Historia Regni Henrici Septimi/VIII

Capitulum VIII

saeculo XVII

VIII.

OST Cornubienses devictos venit Caleto ad regem honorifica legatio a rege Galliae, quae Caletum accesserat ante mensem. Ibique propter perturbationes regni remanserat, sed honorifice admodum et impensis regis Henrici excepta.

Rex sub primum eorum ad Caletum adventum ad eos misit, rogans ut ibi paulisper manerent donec fumus pusillus qui in regno suo excitatus est dissiparetur. Quod propediem fore non dubitaret, more suo illud contemnens, cui nihilominus serio incumbebat.

Legatio ista negotium alicuius magni momenti non ferebat, sed tantum procrastinationem petebat diei ad solutionem pecuniarum praefixi, una cum aliis quibusdam particularibus quae ad limitaneos spectabant. Et revera nihil aliud fuit ista legatio quam blanditiae ad regem comitate deliniendum ut amice erga Gallum affectus esset. Sed nihil in ea tractatum est ad praeiudicium foederis cum Italis icti.

Verum durante tempore profectionis Cornubensium versus Londinum, rex Scotiae (bene de rebus Anglicis informatus, certusque sibi bellum instare ab Anglis quamprimum illae turbae consedissent) opportunitatem non amisit, sed regem satis implicatum credens fines Angliae iterum cum exercitu ingressus est. Atque ipse praesens castellum Norhami obsedit cum parte tantum copiarum, reliquis ad agros depopulandos immisis. Verum Foxus episcopus Dunelmensis (vir prudens, quique per praesentia ad futura acri iudicio penetrare pterat) hoc ipsum praevidens, castrumm illud suum Norhami tormentis atque apparatu bellico omnigeno instruxerat et muniverat. Quinetiam praesidium militum fortissimorum magno numero in eo collocaverat, magis quam pro castri magnitudines, expectans potius insultum acrem quam obsidionem longam. Populum praeterea regionis cum pecoribus et bonis suis in loca tuta et praerupta se recipere antea iusserat, et equis citatis ad comitem Surriae (qui in provincia Eboracensi non procul aberat) literas misit ut celeriter subveniret. Ita ut rex Scotiae et incoepto suo contra castellum intercideret et militibus praedam satis ieiunam compararet. Ac postquam intellexerat comitem Surriae magnis copias adventare, in Scotiam rediit. Comes, cum castrum liberatum et hostem retrocessisse comperisset, in Scotiam celeriter perrexit, sperans se regem Scotiae assecuturum ut praelio cum eo decertaret. Verum cum tarde venisset, castrum Atoni (quod inter Barwicum et Edinburgum pro munitissimo habebatur) obsedit, illudque intra paucos dies cepit. Sed paulo post, rege Scotiae in interiora regni sui se recipiente, cumque tempestas anni esset praeter modum procellosa et aspera, comes in Angliam reversus est. Adeo ut summa expeditionum utrinque nihil aliud esset quam castrum captum et castrum oppugnatum. Sicque res gestae nec copiarum viribus nec odiorum fervori nec expectationis magnitudini respondebant.

Inter hos tumultus et intestinos et externos, ex Hispania in Angliam venit Petrus Hialas (nonnulli eum Eliam dixerunt). Sane praecursor fuit faelicitatis qua hodie Anglia fruitur. Legatio enim eius inducias inter Angliam et Scotiam induxit; induciae pacem; pax matrimonium; matrimonium vero regnorum unionem. Hialas ister vir prudens fuit atque (pro ratione temporum illorum) non ineruditus. Fuit autem a Ferdinando et Isabella regibus Hispaniae missus ad regem Henricum ut tractaret de nuptiis inter Catharinam filiam eorum secundogenitam et Arthurum principem. Tractatus iste dexteritate legati non segniter promotus, quin et fere ad maturitatem perductus fuit. Verum contigit interim ut colloquio quodam quod ei cum rege circa negotium Hispaniense intercessit, rex (cui proprium erat in sinus legatorum principum exterorum illabi, si viri ipsi ei placuissent, ita ut haud raro de negotiis propriis cum illis deliberare soleret, quin et eorum nonnunquam opera uti) obiter inciderit in sermones de rebus componendis cum Scotia. Etenim rex naturaliter sterilia illa cum Scotis bella non amabat, etsi commodum interdum e fama eorum eliceret. Neque defuerunt ei in concilio Scotiae qui parata erant regi suo vicissim persuadere ut eandem viam iniret et bellum cum Anglia finiret, amorem patriae praetexentes, sed secreto rebus Henrici faventes. Solummodo spiritus nimis altos gerebat Henricus quam ut primus pacis mentionem facere sustineret. Ex altera parte, affinem talem comparaverat, Ferdinandum scilicet Arragoniae, qualem optare poterat. Postquam enim ille rex certus iam matrimonii conficiendi personam fraterni affinis in se suscepisset, non dubitabat (Hispanica cum gravitate) regi in rebus suis propriis consilia praebere. Rex quoque ex altera parte sui non immemor, sed aliorum mores in rem suam vertere consuetus, usus est hoc quo diximus Arragoniensis ingenio ad negotia quae Henricus ipse aut se minus decere aut apud alios minus grata fore cognoverat. Itaque libenter assensit ut Hialas (tanquam in re ex motu proprio nata ) de concordia cum Scoto tractaret, eamque ob caussam in Scotiam proficisceretur. Hialas negotium suscepit atque ad regem profectus, postquam multa arte id effecisset ut rex Iacobus ad consilia saniora propenderet, scripsit ad regem Henricum se minime dubitare quin pax facile coalescere et coagmentari possit, si rex aliquem ex consiliariis suis prudentem et moderatum ad regem Scotiae de conditionibus pacis tractandis mitteret. Itaque rex episcopum Foxum (tunc apud castrum suum Norhami manentem) misit ut cum Hiala colloqueretur, atque post uterque cum delegatis regis Scotiae tractarent. Delegati utrinque convenerunt. Sed post multas disceptationes de conditionibus pacis, m odo ab uno ex regibus, modo ab altero propositis, de pace quidem concludere nequiverunt. Praecipua caussa propter quam transigi non potuit de pace fuit regis Henrici postulatum ut Perkinus in manus suas traderetur tanquam regum omnium contumelia et persona iure gentium non privilegiata. Rex Scotiae ex altera parte hoc facere constanter recusavit, dicens se pro sua parte de titulo Perkini iudicem non esse competentem, verum se eum recepisse ut supplicem, protexisse ut profugum, cum sanguinea sua desponsasse, atque armis suis iuvasse, cum crederet eum verum principem fuisse. Itaque nunc prorsus non posse salvo suo honore ita dissuere et quoddammodo mendacii arguere omnia ante a se dicta et acta essent, ut eum in manus hostium traderet. Episcopus similiter (qui mandata quaedem a rege superba acceperat saltem in fronte eorum, etsi in pede inserta fuisset clausula mollior, quae omnia ad episcopi arbitrium reiiceret, etiam disertis verbis praecipiens ut nullo modo pacis spem abrumperet), postquam traditio Perkini ei denegata fuisset, alterum articulum quem in mandatis habebat proposuit. Ille fuit ut rex Scotiae cum rege Henrico apud Novum Castrum congredi et in colloquium venire vellet. Hoc ubi regi Scotiae relatum est, respondit se pacem tractare velle, non emendicare. Episcopus etiam (ut ei insuper erat in mandatis) restitutionem urgebat spoliorum per Scotos captorum, vel saltem compensationem eorum. Verum delegati Scotiae responderunt ea esse instar aquae in terram effusae, quae recolligi non posset, quodque subditi Henrici facilius possent damna illa tolerare quam rex Scotiae ea persolvere. Attamen in fine (ut homines moderati et rationi non recalcitrantes) recessum potius quendam ad tempus fecerunt quam tractratum interruperunt, et inducias pro certis mensibus consenserunt. Sed rex Scotiae, etsi iudicium suum formaliter de Perkino retractare recusasset, quod tantis pignoribus obstrinxeret, tamen intra secreta animi sui frequentibus Anglorum quos circa se habebat sermonibus et aliis diversis relationibus motus, coepit eum pro impostore ducere. Quamobrem honorifice certe et more regio eum ad se vocavit, et beneficia sua et favores in eum collatos recensuit: quod consanguineam ei in matrimonium dedisset, quodque potentem et opulentem regem bello offensivo in caussa eius per spatium duorum annorum lacessisset. Imo etiam, quod pacem honorificam ultro oblatam, si eum dedere voluisset, omnino reiecisset, quodque etiam nobiles et populum suum non mediocriter, dum promisissis suis erga eum stare vellet, offendisset, quos diutius sibi infensos persistere tutum sibi non esset. Itaque monuit ut fortunis suis consuleret et locum exilio suo magis opportunum deligeret, simul inquiens illum negare non posse, quin Angli prius quam Scoti eum deseruissent, cum facto bis experimento nemo Anglus ad eum accessisset. Nihilominus se, quod sub primum adventum eius dixerat confirmaturum, nimirum eum poenitentiam minime acturum quod in manus suas se commisisset, quandoquidem eum minime ablegare protinus consitituisset, sed navibus et pecuniis adiuvare ut quo vellet tuto transportaretur. Perkinus nihil omnino de theatrali suo fastigio descendens paucis respondit se satis videre tempus suum adhuc non venisse, sed quacunque tandem fortuna usus foret, se honorifice et sentire de rege et loqui non destiturum. Itaque a rege dimissus de Flandria amplius non cogitavit, utpote loco minus tuto post tractatum cum archiduce superiore anno conclusum, sed uxore, et amicis, et servis qui eum deserere nolebant comitatus in Hiberniam traiecit.

Hoc anno, duodecimo scilicet regis, Alexander papa (qui maxime solitus est amare eos principes qui remotiores erant, et cum quibus minimum ei intercederet negotii) grato animo recolens regis ad foedus Italorum acceesionem propter defensionem Italiae, eum gladio consecrato et pileo quem vocant manutentionis per nuncium suum remundratus est. Idem ante eum fecerat papa Innocentius, sed minus cum solennitate et gloria recepta sunt. Etenim rex nunc mandavit maiori et aldermannis civitatis ut oratori papae ad pedem pontis Londinensis fierent, atque plateae universae inter pontem et palatium episcopi Londinensis (ubi rex tunc hospitabatur) civium fraternitatibus in sagulis suis vestitis utrinque clauderentur. Quin et ipse rex die crastino (in quem incederat festum omnium Sanctorum), magna stipante caterva praelatorum, procerum, et aulicorum, solenni cum processione ad aedem D. Pauli perrexit, insignibus illis gladii et pilei ante se gestatis. Et processione illa finita, rege in choro sedente, archiepiscopus Cantuariensis super gradus ante chorum stans longum habuit orationem, amplitudinem et sublimitatem honoris illius extollens quo papa per haec ornamenta et insignia benedictionis regem decoravit, etiam quam raro, quamque eminentium meritorum contemplatione illa concedi consuessent. Denique praecipua regis acta et merita recensuit, quibus papa motus eum tali honore dignatus esset.

Usque ad hoc tempus rebellio Cornubiensis (de qua iam diximus) mihil affine habere visa est cum rebus gestis Perkini, nisi forte quod edictum Perkini promisso innuisset se exactiones et tributa deinceps aboliturum, eoque effecisset ut interdum erga illum non pessime animati essent. Iam vero bullae hae frequenti agitatione concurrere coeperunt, ut in superficie aquarum facere solent. Regis clementia rebelles Cornubienses, postquam domum rediissent sine poena dimissi, verum (ut diximus) solidi unius aut duorum pretio redempti, magis animaverat quam sanaverat. Adeo ut apud vicinos et populares suos iactare non dubitarent regem in iis ignoscendis prudenter sibi consuluisse, quoniam satis sciebat sibi paucos subditos in Anglia reliquos fore, si omnes suspendisset qui cum iis sensissent. Atque alii alios acuentes motum renovare coeperunt. Quidam autem ex iis astutiores clam ad Perkinum in Hiberniam miserunt, qui ei intimarent se, si ad illos venisset, ei praesto futuros.

Cum Perkinus hunc nuncium accepisset, coepit iterum se erigere, et cum consiliariis suis rem communicavit, ex quibus tres plurimum apud eum poterant, Hernus sercorum propola, qui obaeratus profugerat, Skeltonus scissor, et Astleius notarius. Etenim Frionus secretarius discesserat. Hi apud eum disserebant illum magnopere errasse cum in Cantium, et iterum cum in Scotiam profectus esset, quandoquidem locus alter tam prope Londinum esset et quasi sub oculis regis, alter autem locus nationis esset populo Angliae tam invisae ut quamvis eum summa benevolentia complexi fuissent Angli, nunquam tamen ei ita comitato adhaerere vellent. Verum si fortuna in tantum arrisisset ut in principio motus Cornubiensis adesse ei contigisset, ante hoc tempus eum Westmonasterii coronatum iri. Reges enim istos (ut ipse iam satis expertus esset) principes calamitosos pro calceamentis vendere nihil pensi habere. Eius vero rationes postulare ut se totum populo committeret. Itaque ei consilium dederunt ut cum qua poterat festinatione in Cornubiam traiiceret. Quod et fecit, secum ducens quatuor naviculas quae circiter centum et viginti milites vehebant. Mense Septembris appulit ad oram Whitsandi, et continuo Bodminum, oppidum fabri ferrarii de quo ante diximus, profectus est, quo ad eum confluxerunt circiter tria millia agrestium. Illic novum edictum promulgavit, populum bellis promissis demulcens, et favorem eorum invectivis in regem et regimen suum prensans. Et ut fit in fumo, qui cum in altissimum pervenit se perdit, magnifice admodum de seipso loquebatur. Consiliarii eius ante omnia eum moverunt ut in potestatem suam redigeret oppidum aliquod opulentum et munitum, quo et milites suos dulcedine praedae devinciret et homines perditos et sine lare undiquaque simili spe lucri alliceret; et rursus ut copiis suis oppidum illud praesidio et receptui esset, si forte in acie aliquid adversi contigisset. Itaque animos sumentes processerunt et Exoniam obsidione cinxerunt, urbem in illis partibus tam munitionibus quam opulentia florentissimam.

Circa Exoniam castrametati vi primo abstinuerunt, sed assiduis clamoribus et vociferationibus instabant ut oppidanos terrerent. Praeterea populum sub muris stantes saepe interpellabant ut se illis adiungerent, dicentes regem Richardum illud oppidum Londini aemulum effecturum, si primum in suas partes descendissent. Sed pro sua insulsitate viros nullos delectos ad eos miserunt qui animos eorum tentarent, et qui cum iis tractarent. Cives Exonienses ex sua parte subditos se fidos et fortes praestiterunt. Neque inter eos erat tumultus aut dissensio ulla, sed unanimi consensu se ad defensionem oppidi compararunt. Nam viderunt rebelles adhuc non tantis viribus pollere ut ab iis metuere deberent, ac rursus sperebant, antequam numerus rebellium augeri possit, sibi a rege auxilia submissa fore. Atque utcunque eventus foret, extremum malorum putabant se illi famelicae et inconditae turbae permittere. Quare cum res oppidi bene ordinassent, nihilominus nuncios diversos de muris per funibus clam demiserunt (ut si unus interciperetur alius evaderet) qui regem de statu urbis certiorem facerent, eiusque auxilia implorarent. Similiter et Perkinus metuebat sibi ab auxiliis a rege celeriter mittendis, ideoque constituit ultimas suas vires experiri ad oppidum expugnandum. Quamobrem admotis scalis ad muros in diversis locis simul insultum fecit in unam ex portis. Cum autem nec tormenta nec machinae ei suppeterent, et comperiens se arietatione truncorum ligneorum parum proficere, cumque etiam per clavas aut rostra ferrea ac per alia similia instrumenta quae praesto erant <nihil perfecisset>, nihil ei reliquum fuisset nisi ut ex portis unam incenderet. Illam rem adortus est, ut portam incenderet. At cives, periculum praevidentes, priusquam porta integra flamma corripi et consumi posset, portam ipsam ex interiore parte et spacii nonnihil adiacentis fascibus ligneis obstruxerunt. Quos similiter incenderunt, eo pacto ignem igne propulsantes. Atque interea propere aggeres terrae congesserunt cum fossis profundis, ut loco muri et portae essent. Quantum vero ad aggressiones per scalas, eae tam perperam a rebellibus cesserunt, ut non sine iactura hominum ducentorum a maenis pulsi essent.

Rex, cum de obsidione Exoniae per Perkinum nuncium accepisset, lusu rem exceipt, aiens ad eos qui circa eum erant regem nebulonem in Angliam occidentalem appulisse, seque iam tandem in spe esse honore conspectus eius fruendi, quod hactenus facere nequiverat. Atque revera praesentibus aulicis facile constabat regem magnopere laetari ob nuncium de Perkini in Anglicum solum adventu, ubi nulla ei spes erat per terram elabendi, sperans iam se liberatum in posterum iri secretis illis convulsionibus quae diu cor eius obsederant et interdum somnos suos in medio faelicitatis abruperant. Itaque, quo omnium animos et studia accenderet, cunctis quibus poterat modis palam fecit eos qui nunc alacriter ei adessent, ut finem his perturbationibus imponerent, non minus ei gratos et acceptos futuros quam ii qui hora diei undecima accesserant, qui tamen integrae diei mercedem acceperunt. Itaque nunc, velut sub finem ludi, complures simul in scaena astantes spectare erat. Camerarium suum, et baronem Brookum, et Ricium Thomasium equitem auratum cum expeditis militibus Exoniam misit ad oppidum obsidione liberandum, et una ad famam spargendam de celeri suo adventu cum copiis regiis. Comes Devoniae et filius suus cum Carois, et Fulfordiis, et aliis eiusdem provinciae viris eminentibus (non accersiti, sed audientes regem huic expeditioni tanto animi impetu incumbere) cum turmis et cohoritibus quas conscripserant festinabant ut primi urbi Exoniae auxiliarentur et regis ipsius copias praeverterent. Dux etiam Buckinghamiae cum multis viribus fortibus et primariis arma sumpserant, neque ipse adventum regis aut camerarii profectionem opperiens, sed corpus quoddam copiarum ex sese conficiens quo meritum suum extolleret, regi significans se paratum atque in armis esse, et eius mandata expectare. Ita ut, iuxta adagium, in descensu omnes Sancti manum admoverent.

Perkinus hos armorum sonitus et tonitrua audiens, et tantas undiquaque copias illi minari, obsidionem suam solvit, et Tauntoniam profectus est, iam tum incipiens alterum oculum, instar strabonum, in coronam, alterum in asylum flectere, etsi Cornubienses, instar metallorum saepe igitorum et vicissim extinctorum, facti essent obstinati, et potius frangi quam flecti sustinerunt, iurantes et voventes se nunquam eum, usquam ad ultimam sanguinus guttam, deserturos. Copias habebat circa se cum ab Exonia discederet fere septem millium hominum. Multi enim ad eum, postquam ad Exoniae oppugnationem se comparasset confluxerant, tum proter tanti incoepti famam, tum etiam ut ex spoliis participarent, etsi sub obsidionis solutione nonnulli dilapsi essent. Cum autem ad Tauntoniam appropinquasset metum egregie dissimulavit, atque diem integrum absumpsit in praeparandis iis quae ad praelium necessaria futura essent. Verum circa mediam noctem cum sexaginta equitibus aufugit ad Bewleium in Nova Forresta, ubi ipse cum nonnullis ex comitibus suis nomina dederunt in asylum. Cornubienses autem suos in quamcunque fortunae aleam exposuit. Hoc tamen modo eos a votis suis solutos reddidit, et solita sua scilicet misericordia regali usus est ut neutiquam praesens esse vellet cum sanguinis subditorum suorum effunderetur.

Rex, audita Perkini fuga, confestim equites quingentos expeditos misit qui eum comprehenderent antequam vel mare repeteret vel ad insulam illam exiguam (asylum scilicet) appelleret. Sed quatenus ad posterius ex his, tarde venerunt. Itaque quod potuerunt fecerunt, hoc est, asylum magno praesidio et vigilia diligentissima cinxerunt donec regis de ea re mandata accepissent. Quantum vero ad rebellos caeteros, illi (iam a duce suo destituti) se regis clementiae universos submiserunt. Rex autem, qui (medicorum more) phlebotomia uti solebat potius ad vitam conservandam quam eripiendam, neque unquam sanguinarius erat cum esset securus, postquam iam periculum transisse cerneret, omnibus tandem ignovit praeter paucos ex profligatissimis quos supplicio destinavit, ut clementia eius erga reliquos magis elucesceret. Missi sunt etiam quanta fieri poterat celeritate nonnulli equites ad Montem Sancti Michaelis in Cornubia, ubi Perkini uxor, domina Catharina Gordona, a marito suo relicta erat, quem in utraque fortuna unice semper dilexit, virtute nuptiali alias suas virtutes cumulans. Rex autem tanto diligentius ad eam mittere festinavit, nesciens utrum gravida ex Perkino forte esset, unde turbae istae in persona Perkini desiturae non videbantur. Cum illa ad regem perducta esset, traditum est eum illam non tantum misericorditer, sed etiam cum nonnullo amoris affectu excepisse, misericordia formae eius, qua erat singulari, decus addente. Itaque solatus eam (ut simul et aspectu suo et famae inserviret) ad reginam illam misit ut cum ea maneret, honorificos ei reditus assignans quibus dignitatem suam sustentaret. Quos etiam retinuit tam durante vita regis quam multos annos post. Nomen certe rosae albae (quod falso mariti sui titulo applicatum erat) verae suae pulchritudini remansit.

Rex profectionem suam nihilominus continuaavit, et magno cum iubilo et laetitia Exoniam ingressus est. Ibi civibus ingentes gratias egit, eosque miris laudibus cumulavit. Quinetiam gladium ipsum quo accinctus erat a latere suo solvit et maiori civitatis dedit, statuens ut semper postea coram maiore gestaretur. Ibi quoque e Cornubiensibus praecipuos aliquot supplico affici iussit, uti piacula quaedam quae cives pro formidinibus et molestiis ipsorum placerent. Apud Exoniam rex cum consilio suo deliberavit utrum Perkino, si sponte ex asylo exiret seque regiae clementiae submitteret, de vita sua securum reddere oporteret. Consiliarii autem inter se opinionibus discrepabant. Alii regi consilium dederunt ut vi eum ex asylo extraheret et morte mulctaret, utpote in causa necessitatis, quae ipso facto cum locis et rebus sacratis dispensat. Qua in re minime dubitabant quin rex papam facilem reperturus esset in facti sui ratihibitione, aut per viam declarationis, aut saltem per viam indulgentiae. Alii autem opinabantur postquam iam rex in portu navigaret et pericula omnia praetervolassent non opus esse regi novo scandalo aut invidia. Tertium genus erat eorum qui regem diserte praemonebant eum neque de imposturae certitudine mundo satisfacere posse, neque coniurationis latebras et anfractus penitus excutere, nisi Perkinum promissis vitae et veniae, et aliis modis suavibus, in manus suas pertraxisset. At nemo ex conciliariis erat qui non in praefatione sua regis fortunae magnopere indolere visus est, una cum indignatione quadam quod rex tantus et tam insigni prudentia et virtute praeditus tam diu et tam crebro idolis eiusmodi vexatus fuisset. Verum rex intulit Dei omnipotentis proprium esse ut idolis vexaretur, ideoque illud nullum ex amicis suis male habere debere, quodque ipse pro sua parte ea semper despexisset. Se tamen multo dolore affectum fuisse quod populo suo tantas calamitates inflixissent. Verum in fine deliberationis tertiae opinioni rex se adiecit, ideoque quosdam misit qui cum Perkino tractarent. Qui se captivum videns et ab omni spe destitutum, iam principes et populos, summos et infimos, expertus, quos infidos, meticulosos, aut infelices deprehenderat, laetanter conditionem accepit. Rex etiam dum Exoniae moratus est commissarios deputavit baronem Darcium et alios, qui omnes qui Perkino aut Cornubiensibus, sive in praelio sive in fuga, adhaeserant pecuniis mulctarent.

Comissarii autem isti tanto cum rigore et severitate processerunt ut clementiam regis in parcendo sanguini multum obscurarent, quod thesauri sanguinem tam duriter emunxissent. Perkinus ad aulam regis adductus est, ad conspectum eius minime, etsi rex (quo curiositati suae satisfaceret) spectaverit eum interdum in transitu. Specie tenus iam liber Perkinus erat, sed secreto magna diligentia et cura custoditus, et et in comitatu regis Londinum proficisci iussus est. Verum sub primum hunc Perkini in scenam conscensum in persona sua nova, sycophantae scilicet et praestigiatoris, deposita persona sua priore quae erat principis, facile quivis existimare poterit quantae irrisioni et ludibrio expositus fuerit, non solum aulicorum verum etiam vulgi, qui circa eum ubique convolabant. Adeo ut quis coniicere posset ulula ubi esset ex congregatione avium, aliis irridentibus, mirantibus aliis, aliis execrantibus, aliis os eius et gestus curiose intuentibus ut materiam sermonum captarent, in tantum ut falsus ille honor quo tamdiu gavisus esset abunde repensus fuerit contemptu et contumelia. Quamprimum rex Londinum venit, etiam horum ludorum floralium civibus spectaculum et solatium exhibuit. Etenim Perkinus equo insidens lentis passibus (sed absque habitu aliquo ignominioso) perductus est per plateas de Cheapside et Cornhill ad turrim Londinensem, atque exinde revectus est ad Westmonasterium cum choro mille maledictionum et contumeliarum. Verum ad spectaculi ornatum maiorem secutus est parvo a Perkino intervallo unus ex intimis eius consiliariis qui faber ferrarius regi fuerat. Iste erro, cum Perkinus profugisset ad asylum, optavit potius habitum sacratum sumere quam loco sacrato se munire, atque vestitum eremitae induit, et illo habitu per regiones obambulabat donec detectus et deprehensus est. At praestigiator iste manibus pedibusque super equum vinctus fuit, neque cum Perkino rediit, sed paucis post diebus morte mulctatus est. Paulo post, cum Perkinus se quis esset melius cognovisset, stricte examinatus est, et capta eius confessione factum breve vel extractum earum rerum quas divulgari consentaneum foret, quod typis commissum et publicatum est. Qua in re rex famae suae minus consuluit. Quemadmodum enim narrationem continebat laboriosam particularium de Perkini patre et matre, et avo et avia, et avunculis et cognatis per nomina et cognomina sua, et in quibus locus sursum deorsum erraverat, ita parum aut nihil proferebat de consiliis eius, aut de iis cum quibus consilia communicasset. Neque ipsa ducissa Burgundiae (quam omnes noverint instar animae fuisse universi negotii) vel nominata est aut descripta, sed prorsus silentio praetermissa. Ita ut homines quod expectabant non reperientes multa desiderarent et maiore in dubio essent quam prius. Verum regi magis placebat vulgo non satisfacere quam grandium animos irritare. Neque enim eo tempore coniicere erat ex novis aliquibus examinationibus aut incarcerationibus aliquem alium, praeter eos qui iam pridem innotuerant, detectum aut accusatum fuisse, etsi regis animus abditus hoc ipsum in dubio diu reliquisset.

Circa hoc tempus noctu magnum coortum est incendium apud regis palatium de Shine prope cameras regis ipsius. Quo incendio magna pars aedium conflagravit, necnon multa lauta supellex absumpta est, id quod regi occasionem dedit usque a solo aedificandi nobilem illam structuram Richmondiae quae hodie cernitur.

Etiam paulo ante hoc tempus evenit accidens quoddam memorabile. Fuit quidam Sebastianus Gabatus patria Venetus, qui Bristoiae habitabat, vir cosmographiae et navigationis peritus. Iste vir, successum videns et fortasse fortunae Christophori Columbi aemulatus in illa fortunata expeditione versus zephyro-austrum ante sex annos facta, cogitavit secum etiam novas terras detegi possi versus zephyro-boream. Atque sane probabile est eius opinionem magis firmis et praegnantibus coniecturis fultam fuisse quam fuerat ea Columbi, cum enim duae illae magnae insulae, veteris et novis orbis, sint versus septentriones ipsa fabrica latae et exporrectae, versus austrum acuminatae. Verisimile est illic primum innotuisse terras novas, ubi minore intervallo a veteribus disiunctae essent. Quin et memoria extabat aliquarum terrarum ad zephyro-boream ante discoopertarum et pro insulis habitarum, quae tamen revera essent pars continentis Americae borealis. Fieri autem possit ut aliqua notitia de hac re ad Columbum postea perveniens et ab eo suppressa (cupido fortasse ut in huiusmodi incoepto primus videretur) ei pro firmiore argumento fuerit ad credendum universum illud spatium ad occidentem Europae et Asiae pelagus perpetuum non fuisse, quam aut Seneca prophetia aut Platonis antiquitatus, aut currentium maris et ventorum a terra spirantium natura, et similae, quae, ut fama spargebatur, eum maxime moverunt. Etsi non sim nescius imputatum fuisse illud Columbi incoeptum fortuitae et tempestate actae navigationi (paulo ante) gubernatoris cuiusdam Hispani, qui in aedibus Columbi mortuus dicebatur. Gabatus autem iste, regi fidem faciens se insulam quandam mercibus pretiosis abundantem reperturum adduxit regem ut navem apud Bristoiam commeatu et nautis instrueret, pro ea insula detegenda. Quam navem regiam comitate sunt tres naviculae a mercatoribus Londinensibus missae mercibus quibusdam vilibus et levibus oneratae, quae essent commercio cum barbaris exercendo idoneae. Navigavit autem Gabatus (it ipse post reditum suum referebat, adducens etiam navigationis suae universae chartam) longe admodum versus occidentem qum quarta parte septentrionalis plagae iuxta boreale latus Terrae de Labrador usque dum ad latitudinem pervenisset sexaginta septem graduum cum dimidio, mare continuo reperiens apertum et pervium. Certum est etiam regis fortunae oblationem porrectam imperii illius amplissimi Indiae occidentalis. Neque tenuit ipse rex, sed mora fortuita res disturbata est. Etenim Christophorus Columbus a rege Portugalliae repulsam ferens (qui et occidentales et orientales Indias simul complecti consultum non putabat) Bartholomaeum Columbum fratrem suum ad Henricum regem nuncium misit, ut cum eo de suo incoepto negotiaretur. Contigit autem ut Bartholomaeus a piratis in mari captus fuisset, quo fortuito impedimeno detentus non nisi diu post ad regem pervenit, tam diu ut priusquam cum rege Henrico transegisset, expeditio illa a fratre suo Christophero suscepta esset. Quo pacto providentia divina Indiae occidentales coronae Castiliae, ut tunc, reservatae fuerunt. Attamen haec regem acuerunt ut non solum Gabati expeditionem promovereet, verum etiam postea decimo sexto anno regni sui, atque iterum decimo octavo, dova diplomata concederet ad terras adhuc incognitas detegendas et occupandas.

Hoc etiam anno, decimo quarto scilicet regis (admirabili Dei providentia, qui res ad beneplacitum suum flectit, et in minimis maxima suspendit), occurrit accidens quoddam leve ac etiam perversum quod magnos et foelices effectus post se traxit. Durantibus cum Scotia induciis, quidam iuvenes nobiles ex Scotia ad oppidum Norhami venerunt, ibique cum quibusdam ex familiaribus suis Anglis, se exhilararunt. Cumque in otio essent, interdum ex oppido deambularant et castellum curiose spectarunt. Quidam autem ex praesidiariis castelli, cum hoc bis aut ter animadvertissent, cumque animos adhuc exucleratos gererent ex hostilitate quae paulo ante intercesserant, eos pro exploratibus aut habebant aut calumniabantur. Unde iurgia inter eos orta sunt, et a iurgiis manus conserebant. Adeo ut complures ex utraque parte vulnerati esset, Scotis, verisimile erat, cum in oppido essent peregrini, duriores partes sustenentibus. Quinetiam nonnulli ex iis interfecti sunt, reliquis citato gradu in Scotiam redeuntibus. Haec res postquam inter custodes limitaneos ex utraque parte tractata est, nec finis controversiae impositus, rex Scotiae in suam contumeliam factam esse interpretatus est, et fecialem ad regem Henricum misit qui huius iniuriae reparationem postularet cum protestatione eum alias bellum denunciaturum. Rex autem (qui fortunae aleam saepius expertus est, et ad pacem inclinabat) respondit quod hactenus factum esset prorsus contra voluntatem suam, et sine consensu aut notitia contigisse. Verum si praesidiarii in culpa fuissent, se in eos severe animadversurum atque inducias in omnibus conservaturum. Verum hoc responsum regi Scotiae dilatio quaedam visa est, ut querela interposito spacio elanguesceret. Itaque eum magis irritavit quam placavit. At episcopus Foxus a rege audiens quod rex Scotiae adhuc exaestuaret et impatiens esset, turbatus occasionem rupturae induciarum a suis hominibus ortam esse, quamplures humiles et deprecatorias literas ad regem Scotiae misit quibus eum placeret. Unde rex Iacobus, episcopi mollibus et blandis literis delinitus, ad eum rescripsit se licet haud parum literis suis tribuerit, tamen plenam satisfactionem non recipere posse nisi cum eo colloqueretur, tam circa praesentis controversiae compositionem quam circa res alias quae ad bonum utriusque regni spectarent. Episcopus mandata a rege accipiens in Scotiam profectus est. Convenerunt apud Melrosse abbatiam Cisterciorum, ubi rex tum morabatur. Rex primo disertis verbis episcopo significavit quam inique tulerat insolentem illam rupturam induciarum ab hominibus eius apud castrum de Norhamo factam. Quibus Foxus respondit tam humiliter et tam blande, ut instar olei esset vulneri infusi, unde sanari coepit. Atque hoc factum est rege et concilio suo praesentibus. Postea rex cum episcopo collocutus est solus, atque intima animi sui expromsit, dicendo temporarias istas inducias et paces cito conclusas cito etiam ruptas esse solere. Se autem arctiorem cum rege Angliae amicitiam capere, ideoque si rex Henricus promogenitam suam filiam dominam Margaretam in matrimonium ei dare vellet, ita demum nodum fore indissolubilem. Se satis nosse quantum episcopus auctoritate et gratia apud regem suum merito possit. Itaque si ipse huic rei studiose incumbere vellet, se minime dubitare quin pro voto suo successura esset. Episcopus sobrie respondit quod se potius faelicem quam dignum reputaret, qui in tali negotio minister esset, operam vero suam libentissime colluturam. Episcopus igitur ad regem Henricum reversus, quaeque acta essent referens regemque propensum et fere cupidum inveniens, regi consilium dedit ut primum pacem stabiliret, deinde tractatum matrimonii gradiatim consummaret. Pax itaque facile conclusa, quae paulo ante natalem domini promulgata est decimo quarto regis anno, duratura in vitam amborum regum simul aut eorum superstitis, et annum unum deinceps. In hac pace continebatur articulus ut nullus Anglus Scotiam aut Scotus Angliam ingrederetur nisi cum literis commendatoriis suis regis. Hoc primo intuitu videri posset eo spectare ut familiaritas inter nationes abrumperetur, sed factum est ad limitaneos coercendos, qui dissidiorum causa esse consueverant.

Hoc etiam anno natus est regi filius tertius, Edmundus nominatus, qui paulo post obiit. Circa idem fere tempus allatus quoque est nuncius de morte Caroli regis Galli, cuius nomine celebratae sunt exequiae solennes et regiae.

Nec multum temporis intercessit quin Perkinus (qui ex argento vivo compositus erat, quod non facile contineri aut incarcerari potest) turbare coepit. Etenim custodibus delusis se in fugam dedit et versus mare properavit. Verum statim omnes anguli excussi, tamque sedula facta est inquisitio, ut redire compulsus esset, et ad domum de Bethleem, dictam prioratum de Shine (qui asyli privilegio gaudebat) confugere, seque priori illius monasterii in manus tradere. Prior iste pro sancto admodum viro habitus est, quem omnes eo tempore multum reverebantur. Ille ad regem accessit, et pro vita tantum Perkini deprecatus est, eum alias regis arbitrio relinquens. Multi apud regem ardentius etiam quam antea institerunt ut rex eum sine mora ex asylo abriperet et suspenderet. Verum rex (qui elati erat animi, neque odisse quenquam poterat quem despiceret) iusset ut nebulo ex asylo extraheretur et in cippis poneretur. Atque ita vitam eius prioris precibus largitus Perkinum educi fecit. Et intra duos aut tres dies super pegma in area palatii Westmonasteriensis erectum, compedibus vinctus et cippo clausus, per integrum diem sedit. Dieque sequente similiter cum eo ad crucem de Cheapside actum est. Atque in utroque loco confessionem suam (de qua supra mentionem fecimus) perlegit. Exinde autem in turrim Londinensem perductus est. Verum (ut paulo ante notavimus) rex talem societatem cum fortuna inierat ut nemo distinguere possit quae actiones fortunae, quae autem regis industriae, deberentur. Creditum enim est ubique Perkinum proditum fuisse, eumque non sine regis notitia tenuisset, regemque hoc fecisse ut caussam haberet eum morte mulctandi et finem illis rebus imponendi. Verum hoc minus probabile est, quandoquidem iidem ministri qui eum in fuga sua observabant etiam ab asylo intercludere potuissent.

Verum fatale erat ut hedera ista serpens Plantagenistae veram Plantagenistae arborem necaret. Perkinus enim haud diu post se in gratiam et favorem custodum suorum, servorum Ioannis Digbeii equitis aurati praefecti turtis, numero quatuor (Strangwaii, Blewetti, Astwoodi, et Rogeri Longi) insinuaverat, atque nebulones istos promissorum montibus corrumpere annisus est ut carcere se eximeret. Sed satis gnarus fortunam suam tam contemptibilem redditam ut nullius spes pascere possit (spe autem perficienda res erat, nam praemia deerant), apud se vastum et tragicum facinus machinatus est. Illud fuit ut in societatem consiliorum suorum Edwardum Plantagenistam comitem Warwici, tum in turre detentum, pertraheret, quem taedium diuturnae incarcerationis et recurrentes subinde metus mortis ita emolliverant ut ad quamlibet impressionem de libertate sua recuperanda recipiendam aptus esset. Hunc principem iuvenem, arbitrabatur Perkinus, servos illos quos supra memoravimus officiose reverituros, licet ipse iis despicatui esset. Itaque postquam per nuncium unum aut alterum per aliquos ex illis servis comitis consensum degustasset, constitutum inter eos fuit ut quatuor hi dominum suum praefectum turris noctu secreto obtruncarent, et pecunias et bona eiusdem praefecti quae commodi exportari possent eriperent, clavesque turris caperent, et Perkinum cum comite statum emitterent. Atque in hac quoque re regis praealta prudentia eum gravi individia onerabat, Perkinum ei tantum instar escae fuisse ad comitem captandum. Atque eodem temporis momento dum coniuratio ista iniretur (quasi etiam illud ipsum regis industria effectum esset) in fatis erat ut adulterinus quidam comes Warwici prodieret, calcearii filius cui nomen erat Radulphus Wilfordus. Adolescens autem edoctus et instructus erat a fratre quodam Augustiano, Patricio dicto. Uterque horum a partibus Suffolciae in Cantium pervenerunt, ubi non solum clam et per susurros rumores spargebant Wilfordum istum verum comitem Warwici esse, verumetiam frater ille populum ad credendum propensiorem expertus impudentissime conciones de ea re ad populum habuit, eosque ut in auxilium suum properarent hortatus est, unde uterque comprehensus est et supposititius comes morte affectus, frater autem perpetuo carceri damnatus. Hoc vero opportune admodum accidit ad repraesentandum periculum quod regi a comite Warwici imminebat, et ad velandam regis severitatem quae secuta est. Eaque ipsa opportunitas, accedente vesania fratris qui tantam proditionem antequam ullas nacta esset vires publicare esset ausus, quin et eiusdem fratris vitae condonatio (cuius tamen revera nihil aliud in causa fuit quam ordinis ui privilegium), denique misericordia vulgi (quae si gurgite rapido fluat, semper coenam invidiae et scandale excitat), effecerunt ut ubique potius sermone hominum iactatum quam plane creditum esset omnia artificio regis instructa fuisse. Sed utcunque hoc fuerit, Perkinus (qui iam tertio contra gratiam peccarat) tandem in iudicium adductus est apud Westmonasterium, et coram commissarris de audiendo et terminando impetitus de diversus proditionis commissis et perpetratis post eius in Angliam adventum (ita enim iudices consuluerunt, quoniam extraneus esset) denique condemnatus est, et intra paucos dies apud Tiburne capitali supplicio affectus. Ubi rursus confessionem illam suam perlegit, et verum esse iam sub ipsam mortem agnovit. Atque is exitus fuit basilisci huius, qui potis erat eos necare qui eum primi non aspexissent. Fabula erat certe ex huius generis fabulis quae memorantur longissima, et alium fortasse finem sortita esset nisi res incidisset in regem prudentem, animosum, et fortunatum.

Quantum vero ad tres Perkini consiliarios, ii se asylarios registrari fecerunt, cum Perkinus id ipsum fecisset. Verum, sive quod iis ignotum esset, sive quod intra privilegium se continuissent, in iudicium minime adducti sunt. Una cum Perkino suspensi sunt maior civitatis de Corke in Hibernia et filius eius, qui proditionum Perkini inter praecipuos fautores fuerant. Paulo post, similiter morti adiudicati sunt octo alii propter coniurationem factam in turre, quorum quatuor praefecti turris servi erant. Et statim post, in iudicium adductus coram comite Oxoniae (seneschallo magno Angliae ea vice facto) infelix ille princeps comes Warwici, non propter conatum e turre evadendi (hoc enim peractum non est, atque etiam, cum incarceratio propter proditionem minime fuisset, evasio pro proditionis crimine lege haberi non debuit), sed propter coniurationem cum Perkino initam seditiones in regno excitandi et regem destruendi. Comes autem Warwici accusationem confessione sua firmavit, et paulo post apud collem turris decapitatus est.

Sic etiam finivit non solum nobilis istius et vere commiserabilis personae comitis Warwici, primogeniti ducis Clarentiae, tragoesia, verum etiam stirps et linea mascula Plantagenistarum, quae tanto cum splendore et gloria floruerat usque a temporibus celeberrimae memoriae regis Henrici Secundi regis Angliae. Fuerat autem haec stirps saepe sanguine proprio intincta. Manet autem adhuc progenies illa, sed in alias familias tam imperiales quam nobiles transplantata. Verum nec crimine reatus nec rationes status invidiam extinguere poterant quae regi ob executionem incumbebant. Itaque consultum putabat rex invidiam istam ex Anglia exportare, eamque in novum suum affinem Ferdinandum regem Hispaniarum exonerare. Regibus enim istis duobus vel solo nutu se mutuo intelligentibus, res ita se habuit ut literae ex Hispania reperirentur atque ostenderentur quibus inter alios sermones circa tractatum matrimonii, Ferdinandus ad regem Henricum disertis verbis scripserat se securitatem nullam de liberorum regis in regnum succesione videre quamdiu comes Warwici in vivis esset, seque filiam suam in manifesta pericula et turbas mittere haud libenter sustenturum. Verum hoc facto, etsi rex aliquatenus invidiam a se ipso amoliretur, tamen non animadvertit se simul maledictionem quandam et omen infaustum nuptiis ipsis impingere. Quod quidem eventu ita completum est, ut princeps Arthurus uxore sua ad breve tempus potiretur, atque ipsa principissa Catharina (foemina tristis et religiosa) diu post, cum regis Henrici Octavi dea repudianda consilium ei primum nunciatum est, diceret se quidem culpa vacare, sed hoc iusto iudicio Dei factum esse, quod nuptiae suae in sanguine fundatae fuissent, intelligendo sanguinem comitis Warwici.