trahunt varios res, immensumque per aequor
Cernere caeruleos late est clarescere tractus,
Atque omnem tremere undivago sub lumine pontum.
Hic ubi subsidunt vernantes gramine valles,
Sternuntur campi dextrâ laevâque patentes,
Quos illisa albis discriminat unda lapillis,
Ac longis volitans excursibus ambit hirundo.
Quaque tument molli surgentes vertice colles,
Hic nemora, hic saltus videas, interque virentes
Quercus ac tilias, nigras frondere cupressos, 40
Ac, decora una loci, raras albescere villas.
Quacumque ire placet, genialis ubique voluptas:
Seu mihi ferre pedem per prata recentia, sive
Carpere iter libeat nemora inter frondea. Tesquis
Gaudens umbrosis, stridens ecce emicat ater
Hinc merulus; nidum repens cavat arbore picus
Multicolor, croceaque nitens, cunabula, pluma
Natorum ilignis suspendit galbula ramis:
Garrula nec parcit densam tinnire per umbram
Atricapilla, sed, inter aves regina canoras, 50
Lege modis resonat silvas philomela solutis.
Delicias quot dat cicurum natura iocosque!
Sedula pullorum iam carcere missa loquacem
Educit gallina gregem, camposque pererrat
Sponte sua glocitans; at si quem farris acervum
Nacta inter paleas, cumulo aut deprendit apludae,
Tum natos acri compellans voce tenellos
Scalpturit illa solum: properantes semina circum
Funduntur nati, scabitur putris area plantis,
Rimantesque epulas avide cava guttura complent. 60
Quis procul, heu! gemitus subito lacrymabilis aures
Vulnerat, et laetam media inter gaudia mentem
Abripit? Ecce trahens aegro vestigia gressu
Debilis ignarusque viae te, devius, offers,
Matris ocelle, mihi, ante alios dilecte parenti
Ultime natorum; cui, dum studiosius escas
Sectaris campoque novus te credis aprico,
Occuluit sepes pergentem frondea matrem,
Conspectum eripiens. Audit postquam illa querentem,
Scilicet accipitris menti obversatur imago, 70
Acrius ingeminans fremitum redit aspera tactu,
Tam caro metuens capiti: neu ferre relicto
Me quis opem moneat; rostro saeviret obunco,
Inque manus invecta genis non parceret ipsis.
Tandem, vix iram cohibens, gavisa recepto,
Maternis vocitans gnatos amplectitur alis,
Plumigeroque fovet gremio: subiere volentes
Quos placidae iuvat e pastu Formula:Ec quieti
Ingluviem tumidos, tenui testante susurro
Natorum sub matre beet qui pectora sensus. 80
Paulatim interea matris subeunte calore
Per membra it vigor: o species gratissima visu!
Hic aurae et pulcrae captandae lucis amore,
Costas, nigrantem matris, caput, inter et alam
Luteus exertat; penna et pede nisus utroque
Ille audax saltu conscendit terga parentis;
Ascensu hic bicolor tereti cervice potitus
Cristato iactat capiti se insistere victor.
Nec minus oblectat cerebrosi lusus adulti.
Nam quos urget amor, movet aut quos gloria cristae 90
Proni concurrunt, rostrisque minacibus inter
Se bini observant: magis ac mage lumina turgent
Sanguine suffecta, ignescunt rivalibus irae.
Cervices hinc inde micant: ille arduus hostem
Despicit, infensoque ineunt certamina marte.
Cominus hic acri meditatus vulnera rostro
Assilit, at celeri saltu fugit ille petentem;
Assurgunt ambo pariter, pariterque recumbunt.
Bella novant, gliscitque furor, praecordia bilis
Acrior exurit; cum saltu illatus in hostem 100
Emicat enisus maiore hic perditus ictu:
Alterius tum demum alter cervice potitur
Mordicus arripiens, vellitque trahitque gementem,
Nec linquit, victus dederit ni sanguine poenas.
Exultat victor patulo ter gutture cantum
Ingeminans, passasque solo ter defricat alas.
Sed meliora humili sunt condita gaudia tecto,
Deliciaeque domus: tenuis vilisque supellex
Candidus ast illic animus, moresque pudici,
Prisca fides, meritoque coluntur honore Penates. 100
Colle sub acclivi, contermina sepibus horti,
Quae patuli tiliae rami frondentis opacant,
Pauperis et tuguri squalent fumosa vetusti
Limina: sola domum, exercet dum rura bubulcus,
Balantumque placens ducit nurus agmina pastum,
Servat anus, lenta mollire cibaria pruna
Sollers, et tremulis cunas agitare lacertis,
Lallando nec non puero suadere soporem.
Dum parat illa dapes redituris sedula, et ignes
Suscitat, ac parvi latices despumat aheni, 120
Cerne ut lacte recens depulsa audaxque iuventa
Felicula arrecta saliat lactissima cauda
Correpto alludens lanae cum glomere, quod nunc
Versat humi pedibus, modo iactat in aera, molli
Tergoris et flexu, sinuatis cruribus instat
Assultans, actus torto ceu verbere turbo.
Dein pepulisse pilam resupino corpore gestit,
Seminece haud secus ac ludat iam sorice, quem mox
Vi patria hamato discet pede stringere praedam
Optatam, e speculis nocte insidiata silenti: 130
Hoc in bella modo dentes exercet et ungues.
Si vero vagus irrepsit sub tegmine pulex
Ilia confodiens mordaci dente, repente
Nixa solo rictuque petit, pede scalpit et unco
Irrequieta, ferum misero si pectore possit
Excussisse hostem. Revocat tamen aemulus inter
Haec nova feliculus meditatus ludicra frater:
Illa dolum simulans, tacito primum agmine sensim
Fertur humi reptans, ubi at obvius, impete pernix
Occupat adversum, atque inter se proclia miscent 140
Consertis pedibus: crebris micat ictibus aer.
Iam satis est pugnae, et castris discedere tempus.
Illico lunato iaculantes tergore saltus
Sese proripiunt diversi, atque alite cursu
Quas primum nacti certant adrepere valvis,
Dat sonitum scaber unguis: adest si forte puellus
Cum ferula infestus, metuentes verbera, raptim
Desiliunt, fugiuntque, tori remeantque sub umbras,
Naribus unde minas efflant, oculisque coruscant.
Ecce autem sese herbosi ex ambagibus horti 150
Segnis, vel summi linquens fastigia tecti,
Mater agit, foribusque astat; quae ubi limine primo
Eiulat, ad notas liquere cubilia voces
Continuo, simul exultant circum ubera: matris
Dumque alter prensat caudam, fricat altera costis
Tergora villosis, non illa, oblita suorum,
Abnuit et natos mulcere et fingere lingua.
Interea ad veteres carpit dum pensa penates
Illam observat anus, venturi praescia, plantas
Lingentem, visusque sibi, simul ora fricantem 160
Clunibus innisam: certis hinc tempora signis
Coniectat, pluviosve dies, vel aperta serena.
Si malas pes a fronte ad setosa laboret
Labra linire, dies equidem sperare coruscos
Fas erit, et sudam pluviis sine nubibus aethram;
Si vero hos temnat fines, perque occiput alte
Et vagus exsuperet, patulas ac atterat aures,
Omnia tum rauco misceri murmure, nimbis
Fervere, et effusi coelo demittier imbres.
170Quid dicam, extremo cum sol devexus olympo,
Lumine purpureo, transvectus culmina montis,
Occiduas sine nube plagas perfundit et auro,
Quae me laeta manent spectacula? iam eminus agni
Approperare domum distentas ubera matres
Sensere, ac saltu certant se effundere septis,
Balatu sonat omnis ager: data copia tandem:
Praecipiti exsiliunt cursu, matremque requirit
Quisque suam, et dulces avido rapit ore papillas.
Exsultat baubans, seque advenientibus offert
Et cauda blanditur heris canis; atque soluti 180
Colla iugo, fessi repetunt praesepe iuvenci.
Postquam iam reduces excepit villula, dictis
Uxorique viroque socrus gratatur amicis,
Quasque dapes coxit, caulem vilemque phaselum,
Rore maris micaque assum et caput exhibet agni.
Ast pectus potior maternum cura remordet:
Delicii memor illa sui, cuius saturari
Lacteolo cupit aspectu, cunasque revisit.
Cincinnos flavus, roseoque infantulus ore
Agnoscit risu matrem, manibusque tenellis 190
Ire parentis amans optatas gestit in ulnas,
Quodque inhiat pressis dependet ab ubere labris.
Nullus saviolis modus est iam blanditiisque.
Mensae discumbunt: haerentem pectore natum
Nec ponit studiosa, genas iuvat usque reflexam
Purpureas gnati, nitidos et cernere ocellos,
Dulceque ridentem tenero monstrare marito:
Ridenti, arridere avia arridere parentes.
Felices nimium! obtutu defixus in uno
Miratus, moror, haec: nam nullo aut paupere cultu 200
Simplicitas, socialis amor, pro Iuppiter! ora
Curarum expertem innocuam promentia mentem
Eripiunt sensus; clamo laetusque libensque:
Moribus his equidem saeclorum curreret ordo
Aureus, aurea pax; perque omne inglorius aevum
Ignivomas terris stragemque necemque ferentes
Claudere iam Chalybum properares, Kruppe, tabernas.