Gallia Christiana 1720 02/Malleacensis
ECCLESIA M ALLEACENSIS. MALLEACENSE oppidum in parte inferiori comitatus Pictaviensis, opimo so ! o, sitl1mest iu eo loco ubi Altizia * fluvius amoenam facit infulam, non longe a Separi * fluvio, cui jungitur, ubi * quondam fuit opacissima silva omni ferarum & avium genere plena ; quod forsitan impulit Pictavo— * * r rum comites, ut eo in loco castrum & aulam sibi ædificarent, ad venationis videlicet oblectamentum. Erat in eodem castro, non longe ab aufæ atrio, basilica sub patrocinio S. Hilarii constructa. Cum autem WilleImus a Aquitaniæ dux & Pictavorum comes aprum in silva inter vepres & vi— < burnainsequeretur & urgeret, inter rudera veteris ecdesiæ, tria reperit altaria in crypta subterranca, ad quam aper latrantibus canibus confugerat. Hæc erant forsan basilicæ S. Hilarii rudera. Locum hunc condendo monasterio aptum ab eo petit, facileque impetrat Emma ejus conjux, Theobaldi comitis Blesensis filia, Odonis itidem comitis soror ; statimque Gausbertum S. Juliani Turonensisabbatem, con sangu inita te sibi conjunctum, operi huic præsiciendum advocat. Hæc fuse commemorat Pctrus mo*’ nachus in priori libro dc Antiquitate & commutatione Malleacensis monasterii, ubi ait BurguDense mo nasterium ab eadem Emma post Malleacense conditum fuisse. Conditi Burguliensis monasterii tempus deprehenditur ex litteris Emmæ comitistæ, in quarum fine obtestatur Johannem papam, ut privilegium ( sicappellat suumdiploma) cujus exemplar Romam misit, suo nomine suaque auctoritate corroboret, & violatoribus anathema decernat, quod in fine præstat pontifex. Actum anno ab lncamatione Dom. D. cccc. xc. indictione tertia. Itaque Malliacensis cænobii exordium ponendum ante annum 990, Nani comitissa Emma de sun- dando & construendo BurgoIiensi cœnobio non cogitavit, nisi post interruptum opus cnnstructionis & fundationis Malliaci, ob divortium inter comitissam & Guillelmum comitem Pictaviensem, &c. cujus divortii hæc occasio. Willelmus e Britannia rediens, apud Thoarcium commoratus, vicecomitis Tho- arcensis conjugem stuprasse ferebatur ; quam injuriam sibi illatam ulcisei volens Emma, vicecomitissam summa affecerat ignominia, cam videlicet suorum militum per totam noctem sibidini permittens. Postea vero in castrum Cainonem * suæ propriæ ditionis se se recepit ; sicque inchoati monasterii opus fuit in— ♦ Chinon. terrnissum ; sed viro tandem reconciliata, ad illud persiciendum necessaria ab eo impetravit ; accitus autem Gumbaldus Burdigal. archiep. novam basilicam consecravit sub titulo S. Petri. Non multo post Willelmus comes in Pictaviensi S. Cypriani monasterio monachi habitum induit, ac Malliacense mo- nasterium ejectis Turonensibus monachiS, ob invidiam uxoris, a qua denuo discesserat, S. Cypriano sub- jecit ; postea vero hunc locum iratus deseruit, & ad S. Maxentii cænobium se recepit, ubi reliquos vitæ dies exegit, uxori ante obitum reconciliatus. WilleImus ejus silius eo nomine quartus, suasu matris monachosTuronenses revocavit, eifque ordinavit ferventissimum in sancto proposito, & discipIinæ cœlestis fortissimam columnam, abbatemTheodelinum qui ex Judæis conversus fuerat.Viginti & amplius effluxerant anni ex quo monasterium in infula Malliacensi vetus dictum, a Willelmo comite, & ab Emma ejus uxore constructum fuerat, cum WilleImus ejus silius, instinctu Emmæ parentis suæ, & Theode- lini abbatis rogatu, illud transtulit in castrum ejusilem insulæ quod munierat, ibique novum mona- sterium in honorem sanctorum Petri & Pauli magnis sumtibus ædificavit, anno circiter 1010. se— yideC t cundum chronicon dictum Malleacense, præposito eidem loco Theodelino venerabili & erudito ab— col. 379.’ bite, qui vetus cænobium antea rexerat. Novum monasterium multis possessionibus dux Willelmus ditavit, sanctorumque reIiquiis, quas inter corpus sancti Rigomeri confefloris, e pago Cenomanensi solemniter tranflatum est ad Malliacense monasterium, agente apud Hugonem Cenomanensem comr- tem Theodelino ejusilem loci abbate. * Plurimi Willelmum hunc, Fera-Brachia cognominatum esle volunt ; sed hoc cognorrt$ri ejus filio datum difcrte dicit Petrus Malleacensis monachus primo libro de Antiquitate Malleacensis insulæ cap. a. in ipso titulo ; natus tft ^Hlrrrnus tognonunto Ftra-brachia. Nec multo post, inquit Petrus.filium concipit Emma. quem paterno nomine appellavit. Itaque fundator primus monasterii Malleacensis fuit Willelmus tertius Pidavorum comes, qui uxorem habebat Emmam. At post anno* circiter a o. ab hac prima sundatione Willelmus IV. cognomento Fcra-brachia, patre mortuo vel sadlo monacho. suasu matris monasterium Malleacense transtulit in ipsum castrum insulæ, multisque donis auxit, ut infra dicemus ; cujus merito creditus est fundator. Primum monasterium vocatum est vetus, alterum vero novum. Ceterum quæ hic dicuntur de Willelmo 111. conveniri non postunt huic W illelmo qui an. 9 6 3. monachus obiit. V ide col. 1 a j 1. 1 a 3 a. 1’+
Tornus 11. Ssss 1364 ECCLESIA MALLEACENSIS. 1365 Hæc desumsimus ex Petro monacho Malliacensi lib. de Antiq. & commut. Malleac. cujus opus manu exaratum iu bibliotheca Puteana, edidit Labb. tom. 2. biblioth. pag. 222. Pauca ex eadem com- mentadone nostri Sammarthani suæ GaUiæ Christianæ inseruerunt tom. iv. pag. 594. quæ quantum ad sensum eadem fere sunt cum iis quæ apud Labbeum legimus ; at in verbis tantisper discrepant. An Labbeus aliqua sua sponte immutavit in edenda Petri narratione, quemadmodum fecit in editione chronici S. Maxentii, quod vulgo Malleacense appellatur, de quo ita Labbeus in sua praefatione : Descripfimus refectis inutilibus ex decumano codice membraneo MS. Hanc celeberrimam abbatiam episeopalem fecit sedem Johannes papa XXII. Sed antequam dc hac mutatione dicamus, præmitti debet Maileaccnsium abbatum catalogus. Abbatum serIES. PRimus abbas videtur statuendus Gausbertus simul ahbas S. Juliani Turonensis, & Burgo- liensis ; quippe qui jubente Emma comitissa, sua con (anguinea, curam habuit recens constructi monasterii, & ad iiIud incolendum tredecim e suis monachos adduxit, unumque ex iis priorem con- stituit, tituium abbatis haud dubie sibi retinens. Sane Petms Malliacensis eum appellat Burgulien- sem abbatem ; cui monasterio nuper constructo, uti MalIeacensi, ab Emma præfectus fuerat. II. Theodesuuis qui prior seu præpositus fuerat sub Gausberto, expulsiis fuit a Guillelmo co- mite cum ceteris monachis Turonensibus, propter odium Emmæ uxoris, quæ eos accersiverat ; sed GuilleImo quarto imperante, hi monachi revocati sunt, imprimis vero Theodelinus. Hic erat gene- re Hebraeus, natione Gallus, inquit Petrus jam laudatus a nobis, qui ejus prudentiam aliasque virtutes commendat. Iram Gausberti abbatis sui mira elisit retuditque patientia, nempe accusabatur ab æmulis, quod ambitionis causa liberalem se præ- beret, ac optimatum, imprimis Guillelmi ducis Aquitaniæ & Pictonum comitis gratiam aucupare- tur, quasi præpositura non contentus, abbatis dig- nitatem ambiret. Mortuo Gausberto, Duci placuit ut Theodelinus abbas sieret. Itaque accepto prius monachorum S. Juliani consensu, abbas præfici- tur, & ab episcopo benedicitur. Quomodo susceptum officium gesserit, remque familiarem auxerit, narrat Petrus monachus toto libro secundo de cœnobio Malleacensi. Primus erat a consiliis Ducis, qui ei dedit suum castrum & omnem infulam Malleacensem. Itaque prudens abbas in ipsum castrum transferendum esse monasteriuni censuit, relicto priori loco *, quod intra 4. annorum spatium perfecit.Sacrum locum Romanus pontifex priviIegio donavit, quo monasterii possessiones pridie* a ? * re^nsentur & afferuntur. An. 1030.* GuilleImus Febr. dux ætatis suæ 61.* vita defunctus est ; quem * « w. 7 r. Thcodclinus abbas in daustro sepelivit honorifice, j Duci superfuit per annos quindecim, obiitque ca- lendis Januarii an. 1045. apud Burguliense mo- nasterium sanctis mysteriis initiatus. III. Theodelino successit vir mansuetissimuS & ferus moB. bumilis nomine Humbertus, qui Malliaccnse cœnobium quindecim annis rexissedicitur, atque patientiae & longanimitatis suæclarissimum siliis fuiS specimen reliquisse, ac demum an. M. LX. vivendi nnem secifle. IV. In ejus Jocum assemtus est Goderannus, qui inter monachos Herimari abbatis S. Remigii apud RemoS reccnsituS, relicto S. Remigii monasterio, arctioris disciplinæ gratia Cluniacum demigravit ; ubi dum esset capellanus S. Hugonis, tesiis fuit miraculi relati in bibi. Cluniac. fol. 1642. De A in meritorum titulis & prærogativa scientiæ Mal- liacensa abbas, demum Santonensis ecclesiæ adeptus est dignitatem, scilicet episcopalem, ut tradit Hil- debertus in libeHo de vita S. Hugonis abbatis Clu- niacensis. Hunc necessario, ut multis visum est, Malliacensi monasterio subrogatum fuisse asserit Petrus MalIiacensis monachus, qui duos libros de constructione & mutatione ejusilem cœnobii com- posuit, Goderanni jusse, eique nuncupavit ; cum ille necdum Santonensis episcopus esset. Ejus ta- men facta srfentio pressit Petrus ad vitandam adula- tionem : Sed quoniam dum hæc iscr/6/mx/s, inquit, adhuc humanis interest rebus, ejus ex actibus sden- B tiurn nobis indicimus, ne adulatoris notam incurra- mus ; utrum autem amore Domini an odio dignus sit, posteris judicandum fervemus. Anno 1064. Goderannus ob custodiam mutuæ caritatis, Vin- docinensibus.id est domno abbati Oderico ejusque monachis, locum in suo portu concessit ad do- mum construendam, eo pacto ut quatuor dena- rios annui census persolverent. Id factum est in capitulo coram omnibus monachis ; annuente etiam domno Hugone præcellentissimo abbate Clunia- censis monasterii. De eodem mentio fit iu charta B. M. Santonensis an. 1065. Anno m. Lxvm. cal. Aug. Goderannus abbas S. Petri Malleacensis & episcopus Santonensis, con- ventionem olim factam a deceflore suo Theodeli- no abbate cum Agnete comitissa uxore Guillelmi Aquitanorum ducis pro terra Agriciaci renovavit, cum canonicis S. Nicolai Pictaviensis, quibus præ- dicta comitissa eam ceflerat, regnante Philippo rege Francorum, & in Aquitania principante se- renissimo duce Guidone ejusilem Agnetis comi- tissæsilio, anno sui principatus decimo, regente etiam Pictaviensem ecclesiam pontifice Isemberto, indictione sexta, anno Incarnationis 1068. Sub- fer ibunt GcrauduS cancellarius, Otgerius præposi- tus S. Martini, RotbertuS prior S. Martini, Gune- mannus prior S. RadegundiS, & alii plurimi, e ta- bulario S. Nicolai Pictav. Exstat Goderanni vita secul. vi. Bened. p. 2. pag. 3 1 5. & seqq. Santonenses infulas adeptiiS est Goderannus sub initia pontificatus Alexandri II. videturque retinuisse Malliacensem abbatiam usque ad suum obitum, qui anno m. LXXIV. contigit, octavo idus Augusti, cui succeflerunt in i< leepiscopali Boso, & Drogo in abbatia. V.Drogo, qui etiam Droco & Draco, inter- fuit fynodo Santonensi an. 1080. sexto idus Januarii, & sublcripfit litteris Raymundi episcopi Vasatensis, quibus querimoniam quam ecclesiæ S. i366 ECCLESIA M. Benedicti FIoriacensis de monasterio Regula dicto,. sive de Squirs, inferebat, judicante concilio depo- suit. Editæ sunt hæ litteræ in probat histr comit Pict. Bellii pag. 48 3. vide quoque tom. 9. concit, pag. 398. Eodem anno Drogo iu concilio Burdigal. subscripsit privilegio conceflb Silvæ-majori : sed postea idem Drogo relinquens abbatiam, Clu- niaco se reciusit, ubi & bona morte obiit, uti le- gitur in chronico Malleacensi. VI. Post discestum Droconis, anno nempe M. lxxx 11. monasterium S. Petri Malleacensis exustum est, inquit chronicon MalIeacense, iu quo monasterio electus cst abbas Gaufredus sive Gos- fredus 1. monachus S. Michaelis de Clusa, qui memoratur in litteris Petri Pictaviensis episcopi, quibus cedit abbati Nobiliacensi ecclesiam S. Mariæ de Capella de Mortemer. Itemque in chartulario S. Maxentii Pict. charta 107. & in litteris Gau- « f Per— fridi* abbatis Nobiliacensis anno 1088. part. m. trandi. ^ntiq. sol. 652. Huic Gaufredo, Engilbertus de Leziniaco dedit medietatem terræ de Salvarfe. An. circiter 1085. monasterium S. Stephani de Vallibus diœcesiS Santonensis Malliacenli subditur, cum Sulleiensi tunc prioratu, quia cœnobio S. Stepha- ni pendebat ; & cum postea erectus esset in abba- tiam, utriusque lori abbates Afalliaco subjectisuere. Eodem anno m. Lxxxvm. Philippus videtur 1 Gaufrido successisse & præfuisse Maliiacensi mo- nasterio.cx donatione Engilberti de Leziniaco edita in catalogoepilc. Bellii fol. 70. ubi legitur : En~ gilbertus de Leriniaco dedit Deo & S. Petro Mali, medietatem totius tertæ de Salvaree præsente Phi- lippo abbate Malliae, in capitulo ; verum ad mar- ginem legitur cum asterisco, Gaufrido ; nempe vir doctus Johannes Bessius recte conjiciebat le- gendum esse Gauseedo, pro Philippo. Sane idem t Gaufridus adhuc præerat anno M. xcvi. * quo 6. ** ■’°97’nonas Martii indict. 4. interfuit concilio Santon. & subscripsit litteris Guillelmi Aquitanorum du-. cis, monachis Vindocinensibus rcstituentis ecde- * Oleron. siam S. Georgii in Olerionis * infula. Editæ sunt litteræ istæ in probat, hist. comitum Pict.fol. 512. Reperitur in chartulario S. Maxentii an. M. xcvi. Gaufridus, & in instrumento S. Crucis Talemun- densis an. 1097. ind. v. Luna 1 5. epacta 4. Ur- bano papa II. Philippo rege Francorum, Willcl- mo duce Aquitan. Petro Pictav. episcopo. VII. Petrus erat abbas Malleacensis an. M.c. quo paciseitur cum Camerio abbate S. Maxentii. Item anno M. c. x. ut patet ex chartulario S. Maxentii charta 216. Vide partem 11. Antia. Bened.MS.in diœcesi Pictav. cap. 1. ldem subscriptus reperitur concordiæ factæ apud Engolisinam a Girardo hu- jus urbis episcopo inter abbates S. Martialis, & S. Stephani de Vallibus an. m. c. xvii. VIII. Thebaudus Malleaci abbas fuit circa an- num M. c. xxx. quo anno reperitur in tabulis S. Florentii Salmuriensis. Huic Willelrnus Pictavo- rum episcopus, & Willelmus Aquitanorum dux, die competenti apud Fontiniacum adjudicarunt Mosolium liberum & quietum in posterum possi- dendum, cujus partem Petrus Tronelli miles sibi vendicabat, ideoque excommunicatus fuerat. Litteræ editæ sunt apud Bestium probat, comit. Pict. Tomus II. \LLEACENSIS. 1367 A fol. 464. absque notis chronic. Testis subscripsit Guillelmi Pictaviensis episcopi litteris, quibus li- tem motam super molendino Rochæ ad Oyonem, iuter abbates Lucionensem & Majoris-monasterii componit Ille ipse est Tetbaudus, sive Teutbau- dus Fran^eis monachus S. Maxentii, postea ab- bas S. Leodegarii, ac tandem MalIeaci. Sub nomi- ne Thetbaudi occurrit in charta prioratus Rochæ ad Oyonem, la Roche-sur-Yon, a Majori-mona- sterio pendentis, an. 1128. Theobaudus Malleacensis abbas & Reginaldus ejus bajulus, adfuerunt conventioni Petri abbatis Vallium cum Benedicto Girardi, ex chartulario B S. Stephani de Vallibus. IX. Gaudiuus Malleaco præerat anno m. c. Li. quo custodiam ecclesiæ suæ sub oneribus quibus- dam denegat Sebranno Chabot * ; nam celebris a controversia exorta cst de jure hereditario advo- catiæ seu custodiæ Malleacensis eccIesiæ, quam Se- brannus Chabot sub oneribus ambibat, quæ sub- lata est per judicium Ludovici regis Francorum & ducis Aquitanorum ; actum publice AngeIiaci 4. non. Febr. anno ab Incarnatione Domiui 11 j 1.b b & iterum per judicium Gofridi Burdegalensis archiepiseopi. Datum Sabloncellis 8. cal. Martii an. ^115 1. quorum exemplaria edita sunt apud Bestium hist. comit. Pictav. fol. 3 o 9. ex tabulario Malleac. Eidem Seguinus abbas Vallium cessit cœnobium S. Petri deSulleio, quod ipsi quoque confirmavit Engilbaldus archiepisc. Turon. Vide in Seguino abb. Vallium, & in prædicto archiep. Sedebat ad- huc 1157. & 1158. Sub ejus regimine abbates S. Stephani de Vallibus & de Sulleio, agnoverunt se abbati Maliiacensi subditos, uti liquet ex charta eoj 8l Jl. inter probationes edita. X. Willelrnus I. abbas Malleacensis reperitur in tabulario S. Mar. Santonensis an. M. c. lxxi. XI. Guillelmus seu W illelmus II. de Reyssia seu de Rexia, Malliacensis cœnobii curam agebat an. m. c. Lxxxiv. quo Ricardus regis Angliæ fiIius, Pictaviensis comes, concessit abbatiæ MalIiacensi pro commutationc obedientiæS. Remigii de Haya, quidquid habebat ex integro in feodo de Colon- giis. Vide Iitteras in probationibus histor. dom. de Chastegnier fol. 3 2. Forte idem est ac Willelrnus de quo supra. XII. C* an. 1185. forte idem est ac Clemens, qui memoratur abbas Malliacensis in variis tabu- lariis an. M. Cc. & sequentibus ad M. cc. xvi. XIII. Stephanus erat abbas Malliaci an. M. cc. xvi i. quo Petrus de Volviria dominus de Chailse, P ob salutem animæ suæ, & parentum suorum, de- dit abbatibus & conventibus S. Michaelis iu ere- mo, de S. Maxentio, de Absia, Nyolii, & MaI- liaci liberam potestatem & licentiam faciendi & ■ Hoc jus vindicabat fibi Sebrannus ob castrum Volventi, Vomant. sed Gaudinus respondebat ecdesiam Malieacensem este castro Volventi antiquiorem, & liberam sa&am efle a suis fundatoribus. h Judicio huic Gaufridus archiepiscopus Burdigalensis. Gistebertus episcopus Pidaviensis, Bemardus episc. xantonensts, comes Engolismenfis, abbates Angeliacenfis, & S. Maxentii, Cosridus de Rancone, Hugo de Lefigniaco, vicecomes Castri* Airaudi, abbas Burguliensis, &c. adfuerunt. Adum publice Angeli aci 4.. non. Febr. an. ab Incam. Dom. i t ji. Data per manum Hugonis cancellarii. Ex autographo in archivis steit efipnpaUs Rnptll. aptruati. Ssss ij 1368 ECCLESIA M habendi excursum liberum ab omni exactione ad 7 excurrendas aquas de omnibus maresiis de H
& de Voilloe, & de medietate maresiorum de Nyolio, &c. quæ leges in litteris Petri de Vol- viria in probat histor. dom. de Chasteignier fol. 2 3. & 24. editis. Paucis annis hic Stephanus se- dit, Clemens quippe ejus deccsser an. M. cc. xvi. Malleacensi cœnobio adhuc præerat, & Stephano successit XIV. WiUcImus III. Fortis cognominatus, ex priore de Xantonio factus abbas, a diœcesano præsule confirmatur & benedicitur. Hic venerabilis pater, vir nobilis, miræ prudentiae, Malliaci abbas 1 crat, & strenuus dcfensor an. M. cc. xxv. quo cænobium Malleacense a Gaufredo de Lesignem & Willelmo de Valentia manu potenti & violen- tia fuit aggravatum. Hanc cladem fuse dcscribit anonymus Malleaci monachus in narratione in- serta tom. 2. bibI. Labbeanæ fol. 238. Sed rap- tores censuris eccfcsiasticis adstricti, ablata resti- tuere & satisfacere coacti sunt, ut patet ex diplo- mate Gregorii IX. & Gaufredi de Leziniaco lit- terisdatis an. 1232. transcriptis tomo 2. biblioth. Labb. pag. 245. XV. Raynaldus seu Reginaldus ex priore de 1 Hermenaldo, Malliacensis abbas jam sedebat anno 12 32. cum Gaufredus de Leziniaco dominus Volventi & Maireventi, Malliaco restituit quæ vi abstulerat, ut nos docent litteræ Gaufredi datæ Spoleti cal. Julii pontificatus Greg. IX. anno vi. His litterisremisit consuetudines & procurationes, quas contendebat WillelmuS sibi deberi, & suis præpositis, falconariis, venatoribus, servientibus, &c. Item quæ prius exigebat necessaria equis, mu- lis, canibus, avibus eorumque custodibus, tam in monasterio, quam in prioratibus, & aliis locis adJ monasterium pertinentibus : itemtalletam quæ ex- igebatur singulis annis ; expeditionem, exercitum, bannum, boquestallum salirras, avenagium, commenditias, passagium, quod sibi vindicabat in Rotundæ & Fichovenæ, la Rotule-& Pichoiien, portubus fine naulo ; denique quidquid petebat ratione procurationis, quæstæ, consuetudinis, &c. in prioratibus, villis, locis insulæ Malleacensis, Rotundæ la Ronde, Talgonis Taugon, Sautonii ALLEACENSIS. 1369 Sautotr, Adenterii Ardentier, Di<pu Dissiay, Podii- Letardi Puy-letard, Taiflonii Taissem, S. Michaelis- clausi, J*. Michel— leclos, Salvariaci Sauveray, Ca- pellæ Beraudi Chapelle-Beraud, Mairventi Afair- vent, Perusiæ Perou, Griegum Grey, Volventi Kouvant, Montis-Nobleti Mont-Nablet, S. Ma- cerii de Nois & pertinentium ejus, Castariæ Chat~ tiers, Basogiarum Basoges, Mollcronis Molleron, Verguciæ prope Molseronem, Hermenaldi ilHer- menaud, Perusiarum Peruses, Costigniaci Cotigne, Basteriæ Rastieres, Calyetix Chauvieres, Boistelli Boisseaux, Mosolii lidouieuil, Hæc describere ex j litteris Gaufredi de Leziniaco non piguit, ut ex iis intelligatur quot quantæque essent hujus ab- batiæ posiessiones. Iterum an. 123 6. fatui quidam cruce signati, Malleac. cænobium vi impugnant, quos Reginaldus abbas strenue repressit, ut narra- tur in fragmento historiæ e manuscripto codice Malliacensi edito tom. 2. biblioth. Labbeanæ foL 247. Anno 1239. Raynaldo Malleacensiabbate præsente, eligitur Fulcaudus abbas Vallensis e prio- rede Hermenaldo, & electus abbas benedicitur a Guillelmo IV. Pictav. episcopo, ut patet ex litteris Guillelmi quæ exstant in MS. codice Gualtert. — XVI. willclmus III. Malleacensis abbas anno M. cc. Lx. Olivæ dominæ de Cereseyo, Johannis Chastcigner conjugis subscribit litteris, quibus ipsi Johanni marito luo cedit Burgum novum ; editæ sunt in probat, pro familia de Chasteigner fol. 29. Monasterium adhuc regebat an. 1 2 71. cum Maria de Ressia testamentum condidit, quod tamen vix potest conciliari cum tabulis in archivo sedis <pi- scopalis Rupellensis asservatis & ex aliis. XVII. Radulfus abbas an. 1270. ex charta S. Leonardi & ex tabulis mox laudatis, ubi etiam le- J gitur an. 1267.72.73. & 1275. in ccdice Ba- luziano 570. fol. ultimo. XVIII. Gaufredus II. de Pomm^rueil, ah de PouvreUe. Pon nerclle aut PouverelIe, præerat jam an. 1 3 o 9. Ex abbate ultimo Malleacensi primus episcopus creatur 1317. 29.Novembris a JohanneXXII. dato ad hunc effectum brevi * Avenioni idibus « Augusti an. 1317. Hactenus de abbatia & abba— episc. Pia. tibus Malleacensibus ; nunc vero de sede episcopali spL & episcopis. SEDES EPISCOPALIS MALLEAC. NUNC RUPELLENSIS. CUM placuisset Johanni papæ XXII. ecclesias episcopales in Gallia multipIicare, majores diœceses in duas aut plures scindendo, Pictavien— j sem in tres divilit partcs, quarum potior est Picta- viensis diœcesis, ut nunc est, ac cœpit esse post divisionem factam : ex duabus residuis una com- pofuit diœcesim Lucionensem, altera Malliac. C. 111. ool. Inter instrumenta legi potest bulIa Johannis papæ i XX11. in qua de duabus sedibus episcopalibus a se erectis in diœcesi olim Pictaviensi loquitur, & de limitibus utriusque dioecesis. Nostra vero ætate Malleacensis cathedra transiata est ab urbe Mallia- ccnsi, ad civitatem Rupellam, non ita pridem ab hærcticorum jugo liberatam, quæ prius ad diœce- sim Santonensem pertinebat Hanc tranflationem ab Innocentio papa X. factam, petente Christianis . simo rege Ludovico, docet ejusilem pontificis * bulla data Romæ iv. nonas Maii an. 1648. Innocentii papæ anno quarto. Ea bulla hæc sedeS multum aucta est, videlicet accessione pagi Ave- donaccnsis, seu Alnisiensis, Aunis, & insulæ Radi, fiste de Ri. Rupella Santonum, caput pagi Alnisiensis, olim A vedonaciensis, urbs celeberrima ad Oceani Aquitanici sinum posita, nomen habet a parva rupe cui insidet ; fepeque in veteribus chartis appellatur Rochella. Rupeilæ meminit Willelmus Brito libro 9. Philippidos, ubi laudat agri Rupellani vinum, 1370 ECCLESIA M j videtuiquc Vasconico comparare : Vasconia quale * vel Rupella parit. RupeIiam præsertim commendat portus exci- piendis & tutandis navibus commodus, & ad commercium opportunus. Urbs cst munitissima, crijus turres & propugnacula memorat Nicolaus de Braja iu gestis Ludovici VIII. regis, patris S. Ludovici : De facili potuis Rupellæ cernere turres. Et quidem cum oras illas maritimas infestarent Nomianni, aliique praedones maritimi, par est cre-> ] dere hoc iu loco jam situ loci munito conditum esse castrum, ad eorum impetus retundendos. Eo convenerunt populi securitatis quærendæ causa, & urbem aedificarunt, quæ populo frequentissima, potens opibus, & armis evasit. Ejus dominio multis potiti sunt seculis nobiles gentes de Malo- Icone ac de Rupe-forti, inquiunt nostri Sammar- thani ; tum Guillelmus IX. comes Pictaviensis & dux Aquitaniæpostrcmus, Rupeilam sibi vindica- vit Ejus vero filia Eleonora, cum Ludovico VII. dicto junlori suisset collocata, hanc urbem cum integra hereditate Guillelmi patris sui ad Franco- rum regem transtulit. Veram repudiata, post 16- lutum matrimonium, Henrico Normanniæ duci Anglorum regis filio nupsit ; sicque reges Anglo-> rum, omnium quæ ad Aquitaniæ ducis ditionem pertinebant potiti sunt. Quod spectat ad Rupel- lam, Radulphus de Malo-leone hanc urbem suæ genti injuste ablatam causatus, ab Eleonora obti- nuit jure commutationis castrum Benonis, nunc 1LLEACENSIS. B7l ITremoliæ familiæ toparchiam titulo comitatus insignem. Quamvis vero Rupella proprium haberet do- minum, attamen ab urbano præfecto, quem ma- jorem dicimus, vulgo maire, & a quodam civium senatuIo, quem communiam vocabant, regebatur. Ab an. 119 9.Ludovicus VIII. rexRupellam tunc Anglis subditam bellica virtute recuperavit anno 1224. & privilegiis auxit Iterum ad Anglosre- j diit, post pugnam Pictaviensem in qua Johannes rex Francorum ab ipsis captus suit Narrat Froif- sartus Carolum V. Johannis filium eam recupe- rasse, ac regni dominio univisse ; quam Ludovicus XI. Carolo duci Aquitaniæ in partem patrimonii cum aliis multis cessit Hæcurbs numero civium, propugnaculis, pelagoque tuta, cum hæresis re- bellionisque caput in Galliis dici ambiret, a Chri- stranissimo rege Ludovico XIII. terra marique obsessa, frenoque furentibus Oceani fluctibus im- * polito domita, ad fidem avitam feliciter est re- * vocata, cujus tuendæ gratia sedes episcopalis Malleacensis eo transtata, Rege postulante ab In- nocentio papa X. cujus bullam ea de re datam appendix exhibet. C. iv. coL Porro muitæ sunt abbatiæ intra fines dlœcesis }8*’ Rupellensis, & quidem plures quam antea in diœ » cesi Malleacensi, de quibus suo loco dicendum erit, sed prius de epise. qui ecdesias tum Malleac. tum Rupeliensem gubernarunt, estagendum. EPISCOPI MALLEACENSES. I. GAUFRIDUS. GAUFRIDUS PoUvRELLE ex abbate ultimo c h Kis i 1 Malleacensi primus episcopus creatur 1317.] Pou— 1 mense Augusto : consecratur die Dominica ante vuixk. festum S. Catharinæ Avenione eodem anno a Be- rengario de Biterris Ostiensi pontifice, assistenti- bus Petro de Ia Voirie primo Lucionensi præsuie, & altero antistite, quemadmodum notat vetus charta Malleacensis ; ad queqi etiam hujus pontifi- cis Max. bullæ provisionis de his sacris infulis ex- stant in archivis eeclesiæ Pictaviensis : Johannes episcopus servus fervorum Dei, dilecto Gaoscido electo.Malleacensi salutem & apostolicam benedictionem, &c. Nuper ex cortis, & rationabilibus caufis, quæ ad hoc nostrum animum induxerunt, olim villam Malleacensem tunc insea limites Pictavensis diæcesis constitutam, qui locus insignis, & populo— ] sus existit, & multiplici rerum exuberat ubertate, de fratrum nostrorum consilio, & apostolicæ pleni-- tudine potestatis, in civitatem ereximus, & civitatis vocabulo duximus decorandam, statuentes & etiam decernentes, ut ecclesia monasterii ipsius loci ordinis S. Benedicti ex tunc haberetur t & existeret ecclesia cathedralis, prout in apostolicis inde consectis litteris plenius continetur. Postmodum vero de celeri & sa- lubri provifione ipsius ecclesiæ.Malleacensis, ut sponsi solatio lætaretur, & sollicite cogitantes ac volentes illam eidem ecclesiæ proficere in pastorern, de quo certam haberemus notitiam, quod eum clara suæ ANNI probitatis insignia* redimerent, nec dubia esset ejus qhriSTI caritas erga plebem suo regimini committendam.’in.ywUU.}- ) te olim abbatem ipsius monasterii dicti loci, quem no— rcnt* bis & fratribus nostris litterarum /cientia, maturi- tate morum, prudentia, fpiritucdium & tempora-- lium providentia, fide digna testimonia recommen-- dant, direximus oculos mentis nostræ, ac præmissis omnibus debita meditatione pensatis, depersona tua ob præmisserum exigentiam meritorum, de ipsorum fratrum consilio, & præsatæ plenitudine potestatis, eidem Malleacensi ecclesiæ providemus, proficientes te prædicta ecclesiæ in episeopum & pastorern, curam, & administrationem ejufdem ecclesiæ tibi in spiritualibus & temporalibus plenarie committendo, spe fiduciaque tenentes, quod eadem ecclesia, Deo authore, per tuæ circumspectionis fructuosum seu- deum præservabitur a noxiis, & adveesis, ac jpiri- tualibus, & temporalibus proficiet incrementis. Tolle igitur jugum Domini tam leve collis humilibus, auarn suave, & in dilectione Domini paseendum suscipe gregem ejus.super quem noctis vigilias diligenssede- licitusque custodi, ut liber non papeat aditus inva- fori, & Dominus in susjucabili hora venturus, si te invenerit sic agentem, te fidelem compertum in modico super multos constituat, ac in dilecta gaa- deorumsuorum tabernacula introducat. Datum Ave- itioni idibus Augusti, pontificatus anno primo. Nulla supersunt hujus episcopi acta, ex quibus Ssssiij Ij7* ECCLESIA Mj " » nobis innotescat utrum papæ votis & exspectatio— i CHJUST1 n* rcQx^dcrit, & quidem brevi tempore sedit ut episcopus, uti mox patebit ex initio episcopatus ejus successeris. Sambuti. II. GUILLELMUS I. 1319. GuilIeImus cognomento Sambuti anno 1319 « jam sedem obtinebat episcopalem, quo videlicet tempore, judicio Johannis papæ coactus est redde- SameurtA. TC Pictavorum episcopo quædam loca quæ circa Niortum occuparat, ex libro Galterii quem toties in Pictavensibus laudavimus episcopis. Anno sequenti Philippus V. rex Francorum nundinas con- cessit villæ Malleacensi. I III. ROBERTUS. Hujus episcopi nomen solum nobis notum est, neque enim scimus quo vocaretur cognomine, aut quando vel quomodo eeclesiam rexerit Malleac. De Pons. IV. GAUFRIDUS, al. GodefRIDUS II. Godefridus de Pons ex perantiqua & illustri Pon- tiorum in Santonibus progenie, Godefridi domini de Pontibus & Elizabethæ de Rhodes vicecomi- tissie Carladensis, Henrici II. Ruthenensium comitis natæ silius erat:desiit in vivis esse an. 13 3 3. V. Johannes I. Hunc episcopum hactenus ignotum invenit in archivis episeopi Rupellcnsis noster D. Jacobus Boyer ea diligenter explorando ; notatur autem ad 1343. annum 13 43. quare ipsum duximus anteponendi duobus qui sequuntur, quorum ætas ignoratur. VI. EUSTACHiUS. VII. JANUARIUS. Hos duos episcopos Malleacensium catalogo infertos a fratribus Sammarthanis, exhibemus, so- lis eorum nominibus duntaxat annotatis, cum plu- ra de ipsis dicenda non habeamus. •* VIII. GUIdo. 1360. Guido præerat anno 13 60. die 3. Aprilis, ex actis consistorialibus Vaticani, uti lego apud eosilem doctos scriptores. IX. Johannes II. Sammarth. £x laudatis Vaticani registris episcopus MaI- 1380. lcacensiserat quidam Johannes anno 1380. die 10. Julii. _ De X. PETRUS I. THURET* Petrus de Tureyo Burgundus, al. LugdunensiS J cujus ecclesiæsuitcustos, erat Malleacensis episco- 1382. pus an. 1 3 8 2. die 2 6. Maii, ad hanc dignitatem evectus cum foret magister requestarum in curia regis Caroli VII. Legatus apostoliciiS creatiiS est pro regno Neapolitano a Clementc VII. quem Franci & multæ aliæ gentes pro legitimo papa tunc habebant. Idem etiam pontifex Petrum dedit Ludovico juniori regi Siciliæ, ut ipsum consiliis suis adjuvaret, inquit scriptor vitæ primæ Clenien- 1385. tis VII. Ab ipso purpura donatuS cst anno 1385. apud Avenionem 4. idus Julii, accepitque Utu- KLLEACENSIS. 1373 l lum S. Susannæ. Anno 13 94. interfuit eIectioni
Benedicti xm.. creati papæ in obcdientiaClemen— u^N* tis VII. At cum renuisset hic abdicare, ad schisuia $ comprimendum, ab ipso defecit, convenitque ad concilium Pisanum an. 1409. in quo, eligendo Alexandro V. suffiagia contulit Hic cardinalem S. Susannæ instituit vicarium generalem & legatum in civitate Avenioncnsi, totoquecomitatu Venais- sino an. 1409. Fuit quoque legatus a latere in pro- vincia Lugduncnsi & aliis Franciæ, ut ipse testatur litteris suis de elevatione corporum sanctorum Irenæi, Epipodii & Alexandri a se facta an. 141 o. Incertum est quo tempore obierit, aliis an. 1412. 1 aliis 1417* id factum fuisse afferentibus. De hoc præsule fuse agit V. C. Stephanus Baluzius in notis ad vit. pap. Aven. col. 1 348. & seq. ubi maxime disserit de ipsius genere. Vix autem Iocus est dubitandi utrum fuerit cx genere Guillelmi de Thury, ac PhiIippi de Thury, Lugdunensium ar- chiepiscoporum. lmo pene liquet eum habuisse patruum GuilleImum, qui eum, ut conjicimus, custodem ecdesiæ suæ creaverat, fiatremque fuisse Philippi de Thury, qui Guillelmi patrui fuitsuc- cestbr. Utriusque frater erat Raimundus de Thury eccIesiæ Lugdun. decanus ; qui tres fratres paren- „ tibus Simone de Thury, & Serena de Rupe-forti J geniti erant. XI. JoHANNES III. LeMaslk Ante Johannem le Maste, al. de Maste, in vuIgato Malleacensium episcoporum indice poni- tur alius Johannes cognominis ignoti, qui dicitur sedisse an. 13 8 7. ex Vaticani registro. At citra du- bium Johannes de Maste jam erat episcopus anno 1384. quod probant quædam litteræ ’ in camera 13 84. computorum asservatæ, ex quibus etiam constat a eum fuisse cancelIarium ducis Bituricensis. Memoratur in tabulis sedis episcopalis annis 1406. & 14°6. 1409. quo anno misit legatum sive procurato— I4°9’ rem ad concilium Pisanum, ex ejusilem actis Spi- cilegii tom. vi. Sedit usque ad annum 1421. quo 1421. ipsum obiisse credimus. Ejus anniversarium cele- bratur die 17. Januarii. XII. GUILLELMUS II. De LuciT » In registris cameræ computorum apud Parisios recensetur magister Guillelmus de Luce episcopus MalIeacensis, consiliarius & primus magister deri- cus hujus cameræ; quapropter primus nomina- tur post præsidem die undecima Maii an. 1422. I422< Utrum sit idem ac Theobaldus de Luctf difficile est decernere. Nihil tamen vetat duos episcopos b cx nobili apud CenomanoS gente de Luce, unum post alterum hanc rexisie ecclesiam. XIII. TWEODALDUS. Di Luci’ Hic quemadmodum superior simul erat episco- pus & magister clericuS in camera computorum Parisiensi. Et quidem hujus officii caÆ pensionem annuam centum librarum a Rege percipiebat, quam sibi solutam fuillc testatur chirographo suo • In litteris quibusdam mensis Febr. an. i 384. ubi legitur : J7c fignatum ejl ad relationem domini elucis Buuria, domino episcopo Malleacensi ejus cancellario prafentej. k Afajlt fol. aeU. fecundi rcgistri chartarum cameræ comput. Parii. 1374 ECCLESIA M/ ■ ■ dato 3. Junii an. 1449. a nobis lecto in schedis A ANNI j) de Clcrambaut. ldem episcopus ut Regis com- c I IRISTI cum domino a sancto Marco, pacta quæ- dam facit cum domino Petracoricensi, vicecomite Lemovicensi, & vicecomite Turennæ.pro subji- ciendo regiæ potestati quodam castro, die 24. Jan. 14^8. an. 143 8.ex tabul. castride Montignac, quæ nunc J sunt in castro Palensi, littera E. n. 42. Vix ista conciliari queunt cum nescio qua charta prioratus dc Mauritania, in qua fit mentio an. 143 o. Johannis episcopi Malleacensis, cujus nulla occurrit memoria in catalogo nostrorum episcoporum ; at dc ipso idem sentiendum, ac de Galterio Pictaviensi, qui eadem in charta legitur, de quo viden— B dum iu Hugone II. episc. Pictav. Certe si ratio haberetur chartarum hujus loci, post Guillelmum dc Luc£ admittendus ante Theobaklum foret Jo- hannes, anno videlicet 1430. post quem Theo- baldus, quem probant tabulæ an. 1438. Anno 1440. Jacobum episcopum Malleacensem exhi- bent aliæ S. Petri de Mauritania chartæ. Deinceps vero Theobaldus comparet in tabulis an. 1448. 1452. 1449. & 1452. Quin etiam recensetur inter præsules qui adfuerunt transtationi S. Martini in ipsius ecclesia Turoncnsi factæ mense Febr. anno 1453. de qua vide in historia Tutelensi lib. 3. cap. 9. pag. 219. POU— XIV. LUDOVICUS. HAULT. Ludovicus Rouhault abbas S. Petri de Burgolio, ex dominis de la Rousseliere in Pictonibus, e qua gente oriundus Joachimus Rouhault Franeiæ equitum tribunus seu marescallus Ludovico XI. rege : 1461. nominatur 1461. iu codicillis matrimonii Eusta- chii domini du Bellay cum Catharina de Bello- monte, Ludovici epilcopi Parisiensis sorore.Anno 1468. 1468. notatur in tabulis Burgulianis, & die 9. 1472. Nov. 1472 « subscribit pactis matrimonii Theo- baldi Bellimontensis, domini de Foresta supra Se— j parim, Andium gubernatoris, ex archivis hujus famiIiæ. d’amboisi XV. Johannes IV. De nobiIitate generis Johannis dAmboise Petro domino de Chaumont & Anna de Bueil geniti jam locuti sumus agendo primo tom. dc Ludovico episcopo Albiensi ejus fratre ; sæpiusque adhuc de præsuiibus illustrissimæ gentis Ambasianæ, qui plurimi fuerunt in ecclesia Gallicana, erit dicendi locus. Noster autem Johannes locum quidem ha- bet in Malleacensium episcoporum catalogo ; at nihil de illo in tabulis publicis hujus ecdesiæ occurrit. Et sane ejus epitaphium, quod dabimus in Lingonensibus episcopis (ad hanc enim sedem est transtatus an. 148 1.) de hoc Malleacensi episeo- patu filet. Fuit in Burgundia & pagis Altissiodo- rensi & Matisconensi praefectus regius sub regibus Ludovico XI. Carolo VIII. & Ludovico Xll. s.s ? vi « m XVL Fredericus. Aecensetur Malleacensibus episcopis Fredericus Sanseverinus nobilissima in regno Neapolitano fa- milia natus, patre videlicet Roberto Sanseverino comite Gajacensi, &matre Johanna de Corregio, lLLEACENSIS. 1375 vel potius lsabella filia Frederici ducis Urbini, ——— prima Roberti conjuge, ex hist. magistrorum reg. ^NI stab. Innocentius VIII. cui in bello adversus Fer— C dinandum regem Neapolitanum strenuam & side- lem operam navarat Robertus dux præstantissi- mus, ipsius silium Fredcricum sacro cardinalium collegio adscripsit pridie idus Martii anno 1489. donavitque titulo S. Theodori : at post mortem Innocentii VIII. AIexandri VI. & Pii 111. qui paucis scdit diebus, Julii II. infensissitnum hostem se probavit, adhælitque concilio Pilano cujus Ie- gatione functus elL Quapropter J ullus eum prr- pura spoliavit, & anathemate percussit, sed amis* sam communionem & dignitatem recuperavit be- ncsicio Leonis X. Fuit creatus archiepilcop. Viennensis anno 1508. Ceterum de ejus pontificatu apud Malliacum nihil legimus. XVII. PETRUS II. Accolti. Petrus Accolti, cardinalis tituli S. Eusebii, vulgo nuncupatus de Ancona, nascitur Florentiæ 15. Mart. 1453. patre Benedicto Accoko nobili Aretino, in republica Florentina propter opes, animique dotes ciarissimo ; mater ei fuit Laura Federighia nobilis item Florentina. A teneris egregie perpolitus bonis artibus, Pilis jurisprudentiam didicit, ubi laurea do- * ctoratus donatur, ac publicus profesibr a republica Florentina sactusest, sed Romam evocatus sub Alex- androVI. & Julio II. apostolici palatii causarum au- ditor evasit, ep. Anconitanus a Julio II. designatdt 1505.4. Apr. a quo postea purpuram obtinult an. 1505. i 5 11. & diœcesim Anconitanam gubernavit uP 1 5 11. que ad an. 1 5 14. quo eum cessit Francisco nepoti. 1514. Subinde vero aliis praeficitur ecdesiis ; nimirum Gaditanæ in Hilpania, Malleac. in Gallia post Fre- derici Sanseverini obitum ; a Leone X. Atrebatensi in Belgio, & Cremonensi iu Insubria. Demum Clemens VII. ei demandavit archiepiscopatum Ra- venncnsem an. 1524. 1 5. Junii, quam ecclesiam per duos tantum menses rexit, & ad Benedictum nepotem transinisit. Romanæ purpura adjunxit pontific. Albanensem, Prænestinum, Sabinensem ac deinceps Portuensem. Cumque ætate provectus omniumque ferme ecciesiasticarum dignitatum ti- tulis iusignitus effulsisset, Romæ ultimum diem obiit 153 2. sepultus apud S. Mariam de Populo, 15 3 a • ut notant acta consistorialia ; tametsi Hieronymus Rubeus in Ravcnnæ historia, dicat humatum fuisse mense Decembri ad ecclesiam S. Eusebii tituli sui. Perhonorifica mentio hujus est apud Petrum Bem- bum in epistolis quas Leonis X. nomine ad Fran- E ciscum I. regem scripsit, in quibus vir doctus, ac de se, deque Republica meritus appellatur ; de eo Ludovicus Cavitellus in Annalibus Cremon. Hi- sterici fere omnes civitatis Florentinæ, Ciaconius, & plura Ughellus scribit in catalogo episcoporum Anconæ lib. 1. Italiæ sacræ. XVIII. PhiLIppUs. Luxem- BOURG. Sammarthani fratres eodem anno scilicet 1518. & mense Martio duos ex actis consistorialibus eru- unt episcopos, quorum unus creatus est die 10. Martii, alter die 24. Prior est Philippus de Lu- xemburgo cardinatis, nobilitate generis, & pluri1376 ECCLESIA Mj ■ mis quas possedit dignitatibus notus, cui Petrus. ANNI Accoiti cesserat ; posterior est Godefridus d’Estis- CHR1STI pe prjorj qUj £ortc nunquam possessionem iniit, nihil occurrit dicendum, itaque ad posterio- rem veniendum. "saS1** XIX. GODEFRIDUS III. Godefridus d’Estissac ex nobili familia Aqui- tauiæ prognatus, patre Johanne domino d’E- stissac qui Carolo Aquitaniæ duci regis Ludo- vici XI. fratri acceptus erat ; per resignationcm cardin. de Luxemburgo renuntiatur antistes Mal- ieacensis 24. Martii 1 5 18. ex actis consistoriali- bus. Asi. 1542. fundavit missam quotidie dicen- dam in ecclesia B. Mariæ de Cadunio, ex hujus abbatiæ tabulis. Goffiidi autem sedentis’circiter I 544. an. 1 544. sib. 4. AnnaI. Aquitaniæ mentio fit a Johanne Bucheto Pictonc:adeo ut non sit locus Dionysio episcopo, qui dicitur in chronico generati ordinis Minimorum consecrasse ecclesiam patrum ordinis S. Francisci de Paula Castri-eraldi an. 1522. cum per id tempus Godefridus sede- retMalleaci. XX, JacobUs I. Jacobus cTEscoubleaU-abbas SS.Trinitatis de Ma- Io-leone & S. Petri de Aurea-valle, filius Stephani domini de Soujdis & Mariæ de Tusseau, jam epi- 15 4 5 • scopus erat an. 1 5 4 5. quo interfuit nuptiis Renatæ taauttuitt. d’Escoub ! eau cum Claudio le Goux domino de wpmatMo. Laufjt quorum sponsalia celebrata sunt die 27. Februarii anni præfati. Et quidem obtinuit bullas a Paulo papa III. datas Buxeti Cremonensis diœc. vn.cal. Junii an. 1543. pontific. an. ix. Possessionem accepit die 21. Novembris ejusilem anni per procuratorem fr. Ægidium Ogier presbyterum in decretis licentiatum, priorem de magna Buxeria ordinis S. Augustini. Adhuc episcopus erat annis » 550. & 1559.Monachus erat, vocabaturque frater Jacobus d’EscoubIeau ; qui cum jam foret abbas S. Martini Pontisarensis, nominatus est sche- dula Francisci regis abbas monasterii de Malo- Ieone die 14. Januarii 1534. de Pont- LEVOY. XXI. PETRUS III. Petrus de Pontlevoy Blandinerius Renatæ soro- ris Jacobi filius, episcopus erat anno 1 5 6 4. ex charta monasterii S. Jovini subtus Malleonium, adhucque regebat 1 5 67. XXII. HeNRicUs I. Henricus Jacobi nepos ex fratre Johanne topar- cha dc Sourdis t& de la Chapelle-Bellouin in agro Losiluncnsi, seu Juliodunensi, Francisci I. regis cubiculariorum præfecti, abbas SS. Trinitatis leu 1573. B. Catharinæ in Montc-Rotomagi, & prior sancti Martini Camotensis, convenit ad cœtum gene- 1 574’ra^cm c’er* Gallicani an. 1 5 7 3. & adfuit unctio- ni coronationique Henrici magni apud Carnutum menseFebruario an. 1594— Anno sequenti inter præceptores ord. S. Spiritus ab eodem rege allectus est. Eo sedente fundatur conventus Custodiaruni ord. S. Augustini ex communitate seu congrega- ^LLEACENSIS. 1377 A tionc Bituricensi an. 1604. Obiit Parisiis mense — Aprili, an. 1615. christi XXIII. Henricus II. l6°4- 161 Henricus alter cognomento d’Escoub ! eau erat dT.scou- quoque Jacobi episcopi nepos, ex ejus fratre Fran- cisco comite de la Chapelle-Bellouin, domino de Sourdis equite torquato, Carnutensis urbis & provinciæ prorege, ac Elizabetha Babou de la Bour- daisiere; abbas SS. Trinitatis de Malo-Ieonc, Au- reæ-vallis, S. Crucis de AngIa & Regalis-montis, Royaumont, Henrico patrueli suo successer datus, consecratur a fratre suo cardin. de Sourdis archiep. B Burdegal. die 19. Martii 1623. De eo vero con— 1623. sule quæ supra diximus in BurdigaI. archiepiscopis. XXIV. Henricus III., „ » « UKU Henricus de Bethune, Philippi de Bethune, comitis de Selies & de Charrots filius, ex Catha- rina le Bouteiiler de Seniis:designatus a Ludovico XIII. Bajonensis antistes 1. Octobr. anno 1626. antequam in episcopum unctus esset, ad cathedram Malleacensem ascendit 22. Martii 1629. Inaugu— 1629. ratur Parisiis in æde Fuliensrum vici S. Honorati die Epiphaniæ 6.Jan. 1630. a Johanne Francisco Gondio archiepiscopo Parisiensi, assistentibus Phi- C lippo Cospeano Nannetensi, & Emericode Bra- gelone episcopo Lucionensi, EccIesiæ possessionem adeptus per procuratorem eodem anno, so- lemni quoque pompa urbem invehitur mense Fe- bruario. Sub ejus pontificatu in hac diœcesi insti- tuitur congregatio filiarum nostræ Dominae, collegium patrum Soc. Jesu Fontiniaci-comitis, & Fulienses in abbatia B. Mariæ Belii*fontis, Ioco monachorum ordinis Benedictini substituun<ur ; denique fratres Caritatis sub ipso quoque admittuntur epud Vezins. Comitiis Cleri Meduntæ 1641. adfuit, ac postquam laudabiliter suam diœcesim circi- _ terannis 18. administrasset, transfertur ad archiep. U Burdigal. a Ludovico XIV. 1646.20. Novemb. XXV. JacobUs II. Raoul. Jacobus Raoul toparcha de la Guibourgcre in comitatu Nannetensi, eo nomine potissimum no- bis commendandus, quod sollicitudine sua effe- cerit, ut Rupella quæ multis ab annis hærescos propugnaculum facta fuerat, nunc in melius commuta- ta, catholicæ Ecdesiæ sedeS episcopalis evaderet, & unde impietatis virus distillarat ad vicinas regiones infidendas, inde ad amplæ dicecesis populos san- ctioris veritatis fluenta dimanarent Ad epifcopa- E lem vero dignitatem his gradibus JacobuS evectus est ; primo fit senator in Armoricano pariamento an. 1 61 6.tumNannetensis senesealius an. 1620. cujus etiam urbis praefecturam a civibus electus ( Majoris+videlicetofficium) exercuit. Ter etiam ♦ Mairede a provinciæ suæ comitiis fuit delegatus ad Regem, a V1 c- ut sui ordinis præses. HiS in muniis Regi regnoque utilem operam impendit ; quapropter a Ludovico rege XIII. sacri consilii asselsor assumitur; & cum Michael Raoul ejus patruus episcopus Santonensis abdicasset sacrum magistratum, in ipsiuS locum designatur episcopus a rege Christianissimo, ut di- ximus in Santonensibus episcopis. Tranllato autem Henrico M78 ECCLESIA M/ Henrico de Bethune ad metropolim BurdigaIen— l ANNI p.m an. j 646. Jacobus Raoul a sede Santonensi CHRISTI nigravit ad Malleacensem ; quo exstincto, nova sedes episcopalis apud Rupeilam confutuitur, uti jam diximus. Novæ ecdesiæ cathedralis patronus est S. Ludovicus, cujus opitulum constat episcopo, qui canonicis annumeratur capituloque præsidet, octo dignitatibus, & canonicis viginti. Hi omnes faciunt numerum 29. omnes enim dignitates ha- bent annexum canonicatum. Porro dignitates post capituli secularisationem sunt decanus, thesaura- rius, eieemolynarius, archidiaconus major seu Ru- peiknsis, archidiaconus Fonteniacensis, cantor, ® succentor, & archidiaconus Bercoriensis, Bresseire ; in hac nova dioecesi sunt parochiæ 425. abbatiæ novem quas infra enumerabimus. Duae sunt eccle- siæ collegiate, altera S. Johannis olim extra muros Rupellæ, nunc intra, quam obtinent presbyteri Oratorii Domini Jesu, altera S. Petri Surgeriamm unita capitulo cathedrali anno 1702. Antequam ecclesia cathedralis constructa esset, officium ce- lebrabatur iu majori templo Calvinistarum, ad Ecdesiæ ususchristiano more consecrato. Jacobus Raoul obiit anno ætatis suæ 72. Christi 1661. £ die 1 5. Maii, sepultusque est in æde sacra Fr. Mi- norum Capucinorum apud Fonteniacum-comitis. ., XXVI. HenRICUS-MaRIa. Laval • • Henricus — Maria de Laval de Bois-daufin, Phillppi-Emmanuelis de Laval marchionlsSabolii, Sabil, fuius ex Magdalena de Souvrl, decanus ec- desiæ S. Martini Turonensis, ex episcopatu Leo- • D. Estiennot scribit in Antiq. hujus diœcesis, Henricum do Laval circa an. 167$. sedi episcopaii Malleac. Alniensem pa- jum adjunxiste, & in. M. DC. XLVIII. sedem hanc e Malleaco Mupellam transtulifle, & ut monachi cucullas almutio commutarent suafifle. lLLEACENSIS. IJ79 l nensi, adquem designatus suerat an. 165 !. factus est RupeHæ præsul, nominatus die t. Julii anno *NNI 16 61. Hanc ecclesiam diu rexit magna cum solli* citudine.pro tuenda & augenda iu clero ecdesiæ disclplina, & eliminandis in plebe morum cor- ruptelis, ad quod doctas de Ethica Christiana collationes publicavit. Obiit die 2 2. Nov. an. 1693. annum agens 74. An. 1679. litteris regiisconces- sum est piis feminis ab Unione christianacognominatis, sedem figere apud Fonteniacum-comitis. XXVII. CAROLUS-M AGDALENA. FM2KaIT. Carolus Frezeau de sa Frezeliere, patre in regiis exercitibus legato generali, qui gradus ad Franciæ marescalli dignitatem propius aecedit, tormentis bellicis subpræfecto, & Salmensis castri gubema- tore, natus, cum ipse militiæ seculari nomen dedisi set, annoætatis 24. aliam sanctioremestamplexus, licentiatus theologiae iu sacra facultate Parisiensi, ut vicarius generalis ecclesiam Argentoratensem ad- ministravit. Die 24. Dec. an. 169 3. schedula re- gia designatus est episcopus Rupellanus. Consecra- tur Parisiis die 27. Junii in ecdesta presbyterorum > Missionum apud exteras gentes, an. 1694. urbem ’ingreditur die 6. Augusti ejufdem anni. Moritur die 4. Novembris anno 1702. XXVIII. STEPHANUS. ? 2ovau~ Stephanum Champstour edidit Clarus-mons apud Arvernos, ex familia inter primarias urbis spectabili. Cum esset canonicus & abbas ecdefue Claromontensis, necnon vicarius generalis episeo* pi, die 3 1. Decemb. nominatusest episcopus Ru- pellæ an. 170 2. consecratur in episcopum die 10. 1702. Junii an. 1703. Rupellam est iugreUus ut ponti- fex die 27. Julii eodem anno. DECANI ECCLESIÆ RUPELLANÆ. I.TJHILIPPUS de LA Brosse, Normannus, A/w 17 op. anno ætatis suæ 70. Requieseat in _L doctor Sorbonicus, vir erat pietate, erudi— —.pace, tione, rerum peritia & ingenii sagacitate celebris. III. Sclpio-Hieronymus Begon, doctor Sor* Vere capituli Rupellensis pater, rituale & brevia— bonicus, filius celeberrimi & darissimi viri Mi- rium ad usumecdesiæ Rupell. coinposuit. Obiit chaelis Begon, a capitulo electus 1709. remisit 1695. sepultus apud moniales Ursulanas. Ante decanatum capitulo factus vicarius generalis D. mortem resignavit sequenti. episcopi Bellovacensis, & abbas 5. Geminari II. Johannes Lambert, Engolisinensis, doctor Flaviacensis. Sorbonicus, sepultus iu hospitalis domus S. Ludo— IV. Ludovicus Bouchet, Fonteniacensis, ele- vici ecdesia cum hoc epitaphio : Hic jacet coepus ctus a canonicis (eum enim solum eligit caprtu- D. D. Johannis Lambert presbyteri, ecclesiæ ca— lum, non vero episcopus) dic uliuna Februarii thedealis Rupellensis decanis Obiit dis’7. mensis 1714. licentiatus Sorbonicus. ij8o ECCLESIA MJ DIŒCESIS MALLEACENSIS ABBATIÆ DIŒCESIS HUJUS SUNT : j ABsIA, lAbsieen Gastinetotd. S. Benedicti. Bellus-fons, Belie-frmtaine, ord. S. Bened. Aurea-vailis, Airvaux, ord. S. Aug. MaIeolium. Mauleon, ord. S. Aug. Niofium, Niæuil, ord. S. Aug. Moroliæ, Moureilles, ord. Cisterc. Gratia-Dei, la Grdce-Dieu, ord. Cisterc. Gratia S. M. de Caronte, N. Dame de Charon, ord. Cisterc. S. Leonardus de Calmis, S. Leonard de Chaumes, , ord. Cisterc. B. Maria in infida Rea, N. Dame delstrde Ri » ord. Cisterc. B. MAR1A DE ABSIA. ABsIA olim dicecesis Pictaviensis, postea MaI- Ieacensis, nunc Rupeliensis, iu territorio Vastinensi, intra fines superioris Pictonum pro- vinciæ, in valle feraci, non iunge a Partheniaco fiindatur a Giraudo de Sala pro anachoretis anno circiter 1120. ut docetejusilem Giraudi vita, qui his ascetis regulam S. Benedicti observandam dedit. Benefactores monasterii, sub beatæ Virginis pa-1 trocinio fundati, fuerunt domini de Partheniaco, ( Partenap /Archevesque,) de Chabot, de Chastei- gnier, d Appelvoisin, de ia Meilleray. De Absiæ primordiis hæc legimus in chartario ejus, fol. IX. Ecclesiam Pictaviensem Petro bonæ memoriæ episco- po regente, Petrus de Bunt heremita in territorio Castinæ, in loco qui dicitur Absia, materias diru- tus veteris ecclesiæ reperis. Unde garifusest comperto ab indigenis antiquis quod nulli de finitimis ecclesiis subjaceret ; quam rem utpote bonus homo diligenter inquifivit.* quinimo respondernnt sibi veteres coloni, scilicet Arnulfus de Pluscit, & Brnnus Orbus, & J Arbertus de Erenneis, quod quando parochiani ecclesiæ Absiæ pergebant ad capellam Seguini, & ad Vernol mifficm audire, & pueros baptizare. Au- doinus Abhorret cliens Jacquelini, quisuerat demi- nus ecclesiæ Absiæ, (in tempore illo erant ecclesia ldecornm,) referebat de capella Seguini, & de Ver- nol, osserturam ad dominum suum Jacquelinum, propterparochiatum ecclesiæ Absiæ. Hanc ecdesiam destructarn Petrus bonæ memoria episeopus, Petro de Runt per obedientiam reædificare præcepit ; epi-- seopoque defuncto, juffic & licentia archidiacono- rum Willelmi & Arvei, & alitis Willelmi, quorum arbitrio Pictaviensis ecclesia carens pontifice regeba- tur t & ad ultimum juffic & obedientia Willelmi episcopi, ad hanc ecclesiolam supradictam reædifi- candam, virsupradictus, vigilande’, orando, jeju- nando, laborando, utpote in solitudine degens, ac- ceffic. Anno autem tertio ab ordinatione Willelmi Gisteberti antistitis fundatur abbatia, sicuti decla- rat altera scheda, quæ in eodem chartulario asser- vatur his verbis : Anno ab Incarnatione Domini M. C. XX. epacta XVIII. concurrente IV. \.LLE ACENSIS. 1381 seu RUPELLENSIS ABBATIÆ. Kind. XIII. sundatum estcænobium sanctæ Mariæ Absiæ in primam Mariam pagi Pictaviensis, fio- cundum regulum S. Benedicti, & institutum parium probarifficnorum Cisterciensium monachorum, a mo- gistro venerabili Giraudeo*, cooperante gratia Spi~ asGiraudo ritussancti in magna gloria t & auctoritate virornm s«str. religiofornm scilicet episcopi venerabilis Guillelmi Gisteberti, & abbatis Cadunii, & abbaris Bor- neti, & aliornm multornm, tam religiofornm, quam clericornm, nobilium perfonarnrn. Et sub una die, scilicet VI t I. idus Aprilis feria tertia ante Palmas, g primus abbas & clerici insimul sexdecim, in mo- nastico habitu consecrati sunt : qui videlicet mo- gister Giraud. postquam discipulum suum præfatum religiosum valde virnm, & per omnia bonis mori- bus instructum, fratribus sibi commiffic abbatem or- dinasset, ut ci mos erat libere abbatias instruere, locum hunc libernm illis tradens, domibus & necesi sariis rebus obtime adsierviendum Deo, magna jam ex parte exstrnctum, ut vernm regem Christum super se semper caput haberent, monuit ; ut in virtute S Spiritus secundum propositum supradictum vivo- rent, præcipiendo rogavit. n ABBATUM CATALOGUS. I.T)ETRUS I. an. 1120. recensetur abbas pri- JL mus in chronico MzlIeacensuqui quidem an. 1123. donum accepit a Gilberto de Losouno, cujus vide chartam inter instrumenta. Eum de c— xv— col- familia de Bant ortum esse ac denominatum opi— 3 i7’ nantur V. C. DD. Johannes Besty & Andreas du Chesue in hist. domus de Chasteigner fol. 7. II. Guillelmus I. anno 1135. obtinet a GuiI- Ielmo II. ep. Pict. confirmationem Pulcræ-vallis, quo iu loco jam ædificata erat B. Mariæ ecdesia. Donum hoc Guillelmo & aliis monachis ibidem D Deo servientibus fecerant Raterius de S. Maxen- tio, ejusque uxor Maximilla, addita decima suæ terræ. Donum confirmavit Savaricus Malleonis filius Radulfi, de cujus feudo locus hic erat, con- cessitque facultatem acquirendi sua in ditione sive dono, sive emtione quidquid liberet. Eidem Guillelmo eodem an. 1135— Sebrandus Chabot cum Agnete uxore & silio Theobaudo dederunt unam domum ad Coctam-braiam, &c. quæ leges in veteri Gallia Christ. An. 1132. opera Guil- fcImi episcopi initur concordia inter nostrum WiI- Ielinum & Petronillam abbatissam Fontis-ebraldi, E propter domos d’Escozay, mediatoribus Arnaudo archidiacono Briocensi, Petro Letardi, & Goste- no Uberti militibus Lodunensibus ; testibus Ro- berto abbate de Turpiniaco, & Petro Guillelmi abbatis fratre : ex parte abbatistæ, Agnete priorissa deCeresariis, an. 113 6. epacta xv. ind. XIV. Postea 1139. recipit donum Clareti de Barges fratribus Absiæ factum, pro quarta parte decimæ quampossi- debatin domo deMaseignec, adstantibus Petro Pi- ctavino, & Sebrando Chaboto.Memoratur & annis 1144.& 1 146.in transactionecum Aremburgi t}8x ECCLESIA M abbatissa Thoarcensi ; cui donationes contulit Wil— i felinus vicecomes Thoarccnsis. III. Rainerius renovat transactionem cum eadem Aremburgi 1146. & Pictavis a Chaione seu Calone episcopo obtinet confirmationem ele- emolynarum Giraudi de Tellio ecclesiæ B. Mariæ, testibus Briocensi archidiacono, Helia capicerio Pictaviensi, Raginaudo priore sanctæ Radegundis, Petro abbate de Insula-Calveti 1156. indict. m. Idem in eleemosynam recipit domunculam dcNu- cariaab Hugone dOzay 1158. Laurentio decano Pictaviensi delegato, teste Pautonerio decano Fon- taneti, necnon Eblone de Malo-leone. Hujus quo- que mentio fit in variis tabulis donationum prædicti Ugonis, pro incolis Nucariorum, & jure tcrragii, ] ut votant, apud monasterium S. Medardide Pratis prope Fontanetum. Eo sedente multum amplifi- cata est domus Absiensis, toparcharum eleemoly- nis ; nam Willelrnus Maingot ex dominis Surge- riarum, siliusque cognominis, dederunt Rainerio ac fratribus, pro salute animæ Bertæ uxoris, soli- dos in feodis Vulventi & parochia capellæ TiroiI 1177. partem etiam stagni de Roscherio, præ- sentibus Aknaro Allodiorum, & Giraudo Fontis- dulcis abbatibus. Ceterum transegit cum Willelmo Talemundi principe 1166. testisque habetur in concordia cum Geraldo S. Pauli priore 118 2. & in investitura Hugonis Archiepiscopi domini Par- teniaci an. 1 18 j. necnon in donatione Willelmi ( II. Archiepiscopi ad S. Jacobum ire disponentis 1169. ac denique in charta Ugonis & Joscelini filiorum Willelmi II. Archiepilcopi an. 1185. donum sui patris confirmantium. Raynerii abbatis nomen reperitur in aliis tabulis usque ad annum 1 1 87. & apud Andream Quercetanum diligen- tissimum seriptorem leguntur itidem plures chartæ in historia genealogica Castaneorum, quas brcvi- tatis causa mistas fecimus. IV. Gostenus sive Goseelinus seu Joseelinus 1187. investitus de decima Ulmellorum 1188. nominatur in chartis Absiensibus cum Aimerico vicecomiteThoarcii, & in donatione Petri Maen- got anno 1192. I V. Gaufridus, cujus notitia eruitur an. r 217. ex originali Absiensi, quod ad probationem convenit apponere : In nomine S. Trinitatis, ego Petrus de yolviro dominus de Challe univeesis, &c. Notum fieri volo, quod ego ob salutem animæ meæ, & patris & matris meæ, concessepro me & heredibus in perpetuam eleemosenam, S. Michaelisin Eremo, de Absia, de S. Maxentio, Malleacensi, Mau- leonensi abbatibus & conventibus liberam potestatem habendi in dominio meo & feodo de Challe, quen— j dani excursum liberum & immunem ab omni costo- nia & exactione, ad excurrendas aquas de omnibus maresiis de Langui & de Voillec, & de medietate maresiorurn de Afaufolio & Angleæ, quæ sunt de feodo Hugonis de Oapio militis, & de maresiis quæ sunt in feodo Willelmi Chastrner militis, sive aux Guertenl, tam de illis quæ sunt maresia de Voillec & maresia de Laugun, quam de illis maresiis quæ sunt inter maresia de Voillec, & ex una parte & maresia de Maarante, & de altera. Hunc autem excursum similiter dedi & concesse participantibus Tornus II. ALLEACENSIS. 1383 A. & participaturis, cum prænominatis concesses mare-- siis ad excurrendas aquas nominatas, &c. Porro ego strmiser& bona fide concesse….facere manu-- teneri & observari, & horum omnium coostitui me tutorem & defensorem, & heredem & successeres meos Et rogo venerabilem Willelmum Picta- viensem episcopum &successeres ejus, ut hæc tam pie facta & concejsa faciantper censuram ecclesiasticam observari. Hoc autem concesserunt Harveus miles, & Petrus de yolviro tunc temporis valetus filii mci. Actum publice apud Challec in domo mea ; annogratiæ 121J. Honorio S. P. Philippo rege Francornm, Willelmo Pictaviensi episcopo existenti- bus. Testes intersuernnt, Stephanus Malleacensis, ] Petrus Niolensa, Gauscidus de Absto, Gerardus de Voillec, Ernericus de Podio-Engelermi, & Radul- phus de Podio-alto priores, Oliverius de Boissea….. de Nisseum milites, & plures alit. Ut autem hæc omniafirmapeepetuo maneant, chartam meam dede unicuique dictornm monasteriornm sigilli mei muni- mine roboratam.’ VI. Guillelmus II. sedebat jam an. 1240. Memoratur anno 1243. mense Junio cum Petro ar- chidiacono Thoarcensi, iu tabulis matrimonii Guillelmi de Bello-monte militis cum Margareta Chabot de Chantemerse ; post quem abbatum mul- torum nomina vetustate exciderunt. VII. Petrus 1300. & 13o 1. ex charta sancti 3 Maxentii. VIII. Johannes I. Grimaud 1402. transegit cum Petro de Ambasia Thoarcii vicecomite, pro frumentagiis Thoarcensibus 1405. Februarii 20. sedebat an. 1412. ex charta S. Maxentii. IX. Ludovicus Rohault, al. Rouault, ex qua gente Joachimus Franciæ marescallus, annis 1430. & 1431. pro abbatia Absiæ litigabat. Postea fuit abb. Burgo). & Malleacensis epilc. 1472. Awngr X. Johannes II. præfuit cœnobio Absiæ 1453. & 1454. XI. Bemardus cTAppeIvoisin ex nobiIi prosapia Pictonica an. 145 6. xx. die Sept. emit du- centos florenos redditus quos legavit abbatiæ 20. ) Augusti 1462. XII. Franciscus d’Appe ! voisin abbas Absiæ 1472. 13. Dec. & 1482. ex chartis authenticis regiæ bibl. Memoratur 147 5. in charta S. Johan. Thoarcensis & 1480. iu tabula S. Maxentii. XIII. N. Hardy Iegitur abbas an. 149 6. Maii 9. ex tabulis Absiæ & jam 1493. XIV. Philippus Hurault abbas Majoris-mona- sterii, parentes habuit Jacobum Huraltum do- minum de Chivemy, baronem dTluriel, ad fœ- > deratos Helvetiorum ordines kgatuin, & serarii J Gallicani præfectum ; matrem Mariam Garandeau ; commendatarius Absiæ anno 1535. & 1536. 18. Septembris. XV. David Panter episcopus Roffensis, mortuus circa an. 1559.* quo defuncto, regia aucto— 1 ritate præpositus est in regimine temporali œcono- mus Archembaldus de Bethonio, ut docet volu- men consuetudinum reformatarum Pictaviensium. XVI. Jacobus de Bethun, al. Bethon, archi- • D. Claud. Estiennot protrahit ejus vitam & regimen ad annum 1 57 « . Tttt ij 1384 ECCLESIA episcopus Glasconensis, filius baronisde Balsour,. ac nepos Davidis archiepiscopi S. Andreæ, cardinaliS tituli B. Stephani in Monte-Cœlio, præsulis Mirapicensis : humanioribus disciplinis Lutetiæ operam navavit, tum a Margareta Lotharinga regina Scotiæ, vivis exemto cardinali Bethonio patruo, non modo in arcanum consistorium allcc- tus, sed & arciuepiscopatu GIaseonensi insignitus est. Exinde in Franciam orator delegatur, pro matrimonio Mariæ Stuartæ Scotorum reginæ, cum Fraacisco delphino Henrici II. filio, eoque munere laudabiliter perfunctus, celebratis nuptiis 1558. paulo post Absiensi abbatia donatur ab eodem Henrico, & apud Christianissimos reges Franciscuin II. Carolum IX. Henricum III. & Henricum IV. nomine Mariæ reginæ, & Jacobi filii, Angliæ, Scotiæ, & Hiberniae regis eamdem legationem obiit. Tandem Iongæuus excessit e vi- vis, jacetque Parisiis in templo S. Johannis Late- ranensis cum hoc epitaphio : Cy gist reverend pere en Dieu messere Jacques de Bethun, archevejque de Clasco en Escosse, abbe de Nostre-Dame de lAbfie en Gastine, pays de Poitou, thresorier de S. Hilaire le Grand de Poi- tiers, prieur du prieure de S. Pierre de Pontoise, confeiller au Conseil d Estat & Prive du Roy d Ef— C cosse, & son arnbassedeur ordinaire en France vers sa Majeste Tres-Chrestiennc, lequel estant natifi du pays d Ecosse, deceda a Paris en la commandent de S. Jean de Latran le xxv.jour dAvril i an de grace M. DC. III. age de quatre-vingts six ans, ou environ. Elogio funebri commendatus est in eadem æde LateranensI, ultima Aprilis ejusilem anni, a Victore Cayer regio Hebraicæ & Orientalium linguarum prosesiore, aliisve epitaphiis, quæ recensentur iu nisioria geneaiogica de Bethuna, ab Andrta Quer- cetano elucubrata, legique poliunt iu veteri Gallia j Chrisliana quadripartita. XVII. N. dAppellevoism, qui omittitur aD. Claud. Esiiennot. XVIII. Jacobus Habert senator Parisiensis. XIX. CaroiuS lArgentierde Chappelaines. XX. PetruS Baltalar Phelippeaux, Ludovici domini de la Vriiliere Regis a secretioribus manda- tis & epistoliS scribendiS quatuorviri silius 1 649. abbaS item Burgi-medii BlesensiS, & Quiuciaci ord. Cisterc. in diœcesi Lingon. Absiæ præerat adhuc an. 1675. XXI. Michael Phelippeaux de IaVrilliere frater præcedentis, Bituric. archiepiscopus 1669. Lu-f tetiæ mortem oppetiit 28. Aug. <7/. Aprilis 1 694. etiam abbas (ancti Laudi JiœceliSConiUntienfis in Normannia. XXII. Natalis Ie Boultz filius patris cognomi- niS scnatoris ParisicnsiS, designatur abbas 2 4. Dec. j 694. Erat autem licentiatus in theologia facul- tasiS Parisiensis. & Regi ab ekemospnis. XX111.N— Moreau nominatur 8. Sept. 1695. prius abbas Frenadæ ord. Cisterc. diœcesis Santon. LLLEACENSIS. 1385 A BELLUS-FONS. soniirr ?. ABbatia B. M. de Bello-fonte ord. S. Bened. dioecesis Malleac. nunc Rupeliensu, sita est in parociua S. Michaelis du May, quæ juris est S. Michaelis in Eremo, medio in nemore, quatuor leucis a Mauritania, Mortagne, totidem ab oppido & abbatia S. Florentii-vetcris, & odo circiter Andegavo. Fundata creditur a dominis de la Roche-sur-Yon ; præcipuosque habuit benefa- ctores toparchas de Viheriis & de Malo-leparario, Maulevrier. Eandem fuisse aliquando subjedam Majori-monasterio Turonensi, & circa an. 1100. prioratui S.Leonii de Rocha super Oyonem adjunctam discimus ex iitteris Beatricis dominæ de la Roche-sur-Yon, datis anno 1225. mense Junio. Cessit vero anno saltem 1642. patribus Fulienfi- bus, beneficio Henrici de Bethune episc Malleac. & annuente D. Gregorio Tarisse præpositogene— j rali congregationis S. Mauri. | Series abbatum. I. T3 RuNo abbas de Bello-fonte anno 1167. in JD charta B. M. de Granataria. II. Johannes Vastini testis in charta SS. Trini- ’tatis de Malleonio an. I i 74. quando sepulta fuit regum diseordia. 111. P. abbas & conventus de Bello-fonte ad- mittunt factam in sua ecclesia fundationem triginta solidorum annui redditus a Galtero episc Pistr* viensi, ut quotannis celebrent officium S. Francisci fundatoris ordinis cujus ipse professer existit, die Veneris in vigilia apost, Simonis & Jndæ 1184, ex charta conventus fr. Minorum Pictav. IV. Theobaldus abbas 14 o 3. Is est fortafle qui adfuit concilio Constantiensi anno 1414. Anno 1596. D. de Goulaine obsidione cinxit monafle- y riuin, cujuS optima quæque abstulit. Quo etiam circiter tempore abbas a side descivit, & in odium religionis catholicæ, ornamenta ecclesiæ combuflit V. RenatuS Macquenon abbaS B. M. deBcllo- sonte & prior omnium SS. de Buxeria 1 608. | VI. Michael Sublet, abbas Vindocinensis& Belli’ fontJSjhoc monasterium patribus Fuliensibus reformandum tradidit die 7. Dec. 1 642. poftquani aflensum præbuit 1 2. Oct. ejusilem anni D. Gre- goriuS Tarisse, congregationis S. Mauri præpositus gencraliS. VII. HenricuS de Brue Regi aconsiIiis, memoratur abbaS annis 1 6 5 7. 70. & 8 o. quo ceflhist i gratiam sui fratriS. VIII. Renatus de Brue dic 2. Martii 1680. no- minatur abbaS BcUi-fontis & dc Lico, ord. Pnem. diœcesis Bolon. Moritur 1704. mense Febr. vel Martio. IX. CaroiuS Marion dc Druy, designatur abbas 22. Martii 1704. Diem suum obiit mense Decembri 1709. abbas etiam S. Sequani. X. N. le Roy de Chavigny delignatur abbas in festo Natalis Christi an. 1 709. obiit anno feq* XI. Ludovicus de Balzac d lliiers d Entragues, Regi ab eleemofyniS, regia nominatione sit abbas an. 1710. die 2 5. Julii. Abbas simul B. M. dc Vdentia an. 17 12. nuncest epile. Lactorensis. '^6 ECCLESIA M AUREA-VALLIS. AUrea-vallis ord. S. Augustini, in diœ- cesi Rupellensi, antea Malleacensi, ad flu- vium Tbocdam, le Toue, Pictavo decem leucis, Thoarcio tribusdistans, B. Petrosacra, conditur ab Hildegardi de Audenaco vicecomitissa Thoarcensi in Pictonibus, vidua Herberti I. Thoarcii vicecomitis, qui decessit an. 9 7 3. Fundatum legitur hoc canonicorum secularium collegium consilio Giste- berti Pictavorum pontif. qui Petro I. successit an. 97 5. ut observat chronicon Malleacense ; sed cum ibi discipIina introducta vitio excidi fiet, Aimericus III. vicecomes Hildegardis natus, ac silius Herbcr- tus, apud Petrum episcopum Pictaviensem inter- cessere, ut postliminio reformaretur hæc basilica, mutatis secularibus canonicis in Regulares sub instituto B. Augustini an. 1 o 9 4. secundum sequen- tis privilegii tenorem, quem ex ipso originali perga- meno chartophylacii Aureæ-vallis exscripsimus : Quia præcedentium sanxit authoritas parentum, quacumque legitime fierent, quæ digna essent, me- mariæ scriptis commendarentur, ne oblivionissuppri- merentur caligine, neceffarium est sequentia scripto inserereprofaturaposteritatisiccesseræ. Quapropter, ego Petrus Dri gratia Pictavorum epijcopus, omnibus sanctæ Dei Ecclesiæ filiis tam faturis quam præsentibus notum fieri volo, quod quædam vit eco- mitiffia Hildeardis nomine, domina Thoarcenfium, suerit ecclesiarum Dei instauratrix, egenorum mater & refacillatrix. Hæc itaque ob amorem Dei & suornm remiffionem delictorum t parentumque fuorum quandam ædificavit ecclesiam in honore beati Petri apostolorum principis, in loco qui vocatur Aurea- vallis, qua ædificata decenter, volens explere quod incæperat, & ad honorem Dei efficere, multis & magnis ditavit bonis. Ut autem in eadem ecclesia ministerium poffet honestiusfieri, & digne tractarentur bona ecclesiæ collata, consilio domini Gisie- berti bonæ memoriæ viri Pictavorum ejuscapi, canonicos in ipsa constituit, qui jugiter divino ministerio ibi insisterent, quiob sui meritum laboris bona ejufi- dem loci insuis ufibus obtinerent, & eorum unicuique divifionem præbendarnm tradidit, & uni minus, al- teri amplius disteibuit. Quibus ita compositis, cano- nicis ibidem obeuntibus, quia fine pastoris regimine locus extiterat, capit eorum propago hæreditate san- ctuarium Domini Dri poffidere, & bona Dei (er- vitio debita usurpare, & filii & filiæ a patribus, tanquam naturaliter fibi accidentia, ea obtinere. Hæc tandem causa exstitit per multa tempora illius ecclesiæ & bonorum ejus defolatio. ut commoda fibi attributa amitteret, & Dei ministerium convenien- ter, uti deceret, illic non efficeretur. Causa itaque Dci in tantam perniciem & diffipationem declinante, usque ad nostra ventum est tempora. Animadvertentes igitur tam lacrymabilem, & damnofam hujus ecclesiæ desolationem, & nisi subveniretur ei, eam intrinsecus & extrinsecus lapsum pafiuram, quia no- flri est officii dispeesa colligere. lapsa erigere, con- silio & precibus domini Aimerici vicecomitis Tho- arcensis, temporalis illius terræ domini, & Arberti filii ejus condolentium loci ejuselem diffipationi, & ALLEACENSIS. 1387 A canonicis qui illic commorabantur obnixe postulanti- bus, confideravirnus quam maxime neceffarium esse, ut illic pastorem coostitueremus, qui interiorum & exteriorum utilis provisor & procurator existeret. Canonici veco deinceps religiose & canonicefine pro- prio, secundum regulam B. Augustini viverent, & eumficutfilii patrem audirent, & obedirent. Quod tandem Dei gratia ad effectum ducentes, fratrem quendarn Petrum nomine a Fontesalubri ex diseis plina Stirpenfis ecclesiæ derivante, dignum prælatio- nisofficio, virumscilicet rectum & religiosum, pro- dictis canonicis in abbatem constituimus. Qui fpiri- tualis doctrinæstuentis corda eorum irrigaret, & tit B bonus pastor oves fibi commistas quæ difiperfiæ fuerant, adunaret. Hæc ergo dispofaimus Arbertovi- cecomite Thoarcenfium, filio Aimerici vicecomitis supradicti tunc temporis defancto, & optimatibus ejus, atque multo populo præsentibus, & nostræ difipositioni cum capitulo ecclesiæ gratanter, unani- miterque faventibus. Illud quoque instituimus, ut præfato abbate defancto, fi aliquis per ambitio- nem.seu per quamlibet fabreptionem officio abbatis se ingefferit, nisi quem capitulum, aut sanior pars capituli elegerit canonice, ipse & ei consentientes, donec resipificant, anathematizentur. Nos autem quic- quid ecclesiasticum nunc usque fæpefata acquisiverat C & obtinuerat ecclesia, conceffimus & concestum con- firmavimus. Conceffimus ipsi ecclesiæ, ecclesiam de ldydriaco, capellam de Gemellis, ecclesiam de Boo- no, ecclesiam de Archaisimiliter conceffimus, eccle- siamque Amallo, & ecclesias de Solobria, eccle- fiam Taxoneriis, ecclesiam de Loung, ecclesiam S Lupi, & S. Pancratii, ecclesiam de Bochai, eccle- fiam de Crom, ecclesiam S, yerani. Precamur au- tem succeffores nostros, & obtestumur per Spiritus sancti virtutem, ut hæc instituta, sive dona, & con- ceffa quæ fecimus, confervent intemerata, & ut in alium ordinem ecclesiam mutare non liceat ; quæ qut- cumque præsempserit, Spiritus sancti gratia ferio- tur. Signum Petri episcopi, Aimerici decani, Gau- p fredi præcentoris, Leodegarii archidiaconi, Hernæi arclud. Garnerii abbatis S. Max. abbatis Rainal- di S. Cypriani. Acta IV. idus Februarii anno ab Incarnatione Domini M. XCV. ind. Iv. Urbano 1L papa, Philippo Francorum rege, Petro Pictavorum pontifice, Ecclesia monasterii pridie cal. Novemb. benedicitur anno 1100. * teste eodem chronico a Malleacensi. SERIES ABBATUM. I. T) ETRUS I. a Fonte-Salubri ex cœnobio Stir- 1 pensi assemtus ad regimen Aureæ-vallis, ut Iiquet ex præfata restaurationis tabula anni 1095. E memoratur & 1098. in chartulario abbatiæ de Rota. II. Giflebertus, ad quem exstat diploma Pas chalis II. summi pontificis quod huic loco interere convenit : Pasehalisservusfervorum Dei, dis lecto filio Gisteberto abbati S. Petri Aureæ-vallis, & ejus fratribus in eadem ecclesia canonicam vitam profeffis tampræsentibus quamfaturis, inperpetuum. ha, I O OXs apud eun- a Altera ecclefiæ contecratio fafla legitur an. t o S). * apitd dem Be- Bestium pag. 99. ubi & an. 10’68. afcctas Regulares hujus stium pag. monasterii rados fuiste seculares docetur. Tttt iij 1388 ECCLESIA M Desiderium quod ad religiosum propositum & ani— l marum salutem pertinere monstratur, auctore Deo, fine aliqua est dilutione complendum. Quia igitur vos, o filii in Christo carissemi, per divinam gratiam ajpirati, mores vestrossub regularis vitæ disci- plina coercere, & communiter secundum sanctorum patrum institutionem omnipotenti descrvire proposui- stis, nos votis vestris paterno congratulamur assectu ; .unde etiam petitioni vestræ benignitate debita im- partimur assensurn, vitæ namque canonica ordinem quemprofesse estis, præsentis privilegii auctoritate firmamus 7 ut ne cui post prosesseonern exhibitam pro- prium quid habere, neve fine præpositi vel congregatio— ] nis licentia de cluustro diseedere liceat interdicimus, & tam vos, quam vestra omnia sedis apostolicæ protectione munimus. Vobis itaquesuccestoribus vestris in eadem religione permansuris, ea omnia possedenda perpetuo sanximus, quæ in præsentiarum legitime possedere videmini. In Pictaviensi videlicet pago ec- clesiam S. Pauli de Hydriaco, S. Martini de Al- haico, S Hilari de Rorno, S. Martini de Gemellis, S. Petri de Solobria, S. Mariæ de Toxoneriis, S. jufartini de Loono, S. Michaelis de Crum, S. Mariæ de Masconia, S. Eparchi de Germundo, S. Mariæ Magdalenes de Pristiniaco, S. Bene- dicti de Boxenia ; ecclesiam S. Veratti, S. Mariæ’ .Magdalenes de Thouarno, S. Pauli de Boseo, S. Stephani de Amaillo ; eeclesias S. Lupi & S. Pan- cratii, S. Afartini de Salis, & ecclesiam de Bo~ eaico, quos confrater noster Petrus Pictaviensis epi- scopus vestræ converfationis institutor, pro communi victus sustentatione vobis conceffic, vel ab ejus ante- resseribus eidem cœnobio datæ suerant. Item in pago Andegavensi ecclesiam S. Petri de Damno-Petro, & S. Albini de Torcanuo, quas confrater noster Rainal- dus Andegavensis episcopus & antecesser ipsius Gau- fridus, vestræ ecclesiæ concesserunt. Prætereaprædia si quæ possessiones ab ecclesiæ sundatrice Aldearda j vicecomitissea & successeribus ejus, seu ab aliissuccesse- ribus de suo jure cænoluo vestro oblata sunt, aut in futurum osserti, Domino largiente, contigerit, vel aliis justis modis acquisitasunt, vel acquiruntur in- posterurn, firma vobis, vestrisque successeribus & illibata permaneant. Scriptum per manum Grisogoni notarii sacri Palatii, &c. XVII. calend. Decemb. ind. VI. Incarnationis Dominicæ anno m. C. XIII. pontificatus autem Domini Pasehalis II. papæ an. XIII. Ego Pasehalis catholica Ecclesiæ episcopus. III. Gaufridus, cui pontifex max. Innocentius H. confumat possessiones & eeclesias abbatiæ an. 113 8. ut constat ex privileglo apostolico ejus— ] dem ferme tenoris cum superiori ex archetypis tabulis depromto, quod brevitatis studio præ- termitfimus ; maxime quia logi potest in Gallia Chrilt quadripartita. IV. Guillelmus I. enuntiatur in chartis Font- ebraldensis cœnobii an. 1173. V. Matthæus hominum eeclesiæ suæ obtinet libertatem certis conditionibus & pactis, ab Aime- rico VII. Thoarcii vicecomite, cujus hoc diploma ea de re ex authentico descrlpsimus : Omnibussan- ctæ Dei Ecclesiæ fidelibus tam futuris quam præ- sentibus. Notum fieri volumus, quod Aimericus vi- excornes Thoarcii asseusu & voluntate omnium fra~ ALLEACENSIS. 1389 k trum juorum, pro amore Dei & animæ suæ & pa- rentum suorum redemptione, licet ab antecesseribus suis similiter concessem fuisset, omnibus untversaliter ecclesiæ Aureæ-vallis hominibus talem in perpetuum dedis, & firmiter conceffic habere libertatem ; Quod nullus prædictæ ecclesiæ hominum coram eo, vel coram justitia sua pro aliquo forisfacto, modo aliquo respondere tenebitur, nisi sorte in his solummodo tribus homo ecclesiæ deliquerit. In pedagio videlicet, & in cheminorum consuetorum aratura, vel in vicecomitis deluto Judæorum. De pedagio quidem fic definitum est, quodsi homo ecclesiæ mercator fue- j rit, & pedagium fraudulenter retinuerit, si in præ- senti pedagii foriesacto fuerit deprehenfus, homo ille fine requifitione abbatis pro hoc forisfacto coram vi- cecomite, vel coram justitia sua ad jus stare compel- letur, si autem in præfentiforisfacto deprehenfus non fuerit, justitia vicecomitissi inde placitare voluerit, requiret abbatem, & sic per manum abbatis homo ille super hoc coram vicecomite refponfurus appare- lut. Si vero in cheminis confuetudinariis arando homo ecclesiæ deliquerit, simili modo coram vicecomiteper manum abbatis refpondebit. Super deluto siquidem Judæorum, sic statuturn est, quod si homo ecclesiæ coram abbate cognoverit quod aliquam Judæo de- beat pecuniam, si Judæus inde abbati conquestus fuerit, abbas debitorem, ut Judæo debitum suum reddat, compellet ; quod si homo reddere de lutum Judæi noluerit, abbas omnia quæ delutor tenebit de ecclesia, Judæo tradet, falvis quidem confuetu- dinibus & jure, quæ ecclesia super debitoris possef- siones habere confuevit. Si vero homo prædictæ eccle- siæ debitum Judæi negaverit, abbas per vicecomitis justitiam requifitus, hominem illum coram vicecomite pro posse suo, juri parere compellet. Propter hæc igitursolummodo tria & non propter alia aliqua homines ecclesiæ Aureæ-vallis coram vicecomite Tho- ) arcii taliter respondere tenebuntur : homines tamen ecclesiæ qui equitationem & exercitum vicecorniti debent, si in hoc deliquerint, coram eo vel justitia sua, super hoc ipso respondebunt ; omnes autem alias querelas, quæ de hominibus sæpedictæ ecclesiæ in- surrexerint, vel ab aliis adversus eoselem fufcitatæ fuerint, abbas vel mandatum ejus coram se judicio vel concordia terminabit. Neque modo aliquo, quæ- stio aliqua jam de dictis hominibus, nisi forte de aliquo fupradictorurn orta suerit, coram vicecomite veljustitia ejus ventilabitur, quandiu abbas vel ejus mandatum exinde rectitudinem facere voluerit. Homines vero Burgi novi, omni penitus exercitus & £ expeditionis lege, & consuetudine, sicut ab ante- cesseribus concessem fuerat, liberos & immunes in perpetuum esse conceffic. Possesseones autem ecclesiæ, quas tunc usque ecclesiapossedet & pofficlebat, oni- nem exinde quæ ad ipsum pertinere videbatur fin iens querelam, ex integro concefficesequeomnia quæciirn- que ecclesiæ erant, & de feodis ejus, confervare & defendere fideliter, firmiterque promisit. Hancsiqui- dem concesseonem jam prædictus Aimericus vicecomes Thoarcensis fecit in manu Matthæi abbatis ecclesiæ Aureæ-vallis cum consensu & assensu fratrum suo- rum Guidonis videlicet, Hugonis, Gaufridi, & Raimundi ; baronibus suis, & militibus præfenti- bus & attestantibus jarndictam concesseonem, RaECCLESIA M dæseo videlicet de Mdlleoneo, Guillermo filio Affice— i di, Aimerico csArgenton baronibus.* militibus vero Leodegario senescallo, Johanne Atone, Gaufrido de Grisillia, Gaufrido Hubert, Fulcone parvo, Jo- hanne Chabot Maillebois, Guillermo Suart, & pluribus aliis : ex parte vero ecclesiæ & abbatis sue- funt hi tam presbyteri, quam clerici, Gervasius t Cosbertus, Reginaudus, Petrus de Sosteir, Gau- fridus Sacerdos, presbyteri & canonici, Johannes Cuichart canonicus & diaconus, clerici Gaufridus de Parigne, Simon dAuboe » Guillelmus, Girarius, Petrus clericus vicecomitis & multi alit. Factasunt hæc anno ab Incarnatione Dom. M. C. XXCVIII. Philippo rege Francorum, Henrico rege Anglorum / ■ & Richardo consule Pictavorum, tunc temporis Cru- » tem habentibus.Utautem hæcquæsuperius deseripta sunt, inconeuffic & illibata in perpetuum persisto* rent, sæpe memoratus vicecomes, stgilli sui auctori-* fate præsentem paginam fecit confignari. VI. P.abbas 1197.exchartul. S. Maxentii, & 1218. cal. Decembris. Hic est fortasse P. de Verinnes memoratus in Fonte-comitis an. 119 2. VII. Petrus II. transegit cum Maubruno de Lh niers nobili milite, pro circuitu murorum oppidi Aureæ-vallis 12. Februarii an. 1443. VIII. Petrus III. compromissiim iniit de mutua jurisdictione apud Auream-vallem cum Michaele de Liniers 3. Aprilis 1456. Idem cum Guillelmo Chartier Parisiensi episcopo deligitur balla Pii II. 1461. pio reformatione ordinis Fonte-braIdensis. Petrus reperitur adhuc anno 1473. quo una cum Johanne Gaiinelli capellano B. M. de Galeniis, la Calenie, in ipso monasterio fundatæ, concordiam fecit cum abbate & conventu S. Jovini, ex charta hujus monasterii. IX. Nicolaus I. Asse Pictaviensis, Johannis do- mini du Plessis & Susannæ Efchallard filius, Ja-> cobi baillivi Divionensis frater, abbas commendatarius an. 1490. obiit 1499. ut patet ex iu— _ strumento electionis sequentis. X. Simon Pidoux religiosus canonicus Aureæ- vallis designatur suffiagiis capitularibus fratrum an. 1 500.4. Maii. XI. Petrus IV. Rouillard abbas reguiaris præ- fuit 1533. 16. Januarii, ex quadam sententia se* dis juridicæ Pictaviensis cum eodem Petro, Sq Margareta de Liniers domina Aureæ-vallis. XII. Nicolaus II. THermyger anno 1569. 1. Aprilis. XIII. Jacobus d’EseoubIeau, episcopusMallea- censis, abbas SS. Trinitatis de Malo-leone. XIV. Franciscus d*Escoubleau, cardinatis de Sourdis archiepiscopus Burdigalensis. F XV. Carolus Myron, pontifex Andegavensis, postea Lugdunensis archiepiscopus. XVI. LudovicusGoumer Caravas an. 1628. deinde abdicavit. XVII. Henricus I. cTEscoubleau, archiepiscopus Burdigalensis, Francisci frater. XVIII. Michael Poncet protonotarius aposto* licus, doctor theologus e societate domus Sorbo- næ, nominatur abbas a rege Ludov. XIV. anno 1646. adhuc præeratan. 1670. fuit etiam episc. Sillaricensis & archiepiscopus Bituricensis. ALLEACENSIS. A. XIX. Henricus II. Pkharddes FargesMichaeli Poncet successit. XX. GuilleImus II. du Bois Brivensis, præ- » ceptor seRnissimi ducis Aurelianensis, Henricum excepit an. 169 o. die 24. Decemb. estque nuno Regi ab intimis consiliis, & a commentariis. MALEOLIUM seu MALUS-LBO. Minieon. ABbatia SS. Trinitatis de Malo-leone ord, S. Aug. olim dioecesis Pictav. postea Malleac. nunc vero Rupestensis, distat una circiter leuca a fluviolo nomine/s ? wr, qui influit in Separim vulgo B la Sevre Nantoise, novemdecim ab urbe Pictavia, octodecim Rupella, & Andegavo duodecim. Ex- stabat jam an. 1079. quo David de Flocellaria ei dedit eeclesiam S. Mariæ de Floceilaria ad usum canonicorum iu manu Petri prioris, calend. Novt Luna 24. concurrente vn. regnante Philippo rege Francorum. Urbs Maleolium cum castro dofrni- norum de Malo-leone varias passa eft obsidiones, quas inter, ea maximeiuctuosa fuit abbatiæ, qua eam cinxit Henricus magnus Navarræ rex anno 1 5 87. die 12. Junii ; tunc enim dux dtTremol- lia omnia vasa sacra monasterii & instrUmenta di- , ripuit, quorum pretium triginta millium lib. Tu- * ron. fuisse iu actis pubIicis legitur. At vero piisth* nas clades oblita videtur abbatia, ex— quo præsul Mlustrissimus Henricus de Bethune abbas rencce reformandam concessit canonicis Regularibus congregationis Gallicanæ an. 1660. Hi enifn ecdesiæ caput & chorum a fundamentis renovarunt, & lo* ca regularia in dies restaurant. ELENCHUS ABBATUM, I.TJEtrus I. de quo in sequenti instrumento, jL quo nullum antiquius in archivis abbatiæ : Sciendum est quod in primordio basilicæ SS. Trinin tatis Malleonis fuit coostitutum quod ecclesia de ’Albariis jam sibi, id est, ecclesiæ SS. Trinitatis fubdita> Regularibus canonicis principantis ecclesiæ unoquoque anno redderet census, duas videlicet li- bras incensi. Cumque pluries hoc tantummodo tribu- tum solveretur, placuit Gauscido sacerdoti & aliis possesseribus S. Melanii tam clericis quam ldicis’t (ldici enim tuncpræsidebant ecclesiis,) possesseonem canonicorum circa se amplificari ; itaque arnmonue- runt Petrum abbatem appetere totum ecclesiæ fio- dum. Quod videns Petrus non posse peesici sine nuta Fulconis, sub cujus dominio erat, Toarcium tetendit ad eum, quem invenit in cubiculo. A quo cum peteret impetrandi licitum, hujufmodi accepit res- ’ponsum t Faveo pro meorum meiqut memoria ; quic- quid poteritis tam de exterioribus quam de inferio- ribus in hac adquirite ecclesia. Hoc audiit, aderat enim cum abbate Petro Albertus canonicus ; habito igitur hujus favoris appetitu, abbas ad episcopurn.dt- rexit grefficm. Cui cum indicaret itineris causarn, & causa erat ab eo nancisci ecclesiam, facili pre+ catu quod petiit est consequutus. His peractis re* gresses est prædictus abbas per Fulconem, & æse* ravit quod egerat apud pontificem. Rursus Fulco ut prius annuit, & accepit præbente Petro abbate rubeam mitram, quod pro interfigno rei habeaturi39* ECCLESIA Hoc audiit& videt, aderat sum abbate Petro Hau— A debertus canonicus ; cumque a Fulcone vellet abbas descodere, ecce Fulco conqueritur <, &resertse contra domnum Raduifamguerntm exercere, & multis egere, tertam deprædari, adjutores spoliari, quæque sua dissipari : quamobrem supplicabat abbati Petro suo dilectissimo, & nichilfrustra a se petiture, ut fibi quandoque optime remuneraturo accommodaret equum. Ad hæc noster abbas respondit se nondum indeconselium accepisse, nec id fari licere, nifi ex conventus conceffione ; quare fratrum prætentanda erat sententia’Itaque redeunte abbate, & habito inter fratres de quosertnone decernitur uti accommodetur, & accommodatur. Memoratur etiam in charta notis E chronicis carente, de decima Rohesterii, Roetais, data ccenobio ab Airaudo de Forgis infumo tunc jacente iu turre, Dolerum ; quod donum asseruit contra Fusconem de Malleone, quem vicit & in viucula conjecit. II. Andreas I. testis reperitur in dono decimæ cujusilam molendini a Geronio Baldino concestæ canonicis S. Mariæ de Cclsis.Ceaux, qui a monasterio SS. Trinit. de Malo-Ieone pendebant, an.1106. Luna iv. epacta xxviii. PhiIippo rege Francorum* Fulcone comite Andegavorum. Idem Andreas bullam occepit a Calixto papa, iu qua recensentur omnes eeclesiæ quæ juris sunt abbatiæ s Maleonenfis. Data est Laterani per manum Chry- sogoni diaconi cardinalis bibliothecarii, 111. nonas Maiiindlct. XV. Incam. Dom. an. m. c.xxm. pontificatus Calixti papæ anno quarto. Gerardus vero Engolisin. epilc. sedis apost. legatus, ab eo- dem Calixto mandatum accepit ut diutinam con- tentionem super ecclesiis de Cava-faya, Chessey. inter abbates & canonicos S. Rufi & Maleonis sopiret. III. Andreas II. a Guillelmo Pictav. episcopo ecdesiam S. Leodegarii de Cantelupo accepit, sub onere dandi ecclesiæ S. Petri per singulos annos quinque solidos censualiter. Guillelmus item episc.1 concessit eidem abbati ac succestbribus deinceps virgam gestare pastoralem. IV. Hugo abbas quartus rexit ecclesiam. ex documento iu quo abbas Tironensis monuisse dicitur Savaricum de Malo-Ieone, ne male ageret, contra ecdesiam SS. Trinit. de Malo-leone. Hugone etiam sedente facta est divisio limitum pa- rochiarum SS. Trinitatis de Malo-leone & S. Jo- v S. Jouin viui * subtus Maleonium, alias S. Basilii an. 1149. {ew Mrio’^nnote^ : st quoque ex charta prioratus De-tredecim ratus’est°’ventis Majori-monasterio subjecti. JbsdSitw V. Aimericus habuit controversiam cum Ste-. abbatiæ s. phano capellano pro ecclesia de Montoumois, quam diremit Giflebertus episc. Pictav. Postquam vero decessit Stephanus praedictus, hanc eccle- siam Aimerico dedit idem episcopus de consensu fratrum suorum Laurentii decani, & Calonis Thoarcensis archidiaconi, & magistri Amaudi & Petri archidiaconorum, & Johannis magistri scho- larum, & Durandi subdecani, &c. Data Pictavi per manum Johannis magistri scholarum, anno ab Incarnat. Dom. M. c. Lii. Idem Aimericus buIlam obtinuit ab Adriano IV. qua bulfee præde- cesserum Calixti, Innocentii & Lucii Romano- ILLEACEN SI S. <393 . rum pontificum pro coenobio Maleonensi consir* mantur, an. 1158. xvi. cal. Maii, indict. m. * n vi, pontificatus anno quarto. In hoc pontificio diplomate recensentur ecclesiæ quamplurimæ iu quibus Hcet abbati, aut de fratribus suis, aut de aliis sa- cerdotes confutuere, quibus episcopi, si fuerint idonei t curam parochia committant t & hi presby- teri de plebis cura episcopo rationem reddere de- bent, ac de rebus temporalibus, abbati. Eblo de Malo-leone paciscitur cum Aimerico abbate pro ecclesia S. Petri sita in castro de Malo-Ieone, cu- jus collatio cessit dicto abbati, an. 1174. Ro- bertus Diabolus huic transactiani subscripsit, quam 1 etiam laudavit Johannes de Belle-mains Pictav. episc. sedis apost. legatus. Gaufridus quoque de NioIio filius unicus Aimerici plura confumat in manu Aimerici abbatis succestbris Andreæ & Hu- gonisan. 1172. epacta iv. VI. Guillar Maleonenfis ecclesiæ humilis mi- nister 1186. sortasse is est GaIIardus abbas Mal- leonensis, iu cujus manu Audeardis Soneria do- num fecit S. Hilario de Roestais, absque nota temporis. VII. Stephanus Perereia an. 1203. Hic pepi- git cum Radulfo domino Malleonis pro eeclesia B. Petri Malleonensis. Idem vero S. Perereia ab- — batiam dimisit ex instrumento Aimerici de Ar- gentonio dantis ecdesiæ Malleonensi taleiam de- cimæ d’Opeiron. VIII. Guillelmus I. 1225. cui Philippusepi- scopus Pictaviensis licentiam dedit construendi apud Boscum-Bremaut in parochia S. Mariæ de Nigra-terra capellam in honorem S. Andreæ. Eodem anno Guillelmus abbas priores Castri-muri & Flocellariæ pro limitibus utriusque parochiae diffidentes ad pacem & concordiam reduxit. Ipse vero & Guillelmus prior de Cultura in pacem re- dierunt cum Guillelmo Salebo, beneficio Aime- rici vicecomitis Thoarcensis & Guillelmi episcopi J Pictav. anno 1224. mense Martio die Mercurii ante festum S. Benedicti. IX. Vivianus abbas & canonici Maleonenses societatem iueunt cum Guillelmo abbate & con- ventu S. Mariæ de Castris diœc. Santonensis an. 1237. Idem abbas cum Johanne decano S. Laurentii & capellano S. Jovini de Malo-leone sub- scribit testamento dominæ Mariæ de Mareuil, quo dedit in perpetuam eleemolynam quinque solidos annui redditus ad faciendam charitatem defancto-- rum in crastino sesti omnium SS. &c. Jtem domui leprosorum de Malleone tres solidos, &c. Datun „ die Sabbari post festum B. M. Magdalena anno Domini M. CC. XLVI- X. Johannes transegit cum Simone abbate & conventu B. Mariæ-Regalis pro prato clauso de Ia Soriniere sito in parochia de Niolio 12 8 1. in festo decollationis S. Johan. Bapt. XI. Dionysius David abbas & canonici de Ma- leonio confratemitatem sanciunt cum Simone ab- bate & conventu B. Mariæ-Regalis an. 1305. Idem an. 13 19. capellam S. Jacobi officio prioris daustralis univit. XII. AndreaS III. fundationem missie de B. Maria singulis diebus cum cantu & convcntualitcr celebrandae 1^9* ECCLESIA M ^cVebrandæ factam a fratre Guillelmo Rostardi 1 priore de Alberiis & canonico Malleonii confir- lnat, pluraque bona suo monasterio concedit iu augmentum fundationis dictæ mistæ, quæ vuIgo nuncupatur, la messe des chapes, die Sabb. post festum omnium SS. anno Domini 1339. GuiI- ielmus autem præfatus in instrumento fundationis dato die Veneris in crastino B. Augustini, in ca- phulo generali Maleonensi 13 37. cuilibet cano- nicorum concedit de biennio in biennium in festo Exaltationis S. Crucis, pannum decentem pro unci cappa ab ipsis canonicis annissingulis a festo B. Adi- chaelis usque ad festum Paschæ in postrrum deportanda, & septem alnas panni linei decentis pro fu— 1 peepelliceo, &c. XIII. Gaufridus de Roestais admittit fundatio- nem capellaniæ S. Hilarii in sua ecclesia factam ab Ultachia 1363. Idem abbas reperitur 13 74. se- pultusque suit cum decestbre suo Andrea in capella reliquiarum. Stemma utriusque simile efu XIV. Guillelmus II. 1379. 1398. die 27. Aug. in capitulo generali Maleonensi. XV. Germundus abbas die Jovis post festum Apparitionis Domini 1398. Item 1409. quo anno recensetur inter abbates qui miserunt ad con- cilium Pisanum procuratores cum plena potestatc. Reperitur adhuc 1412. & 1416. 1 XVI. Petrus II. Anchot celebravit capituium generale iu crastino S. Augustini haberi soIitum an. 1421. XVII. PetrusTII. Oliverant 14 3 7 » & 143 8. XVIII. Johannes I. Guendron 1457. Nomi- natur in quodam instrumento vigesimus quintus abbas Malconensis, ideoque plures iu præfenti catalogo desunt Johannes abbas & conventus de Malo-leone societatem ineunt cum Petro abbate & conventu Aureæ-vallis, diœcesis Malleac. 22. Maii 1459. Regebat adhuc an. 1464. Obiit 2 o. Maii. XIX. Petrus IV. de Vemon ultimus abbas re- gularis 1476. die 5. Decemb. & 148 2.9. Dec.. ex chartis authenticis regiæ biblioth. Memoratur etiam anno 149 5. iu charta S. Launi Thoarcen- sis, & adhuc 1533. Erat simul abbas de Cham- bon diœc. Pictav. ubi sepultus dicitur. XX. Jacobus d’Escoub ! eau, abbas S. Martini Pontisarensis, commendam SS. Trinit. de Malo- leone obtinuit a Francisco I. rege Francorum die 14. Jan. 1534* postea episcopus Malleacensis. XXI. Symphorianus Bigot suius Johannis d’Es coubleau de Sourdis, domini de ia Chapelle- Blouin, & de Josas in vicecomitatu Parisiensi, abbas commend. 1563. & 1 572. XXII. Johannes II. de Gaucourt, filius Ludovici & Franciscæ d’Escoub ! eau, abbas Malleonen- siS & Millebeccensis 1587.& 1606. vide hist. Bitur. provinciæ D. de laThaumassiere pag. 593. XXIII. Franciscos I. cardin. de Sourdis archiep. BurdigaI. abbas de Malo-leone 1 607. XXIV. Henricus I. de Sourdis ei successit in archiepifcopatu & in abbatia 1627. obiit 1645. XXV. Franciscus II. de Nesinond 1646. XXVI. Henricus II. de Bethune archiepisc. Burdigal. 23. Octob. 1648. Obiit 1680. die I. mensis Maii. Tomus 11. ALLEACENS1S. t39 ; L XXVII. Franciscus IILdu Chesne, Campa- nus, suius medici regis Catholici, doctor Sorboni- cus, 1681.& 1714* XXVIII. N. de VaIence desighatus cst abbas 5. Jan. 1715. NIOLIUM AD ALTISIAM. sAutise. HOc sancti Vindentii monasterium juxta Fon- tiniacum-comitis, ordin. sancti Augustini 4 diœcesis olim Malleac. nunc Rupellensis, inchoa- tum legitur in chronico Malleac. MS « an. 106B. al. \q6q. fundatore Airaldo’Gastedener, quem a 1 tabulæ Niolii dynastam Vulventi * appellant. Cum *4 Verent autem primarium defit fundationis instrumentum, dare cogimur secundarium quod anno 1076. da- tum est ; itemque aliud anni 1141. vide instru- menta nostra, & Johannem Besty in prob. hist » ^jv’g comit Pictav. pag. 37 3. & 374. ABBATUM SERIES » 1./**^ IR a L d U s qui& Giraudus, memoratur vJabbas Niolii an. 1161.* Johanne Pict, W.nrfa. præsuie ; cujus etiam chartæ pro moniaiibus S. M » Santon. subscripsit an. 1171 « II. Petrus I. anno 1217. vide ln Absia, & in S. 3 Maxentio odGaufridum abbatem circa hoc tempun III. Johannes circa 1280. vide iu Granatarfa/ IV. Petrus II. de Verdala frater Amaldi episc » Magalon. abbas erat 1320. Mortuus cst ante atu 13 3 7. ex BaIuzio in notis ad Gall. Christ. V. Alanus 1445. 1 5* Jan » & 1446. 25. Nov. in chartis authent regiæ bibIlotfu b VI. Carolus abbas 1464. die 9. Novemfn ibidem. VII. Petrus III. Guillon an. 14 9 2, dedit re* cognitionem bonorum monasterii ; vide Johan* nem Besty hist. comit Pictav.pag. 375. VIII. Ludovicus abbas NeveUi, forte Niolii D 1528. vide in FontanelIis. IX. Tussanus Fichet decesibr Renati qui sequk tur, ex charta authent. regiæ biblioth. X. Renatus du Plcssis suius Francisci II. domiui de Richelieu, & Annæ Ie Roy dominæ du Chilon, Casæ-Dei monachus, & prior de Coussay, erat abbas Niolii die 1 5. Sept. anni 1 5 64. ex charta authentica regiæ biblioth. XI. Jacobus du Plessis de Richelieu abbas Niolii circa 1580. vide in episcopis Lucion. ad hunc annum. XlI.MichaeI PheIyppeaux abbas Niolii, idem qui g transsatus est ab Ucetiensi episc. ad sedem Bitur* obiit Parisiis 26. al. 28. Apr. 1694. ætatis 5 2. p XIII. N. PheIyppeaux de la Vrilliere nepos præcedentis, canonicus Regularis e congregatione. GalIicana, filius Baltasaris marchionisde Chateau- neuf in sanctiori consilio commentariensis, & Ma- riæ Margareta* de Fourcy, designatur abbas sancti Vincentii de Niolio 1695. mense Januario. a in recognitione data per Petrum Guillon abbatem > Mppel— latur Amaudus de GuefTedenier. Vide prob. hist. cdmit. PidL Johannis Besty pag. 375. Sed & in eadem historia pag. 9 9 hanc abbatiam ædificaife dicitur Guido Goftridiii Guilleimu* VII. Aquitanorum dux. V v v v 1396 ECCLESIA M j MoureaBer. MOROLIÆ. Eveppa A Bbatia * B. Mariæ de Moroliis, primum or- 5 BSejh* dinis S. strned. tum Cisterc. e linea Claræ* s t. vallis, diœcesis olim Malleacensis, nunc RupeI- MabUiTuv. sensis, sita est in parochia S. Radegundis, quinque Aænal.pog. Ieucis a Rupella, a Lucionio duabus. Fundatores tur s ? SaL audiunt domini de Triayze, at quo tempore fun- Mardindi facta sit, nobis latet Sane hæc abbatia, citurmie’cujus amplissima septa innuunt B. Bernardi prolem chaefc jMi numerosam exstitisse, jam exstabat an. 1109. Eremo. siquidem hoc ipso anno initia dedit Brolio-Grol- landi, fuiidumpræbente Aimerico de Bullio. Unde 1 videtur constara annum 1152. vulgo assignatum pro fundationis tempore, esse potius annum aggregationis ad ordinem Cisterciensem. Cum autem postea monasterium ab heterodoxis eversum suis- set, D. Dionysius Gedouin prior ejusilem meri- tissimus, ecclesiam novis fornicibus iustruxit, quam anno 169 9. die 19. Novembris Carolus Magda- Iena Frezeau de ia Frezeliere Rupellcnsis episcopus soIemni ritu dedicavit. Monasterium vero in dies instauratur & edomatur curis D. Jacobi Godel prioris vigilantissimi, vestigia prementis D. Nico- lai Miliet cellerarii e vivis sublati, qui merito apud omnes tanquam restaurator abbatiæ Moroliensis habetur. Series abbatum. I. M Æ IqhAEL MfschINUS abbas de Moroliis J. VI anna 1109. « charta fundationis Brolii- c. xvi. Groilandi ; vide inter instrumenta. Et hunc qui- col.+a 1. primum abbatem, D. Maichin in sua Santonensi historia probat. II, Hermannus dc Marolio, abbas MoroIiensis dicitur fundasse monasterium de Trisagio, in MS. codice Moroliensi ; nulla tamen ejus fit mentio in Hrrcris fundationis., III. Willelmus interfuit pactis inter abbates & monachosNobiiiaci &Allodiorum super dominio de Chenets. ’ IV. D. abbas de Moroliis, sedente Laurentio Pictav. episcopo, in charta Brolii — Grollandi. V. Ostensius confirmat donum de maresiis prope Campaniacum, monasterio Brolii-Grollandi factum a Radulfo domino Tauniaci, & Petronilla ejus uxore an. 1200. Idem an. 1206. maresium quod est a Belone & a domo Granatariæ in antea, concessit monachis de Brolio-GrolIandi, in manu Guidonis abbatis Claræ-vallis. Subscripsit etiam an. 1208. compositioni factæ inter Petrum Brolii— • Groll. & Andrcam Loci-Dei in Jardo abbates ’ super molendino de Monte-Gaufredi, &c. ex charta Brolii-Grollandi. VI. Petrus I. 121 o. & 1220. Anno 1212. Gaufridus de Froces dedit in manu ejus duo sex- taria bladi, &c. pro salute Theaubaudi fratris sui, cujus coepus requiescit apud MoroI VII. Rogerius 1224. memoratur in litteris Hervei & Petri de Volviria ac GuilIeImi Pictav. præsulis. Sedebat adhuc an. 1228. VIII. JohanneS I. cui Hugo LunelIi miles do- tniuus de Basogcs, concessit herbcrgamentum pro- . AL L E A C E NS IS. 1J97 pe domum prioris S. Martini Latis, &olia plura, ut haberet sepulturam iu ecdesia S. Mariæ de Mo- rolia, an. 1243. in Cathedra S. Petri, ex chart. Granatariæ, ubi & reperitur an. 1244. IX. R. abbas de Moroliis an. 12 5 2. ex notis Baluzii ad Gall. Christr X. Domitianus an. 1302. quædam permutat cum Guidone Chasteignier. XI. Petrus II. de Verdaia 1320. tom. 2. vit. paparum Avenion. pag. 3 86. & 3 8 8. vide etiam in abbatia de N lolio. XII. Lucas 1402. XIII. Johannes II. an. 1473. subdeIegatur a B D. Guarino Quinciaci abbate, pro quadam lite so- pienda. Idem an. 1480. monasterium de Grosto- bosco visitavit, ex charta hujus coenobii. XIV. Petrus III. Butauit ex oppido de Thir6 ortus, pie admodumpræfuit circa an. 1500. XV. Johannes 111, Mareschaud definitor fuit capituli generalis an. 1 5 20. cui etiam interfuisse legitur anno 1521. Memoratur & in charta au- thentica regiæ bibliothecæ die 27. Junii 1525. superstes ad an. 1528. XVI. N. Daillon du Lude abbas commenda- tarius circa an. 1548. n XVII. Renatus Pinchon decanus Lucionensis u & cleri fyndicus, abbas erat commend. an. 1 5 64. ex chartaS. Jovini subtus Maleonium, & 1580. Cessisse dicitur in gratiam sui nepotis qui sequitur. XVIII. Johannes IV. Ferret succentor Lucio- ncnsis, abbas 1 5 86. & 1622. XIX. Armandus Johannes du Plessis cardinalis Richclius reperitur abbas an. 163 4. XX. Aimericus de Bragelone episcopus Lucio- nensis & abbas de Moroliis 163 6. & 1642. XXI. Martinus de Bragelone 1645. XXII. Johannes V. Paulus de Semur eques Melitensis, XXIII. Ludovicus I. de Rechignevoisin de Gu- 17 ron episc. & comes TuteiIensis & postea Conve- nensis. Obiit Convenis die 20. Maii 1693. XXIV. Ludovicus II. dAquin episc. Sagiensis 1683. Cessisse dicitur seu permutasse pro abbatia S. Dionysii Remensis an. 1687. mense Januario ; attamen XXV. Ludovicus III. Franciscos de Vassinhac d’Ymecour reperitur jam an. 1685. & adhuc 1689. XXVI. Nicolaus de Malczieux vicarius ge- neralis episcopi Suession. abbas de Moroliis 1692. 5. Aprilis & 16 9 3. quam abbatiam commutavit g pro Caladia ; nunc episcopus Vaurensis. GRATIA-DEI. La Grace- Dieu. A Bbatia B. Mariæ de Gratia-Dei ord. Cisterc. siiia Claræ-vallis, diœcesis olim Santonensis, nunc RupelIensis, sita est in Alnisio prope silvam dictam, Bois-l’Abbe, in parochia sancti Petri de Bcnone, quinque Ieucis ab urbe Rupella, duodecim a Santonensi. Notitiam fundationiS factæ a Guillelmoa comite Pictavorum & Aquitanorum a Exordium Cisterciense conditum refert abEleonora seu A- lienorde Ludovici VII. conjuge, & ultimi Aquitaniæ ducis Guil- IcimilX. filia.VJll. cal. April. i i i j. ECCLESIA M. C. vnt. ^uce, tempore S. Bemardi, quam habes inter in—. Co’5 ® 7 « ftrumenta, debemus urbanitati D. Johannis Bernardi KealIi abbatis non ita pridem S. Bemardi de Jeriponte ord. Cisterc. diœcesis Osseniensis in Hi- bemia, in comitatu Kilkeniensi, nunc vcro alumni & prioris dignissimi Gratiæ-Dei, qui novum dormitorium ceterasque regulares officinas nuperrime construxit, & novæ ecdesiæ meditatur aedificium > funditus enim eversum fuit a segregibus Gratiæ- Dei monasterium, si refectorium excipias, quo nunc ecdesiæ loco utuntur monachi. Series abbatum. I. A RnaudUS abbas Gratiæ-Dei an. 1149. d*. x. cal. Octob. subseripsit litteris Bemardi ep. Santon. pro cœnobio Ayensi ; editæ sunt in biblioth. Cluniac. fol. 1451. II. Paganus an. 1182. nonnulla commutavit titaKNob. epud Liguriacum sita, cum abbate NobiIiac. III. Daniel adfuit an. 1191. cum Petro abbate S. Leonardi, composrtioni Itherii de Insula militis de Jarnac cum Geraldo abbate Dalonensi, pro pe- dagiode Castro-novo, sequestro & judice abbate de Corona, ex tabul. Dalon. IV. Lambertus abbas Gratiæ-Dei cesserat anno’ 1212. ex quodam chronico ; eratque hoc ipso anno cum tribus aliis abbatibus in cdaustro sancti Martialis. V. Evrardus an. 1220. vide iu Guidoneabb. S. Leonardi deCalinis. VI. Johannes quondam abbas mittitur ab Hen- rico III. rege Anglorum ut inquirat de injustitiis quas regii bailivi faciebant aut fieri permittebant. Vide in Geraldo de Malemort Burdegalensi archi- episeopo. VII. Guillelmus I. an. 1244. quædam permutavit cum Willelmo abbate NobiIiac. An. 1 248. paciseitur cum abbate & conventu S. Leonardi, necnon cum Petro Bosone præceptore militiæ Templi apud Rupellam pro canali regio. VIII. A. Gratiæ-Dei abbas testimonium perhi- bet de miraculis quæ fiebant in ecclesia fr. Carme- litarum Tolos Sabbato post festum S. Michaelis an. 12 6 4. ex tabul. fr. Carmel. Tolos IX. Johannes I. an. 1273. pepigit cum abbate Nobiliacensi pro litigiosis apud S. Salvatorem in Alnisio. X. Sants 1294. ex nostro D. du Laura. XI. Willelmus II. an. 1300. Petro de la Court j de S. Salvatore, concedit quidquid habere poterat a Girardo præposito de S. Salvatore, & Johanna uxore ejus. Sigillum duobus liIiis ornatum exhi- bet abbatem sacris indutum vestibus. XII. Helias I. 1336. die Sabb. post festum omnium SS. & 13 3 9. die Lunæ post Conceptio- nem beatæ Mariæ ; ex chartis authenticis regiæ biblioth. XIII. Andreas 1408. 17. Novemb. reperi- tur ibidem. XIV. Nicolaus 1424. 17. Nov. & 1440. I 5. Nov. ibidem. XV. Petrus I. 14 4 9. die ultima Nov. 1457. 19. Decemb. ibid. XVI. Nicolaus 1. 1461. die 1. Dec. 1464. Tomus 1L ALLEACENSIS. 1399 H die ultima Julii. Cognominatur Merichon 146 8. 15. Decembris, Nicolaus sine addito 1474. 14.Novemb. 1488. 25. Oct. & 1489 » 10. Decemb. ex totidem chartis authenticis regiæ biblioth. XVII. Johannes II. du Bois licentiatus in do cretis & sedis apost. protonotarius, memoratur ibidem abbas commend. Gratœ Dei 1504. 2 2. Sept. & 1519. 18. Martii. Fortasse binominis erat, reperitur enim alicubi Antonius du Bos an. 1505. * XVIII. Petrus II. 1529. dic xi. Jan. 1531. 13. Nov. & 1538. 18. Nov.ibid. XIX. Nicolaus II. 1 5 4 6. 1 B.Nov. ex charta authentica regiæ biblioth. In seheda vero anni seq. vocatur frater Nicolaus Arrivd ex dominis du Sa- bleau abbas regularis. XX. Petrus III. Monteau doctor theologus & Regi ab eleemofynis anno 1602. Iitem habuit cum Chaudio duce de la Trimouille comite de Benon. Qua in controversia usus est abbas instru- mento fundationis, quod edidimus in appendice col, 3 87. & diplom. Ludovici VII. regis, quo religiosis Gratiæ-Dei concedit in soresta quæ di- ’citur Arianzum, quidquid ex dono Guillermi ducis Aquitanorum patris reginæ lateralis suæ, eis donatum fuit in manu Bemardi Claræ-vallensis abbatis. Actum Parisiis an. Incarnationis Domini M. c. XLVI. regni sui x. XXI. Franciscos de Ia Rochefoucaud abbas Tre norchii & Gratiæ-Dei, an. 1 60 8. Vivebat adhuc an. 1629. quo, 18. Maii prioratus S. Petri de Jarnac adeptus est possessionem. XXII. Helias II. Chevreau abbas commenda** tarius, cui successit XXIII. Hugo Mauricet canonicus theologus ) Engolisinensis eeclesiæ. Hic plurima bona distrac- ta recuperavit, de suo monasterio bene meritus. XXIV. Gabriel Cyprianus de Benard de Rez£ episc. Engolism. post Hugonem designatus est ab- basdie 23. Martii 1704. Hactenus præctL GRATIA S. M. SIVE DE CARONTE. N.Dame de Charon. Sita est hæc abbatia in Alnisio * ad littus maris „ Aquitanici, prope & intra parochiam S. Ni— d’Aunu. colai de Caronte, quatuor leucis a Rupella. Est ordinis Cisterc. filia B. Mariæ de Gratia-Dei, e linea 7 Claræ-vallis, diœcesis olimSantonensis, modo Ru- J pellensis. Ipsius fundatio innotescit ex charta Ri- chardi regis Anglorum, quam &ejusconfirmatio- neni ab Alienorcle regina factam habes inter instru— c. ix. & x. menta. Hanc domum Lætitiade Ranconia, domi— |88, na Esnandæ, assentientibus filiis Gualterio, Aimerico & Roberto, franclusat ab omnibus pedagiis & consuetudinibus per totam terram suam de Es- nenda. Ecclesiæ dedicatio celebratur quotannis dic 1 3. Oct. quam quidem ecclesiam D. Petrus Bagou prior meritissimus a fundamentis excitavit. Insuper monasterium refecit, vir nunquam satis lau- danduS, quod & coenobia de Castellariis & de Bosco-cavo quorum etiam regimen obtinuit, egre » gie resiaurarit. Hæc autem verba ad portam mœ nasterii insculpta lapidi leguntur : Anno t 1 2 o. Vvvv ij 1400 ECCLESIA M/ sundata, t ff’2.demolita &solo adæquata, id iq.. l plena maceria > & dumo, rubo, urtica reperta ; ab- hinc iostaurari inchoata. Auge me & conserva. Abb a T e s. I. T} obbas S. Mariæ cum aliis deputatus a capi- Jt* tulo generali ordin. Cisterc. ad componen- dum dtssidium inter abbates S. Leonardi & Gratiæ- Dei an. 1204. nobis videtur esse abbas Gratiae S. Mariæ. II. Nicolaus abbas 1441. III. Johannes I. 1451. lo. Junii & 1453. I 2. Jan. ex chartis authenticis regiæ biblioth. in quarum prima dicitur abbas de Nostre— Dame de j Charon ou Cheron, membre dependant de l abbaye de Fescamp. IV. Johannes II. Assille 1464. & 1466. cognominatur Affille in chartis authent. regiæ bi- blioth. 1470. 2 1. Nov.& 1480. 16. Junii. V. HilariusChapperon 1527. & 1528. VI. Hubertus de Prie Iicentiatus in legibus, ab- bas comincnd. 1535.44. & 1564. VII. Franciscus Bonnault presbyter, tempore bellorum civilium secessit Andegavum, 1590. 93-&94- VIII. Jacobus Jouflelin Regi ab eleemolynis & consiliis, abbas commend. 1627. & 1646. IX. Johannes III. Raimundus Ferrier, patris Fer—’ rier regii confessarii nepos, canonicus Ruten. com- mendam obtinebat an. 1676. & adhuc 1714. sub quo unus tantum ibi degebat monachus. s.t « w s leonardi de calmis. Chaumes. ABbatia S. Leonardi de Calmis in Alnisio, ordinis Cisterc. strictioris observantiæ, filia Buliisub Pontiniaco, diœcesis olim Santon. modo stupellensis.posita est intra fines parochiæ S. Mariæ Rupellensis una leuca ab urbe Rupella, ad ejufdem prospectum. De tempore ipsius fundationis nihil1 statuere possemus, cum non habeatur primarium instrumentum. Hoc unum certum est an. 1 168. a adhæsjsse congregationi Cisterc.Fundatores * autem aliquatenus innoiescunt e pluribus chartis posterio- ribus ; scilicet toparchae vicini castri de Domno- * Dom— petro *, quibus abbates sancti Leonardi calcaria pjerre en deaurata pro hominio dare tenentur. Eidem mo- nasterio Richardus rex Angliæ privilegia & libertates concessit, quas Otho dux Aquitanorum, Ri- chardi nepos, confirmavit anno comitatus sui primo, litteris datis Benone 12. Martii ; & apud Mauz^ 1 3. Maii. Johannes item rex Angliæ, do— 1 minus Hyberniæ, dux Normanniæ & Aquitaniæ, eidem monasterio concessit xxv. libras annuatim apud Rupellani. Datum mense Martii anno VI11. regni sui. Alii benefactores illustriores S. Leonardi recenfcntur Savaricus de Malo-leone, & domini deSurgeriis.de Maran.de Mauze.de Noaill£, &c. Monasterium furore Calvinianorum fuit solo æ- quatum, exceptis duabus refectorii cameris quæ jn ecclesiolam aptatæsunt. In horto adhuc exsiat ecclesiæ præcclfa columna in perenne tam vcliini a Odo seu Otho dux Aquitaniæ dicitur fundator circiter sanum 1036. hist. comit. Pidav. Johannis Bclly pag. y 1. LLLEACENSIS. 1401 L furoris monhnentum RupelIensium ocuIis semper objectum. Monachi maximam partem proven- tuum amisere. Est & in urbe Rupellensi vicus S. Leonardi nomine insignis ; in quo nullum jus ha- bent Calmenses monachi, licet quam pluribus instrumentis illud valeant asserere. Colitur S. Leo- nardus 6. Novembris. ABBATUM catalogus. I. T) E T R U s I. præsens memoratur in compo- Jl sitione Itheriide Infula militis de Jamac pro pedagio de Castro-novo I 19 i. cx chartul. Dalon. pag. 3 7. teste Baluzio in nolis MSS. ad Gall. Chr. j II. Fulco 1 192. & 1193. III. PetrusII. 1 195. 1 199. & 1202. IV. Guido 12 1 o. 1220. 1230. & 1234. An. 1220. Guido abbas transegit cum Guillelmo dc Noaillie equite, testibus Evrardo abbate Gratiæ- Dei, & Johanne priore de Anesio. An. 1204. G. Buzei, M. de Pinu, J.de Trisayo & P.sanctæ Mariæ abbates deputantur a capitulo generali ord. Cisterc. ad componendum dissidium de quibus- dain maresiis ortum inter abbates S. Leonardi, & Gratiæ-Dei. An. 1212. abbates S. Leonardi & Gratiæ — Dei concordant pro maresiis de Po- dio-novo ♦ & de Bria, arbitris Fulcone de Ca— ♦ Poyireuf. stellariis, & J. Trilagii abbatibus a capitulo gene- ’rali ad hoc specialiter deputatis ; testibus R. priore de Trisagio, A. subpriore S. Leonardi, P. Turpin cellerario Gratiæ-Dei, Gumbaldo cellerario sancti Leonardi & J. Bagarrot converso. Johannes Ale- mannus anno 1233. dedit decem sol. ad lumen unius lampadiS in ecclesia S Leonardi ante altare B. Mariæ, & decem sol. ad faciendam pitanciam conventui ejusdem abbatiæ in dedicatione ecclesiæ. V. Ricardus erat cellerarius 1223. & abbas 123 6. ac 1241. VI. Petrus 111. 1245. 125°* & 1256. quo . anno emit domum apud AytrÆ, a convcniu ^Dalonensi. Anno 1249. Alfonsus filius regis Francorum, Eictaviensis& Tolosanuscomes, dat quadraginta solidos renduales apud Rupellam per- cipitndos, pro anniversario suo in ecdesia S. Leo- nardi celebrando. Idem Petrus an. 1 2 5 8. pacisci- tur cum abbate Bonæ-vallis, scquestris Bernardo Frenadæ & Guillelmo Valentiæ abbatibus a capitulo generali deputatis. Reperitur adhuc annis 1260. 1269.& 1270. ad quem annum vide in S. Michade de Eremo. VII. Hugo 1271.& 1276. VIII. Nicolaus I. 1299. 1305. 1312. & IX. PetrusIV. r 3 23. in charta authentica re- giæ biblioth. memoratur an. 1 3 39. die 24. Sept. & adhuc an. 1347. in aliis chartis. X. Johannes I. 1353.& 1359. XI. Stephanus 1. 1 $ 60. XII. Johannes II. 1363. 1 3 65. & 1 370. XIII. Petrus V. 1 379. XIV. Stephanus 11. 1380. XV. Johannes 111. 1382. 1385. 89. 92. & 1393. XVI. Petrus V. Reginaldi 1394. 1399. 1406. & 1409. 8. Junii in charta authentica 4oi ECCLESIA M. Tegiæ bibIioth. ubi etiam reperitur 142 5.die 28. i Apr. Occurrit adhuc alibi 1415. 1420. 1429. & 143 5- XVII. Johannes IV. Quoquinet 14 3 7.1440. & 1442.1 5. Junii in charta authent. regiæ bibl. XVIII. Johannes V. Claquiart 145 1.& 14 5 7. quo anno quinquagesimum ætatis agebat. Johan- nes abbas, & frater Johannes Pivart prior ac procu- rator conventus S. Leonardi, concordant cum Ludovico Bencsteau procuratore prioris & capituli j S. Johannis extra muros Rupellæ, 13. Aprilis 145 6. XIX. Petrus VII. Regnauld sexagcnarius erat an. 1458. postea suit depositus. XX. Johannes VI. regebat 1461. & 1464. 28. Octob. ex charta authentica regiæ biblioth. Is autem anno 1465. sexagesimum sextum ætatis agebat XXI. Andreas 1466. 17. Maii, & 1477. xi. Augult ex chartis authenticis regiæ biblioth. Alibi cognominatur Vivier annis 1468. 70. & ( 72. Anno circiter 1479. depositus fuit ob pra- vam administrationem. Nominatur anno 1481. administrator perpetuus de Podio-novo, Poyneus pres Maran. Obiit 1483. ætatis44. XXII. Antonius du Bost 1479. IO’ 1500. 22. Aug. & 1 5 16. xi. Julii, ex chartis authent. regiæ bibl. ubi tamen reticetur cognomen. * XXIII. Johannes VII. Vincendeau • pro- fesses B. M. de Moroliis, commemoratur abbas in chartis authent. regiæ biblioth. an. 1518.26. Febr. & 1540. 13. Maii, nulla mentione facta cognominis ; alibi vero reperitur ann. 1519. 24. j 3.7. & 39. Vacabat sedes an. 1546. xi. Febr. & IX. Maii, ex litteris fratris Francisci Cremoy prioris S. Leonardi. XXIV. Petrus VIII. Perron CaImensis ahun- nus, abbas erat 1556. 59. 62. 74. & 1 578. XXV. Benedictus Gay Calæ-Dei monachus professiis, pro Gabriele de Lamet toparcha de Cou- dun & de Cheusse, urbis Rupellæ scabiuo, qui de hac abbatia possidenda rescriptum obtinuerat a Rege 22. Febr. 1583. fiduciarius abbas fuit ab hoc anno ad 1 609. XXVI. Nicolaus II. Nicou Cisterciensis mo- nachus, fuit alter fiduciarius G. de Lamet, alio b rescripto regio 20. Junii 1609. b Ceterum iste. seabinus hæreticus omnia usurpatæ abbatiæ instru- menta conservavit, ex quibus noster D. Jacobus Boyer hanc seriem abbatum contexuit. XXVII. Paulus Hurault dc THolpitaI archi- præsul Aquensis, comes consistorianus, Regique a sanctioribus consiliis, ex pacto cum Nicolao Nicou inito fit abbas. Obiit 1624. cum prius abbatia cessisset. a Num idem qui cognominatur Bongars a Baluzio in notia MSS. ad Gall. Christ. ex regesto, inquit, archivi regii Paris. b Attamen in historia B. Mariæ de Alba diœcefis Lucionen- fis, occurrit quidam abbas bujus loci & de Calmis prope Ru- pellam nomine Tonseiinus, qui utramque abbatiam abdicavit in gratiam Ludovici de Trcmoiia • circa in. i tfo 9. ALLEACENSIS. i+oj 1 XXVIII. Vincentius de Paul doctor theolo- gus, reginæ Margaritæa consiliis & eleemosynis, abbas 1612. 1014. & 1 61 5. XXIX. Franciscus de Lauzon Regi a consiliis & eleemolynis, decanus Autissiodor. 1617.18. 19. & 1620. obiit an. 1627. XXX. Jacobus I. Godard Regi a consiliis & e- lccmolynis, capellanus sacræ capellæ Paris, prior de Ulmis, abbas S. Petri de Cella Trecenti, & j S. Leonardi 1629. 34. &4p. XXXI. Johannes VIII. Malcbranche senator Parisiensis, 1 663. XXXII. Marinus de Gravel de Reverseau, se- renissimæ delfinæ ab elecmolynis, abbas etiam de Lico ordin. Præm. diœcesiS Bolon. nominatur ad abbatiam S. Leonardi in Paschate anni 1692. XXXIII. Johannes IX. Guilfepin presbyter, præceptor abbatis serenissimi a Lotharingia. XXXIV. Jacobus II. Mariette antea S. Aniani Aurelianensis, nunc ecdesiæ Camotensis canoni- ^cus, abbas 1714. B. MARIA IN INSULA-REA. N HOcce monasterium Cisterc. ordinis ad littus maris situm, fundatores ac præclpuos benefactores agnoscit dominos de Castro-alionis, de Chastellaion. Cum autem a neotericis eversum fuisset, unitum fuit anno 1625. domui patrum Oratorii Parisiensis, vici S. Honorati tam in con- ventuali mensaquam in abbati ali. Hos abbates re- perimus. Eadem vocatur aliquando de Castellariis. Series abbatum. I. TOhannes I. abbas de R£ subscribit cum J. « J abbate S. Michaelis in Eremo, donationi Ra- dulfi de Malo-Ieone factæ monasterio Malleacensi, anno quo Radulsus præfatus cum domino rege An- glorum Jerosolymam profectus est, hoc est circa 1190. II. Petrus abbas B. M. de sIste de R£ occurrit in chartis authent. regiæ biblioth. 1440. 6. Nov. & 1448. 8. Novembris. III. OIiverius reperitur ibid. 1449. 12. Nov. 1450. 14.Nov. 1452. 1 5. Nov. 1453. r5* Nov. & 1455 « 15. Nov. IV. Johannes II. ibidemrecensetur 1461. 24. -Nov. 1465. 14. Nov. 1468. 24. Nov. & L 1469. 24. Nov. V. Jacobus I. memoratur ibidem 1470. j 5. Nov. 1472. 2 5. Nov. & 1473. 24. Nov. VI. GuilleIinus 1499. die uItima Febr. & 1 5 00. eadem die, ex chartisauthent regiæ bibl. VII. In charta bibIiothecæ regiæ inter schedas D. de Ganieres legitur : Johannes de Billy abbas B. Mariæ de Castellariis dans [iste de Rd, t pp 6* .20. Decembre. VIII. Jacobus II. de BilIy cessione fratris sui Jo- hannis abbas B. M. de CasteIIariis & S. Michaelis in Eremo 1 5 6 6. de quo plura iu dicta abbatia S. Michaelis.