Gallia Christiana 1720 02/Instrumenta/Claromontensis
7J
INSTRUMENTA AD ECCLE seu Arvcmen I. * Stephani II. Arvernorum episeopi testamentum quo multis donis plurimas ditat ecclesias. PAVIDENS ego Stephanus episcopus laben- w/ra/f Z<wr sis vite cursum citius elabi, cunctaque, que sub D.j.Bfver solo sunt, ut vana finiri ; recogitans edam quali ftrvaia ea— dampnatione dampnandi sunt qui iu caduca hac fic vita politi, bona & mansura gaudia negle- gupt > & alta consideratione perpendens quam terri- c.Kurii. bilis & tremendus condicor & redemptor humani generis Dominus Jcsus Cluiftus ad judirium fit ven- curuS, tota intentione & lhidio agere cupio, quo—. modo venturam iram poffim effugere, & peccatorum VUe mnal. mcomm remilEonem accipere. Itaque difpofui in me- Matillo ». medpfo, ut ex perituris &C transeuntibus, que mihi ræe. i’rvg— jure parentum hereditario more obvenerunt, man- p. sco*^ etema gaudia emam, & iu ccnobiis commii- • /3. niter vivendbus atque canonicis sub mea poteftate commorantibus, quomodo Dei mifericordiam pro meis innumeris reatibus exorare poflGnt, volo de fu- pradida hereditate aliquid impertire *, uc quando ante tribunal tremendi judicis venerim, ipsocum aflidua deprecatio sic peccatorum meorum abolitio. In primis dimitto Domino Deo & ejus genitrici beatz virgini Maris, & ad locum ubi ego episcopus •AiÆaeum v^Cor » iu eft, ad locum Claromontensem, & (Aydac.) iu communia fratrum abbatiam Aidiacenlis * cum vki eft ec— omnibus ad ipsam pertinentibus, cum pratis, & campis, & silvis, & cum omnibus apendiciis ad ipsam mui pertinentibus, aquarum que decursiotu ; & lacum de periJet Aidaco totum & ab integro, & ad locum fupradic- tbtccltfia. tum unum manfum dimitto, qui eft in Felici quem Bon enecaehe tcnct Gauzbcrcus & frater ejus, & eft fevum Ludo- ^Iran.eM ait vici de Montone, & alium manfum ad Caceriam, Maiillonitu qui eft fevum Villclmi, 3c tres mansos iu Boifoilo quod tenent Garannones. Dono edam sansto Auftremonio& ad locum Ycio- * Haute— dorensem villam que appellatur Alta-Riba * cum om- Ribe. nibus ad eam pertinentibus. Cedo etiam in montana ad ipsum locum partem illam quam haereditario jure teneo in villa que vocatur Monna. In alio edam loco dono ad ipsum locum in villa que appellatur Rau- •Ronziem seria * ipsam partem que mihi hzreditario more obvenit. Dimitto etiam S. Petro de Saurias unum man- sum qui eft ad pontum ad ipsam Aratam, quem fo- lebat tenere Beraldus. Dono etiam Domino Deo & fando Salvatori & « Bort. a(I locum Boortensem * villam de Caisiaco, & villam prioratus eft de Maidico cum omnibus ad ipfis villis pertiuenti- tonventualis |, us. Ad locum autem Aurei i acum * & S. Geraldo cide^oAm dimitto villam que vocatur Altgrin cum omnibus ad Cafa— Vei ipsam pertinentibus. Et ad locum fande Fides dimitto jubjeflus. ecclesiam de Russiaco cum omnibus ad ipsam ecdc- * ua ^am pertinentibus. Sando etiam preciofo martyri Ju- * ia funda— liano * relinquo ecclesum de Luciaco & villam de rorem ag— Fontanas cum totum & ab integro. se Dono etiam Domino Deo & principi apoftolorunt Ce™ Forte beatiffimo Peno & ad locumCelfiniacensem * ecclesiam Brivatenft. de Chidraco * cum mansibus, cum pratis, cum vincis, cum • Saucii— campis, cum silvis, cum farinariis, cum furnis, cum verne- •"cindrae. <^s » cum a9l«s*cum aquarum decursibus, cum apendiciis suis, & cum omnibus ad ipsum locum pertinentibus totum & ab integro ; & ad Cantaloba dimitto unum manfum. Et ad Momoiraco duos mansos cum campis & vineis, & pratis, & alia terra quam ego episcopus Stephanus habere videor, & ad fontem Armoria 74 SIAM CLAROMONTENSEM sem fpeAantia. i unum manfum & alium manfum qui appellatur Man- situs, & ad Mirabilia unum manfum, & ad Vimoilo duos mansos, & de subter Brolium duos mansos quos tenuit Roridus i & dimitto pratum de pirtul, & dimitto silvam que vocatur Boscnitus, & apenda- riam, qux eft ad ipsum Boschituin, quam solet Geral- dus tenere, & aliam terram que ad ipsum locum apertinet ; & dimitto manfum de Rauseria cum tota terra que ad ipsum manfum apertinet, & apendarias omnes quaS hnbeo in Camiaco. Dimitto edam Domino Deo Bc S. Sebastiano & ad locum Magnum-locum, * ecclesiam que vocatur ♦ Manliinj Hyrundis, * & fevum quem prelbyter debet tenere, *£yr « nde. g & qui apertinet ad iplatn ecdefiam, & dimitto ad 0 locum fupradictum villam que vocatur Caliimacus cum omnibus ad ipsam pertinentibus, & unum ad Salitas cum omnibus ad ipsum pertinentibus, fic unum manfum de Senello & duos molinos in valle, quos tenet Willelmus. ti quis autem hanc donationem » quam ego Stephanus episcopus voluntarie facto Domino Deo & sanctis ejus pro redemptione anima mez, contradicere aut calumpniare prxfumpseric, iram Dei omnipotentis & beatae Mariæ & omnium Sanctorum incurrar, & cum Datan & Abiran & cum Juda traditore Domini in dampnatione inferni permaneat, nili ad GtissaQioncm & emendationem veniat. Arnen, fiat. C II. Alia ejusdem episeopi dona. DE I omnipotentisamplilUmalargitas, &c. Quod ego Stephanus Arvernorum indignus episcopus chartular. divina pulfante cor meum clementia, cogitans ne sol. vii. totum in noviflimo die ad curam corporis expendisse Charta se redarguar, dono quiddam de rebus meis pro retne- dio animat patris & matris mex, nec non & mex domnus & omnium parentum meorum, & pro anima Aimoni Stephant atque Rotberri, atque item Rotberri abbati vel om- nium ChristianoruiTi, primo quidem Domino Jesu Chrifto, carumdem rerum vel omnium, que pofli- D deo, datori, de in sadro cenobio Celsinanicas dicato in honore beatorum apoftolomm Petri Uc pauli atque Johannis Evangeliftx ; quod quidem monafterium domnus Eimardus abba Clunicnhs tam per se quam etiam per sibi subditos, ut pote sibi per omnia sub- jectum regit, ordinat, atque difponit. Sunt autem ipfe res in comitatu Arvernensi, in villa que dicitur Abulnacus j hoc eft, ecclelia cum universis appendiciis suis, manfis videlicet, vineis, campis, silvis, pratis, & quicquid ibi vifus sum habere fuD integritate dono monafterio jam prelibaco. Similiter ccclcfiam de Fur- nolis cum omnibus que ad eam pertinere videntur. Ea vero conditione interpolita ut, quandiu vixero, eafdcm res teneam & pofladeam. Et annis sinpilis p feftivitace omnium Sanctorum modiiim unum inter panem 3c vinum perfolvam. Me autem ad supemum vocato judicium, re&orcs monafterii przfatas res sibi vindicent, ordinaturi prout eis regulariter libuerit. Si quis vero hanc donationem calumpniari &c
Sc nzc donatio foliditace plena perpetuum obtinear vigorem cum ftipulatione subnexa. Signum domni Stephani episeopi qui hanc donationem fieri & fir- mare rogavit. S. Rotberri vicecomitis. S. Hildegar- dis vicecomitifle. S. Austorgii. S. irem Ausiorgii. S. Rotberti abbatis. S. Stephani abbatis. S.. Hugoni. S. item Rotberti. S.Bcraanni. SiGirmaldi. S.Gausueru. I iij 7 ; I N S T R l S. Ambiar di. S. Aiberto. S. Godonis. S. Leudegarii. S. Dcfiderii. Data mensc Deccmbrio anno xvni. < regnante Ludovico rege. • III. Alia benesicia Celsiniacensibus a Stephano epifcopo collata. Et ciar— Z^XMnipotentis Dei &c. Quamobtem ego in Chrifti tario ctl~ nomine Stephanus san&e ecdesue Ciaromonten- efirwiu ^1S cP*se°Pus * & mater mea atque fratres mei, limul- 3ue Rorgius > cujus deprecatione & admonitione hanc onarionem facio, & filius ejus nomine Faramundus, & mater ejus, & nepos ejus, fimulque omnes ca- nonicifanstzeccle/iz Glaromontenfis, damus Domino Deo & S. Petro principi apnftolorum, & ad locum Celfiniaccnfcm, qui regitur sub gubernatione domni Odilonis abbatis aliquid ex rebus proprietatis noftrc &c. sunt autem ifte res lite in comitatu Arvemico in > Billon. vicaria Bcllomenfc * & in territorio Tolomenfi. In primis una ecdelia que vootur Chatiriacus, quam idcirco Domino Deo, & S. Petro » & ad locum jam sii- pradidhim pro redemptione animarum noftrarum damus, ut ibi monafterium conftniarur. Damus etiam & alias duas ecdesias, que in eodem loco adtinenc, hoc eft, ecdelia S. Marii, que in eodem loco po- sita eft : & alia ecdefu, que eft in honore fande Marcelle cum dezmarias & baptifteriis & aim fepul- curas, cum campis &c. dono etiam & appendarias lex i una eft Joventiaco, alta 3cc. S. Domini Scephani Cpiseopi. S. Rocberd comitis & fratris ejus ▼iilclmi. S. Domne Humberge mattis eorum. S. Rorgii qui hanc cartam facere rogavit. S. uxoris ejus Ifingardis. S. Far a mundi filii ejus. S. Betronis filii Geraldi. S. Arbcrti vicccomiris. S. Ainardi &c. Donamus etiam tres appendarias que sunt ad fontem S. Juliani cum falicibus & cur cibus Sc omnibus que ad ipfas refpi- ciunt, in sacrificio pro animabus noftris. Fada eft autem hzc carca mense Decembrio seria ni. regnante Domino noftro Jcsu Chrifto. I V. Charta de fundatione seu instuuratione ecclesiæ S. Genesii Thiernensis. i /> i tf T> ^ccc omncs h01™1*5 q°i catholicam inviolabili ’e* etrans— D ritu obfervant fidem, ad memoriam Sandonim fumto reducere vitam 5 & idoneum eft ingenti relatu pro- CranJt— nuntiare qualiter omnipotens Dominus in eorum glo- s.* diverfa terrarum spatia elegerit loca. Ut enim Condicor rerum non propter loca homines, sed propter homines eligere voluit loca> nam in quibus locis fandorum martyrum membra recondita sunt, in illis totius bonitatis Dominiis ad laudem illorum & gloriam fui hic divina operatur opetu, & beneficia przf* Mt fidelibus populis qui ad eorum confugiunt przli- dium, & ex propriis delictis indulgentiam petunt : ficque eorum nomina glorificat, dum non solum eos in cœlis perperua felicicacc coronat, sed euamin terris virtutibus diverfts honorat. Quapropter omnis qui templum in eorum memoria xdificar terrenum, celeftc stbi acquirit meritum, &r pro temporali beneficio, quod quifqne in honore eorum largitur, munus indeficienS in cclcfti regno a perenni Dpo percipere creditur. Qui vero templa eorum violaverit, aur prxdium, aut aliquid ex propriis abftulcrit, non solum perpetuo ca- rebit bono, sed etiam supplicio subjacebit æcemo. * Eadem prorsus charta exscripta est in dicit chartularii folio C L. praeterquamquod Dcliderius ultimum fublcnptus c >gnominatur.it Altriuirj/, & pro anno X vui. legatur dumtaxat vili, regni Ludos ici. lol. XLV. Rex qui dehgnatur hac in chsrta est Ludovicus Tran(marinus cujus an. decimus- •dsrus rclpondet anno Chnsti 9. r M E N T A 76 A Igitur locum in quo remplom conftrudum eft in honore perpetuae virginis Mariz, atque fandil&mi Ge- nelii martyris, qui nunc Thiemcnse caftrum nuncupatur, amplificavit Guydo ditiflimus atque famosali- jnus dominus supradidi caftri, cum filiis suis, scilicet Theorbardo atque Stephano epifcopo, necnon & Guillclæo, anno ab Incantatione Domini noftri Jcsu Chrifti millcfimo sextodecimo, indi&one 13. vm. idus Januarii, luna quarta, in Francia regnante piifli- mo rege Roberto, Aquitaniam vero gubernante Wil- Iclmp Pi&aviensi comice, & in Arvernis Roberto honorabili principe, constituens ibi clericos quampluri- mos, qui omnipotenti Domino in nomine Genesii martyris beaciffimi laudes quotidie canerent j inter quos Addradus fuit przpolitns & Cerardus pniden- 2 cillimus decanus, qui multum ibi laborantes & be- neficiq eorum multiplicaverant, & clericorum numerum auxerunt. Guydo vero jam przdidus miles cum filiis suis hoc pado canonicam illam conftituic, ut nullus poftremum vencunis senior de przdiis sive de aliquo beneficio eorum audet ec aliquid demere, sed hxc li aliquis ex subditis canonicoium contra eum vel contra fuos commisilTec aliquid inconveniens, ne vindictam inde siunetec przcepit, sed nroclainationem prxpofito vel decano faceret i quod fi ipfi etiam fta- cim sibi techim non facerent, expe&aret ufque ad spatium dierum quadraginta ; & fi tunc facere vellent, gratanti animo sufciperet ; fin autem, ipse redo judicio trastaret cum injuriam irrogalset, & ne ultra modum vindi&atn ex eo sumeret, consuetudinem vero canonicorum ne frangeret, neque malum usum C illis atque in terris eorum imponeret omnino interdixit 3c ut eos in honorem haberer humiliter monuit, miniftris quoque suis, sive eorum qui poft eum venturi fuerant interdixit, ut nec in propriis Deatiflimi Gcncfii martyris vi aliquid caperent atque ejnfdcm subditis damnum vel injuriam inferrent, ab epifcopo illius provincix atque a inultis aliis sub anathemate maranacha ponere fecit, uc segregacus a confercio fidelium particeps Judx traditoris & cum Dathatn Abiron atque cum ceteris maleficis pari poena in infernali supplicio condemnaretur. Itaque hzc oinnia scri- bere prxeepie, atque a rcligiofo rege Francorum Roberto conhrmare fecit 1 qui rex nobiliflimus etiam principibus libi subditis, ut ipse consirmaverar, ma- nibus propriis confirmare prxeepit. Poftea vero idem D venerabilis Guydo Romam veniens, chartulam in qua hoc praeceptum scriptum continebatur, fuper altare beatilsimi Pecti apollolorum principis, pro tcftimoruo confirmationis, imposuic, atque Bcnedidum virum apoltolicum rogavit ex przcepto ftio, quod fuerat a supradidis (laturum confirmarer. Bencdi&us itaque papa non solum rogatione illius illud quod ceteri {latuerant confirmavit, verumeriam propria maledic- tionc cus excommunica vi t, qui donum illius atque precepcum in aliquo violarent, poli obitum vero il- lius gloriosi militis atque Roberci regis Francorum invi&iflimi, Gerardus ejusdem loci decanus Franciam pergens, Henricum regem piiflimum, supra didi Ro- berci filium, rogavit uc hoc prarceptum quod pacer sinin confirmaverat, sua audoricate fimil i modo confirmare £ dignaretur j quod rex gloriolissimiis simul ctim filio suo Philippo lia ruens atque affirmans, precatu prx- didi decani infuper aliud siacuic ut quidquid poftea pro elemofyna vel pro aliqua reverentia ab aliquibus ibi largitum fuerit, eodem modo ut dc ceteris si aliquis inde minuerit ve ! defraudaverit, fimili perna atque excommunicatione sortiretur. Dona vero qux supradidus Guydo ecdestr beaciflimi Genelii in proprium ex prœccpro dedit, haec sunt : scilicet ccdcfia S. Johannis cum villa in qua lita eft quae * Quacctirs * vocatur i dedit etiam sylvjs quæ in circuitu villx ha- bencur, & oinnia pertinentia ad eamdem villam ; deJit quoque omnes inciliones ipfius silvx qux ad prxfcns tunc sasta erant Qc qux deinceps facicndx eflene i 77 ECCLESIÆ CLA causa feminandi ab omnibus qui operari ibi voluiflenc : insupcr dedit aliam ecclefiam fanstx Marii cum villa * Aigue— qux * Aqua-Sp.irfa dicitur, atque omnia qux pcrti- Perce. ncnt aj jpfam villam ; ira ut nullus ex suis austis inde suiflct aliquid poftca accipere. Dedit quoque & campum unum in quo scminari poliunt sextavia odo. Theorardus vero filius ejus in morte fua dedit fyivam Bomatam i Guillclmus qooque fiacer ejus in vita fua dedit duos manius, dc poft mortem suam sylvam maximam qux Botn dicitur, dans pro tcftinxjnio in vita clericis omnia neceflaria in igne & in xdiBeandis domibus : kuninaria quoque in ecdcsia S. Gcncsii per totum anaæm inde fiauM modo pro reftimonio dedit : pascuaria etiam porcis eocum dominicis funili modo in eadem sylva conceflit. S. Benedicti papæ. S. R o b e r t i regis Francorum. S. Henrici regis filii Roberti. S. Philippi rcgiS filii Henrici regis. S. G u i l l e i mi comicis Arvernenfis. S. Stephani epifeopi Arvemensis. S. Roberti comitis. S. G u i d o n i s militis inftauratoris ecclefix fandi Genefii. S. R i du h di s uxoris ejus, al. Richlendis. S. Theobaldi filii ejus. < S. Guiilelmi filii ejus. S. Stephani epifeopi filii ejus. Hanc notitiam quam jam habebamus ex trans- jumpto Grandimontenfi, rursus ex veteri infiramento Thternenfi communicavit nofiro D. Jacobo Boyer venerabilis prapofitus ecclefia collegiate Thicrncnfis in altera charta qua incipit : Totius condicionis humanx reftor… pofi pauca fic habetur : idcirco hunc locum ubi corpus fandi Gene s. i quicscit, cum confilio uxoris meae, Richlendis nomine » filiorumque meorum Stephani epifeopi, Theotardi, atque Guiilelmi
ftatuirnus in canonicali ordine hunc locum inftruftum atque ordinatum tali modo, ut sint duo prelati, scilicet prxpositus & decanus in numero xti. apoftolonun xii. canonici sint electi & fervianc Domino die ac node & ego Stepha- nus Arvernenfis episcopus roboravi multo precatu domni Guiilelmi filii hujus Guidonis. decrevit pofiea canonicorum numerus j viginti fiatuit bulla Clementis data friterbiifecundo Idus Junii, pontificatus anno quarto, hoc efi circa ann. 1314. Nunc supprejsa decani dignitate filus superefi prapofitus cum 14. canonicis capitulantibus & 4. fimi-prabendatis. Collatio beneficiorum ecclefia S. Genefii pertinet ad ejnfiiem capitulum. Fefium fin&i Genefii agitur ii, O&obris. V. Diploma Roberti Arvernorum comitis, quo dat. .qo. solidos redditus annui fratribus Brivatensibus. NOcum sit omnibus &c. Ego Rotbertus comes Arvernorum vocatus Ccnfeo per lingulos annos futuri zvi, quandam refectionem, qux mihi jure hereditario perfolvcbamr, servitoribus bafilicx Celsinienfis monalterii in natale apoftolorum Petri & Pauli, ut omni anno per succedcnrcs generationes ob <n ? i memoriam proviloribus hujus loci reddantur qua- ROMONTENSEM. 78 A draginta solidi die feftiviutis S. Juliani de ecclelia S. Vincendi, qux eft in caftro meo quod dicitur Vetus Brivate, ac quibus refectio ipsa in supradi&o die fando fratribus przpaiecur ; ut dum iufi fratres, hoc a Deo & a mc sibi collato munere saginantur, satiemt’anima mea illo pane angelorum, quo angeli reficiuntur in cœlis : & non solum anima mea, sed etiam anima patiis mei Villelmi, matrisque mcx Vhilippix, nccnon fratrum meorum, id eft Villelmi Sc Poncii. Signum Stephani Arvernensis epifeopi qui prefens fuit, & libi placere dixit, & audoritate episeo- pali firmavit. S. uxoris mcx comitifle Jndit. 5. Poncii de Captol. S. Comarchi. S. Oddonis de Espaledc. S. widonis de Ebagno. Facta eft cana illa anno ab Incarn. Dom. m. t.x. vim. xiiii. Kal. Maii, Sabbato g in Albis, regnante Philippo rege Francorum, picfidentc xathedr.T Arvcmensi Stephano pixpofito ecclefix Anicicnfis. VI. Litteræ seu notitia fundationis Enneejutcenfis ecclesiæ collegiatæ sactæ tempore Alexandri papa II. undecimo Jaculo inclinato ; quas ex archivo Enneziacensi descripsimus. PRescius Deus futurorum & memor fragilitatis humanx 3cc……………….. Guillermus comes Piltavienfis, cum Archimbaldo Borbonensi, cum Aldino, una cum Fulcone suo ne- pote, necnon & filiis eorum Eldino & Guillelmo 8C £ Golferio atque W-Uclmo, cum consilio & laude papx noftri Alexandri & Stephani noftri prxpositi Anicieruis urbis prxfnlis valde Deo amabilis, & cum voluntate auxiliatorum hujus loci. In nomine Dei omnipotentis, sandeque Mariæ Dei-Genitricis, & in honore fandorum martyrum Victoris & Coronx laudamus & eligi- thus libenti animo hunc locum, qui nunc Annaziacus vocatur, in ordine canonicalis regiminis, in quo confutuimus numerum xn. canonicorum qui Deo omnipotenti quotidie laudes reddant, Sc unum decanum nemine Arnaldum qui pro pofle fuo omnia amplificat & nititur adelse quod dicitur, bonis ftudiis intentus, & unum deeirofynarium laudamus nomine Radulfum, in honore fandorum mattynim Victoris & Coronx Dpro animarum noftrarum redemptione &c
Nthil aliud notatu dignum habetur in hae charta juu- dationis. Subdendas putavimus has regis Angi, litteras. H. rex Angi. & dux Norm. & Aquit. & comes An- degav. archiepifcopo Bituric. & epifeopo Clarom. co- mitib. & baronib. jufticiai. & omnibus miniftris & fidelibus suis totius Arvcmic falutem. Sciatis mc con- ceflin’e & prxfenti charta confirmafle ecdesue Ene- ziaci & canonicis ibidem Deo & fandae Marue Sc beatis martyrii). Victori & Coronx fervientib. quic- quid comes Willelm. Pictav. eis dedit & privilegio suo confirmavit, & quicquid eis ab aliis rationabiliter datum eft vel datum ruit Tcfte Frogio epifeopo Sagicnfi. Regni archid. Sap. Rad. de Faia. Ric.de Hum. conftabulario.W ille ! mo dc Curti dapifero. £ Robcrto de Stut. apud Montem-fcrrandum. Dic 14.. Maii celebratur fefium filenne SS. tritioris efr Corona. Ennezac, aut Ainezac, oppidum efi duabus leucis difians a Ricomago. Ecclefia collegiata adhuc confiat xtt. canonicis tjr decano cni eletnoosjnarii officium fuit annexum. 79 I N S T R U VII. b Willelmus de Bassea Arvernorum episcopus donat ecqlesiam S. Pardulfi Celsinianensibus. iT* char— V} Eligio munda & immaculata apud Deum & pa- f trcm ^UCC * v*fuerc PuP*ll°s & viduas in tri- y cxre. bubone eorum : pupilli vero sunt filii Ecclesee qui in tribulatione sunt, cum mala mundi propcer patris hereditatem coguntur tolerare. Ecclesia nempe quasi vidua eft, que, licet cum sponso suo partim regnet in gloria cœleftiS patrie, partim tamen peregrinatur in exilio captivitatis fux. Iliis etiam pupillis Rex omnium regnorum, & eorum matri vidue sponfus & Dominus pro qualitate meritorum disponit ac prepa- rat regnum sempitemum, ipfo eodemque quibusoam £ Zuc.ai. sibi presentibus dicente : Pos eftis qui permanfifiit * S. mecum in temptationibus meis, & ego dispenam vo- bis ficus disposuit mihi pater meus regnum, ut edatit cfr bibatis super mensam meam in regno meo. Hujus scilicet regni regina eft Ecclesia, & ejus Regis amabilis fponla, que non cum pupillis, sed potius cum liberis gaudebit dc caftiflimi fponfi amplexu in eternitate, & accipiet regnandi premia pro exili labore. Hanc videlicet viduam ego Willelmus Arvernorum episcopus, Dalmacii de Baffia filius, non ignorans vifitari & in sua neccflitate confohri, religionem esse mundam & immaculatam, die quadam utilitatis gratia meam peragravi parrochiam, Celsinanias deveni, fratres vifi- tavi, fc ut pro meis delictis Deo fupplicarent obnixius obsecravi, & dc inultis eos exhorcanS, quod id £ michi & omnibus fidelibus deberent, evidentiflimis rationibus demonftravi. Inter que etiam prior loci Sce- phanus, qni jamdudum pro ecclesia S. Pardulfi, que eorum centuriis erat, me interpellaverat, ut eam loco Cellinienlium & ejus habitatoribus concederem, & jure perpetuo habendam darem, omnium precibus rogavit. Quibus auditis annui, & eorum precibus adquicscens, Deo & fandis ejus apoftolis Petro & Paulo, & piefenribus fratribus, & omnibus eorum fuc- celsoribus predtdbtm ecclesiam cum capella sua de Turre concelli, & abfque omnium fuccedentium ca- lumpnia contradidi-, tenenfque S. Benedifti regulam manu propria confirmavi, falvo tamen pontificali jure, & epifeopalis dignitatis regimine. Cujus nempe con- ceflionis ac donationis subcitulatos teftes continet f opus hujus denotationis. S. Willelmi episeopi. S. Ste- phani ejus consanguinei & Celsinienfium prioris. S. Giberti archipresbvteri. S. Mauricii prioris Majcn- eiaci. S. Hugonis prioris Baarti. VIII. Ejusdem episeopi charta pro præfatis monachis. C Unctis mifcricordiæ operibus insiftentibus supeme mifericordia* patere linum, veritatis teftimonio Jfuz/. 5.7. comprobatur, cum dicitur : Beati misericordes, quo- uiarn ipfi mifericordiam consequentur. Cbjus miferi- cordix dulcedinem in tempore ncceflitaris adipifei de- siderans ego willelmus dc Badia, fervorum Dei fer—. vus, Arveme fedis divina permiflione episcopus, memor creberrimarum admonitionum celebrande memo- rie domni Duranni antecefloris scilicet mei, qui me ad hoc agendum, dum adviveret, incitabat, dono Domino Deo, & fandis apoftolis Petro & Paulo, & fratribus in monafterio Celfinienfi degentibus locum dc Vivairols, ecclesiam scilicet quam cdifico & cdifi- care facio, & manfum de villa, & manfum de podio in quo ipsa villa eft fundata. Villam ergo cum campis, hortis, & pratis, & aliis appenditiis, & cum mercato quod ab Ebraldo de Cnalancone data commutatione adquilivi, & cfle solcbatin caftro meo de Ucionio, ego autem, co pacifice adquilito, ipsum apud Vivairols tranftuli, 3c monachis cum ceteris que MENTA 80 > dixi, perpetuo possidendum fine omni calumpnia libe- ralitcr tradidi i cum tanta autem considerauone providens pad eorum, monachos ex his que dixi here- des feci, ut ea que mei juris proprie non erant, fcd ex me mei homines habebant, prius ab eis qui pof- selsores exiltebant pacifice adquirerem, quam eos in- veftirem. Ad hanc autem hclcemofynam radendam an- teceflorum meorum me roboraverunt exempla, qui semper idem monafterium fpeciali devotione dilexe- runt, & magnis polfeflioniDus auxerunt. Omnipotenti igitur Deo, cujus providende idem monafte- rium & iu eo degentes specialiter collatum eft ab illis qui eum xdincaverunt, & sanctis ejus apoftolis, & monachis in eo converfanubus, hec parvitatis noftrz munera offerimus, sperantes iu eum qui juftificat I impios, quod ipse devotionis noftre munera clemen- ter suscipict, & mercedem fandis preparatam & juftis restituet, & animabus progenitorum noftrorum & omnibus confanguinitatc vel amicicia vel comis- sione cure paftoralis ad nos pertinentium quietis æter- lie preftabit gaudia repromifla digne promerentibus ea. Oramus etiam & omecramus, & epifeopali auctoritate fuccelToribus noftris precipimus, ut nelemosy- nam noftram his quibus facta eft cuftodiant, scilicet ut femetipfoS a poffidentium lefione contineant, & ex- trancos lt, quod absit, infeftatores inventi fuerint, potenter coerceant. Defenforibus hujus helemosyne noftre etema bonorum remuneratio, leforibus, nisi penitendo satisfecerint, perpetua malorum proveniat dampnario. Feci autem hanc donationem tempo- . re domni Stephani prioris Celliniensis, cognomento ’Candidi consanguinei mei, in capitulo ejusdem mo- nafterii, domno Hugone abbatiam Cluniacenfem regente, Philippo Franc. rege regnante, in teftimonio Arvernorum procerum, Mauricii scilicet de Monte- Buxerii, Agni de Magno-monte, Bertrandi deCaftro- Nubiacense, Giberti archiprebyteri, & Faramundi nepotis fui, Petri etiam de Monte-Rebelli, & aliorum multorum clericorum & laicorum. Facta eft cartuli ifta seria 111, luna xxvi. Chartul. Celfin. sol. eso. IX. Aimericus Arvernorum episcopus donat Clunia* cenfibus multas ecclesias, ad sedandas > diuturnas discordias. EGo Avmbrxcvs Dei gratta Arvernorum Eetkar- episcopus, notum facio omnibus tam przfenti— t*. cdjin. bus quam futuris graves & diuturnas difcoraiaS, que inter me & abbatem Cluniacenfem domnum petrum, /^/rr ? ac canonicos Claromontenses & monachos propter quasdam ecclesias olim fuerant, taliter Deo auxiliante cxftinftas ftiifle. Nam Claromonti in feftivitate beari Mathxi apoftoli tam nos, quam prxdidhis abbas Pe. & multi priorum Sc fratrum Cluniae, convenientes prefente & laudante toto capitulo noftro, omnes ecclesias illas vel panes ecclesiarum, de qui- bu$ adverfus eos quefti fueramus, eis perpetuo pof- sidendas concedimus i quarum bxc sunt nomina : , ecclefia S. Pardulphi : capella de Turre : ecclesia de ’Plaufiaco : ecclesia de Vivairols, que ad Celsinanias pertinent : ccclefia de Arsolio que ad caftcllum de Montibus pertinet : ccdesu de Oratorio : ecclesia S. Martini, que ad S. Florum pertinent : ecclesia de Laftic que ad voltam pertinet : ccclefia S. Boniri. Preterea ecclesias de quibus tam nos, quam canonici Claromontenses querebantur, videlicet illam de Charmes, illam de Godoniach, illam de S.Dcfide- rio, illam de S. Hilario, eis concedimus, ea con- ditione ut annuatim xxx. sol. sicut etiam ab ance- cessoribus noftris conftirutum fuerat, quinque ifte ccclcfiæ canonicis Claromontenfibus perfolvant. Illam quoque de Vethina, quam fimiliter canonici querebantur, eis concclsimus. Concedimus etiam omnes illa* ecclesias 8 « ECCLESIÆ CLA ecclesias vel panes ecclcfiarum de quibus ipsi adver— l sum nos querebantur > vel se a nobis vel ab ante- cefloribus nostris spoliatos, nos quoque inveftitos cadsabancur, quarum hxc sunt nomina : ecclefia de Sendriaco : tn ecclefia S. Johannis nn. solidi : in ecclefia de Barh quarta pars *. item iu ecclefia de Li- nirols quarta pars : medietas de ecclefia de Olon- liico, que omnia ad Silviniacum pertinent : in eccle- sia vero de Condniaco & in eccl, de Tresail, quas fimilicer Silviniacenfes querebantur, quicquid juris ego vel canonici Claromont. habebant, eis concefli- mus, querimoniis Trinorchienfium monachorum five aliorum quorumlibet exceptis, ut si aliquid in liis duabus se jure habere dixerint, presentibus Silvi— niacensibus fratribus judicio noftro eorum querimo- nie diffiniantur. Ecclefiam insuper de Calidis-aquis, j de qua prior S. Flori *, ecdeuam de peirucha*, cc- clesiam de Crolantia, de quibus prior de Volta *, ecclefiam de Manniaco, de qua prior de Langiaco *, eccl, de Montibus, eccl, de Alta-ripa, de quibus fratres CelCnicnscs querebantur, eis pari modo con- ceffimus. Preter hoc aucein ecclefiam S. Chriftophori & eccl, de Ysarpa, iu quibus fratres Cluniacensi nihil unquam habuerant, neque aliquid requirebant, eis dedimus. Conceflunus quoque indifreren- ter omnia illa de quibus tempore Claromontensis concilii, quod per domnum papam Urbanum fecundam celebratum eft, inveftiti erant. Confirmavimus insuper omnia illa, que dono vel conccflione noftra vel anreccflorum noftrorum aliquando adqui- sicrunr. Super iuee autem omnes illas ecclesias, vel ( partes eccksianun, seu omnia ccclcfiaftica quolibet modo adquifita, de quibus dic vel anno quo haec concordia facta eft, jam dicti fratres Cluniacenses inveftiti erant, ut in perpetua pace poflideant con- cdsunus, laudavimus, & confirmavimus. Adjecimus etiam ut ecclcfiarum in quibus se partem aliquam habuisse aut habere vel dono aut conceflionc Cla- romontenfium cpiscoporum aut inveftitione fupradicti Claromontenfis concilii probare potuerint, reliquas partes ipsarutn ecclcfiarum vel ecdcliarticarum rerum libere ab illis quorum fuerint adquirere, & canonice jufteque poffidere etiam abique epifeopi tunc conceflionc poflint. Ne enim deinceps in petenda ab aliquo fubscqucnriura cpiscoporum hujiisce rei conceffione fatigari debeant, nos benigne eorum ] pad providentes, hoc nunc eis conceflimus. Illarum vero ecclesiarum panes quas se habuisse vel habere nec conceflione alicujus Claromontenfis epifeopi, nec inveftitione jam dicti concilii Claromontensis probare potuerint, habeant quidem & poflideant in die vel anno quo hæc concordia inter nos & ipfos facta eft, quolibet modo inveftiti erant i reliquas tamen partes, etiamsi illorum, quorum fuerint, dono adquirere potuerint, fine epifeopi Claromontensis conceflione sufeipere non prefumant. Aliarum sane ecclesiarum, in quibus penitus nichil habent, decimas, exceptis feudis prcsbytcralibus, ab illis quorum fuerint absque epifeopi conceflionc adquirere eis licebit. Hxc otnnia nos eis, ipsa autem nobis ccclcsiam de S. Lupo cum omnibus ad eam pertinentibus dede- runt. Acta funt hoc anno Incarnationis Dominice M. Ci xxx. i. anno fecundo pontificatus domini papx Innocentii II. regnante rege Francorum Lodo- vico in die feftivitatis S. Mattkri apoftoli, me & omnibus canonicis Claromontensibus, prxdictoque domno Petro abbate Cluniacensi & multis fratrum Cluniacenlium przsendbus & laudantibus, quorum quosdam hic subnotamus. De canonicis, prepoficus Claromontenfis Petrus de Chamalere, decanus Petrus Guidonis. Hildianus decanus de Portu. Rot- gerfas abbas S. Genefii. Petrus Fulcherii archidiaco- nus. Guillelmus archidiaconus. Rodulphus Claro- piontensu archipresbytdr. Giraldus de Plantatis. Wil- lelmus archiprelbyter. Dc monachis autem, domnus Ternus Ik ROMONTENSIS. 81 L Adafelmus prior Cloniacensis, Humbertus prior Cel- finiensis, Stephanus prior S. Flori, Hildinus prior de Volta, Euftachius prior de Rivis, Petrus prior de Amberta, Petrus prior de Boon, Hugo prior de Nigro-stabulo. In omnibus vero supradictis ecclesiis sinodos & paratas epifeepales nobis & succefloribus noftris retinemus, & iu ecclefia de Barhquinquesol. & iu illa de Ferreriis decem. De prafrta S. Lupi Siilemenfit ecclefia n tdnn- ritio de Monte-Bnxerie Celfiniis data habetur aarrano curiosa cum bulla Urbani papa II. frl. cxhx.Chart.Celf. y. Annat. Bcned. tono. fr. p. 336. & 337. X. * Charta extinctionis abbatia S. Marcellini Cantogilensis unitæ Casa-Dei. IN nomine Patris Sc Filii & Spiritussansti, ego Eeoæe- Raimundus quondam Cantojolensu abbas, videns WPse *~ temporibus meis Cancojolense monafterium ad tan— " tam deftructionem perveniffe, ut spoliato fanduario, domnia J. & caltcllificata ccclefra nullus ibi socviens Deo re- periretur, sed receptaculum cflet predonum & homicidarum ; in capitulum Casie-Dei tertia die prius feftum beati Roberti veni, & curam & adminiftra- tionem Cantojolensu abbatiae iu manu A. * Claro— * Aimerh montensis epifeopi cum virgua deposui, & Casie-Dei in prioratum perpetuo poffidendum firma fide, bona 2 voluntate, conrenfu etiam & conceflione Cantoio- lenfium fratrum attribui, ut per fratres Casz-Dei locus ille rcftituercuir, & fervidum Dei redintegraretur. Hoc donum Albericus * primas Aquitanix <au— • Alberibu davit & confirmavit. Hoc A. Claromontenfis episco— orcA, Snt- pus in capitulo Claromontenfi, me volente & ex- petente, cum confenfu omnium canonicorum fecit & confirmavit. Hoc donum Brivatenses canonici, me prefente & expetente, pari confenfu fecerunt & confirmaverunt. Hoc ego R. in praesentia epifeo- porutn Sc abbatum & totius capituli Casie-Dei feci, concedi, & confirmavi, & munimine sigilli car- tun hanc corroboravi anno ab Incarnatione Domini m. c. xxxvii. rege Francorum Ludovico, Romanse Ecclesue papa Innocentio II. + & hoc etiam Cgnum D crucis propria manu subfcripu. Jnnecrolog. parthenenis S. Petri de Cafis notatur ebitut Rairnunde abbatis Cantojolenfis ad diem Janua- rii x/. Alius ejufdem loci abbas nobis occurrit : Obierius abbas Cantojolenfis, m cujus manu Ser- trandus clericus & levita ecclefia S. Juliani Briva- tenfis, monaflerio Cantogilenfi donat ecclefiam S. Satur- nini martyris ibidem fitam ( qua nunc loci parochia efi) fi que in monachum ejufdem cænobii offert, pra- sentibns & subfiribentibns ac firmantibus Dalmatie abbate Brivatenfi, Jofiph prapofito, Hetlore decano, Rodulfi vicecomite qt aliis. Facta affinfione ilia in die Mercurii mense Augnfio, Ludovico Francornm rege regnante. E XI. Littera præpositi & capituli Claromontensis, quibus petierunt confirmationem electionis Roberti in episeopum, SAnctiflimo patri & domino Henrico, Dei gratia Bituricensi archiepifcopo Aquitaniæ primati præpofiuis, G. abbas, & G. decanus & univerfum ccclcsui Claromont. capitulum salutem & devotum obedientix famulatum. Cum ad memoriam reducimus sollicitudinem, curam & diligentiam, qua diseretio vcftra ecclesue Claromontanx speciali filix rcllrse, quotiens opus F 8j I N S T R fuerit, paterna ftuduit provifione consulcre, a solic benignitate nullatenus polsumus desperare : itnmc fiduciam quam de veftra paternitate indcsinentcr habuimus, in prxsentis ncccflitatis articulo fiducialiu retinemus : prxeipue quia nuper receptis vcftræ « dis cretionis litteris, ex bona spe quam ex eis concepimus, de exaudienda petitione noftra indubitatam fiduciam obtinemus. Pro eadem aurem’bona spe nobis prxfti- ta, Deo & vobis qu3$ polsumus gratias exsolven- tes, preces precibus addimus, & unanimiter fnppli- camus, ut eledionem noftram de dilecto consangui- neo vcftro R. Eduensi decano unanimiter & concorditer celebrata dignemini confirmare. Cum enim terminus conftitutus infra quem de petitione veftra majori confilio & promovenda vcftrx bonae spei fiducia prarsticistis aicatur inltare, preces congruo letnpore duximus innovare. Ne igitur ecclefia noftra diutius fluctuaret inter varias hujus caliginoli turbinis cempefates, omnes uno defiderio & communi voto depofcitnus, ut veftra nobis benignitas indulgcat quod rogamus. Novit enim Deus quod juxta refti- monia confcienuarum veftrarum fecundum Deum, infpesto ftatu totius terrz & noftrat ecdelix, non vidimus quod salubrius in alium potuerimus convenire. Spem enim in Deo ponimus, quod per ipfum clestum noftrum & ftatus ecclefiarum qui apua nos miserabiliter, inuno misere jam fere corruerat, in melius erigetur, & optata pacis tranquillitate Arvcr. nia potius. * Hoc autem pro ceno noveritis quod stietur. eidem electo nostro & litteratura sufficir, & maturitatem quam majores anni cxpoftulant, una cum nobilitate generis, credimus convenire ; & ex pluribus’ donis quæ in flore juventutis in eo vidimus, cum incremento virtutum majora bona proventura spera- mus. Expedit autem, sicut jam sigruficavimus, ipsam cleitionem celeriter confirmari, quia mora trahit periculum, & poterunt, quod absu, obftacula provenire, qux non fine magno scandalo & tempora- Jium rerum dispendio pollent communem honorem veftrum, quod nequaquam volumus, impedire. Ne ergo cx mora pollit aliquid in dispendium vel praejudicium Bituricensu ecclesui attentari, fupplica- rionem dcvocæ filiæ Claromontensu ecclefiæ humiliter petimus exaudiri. Uc autem sciatis vota omnium concordaflc in electione przfati R. fubd. in verbo vericatiS afferimus, quod ipfa elestio in capitulo fuic celebriter facta line omni schisinace, conditione, & C murmure, 3c ut indubitatum manear in verbo veritatis & periculo ordinum dicimus quod omnes personx & archidiac. quotquot fuerant in civitate pradentes, huic canonicz electioni interfuerunt & confenfe- nint. Ego W. prxpolitus asscntio & subscribo. W. abbas interfuit Sc consenfic, sed fubscriberc huic decreto non potuit, quia fatim celebrata cledionc in- cvicabiliter tractus, ad regem Anglix properavit. Dominus decanus quia propter argricudinis cautam venire non potuit, vocem stum & volunMrcm domino NT. prxpolico & Bert. de Muroliis archidhcono p ! c- ne commilk & ipfi pro co voluerunt & volunt, & huic decreto siibfcriounc. Ego G. de Cros archi- diaconus interfui &r confentio. Ego Eld. cantor in- terfui, artentio & subscribo. —f Ego Bert. archid. in— _ ccrfui, alsentio & subscribo. —f— Ego Pon. abbas ® S. Gcnefii archidiaconus interfui & volo & subscri- bo. —f— Ego J. de Cervam archid. interfui, volo & subscribo. Ego V. de Rodes archid. volo & subsiri- bo. Ego S. archipresbyter Claromonnnus interfui, volo & subscribo. Ego P. vicarii canonicus & bajulus interfui, & volo & subscribo. —j— Ego ma- giftcr G. canonicus & bajulus volo & subscribo, ile ego Henricus canonicus & archiprelbyter interfui, volo & subscribo, & alii multi. U M E N T A. « 4 ’A Y1T } A 1 » s Littera Roberti Claromontensis episcopi, pro instauratione abbatia Cantoennensis. > RObektUS Dei gratia Clarom. cpiscopus, 1119. venerabilibus in Cnristo fratribus abbatibus, prioribus, & dilectis filiisarchipresbyxcris, capcllanis Sc omnibus Chrifti fidelibus per Arverniam conftiru- tis, ad quos litterz iftæ pervenerint, falocem in eo qui salvat sperantes in se. Quoniam, ut ait apofto- lus, omnes ltabimus ance tribunal Chrifti recepturi 10. prout in corpore gtflrmus sive bonum fuerit, sive malum, oportet nos diem meflionis extremæ miscri- B cordix operibus prxvenirc, ac ærernorum intuitu feminare in cerris, quod reddente Domino cum mul- ciplicato fructu recolligere debeamus in cœlis, firmam spem fiduciamque tenentes, qnoniam qui parce » -C*. feminat parce & metet » & qui feminae in benedic— 9’6’ donibus de benedictionibus & metet vitam aeternam. Cum igitur ad suftentationem fratrum, & ædisiaum domus Chantoeni novellae plantationis perficiendum proprix non suppccanc faculcates, universitatem vcs- tram monemus & exhortamur in Domino, atque in remiflionem vobis injungimus peccatorum, quatenus de bonis a Deo collatis vobis, pias eleemofrnas & grata eis caritatis sublidia erogeris, ut per subven- tionem vcftram ipforum inopis consulatur, &zdifi- cium di&e domus consumetur ; ut vos per hrc & 2 alia bona qux Domino infpirance feceritis, ad aeterna poflitis gaudia pervenire. Nos enim de mifericordia Dei connli, benefactoribus Chantoeni quadraginta dies de pœniccntia sibi digne impolita relaxamus, & omnium fpirinialium bonorum qux fiunc & fient in cc- clelia Clarom. & omnium miflarum quz debentur nobis ab omnibus prelbyteris Arvcrniæ, quorum sin- guli debent nobis annuacim quaniocdecim missas, participes facimus & confortes. Si quam etiam re- miflionem fecerint vicini episcopi seu archiepifcopi, vel abbates, eam firmam & ratam Deo auctore na- bemus. Datum anno Domini millcfimo ducentefano decimo nono, mcnse Januarii. Valeant per quinque annos. XIII. I Litteræ ejusdem Roberti de eodem argumento. RO b r r t u s Dei gratia Clarom. epifeopus, 1 *19* venerabilibus in Christo fratribus abbatibus, prioribus, & dilediS filiis archipresbyteriS, capella- nis & omnibus fidelibus per Arverniam conftiruris, stlucem in eo qui salvat sperantes in fc. Omnipotens Dominus in sui$ operibus promovendis bona noftra imo verius siia requirat *, non ideo quod cis egeat, *F » I ? *pun/ sed ad falurem noftram, ex ipfis bonis quae dives tri- buit, viam multiplicem nobis monftrar. Quia enim in multis noltrum Creatorem offendimus, proponit nobis plura remedia, quibus ejus misericordiam imploremus. Inter opera vero qux divina pieras gratiora recipit, & magis acceptat, nichil eft ei gratius & acceptius, quam ci aedificare domum in terris, cum zdificanti proculdubio praeparetur aeterna manfio non manufacta in cœlis. In ecclcsia enim Dei, sicur in akari lapideo facrificium juge offertur, & pacri filius immolatur •, ira in altaribus cordium offertur Domino sacrificium vivum, pia & muiida devotione fidelium. Jampridem autem vos monuimus ut ad xdificium ecclelurum & domorum de Chancoen vcf- tra$ eJeemofynas & grata subfidia mineretis. Collata vero veftrr pietatis beneficia, quale bonum jam fe- cerint, & quantum opus inde appareat, neminem » qui vidir, credimus ignorare : itant ha hin confide- rarione principii, non tam hominis opus esse appareat > 8j ECCLESIÆ CLA quam divinum. Er cum bona temporalia qneantmul— A tis cafibus deperire, credimus omnes participes illius operis gaudere iu Domino, quod beneficia collata, quantuiacumque fuerint, taliter potuerint collocare. Hic eft enim thesaurus, quem nec xrugo nec tinea demolitur. Hos autem sumptus pii operis attendentes, & sperantes ut qui tam bene dedit incipere, det & perficere, rogamus & exhortamur in Domino, & in remiflionem injungimus peccatorum, ut ad aedificium loci ipfius & aa vitam miniftrorum, qui per gratiam Dei ibidem ferviunt, suftcntandam, vcftras demosynas & pia beneficia transinittatis, & ut mittant vcftras fubditos follicite moneatis. Remiflionem vero quz fit benefactoribus demonftramus i auctoritate nobis a Deo concessa, quadraginta dies de pernitentia digne impolita relaxamus. Nos enim quan— B tum nobis Deo auctore conceditur, omnes qui ele- mosynas & alia beneficia ecdesue & domui de Chantoen dederint aut miserinr, omnium missarum & aliorum officiorum divinorum qux in Clarem. ccclcCa fiunt & fient, & omnium miflarum quæ nobis debentor ab omnibus pielbyteris Arvernis, quorum singuli lingulis annis quatuordccim missas nobis debent, participes facimus & confortes, par- ticipes etiam erunt omnium spiritualium bonorum quz fient in univerfis abbatiis Arvemix & in earum prioratibus, ficut telhntur earum litccræ ac figilla. In ecclefia de Chantoen omnibus horis & miffis dicent illam orationem : Omnipotens sernpiterne Deui qui vivorum &c. Si quam etiam remiflionem fecerint vicini episeopi vel abbates, eam firmam & ra— £ tam Deo austore habemus. Eam igitur amore Jesu Chrifti elemofynam huic operi faciatis, quam ad fa- lutem animarum proficere spereris, & cum gaudio corporum frpiflime propriis oculis corporaliter videatis, & in sterna beatitudinc fructum ex ea centuplum colligatis. Datum anno Verbi * millcfimo du- • Incarnati. centefinjQ vigcfimo nono mense Octobris. In supplemtutum eorum qua de Roberto epifeopo diximus, hoc loco referemus multa excerpta ex tabulario epifiopali ad uos a D. J. Bojer missit. ia*7> Anno 1x07. Robertus episc. renovavit pacem quam fecerat cum G. comite Claromont. 3c Arvernis anno 1101. mense Maii. f Phiuppus rex Francorum epifeopo & ecclelix ■, "*f~ Clarotnont. conceflk fcoda dominiorum dc Monte- qnnTttt. — Maurtni & de Magdunto. Actum Parisius anno Do- mini m. cc. vii. regni xxix— altantibus in palatio, dapifero nullo, Guidone buriculario, Matthæo camelario, Drocone conftabulario. Data vacante cancellaria. EusroRGius deMaenciacoR. epifeopohoma- 11O9— gium-letgitun & fidelitatem juravit pro feudis de Riguae & de Foutiuac. Actum apud Vertaizon anno 1109. mense Junii. Ipfo anno die Jovis poft Aflumpt. B. Mariae frater Johannes Senaldi praeceptor, & conventus domus miliriæ Templi de la Folhofa, presentc & confirmante fratre Giraldo dc Villen magiftro militiæ Templi in Francia & in Arvemia, confitentur j Roberto episc. se debere unum aureum obolum iu qualibet episeopi mutatione. ANNA filia quondam Euftachii concedit eidem epifeopo dominium Maudunii. Anno Ineam, m. cc. xi. iii. idus Augufti Jarcn- tona & Pontius de Chaptoil vir ejus, eorumque liberi Petrus de Fay, Jarento, & Willelmus Jordani pactum sollenne ineunt super caftro de Vertaizocum R. epifeopo & capitulo Claromontensi coram domino B. Aniciensi epifeopo & capitulo ejusdem ecclescc, prefenubus R. Uticensi epifeopo apoftolicx ledis le- gato, & abbatibus Casæ-Dci, Montis-petrofi & Man- siadx, 3c R. magiftro militiæ Templi Mainerii. Tomus II, ROMONTENSIS. 86 Actum in capitulo novo apud Anicium. Confirmata clt carta ista a panibus in dormitorio Anicier.si Idus Augufti, teltibus vocatis B. abbate S. Petri, V. thefaurario, R. abbate Brivatensi, Annando 1313. vicccomice, B. abbate Claromontenli, P. decano, Q. cantore, Po. abbate S. Gcncfii, & pluribus aliis. Et hanc quidem conventionem P. Ebrolienfis, & A. Riomcnfis abbates a summo pontifice delegati confirmarunt anno Dom. m. cc. xm. H £ r v e U s comes Niverncnsis homagium reddit 1117. Roberto andftid m. cc. xvii. Item W. dominus de Baffia m. cc. xvm. iu fefto Epiphanis fidelitatem spondic pro caftris de Badia, de Vivairols, deMar— 1 ai8- tiaco, de Monte-Revelli, dc Riols, de Amberto, pre(entibus G. abbate, P. decano, S. archiprelbytero Claromont. P. abbate S. Genefii, Held. cantore, Hugone Revelli bajulo, magiftro P. officiali, ma. giftro Arnulpho archidiacono Auieliaccnfi, G. de Manfo & aliis canonicis & clericis & militibus quam- plurimis. Ifdem praesul Robertus duos libros perutiles, in 1 a 15. archivo epifeopali eriamnum alservacos, curavit scri- bendos j homagiorum alterum, alterum feudorum & hunc divifum per archipresuyteratus, asino 1119. 1$ edammense Auguftianni feq. 1110. accepit ho— na*, minium pro caltro Montis-acuri a P. caftri hujus domino & ab Archimbaldo domino Borbonii 1111. rm. Huic etiam Anna filia quondam Euftachii donavit Z.111* Maudunii dominium & jufticiam anno Domini nu. awun’ mense Aprili R. Philippo Franc. rege. Quo insuper 1 anno Archimbaldus prxfatus dominus Borbonii, Bea- ’trix domina Montis-lucii, & Mathildis comitilfa Mont- Borbonii, donant eidem quicquid juris habebant iu dicto Maudunii dominio \ & nas donationes confirmavit Simon Bituricensu archipreful mense Maii ejusdem anni. Eod. anno 1111. Guillelmus de Beau- fort donum facit epifeopo. Fidem clientelarem eidem Roberto promifit Dalmatius de Ponte-Gibaldi 1115. Pont- mense Decembri. Anno 1111. Guillelmus comes Cla— GlbauJ’ romont. & R. ejusdem filius obligaverunt Alnacum R. epifeopo. An. 1111. Archimbaldus dominus Borbonii donavit omne jus quod ipsi competebat in caftris Maudunii & Curnonii. An. im. hxc donatio confir- macur ab archiantiftite Biruric. XIV. ) Litteræ Nugonis episeopi Claromontensis quibus reprobat electionem Retri de Laveti decani S. Illidii in abbatem, & tamen eundem ipse abbatem constituit. NOs Hugo Dei gratia Claromontenfis episcopus notum facimus przfentes litteras inspecturis, "deca™ quod cum prior & conventus monafterii S. Illidii S. 1 lUdii. Claromont. nobis electionem quam de venerabili viro P. (Petro) decano fuo fecerant, præsentalsent, confirmari petentes:eandem nos attendentes for- num concilii in electione ipsa minime observatam suisse, ipsam non vicio perfonie electx, si quid fuit in electione peccatum, irritandam ducimus & cas- 1 fandam. C.ctcrum ex officio noftro praedicto monas- terio providentes hac vice, eundem decanum ipfis priori & conventui dedimus pallorem pariter & ab- batem; nolentes ut eis propter hoc iu pofterum aliquod praejudicium generetur. In cujus rei teftimo- nium, prxfentes litteras figillo noftro fecimus robo- rari. Datum Claromonti in craftino dccol lationis S. Johannu anno Dom. m. cc. xxxiv. F ij S7 I N S T R L XV. t Erectionem ecclesiæ S Retri Claromontensis in canonicorum collegium ratam habet Hugo episcopus Claromontanus. NOs Hugo Dei gratia Claromontensis episcopus nomm facimus universis prxfcntibus & futuris, quod cum capitulum noftrum Claromontenfe quan- dam plantationem canonicorum fecularium de novo inftituerit iu ecclefia sancti Petri Claromontensis ad distum capitulum immediate fpe&antem, & cisdem canonicis ecclesiam cum pertinendis contulerit memoratam, falvo tamen censu capitali & eo quem decanus Claromontensis confuevit percipere in ca- dem, nos factum dicti capituli noftri pio affectu pro— 1 fequi cupientes, attendentes quam fanctum & quam meritorium sit vineam Domini Sabahor propagare *, volentes etiam dictorum canonicorum jultis deferre petitionibus, prefatam inftiturionem & collationem prxdictis canonicis factam a capitulo memorato laudamus & approbamus, & etiam authoritate diœcesana sub teftimonio presentium confirmamus, falvis decem libris cerz cenlualibus quas debemus percipere in ec- clefia predidta. In cujus rei teftimonium & firmitatem impofterum obtinendam presentem paginam sigilli noflri munimine fecimus roborari. Datum in ca- pitulo Clarom. an. Dom. m. cc. ilii, mense Aprilis. Ecclefia parechialis efr collegiata S. Petri in urbe et tamnum capitulo Claresnous. subjacet, & decanus ac canonici solitum hactenus prafiant juramentum.’ XVI. Leges huic præseriptæ capitulo, UNiversis proesehtes litteras inspe&uris Guillcl- mus decanus rocumque capitulum ecclesiæ fancti i>*i. Ferri Claromont. salutem in Domino xternam. Noverit univerlitas vcstra quod cum dicta ecclefia fandi Petri ad ecclesiam & capitulum Claromoncanum immediate & pleno jure spectaree, tandem infirmantibus eidem capitulo prsdi&e ecclefix parochianis videlicet clericis & laicis& aliis probis viris, quod multum pofsct proficere, & Dei cultum iu illa ecclefia dilatare, n suftincrent & aflenfum przberent, quod falvo jure suo in eadem 1 ecclefia per illius lociparochianos, clericos scilicet & laicos canonicorum (arcularium ibidem congregatio plantaretur j ipsi devotionem eorum attendentes, considerantes etiam quam fandum & quam meritorium sit vineam Domini propagare, communem utilitatem proprix praferentes, didam ecclesiam fandi Petri ac voluntate & aflenfu venerabilis patris Hu- gonis Dei gratia epifeopi Clarom. nobis dicto decano & aliis udis canonicis contulerunt pleno jure habendam & regendam in perpetuum pacifice & quiete, cum universis percinentiis, redditibus & proventibus quos in przfenci habemus & poflidemus, acquifitis & deinceps acquirendis, excepta decima S. Petri quam modo poffident, retentis etiam sibi in dida ecclefia viginti quinque libris Claromontenlibus cen— I sualibus quas in dicta ecclefia habebant sibi & eccle- six suz in duabus synodis perfolvendis, & decem libris Claromontenlibus quas decanus Claromont. in dicta noftra ecclefia percipit & confuevit percipere cenfualibus, & decem libras cerz quas dominus episcopus Claromont. in dicta ccclcsia percipit cen- suales *, & voluerunt & conceflerunt quod habeamus certum numerum scilicet quindecim canonicorum, computatis canonicis cum decano. Nunc vero in principio voluerunt & permiserunt quod fimus viginti j & antequam aliquid innovetur, reducamur ad praedictum numerum quindecim canonicorum cum aecano. Ad hxc scire volumus quod decanus qui iu difta I M E N T A 88 \ ecclefia S. Petri nunc de novo infticutus eft, & deinceps iu futurum inftirui debet ab ipso capitulo * duarum praebendarum fructus percipiar, quamdiu przsens fuerit j in absentia vero unius tantum : quintam etiam panem vendanim & conceflionum habebit, sed mhil percipiet nisi fuerit przsens iu procedionibus mortuorum, sicut nec ipsi canonici nisi przfentes fuerint, de quibas omnibus supradi&s debet elTe contentus. Ille vero qui pro tempore ab ipso capitulo iu dicta ecclefia noftra instimenir decanus, ipsi capitulo & ecclefix Clarom. fidelitatem jurabit. Canonicus vero de novo inditurus intra octo dies ex quo factus fuerit, & inveftiruram prxbendx adentus fuerit, fidelitatem ccclcfix Claromontensi jurabit, ad eandem ecclefiam personaliter acceden- j do. Praeterea voluerunt & conceflerunt quod ha- beamus plenariam poteftatcm eligendi &inftituendi canonicos in dida ecclefia noftra, cum redadti fuerimus ad certum numerum videlicet quindecim cum decano. Item voluerunt & concesserunt clericis qui de choro Claromont. nunc fuerunt canonici iu prz- dicta ecclefia noftra, quod nihil de beneficiis quæ iu prxfend habent iu ecclefia Claromontensi amittant i in przfata vero ecclefia S. Petri dicetur pro canoni- cis Claromontenlibus, diebus lingulis oratio : Omni- potens sempiterne Dens, miserere famulis tuis, cum anriphona : Domine rex omnipotens, & verticulo, Ofiende nobis Domine, in Vefperis : & alteram in matutinis scilicet : Deus fui caritatis dona, cum anti- phona, Dominator Domine, prout ipsi in ccdesia Claromont. consueverunt decantare > sed pro uno « quoque dictorum canonicorum cum obitum didicerimus, in divinis officiis & orationibus tantum fa- ciemus quantum pro uno de noftri s duxerimus faciendum. In cujus rei teftimonium sigilla noftra apponi fecimus nuic charae. Actum anno Domini x. cc. xxxxxi. mense Julii. XVII. Forma juramenti, quod præsture debent decanus & canonici S. Retri. EGo N. decanus ( vel) canonicus iu ecclefia se- culari & collegiata S. Petri Claromontensis de novo institutus, juro super hxc sancta Dei Evangelia,
? quod amodo sicut antea fidelis ero capitulo & ccdc- uz Claromontensi, Gngulifque canonicis ejufdem ; & quod pro canonicis ecdesue Claromont. dicam & in ecclefia S. Petri przlibata dicere faciam fingulis diebus in vefperis anciphonam, Domine Rex omni- potens efic. cum verticulo, Ofiende nobis Domine efre. & orationem, Omnipotens sempiterne Deus miserere famulis tuis &c. & in matutinis anciphonam, Dominator Domine &c. cum oratione, Deus qui cari- tatis dona &c. prout & quemadmodum in dicta ec- clefia Claromontensi eft decantari conflictum. Et quod pro unoquoque dictorum canonicorum Claromont. cum obitum didicero, in ccclesia S. Petri su- Jiradi&a in divinis officiis & orationibus tantum fieri aciam quantum pro uno de concanonicis ecclesiæ :S. Petri przdictz duxerit idem S. Petri capitulum faciendum. Et demum otnnia alia deveria dictis ca- Jsitulo & ecclefix Claromont. per capitulum Sc eccle- iani S. Petri debita persolvi faciam, & in contrarium non veniam directe vel indirecte, publice vel occulte. Sic Deus me adjuvet & hzc sancta Dei Evangelia. 89 ECCLESIÆ C L i Addenda ad historiam Httgonis de Turre episci ex archiv. eptseopatus. HU o o episcopus Claromont. & Guillelmus decanus Aniciensu compromiflum faciunt cum domino de Mercorio fuper quibufdam querelis in dominum de Montelauro m. cc. xxx. Permutavit cum Euftachio domino Montis-Buicrii locum de Locoya pro Yssandolangis anno m. cc. xxxviii. mense Januarii. Accepit hominium Ademari comptoris an 1239. An. 1140. relidebat in curia domini papz. Ei praestat homagium Robertus d*Apchon comes Claromont. Guillelmi quondam filii delphini filius, pro caftro Camaleriæ cum pertinendis suis, videlicet * Monrunho, Alberia, Chanonac, Pairinac, & RoinnoJf1" Ounc » salvo feodo abbaus Mauziacenfis. Item pro Ansere, * caltro Pontis-Gibaldi, pro fortalitio de Chamboat, Chanonac, pro caftro de Champeils &c. Actum apud Clarom. Q^£nac’in craftino odabarum B. Martini hyemalis anno pJn™C’Domini m. cc. xl. mense Novemb. Par exhibuit Gihaud. homagium dicto Hugoni epifcopo die Manis poft chamboat, octabas S. Martini nyemal. ejufd. anni Eblo vice- Champcils. comcs Ventodorensis pro caftris de Challus, de Mauriaco, de Tellide, deMiramont, de Montdar, de Belclar &c. Ei quoque Robertus comes Clarom. pro 1500. libr. Clarom. monetx oppignorat caftrum. 114.1. de Monterugnon cum pertinendis suis quzsontiue: Omme, Belmont, Rotnagnac, Parignac, Seyrac, Parseyrac, Alberia, Chanonac, Monrodeis &c. Actum Clarom. die Jovis ante feftum S. Benedicti 1 m. cc. xl. 1. XVIII. Vidimus litterarum S Ludovici pro Piperaco, datum a Widone Claromontensi epifcopo. NOs Fr. Guido Dei gratia Arvernorum minifter humilis, notum facimus has litteras infpesturis, quod nos vidimus & diligenter inspeximus litteras domini regis Franciz non corruptas, non cancellatas, non in aliqua pane sui vitiatas; & sigillo sano & integro didi domini regis sigilhtas, quarum tenor talis eft : LudovicUs Dei gratia Francorum rex, dilecto suo & fideli Amalrico aEfcorillas salutem & dilectionem. Mandamus vobis quatenus terram illam 3uam Petrus Guarinus miles defunctus, ob reme- ium animz suz contulit & concedit in perpetuam heleemofynam, ut dicitur, ecdesue B. Mariæ Pipe- racenfi, de ordine S. Auguftini, quz terra eft de feudo noftro, eidem eccleiue tenere permittatis, us- quead decem libras Turonenfcs debitales. Nos enim terram illam pietatis intuitu dictx ccdesix concefli- mus in perpetuum poffidendam. Datum apud S. Germanum in Laya anno Domini m. cc. xxx> viii. mense Augulh*. In cujus rei teftimonium pnefens tranlTutnptum sigilli noftri munimine duximus ro- borandurti. Datum ap6d Claromont. anno x. cc. L. tertio mense Januarii. Infra appcnstun sigillnin exhibet epistopnm in pon- tificalibus ornamentis, circa <jnod legitnr : S. Fratris Guidonis Arvernorum episcopi. XIX. Excerpta ex tabul. episeopali de Cuidone a Turre Claromontensi epific. * 1J •* U1 d o episcopus compolirionem fecit cum R. vJ Arvernix comice fuper guerra inter ipsos facta rariorte caftri Maudunii, arbitratore Nicolao dc Melcta milite, ballivo Arvernis m. cc. l. IROMONTENSIS 90 fc £xcepir apud Malhiacum caftrum clientelam M. « *5 « . comitiflx Arverniæ, Sabb. poli felium Purificatio* nis m. cc. li. Frater Guido episc. Clarom. donat abbati & mo—’a 5 3- naftcrio de Maurtio ecclesias S. Stephani & S. Sentini. Astutn apud Taulhac anno Domini m. cc. liii. die Sabbati ante Nativitatem B. Mariæ. Teftes sunt Vi- vianus Rutenensis episcopus, Guillelmus de Seba- saco decanus Claromont. Ademarus Del Cros Au- reliacensis, (procul dubio Guidonis succeflor)Ade— fa 6. manis prxpofitus Montis-Salvi &c. Anno xepi. ceflit La Cha- monacnis Casie-Dei jus patronatus Capellæ-Agnonis prile- &ecclcsueS. Johannis de las Oleyras titulo permuta— Agj>°n £ donis pro decimis S. Aventini. Eodem anno ei prats— ostcres. tat homagium Odo filius ducis Burgundix comes Etiam** » BNiverncnfis & dominus Borboniensis. teoscil * Emit optimus prxiul quartam partem vigeriz ne- moris de Bortio pretio 47. librar. Claromont. 1158. Cafa-Dti. mense Novemb. przsentibus Hugone S. lllidil &c 1*58. ▼. S. Andrex abbatibus. Eo sedente ac promovente fundatur capitulum de Crcft anno m. cc. lix. in fello converfionis S. Pauli. 1 a 5 9* Anno fequend scilicet die Mercurii poft feftum S. udo. Fidis, Aldina priorissa & conventus Curcz-petrz Courpiere. ipfi exhibent obfequium. Quzdam permutavit Guido cum Veziano arch i diacono Cuticnsi in ecclesn Claromont. 1164. mense’1 *+• Februarii. Ei plures dedit decimas capitulum Cor- nonii m. cc. ixxii. eique Robcmis primogenitus 1172. comitis Flandrix, comcs Nivcmensis reddidit ho- minium m. cc. lxxiii. quo etiam anno pius antiftes « */)< aflensum prxbuit erectioni capellx infirmarix lcpro- sorum apud Sancium-Florum refervando sibi ac suc- cesseribus suis infticutionem prioris & duas cerx li- brasab eodem annuaum sibi reddendas ratione dominii & jurifdictionis. Frater Guillelmus prior domus B. Mariæ de Car- melis Claromont. & devotus Deo ejusdem locicon—, a75- ventus Guidoni clientelam pro disto conventu profitentur. Actum in capitulo in feliu B. Juliani anno M. cc. txx. quinto. Ei quoque homagium reddit Euftachius dominus de Monte-Biixerio 1176. necnon Robertus primogenitus comitis Flandrix, comes Nivern. cjufque uxor Yolendis comitissa 1178. Item Johanna comitissa Forensis tutrix liberorum & here- dum illuftris viri Guidonis quondam comitis Foren- D sis mariti sui, homagium prxftitit pro feudis caftro rum de Maymonc, de Voloure, de Malbec, & fortalicii de b Barga. Datum Thierni die Veneris 1379. poft Vincula S. Petri m. cc. lxxix. quo etiam anno die Veneris poft feftum B. Luciæ frater Gaufridus prior tocusque S. Flori conventus Guidoni recognof- cunt tres libras cerae reddendas pro infirmaria S. Flori & capella ejusdem. Anno sequenri decanus ia8o. Mauriacensis confitetur sc debere epifcopo Clarom. prima vico enande vadit episcopus Alanriacnm dnas perdriccs vel fix denariot, pro medietate mansi d*Anglars. Capitulum B. Mariæ Portuensu ceflit epifcopo 1263. Guidoni & succcfloribus ejus collationem decanatus p ipfius capituli ann. Guido conccfljt privilegia urbi Billomensi 1169. tl(9, A Mauricio de Fontanges domicello mansos de 1377. Tholofa ficos in parochia S. Boniti archipreibyteranu Mauriacensis 1171. * ov.Acctfit. Accepit hominia Stephani Rafini militis 1157. Petri d’Apcher militis : 115 7- Bernardi de Marlat domicelli : s a d a. Matildiscomicissie Nivemensu : ia<<. Roberti delphini comicis Claromont. pro caftris, a 5 de Campcllis, de pofice-Gibaldi, de Plausae, de Ca— ne s. maleriis &c. G. episcopus plura acquirit ab Hugone de Roma- gnac domicello in pagis de Mazays it de Chambaæ M. CC. IiXYI. F ii) 9i I N S T R l i > 67. Nobilis vir Guillelmus comptor dominus de i Apchonio recognoscit epifeopo caftra d’Apchon & de Vaulmicrcs cum pertinendis quas habet m parochiis S. Hippolithi, Riomi in Montanis, S. Vincentii &c. qux omnia cognovit efle reddibilia de die & nocti M. CC. LXVII. n8x E* redduat hornae, dominus Boso de Miromonte + miles 1184. Radulpnus de Pleaux & Guillelmus de 1*87. la Garde 1187. Hugo de Fontangiis domiccllus & 117 « ’Agnes ejus uxor 1178. Rigaldusde Fontangiis 1170. 1*69 ! Johannes de Turre 1169. Hugo de Fontangiis & Stephanus de S. Chriftophoro domicelli* 1169. I z7 f. Albertus de Longavelia domiccllus 1175. (< Falco de Monte-claro 1191. 1158. Radulphus comes Gcbennensis, Albertus dominus de Turre & Guillelmus dominus de Baffia fecerunt j amicabilem compofitionem controvcrstr inter Guido » nem episc. & Robcrtum comitem Arvemue obortz *, quam confirmarunt archiepifcopus Bicur. episeopi Lemovicenfis, Anicienfis, & Mimatensis m. cc. lviii. Gu. episcopus Clarom. & prior de Cunlhaco, ( Cunliac) permutant ecclesias de Turluron & de Mezarac m. cc. lix. Cunlhacum prioratus eft in Ar- vernia pendens a raonasterio S. Michaclis de Clusa. XX. Excerpta ex tabul. episci de Ademaro epifiopo Claromont. « * S S A DimarUS fidem dientelarem Regi juravit n8& < .XX Quia dominus Adbmarus eledtus Claromon- tensis a capitulo suerat electus, haud fignificata Regi vacatione sedis, ideo ipse Adcmarus & capitulum Clarom. gagiævernnt emendam mille librarum ins- cance Rege anno 1186. ex lineris Philippi regis qui- bus tenetur ipsum capitulum nunciarc Regi vacationem quando occurrit iu ecclesia Claromont. 1*89. 1189. anno excommunicares fuit dominus epifeo- pus Claromont. ob non solutionem fummæ ^000. librar. banquaris debita, ex litteris pontificiis in quibus ftaiunim refertur quod episeopi debeant sol- vere debita praedeceflorum suorUm. <287. Ademaro Arvernorum epifeopo homagium— ligitiiu reddit Hugo dominus Montis-Maurini domicellus pro caftro Montis-Maurini, aliisque feudis dic Ve— ; neris poft felium S. Bamabz apoftoli m. cc. lxxxvii. Idem præftat junctis inanibus & oris osculo Fr. Bertrandus prior de Calmellis ordinis Coronz, præ- 1188. sentibus Ægidio prxposico aliisque canonicis Claro- mont. anno Ineam, m. c c. l x x x v i i x. Indist. 1. Nicolai papz IV. anno primo, die vero Julii tertia. 1189. j^uc referenda excommunicatio Ademari. 1391. Anno 1191. absolvitur ab irregularirate quam incurrerat eoquod celebrasset excommunicationis vin- II’’culo innodatus 1191. emit domum pro se suifque succeflbribus parifiis in vico Cytharx prope SS. Cos- 1393* mam fc Datnianum. 1x93. menseFebruarii excepit homagium Robcrri filii regis Francix comitis 1 > 9 j.• Claromont. ac Bellovacensis, necnon domini Bor- boniensis, & xii. Kalend. Jujii Humberti delphini Viennenfis, comitis Albonii, domini de Turre. 1194. adfuit concilio Aureliacensi cum epifeopis comprovincialibus, qui decimas beneficiorum pro- vinciz Bicuricens. concclscrunt Regi. « 19 +•’Philippus pulcher Franc. rex mandat epifeopis Claromontenu, Lemovicenfi &c. nt habeant sttbdiiot sitot in armit paratoj pro regni deffenfione 1194. • » 25— Idem rex mandat anno 1195. reddi epifeopo Claromont. claves portarum urbis, tigillum, cartas, armaturas, privilegia *, & nvuiurnlevat a inuris, tui- ribus, & fossatis didz villx. Idem rex ratam habuit acquifirioncm villx de Maschalle quam fecit Ademarus episcopus titulo permutationis a Petro ta^s Flotte milite domino de Revello an. quo anno J M E N T A 92 i prxfatus episcopus recepit hominium Raimundi de Monte-alto domicelli domini caftri de Tulero pro didi caftri fortalitio, & anno sequenri xn. cal. Julii homagium Ademari comptoris domini de Ap— 1197 » chonio. Iplo anno 1197. episcopus accepit litteras a Rege quibus approbantur decinve a papa clero in- distz. Ph. rex Franc.concedit Arvernorumepifeopo »
» 95. quod fidelitatem ipfius episeopi, temporalia live regalia civitatis ipfius & dioceus extra manum regiam non ponat m. cc. xcv. Anno m. cc. lxxxvii. caftrum de Apchonio l3g7 fuit redditum cum clavibus gentibus D. episeopi Claromont. die Lunx poli feftum B. Martini nycma- lis, & vexillum dicti domini episeopi in quadam lancea fuit impositum super turrim caftri, & omnes I gentes dicti domini de Apchonio exierunt dictum caftnim ; & die Mercurii vexillum dicti D. episeopi iu Apchonio per preconem fuit preconilamm, Clermont, Clermont, Clermont j & die Jovis fe- quenti fuit redditum dictum caftrum gentibus domini de Apchonio. Anno 1197. Ademarius comptor de Apchonio recognovit seudum dicti caftri in qualibet mutatione episeopi vel vassalli. Falco de Monrdar homagium exhibet Ademaro pro 11 !’■ pago de Jakyrac. 1191. XXI. Excerpta ex tabul. episcopali ad Aubertum Aycelin epifcopum pertinentia. EXcepit homagium Stephani de Alzonio militis 1307. anno m. ccc. vn. quo anno rex Franc. emic Caftnim — Revelli quod hodie pertinet ad d*Eftrin Ravc>* roarchionem du Terrail & inter omnia Arvernix caftra praecellit. Anno 1308. Albertus episcopus recepit hominia * Ludo vici comitis Nivernensis, apud Conam j Petri Dalmas militis, Geraldi Calcati parietarii regis Francis, & Bcrnardi domini de Turre pro caftris dc Sevena, de Rinhac &c. die Dom. in vigilia sancti Johannis Bapc. m. ccc. viii. Hoc item anno mandatum accepit a Philippo Francorum rege, quo przcipitur prxlatis provinciae Bituricen- su, qui non interfuerunt cuidam conventui quem fe- □ cerat Rex super facto Tcmplariorum, quod solvanc expensas praelatorum, qui adfuerunt. Infequente an. i ; o9. Arbertus episcopus cum aliis a Clemente V. delegatis, fecit informationem contra magiftrum Œorem & alios fratres militix Templi, qui » Chrifto, adverfantes in scelus apossejia. nefandum, deteltabile idolatrix vitium, exsecrabile facinus Sodomorum, & in varias hxrefes lapfi erant. An 1310. Indidi. 9. Arbertus clientelam excepit Helix ( (# vicecomitis de Ventador & Guidonis de Miromonte’3 * * domicelli, nec-non cum Euftachio de Monte-Buxerio milite compofuit pro limitibus Curtœ-Petrx aliarum- que villarum Claromontenfis ccclefia cum caftris de Monte-Buxerio, de BolTonella, de Montilis, & de AlbulTone. Datum die Marti$ poft octabas fefti Pen- E thecoftes m. ccc. x. presentibus Roberto delphino Arvernix, Amblardo de Perrofa & aliis militibus &c. & religioso viro fratre Hugone de Monte-Buxerio. Anno ihi. Indict. x. die Veneris ante feftum S. 1 p r « Luciz, Robertus comes Arvernix & Boloniæ, horna, gium przftat Arberto epifeopo, pn Lejua qnam levat in Claromonte, pro conforte sua Beacrice de Monte-Gafconis, prefentib. Roberto filio dicti comitis, Guillelmo comptor domino de Apchonio, Petro de Caslucio, Stephano Chauziri abbate, Hugone dc Chalancon cantore, Raynardo de Meliaco abbate S. Genefii, Ægidio Aycelini milite domino Monris-acuti &c. Albertus episcopus mutuatur xii. xx. marcas argenti a capitulo Claromont. ad emendam domum, 91 ECCLESIÆ CL. nuncupatam palatium Claromontenju anno m. ccc.xii. / Excepit homagium Johannis de Bolonia comicis i) > J— Montis-fortis 1315. Obtinuit epifc. Clarom. a Lud. Franc. R. privilegium ne sircularcs perturbent jurisdidhonem ecclesialticani, neque temporalitatem ipfius epifeopi in manu regia ponant, nisi de expreflo Regis aHensu &c. m. ccc. xv. A Johanne papa XX. recepit bullam contra Paftortllos 1310 1310. Excepit hominia Peni de Tornamira 1311. & Aymerici de Tornamira, domicellorum 1316. Item Hugonis delphini pro caftris de Compellis & Camalerix. Isdem pnesul Albcrtus curavit fieri terraria Verta- fionis & Maschalc ijn. Comonii & Laudx 1314. accepit homagia Dalmatii de Cebasac domicelli, , 0 _ Roberti de Monte-Rugoso seu de Afont-Rogusn, ] nccnon Girardi de Vermanps militis. Dalmatii d’Aunac militis & Gaufredi de Urseto 1108. domicelli* ’Guidonisde Murato domini Verinarum. « jio. Johannis de Bolonia comicis Montis-fortis pro 13 11. caftris de Nebozac, de Montiedoa &c. Petri de Valelhes ijij. 1315— peni jg Montc-acuto 1308. GuillelmideBronafiol » 108. 3 * Bemardi Dalmatii domini caftri Albcriz 1315. 131 5 • Valeriz Beliotc relictae Hugonis de Monte-Rugoso, dominx de Dompme pro decimaria de Dompmc & 1310. pro domo sita iu parochia $. Caflii 1310. Stephani ijH. de Vernet 1)ij. XXII. < Excerpta ex tabulario episeopatus, de Arneddo de Comminge episeopo. 1 ja8. Q Aeramentum fidelitatis dicit Philippo regi Franc. O eique rex dedit unum suum servientem armorum pro speciali guardiatore an. m. ccc. xxviii. Anno sequenti excepit homag. nobilis viri Stc- phani de Lartie clerici. An. 1330. transegit cum D. ,., 9. Montis-acuti pro domo dicta palatio, aliisve qux fuerant domini de Alberia, & cum Hugone de Rocha 1330. domino Caftri-novi pro auibufdam limitibus. 1550. Eod. anno die Veneris poft feftum AlTumptionis B. M. recepit ab Hugone domicello domino Pctrosæ homagium manus k oris pro tenemento de Layat & aliis. 1331. excepit hominia Pontii de Chalancon forisdecani Brivatensis, & Berrrandi de Rupeforti domini de Auroxa militis pro caftro & caftellania de Moissac, necnon pro decima de Salhans qnx sunt in archipresoyteratu S. Flori. Hoc item anno lignifi- cavit Rex epifeopo Clarom. cum eo velle se loqui ad certum aiem juper pajsagio ultramarino. Arnaldus Arvernorum epifc. compofitioncm fecrt cum abbate & monachis de Maurtio die Sabb. poft feftum translationis B. Nycholai m. ccc. xxx. u. Ad eum direxit litteras Johannes papa xxn. super indictione decimae ; quibus rex Francorum inftituitur generalis rector cir capitancus passegii exercitus Chris- nani m. ccc. xxxm. Ad eundem tanquam decanum fuffraganeonim provinciae Bituricenlis ex spe- ciali sedis Claromont. privilegio, scripfic eodem anno 1333. Fulco Bituric. archiprarfiil fuper negotio pajsagii ad terram junctam. Ei quoque hoc anno hominium exhibuit Amedeus cTApchon pro caftro de Apchonio. Anno 1^4. recepit alias litteras a praefato Fulconede eodem passegio. Exeat & in archivo Claromont. epiftola vica- » 3J5* riorum ecclefix Rutenenlis afferentium se recepiffe litteras epifeopi Claromontenfis, ut fierent orationes & suffragia m ecclefia pro profpericate Benedicti papz XII. anno 1335. ( vacabant, ut opinor, tunc temporis fedes Bituricenlis & Rucenensis, & Amal- dus forsuan ad vicarios hujuscc ultima sedis scripsu A. R O MONTENSI S. 94 L tanquam decanus provinc. Biuiric.) Anno 1335. Arnaldus Rotgerii fidelitatis sacramen* tum excepit ab abbatissa de Casis pro monasterio & villa de Casis s pro caftro & villa S* Arcontii, pro ecdeGa de Salgues &c. & a preceptore domus S. Antonii de Neboziaco pro manso de Chancellade &c. 1JJJ. Obtinuit litteras Bhilippi regis contra receptorem Arvcmiat, qui pretextu resulia nitebatur levare certas decimas & quaedam alia juraepiscopaliaij j », Exllar iu archivo epifeepi Cutrom. liber homagio- rum Amaldo epifc. exnibitonun. Accepit homagia ab Agnete de Chamboat domi- cella in4. j Ab Hugone de Rupe domino de Motha 1333- A Guilklmo de Mazays domicello 1331. A Johanne de S. Marullo domicello ijjj. A petro de Rupe-Dagulsi (Rochodagoux) 1330, A Petro de Fontangiis 1332. A Raymundo dTlcoralha domino dt Rouflillo » 33 Ab Aymerico de Fontangiis 1331. A Raymundo d’Albaret ijjx. XXIII. Excerpta quæ ad Raimundum de Pratis pertinent. CEcutuseft Philippum regem quibufdam inprxliisj ■* Oqoade caula mandat Rex an. 1358. ballivo Arver- nic quod fupersedeat ab omnibus causis ipfias epifc. 1358. Anno sequenti citatus suk ad inftantiam capituli cathedralis, quia vendiderat campanile ecdesue ca » diedrali contiguum, & campanas in eo exiftences. 15 3 ? • Bod. an. scilicet 1359. die vni. Junii pactum fc- cit Raymundus cum Philippo de Burgundia comice Bolonix & Arverniz. Dacum in prioratu de Rivis, vni. Junii compofuit & cum siarre Odone de Monte<acuto sanctae domus Hofpitalis S. Johannis Hierofolymitani de Gurta-serra iu prioratu Arverni* praeceptore. Datum Avinionevii. die mensis Decemb. 1339. Indist. vii. Benedicti xii. anno quinto. XXIV. Excerpta de Stephano Alberri. U Nivit ecclefiam B. Marix de Prada decanatui Billomiensu collegiate fer. 2. poft Epiphaniam 1340. Juramentum pro privilegiorum capituli & urbis 1J 4 0. conservatione dixit decano & canonicis Billomensi- bus, dum follenniter Billomium ingreditur 1341. 3uo item anno Johannes comes Claromontensis & elphinus Arvemiz, &c Beraldus delphinus dominus 134,. de Mercorio dicti comitis filius homagium-ligium exhibent Stephano epifeopo pro caftris ac terris de Champellis, de Ponte-Gibaldi, de Monte-Rcnho, de Camaleriis, de Monte-acuco, de Alberia, de Chanonato, de Bellomonte, calend. Febr. 1341. E Eod. 1541. Stephaniis accepit hominia domini de Merdonia, Berrrandi de Rupe, Hugonis de Bohano, Geranii de las Froteras miliram 1341. Guillelmi deNazcriis militis, Raimundi d’£seoralha 1341. qt I N S T R U A XXV. Excerpta ex archivis episcop. de Retro Andeeæ ejujeopo. Hic suerat cuftos tigillorum Regis, ex litteris Philippi Franc. regis an. m. ccc. xl. fecundo, quibus mandat & vult Petrum Claromont-. episco- 5um nichil debere de juribus regii sigilli, quod ejus- em fuerit cuftos ; & concedit ut impofterum ipsius litterae gratis expediantur. Creavit Petrus vicarios generales fratrem Johannem de fando Cirico priorem de Pessaco, magiftros Johannem Hieremix Laudunenfem, & Robercum de Lugduno Cenoma- nensem, canonicos, dctnm Avinione in demo babi— £ tationii noftra e. Ollobr. 1341. quo anno die 11. Novemb. Indist. xi. Clementis papz VI-anno primo fecit cransastionem cum capitufo Clarom. præsent. Stephano de Chalancon priore de Capris-pinis ordinis S. Benedicti & aliis. Anno fcquenti pariter compo- suic pro urbis jurisdictione cum Petro duce Borbonii, comite Clarom. & Marchix, Francix camerario die , 5’ Mrii 1343. quo etiam anno accepit hominium Guillelmi de Tomamira, 3c an. 1344. die x. Julii homag. G. abbatis Piperacensis. Item Chatardi de Monte-Rugoso domicelli domini Dommz homag. pro hospitio de Turre die Lunz poft feftum AiTumpt. * 3 ♦ 5 • 1 j 4 $. Ad eum refcripsit Clemens papa VI. vi. Id. Febr. ejusd. anni, Archimbaldus de Borbonio ei reddifhomagiam 1346. quo anno Philippus Franc. rex mandat reparari villas & castra Arvernix ob in- cursus Anglorum in Franciam. Godefridus de Mont- morin hominium praedat P. epifcopo pro feodis de Billomio & de Monre-acuto xi. Maii 1346. , 344. Guillelmus de Mont-vallat petro epifcopo cliente- lam dicit pro pago d’Andelat in diœceu S. Flori die Jovis poft felium S. Matthaei m. ccc. xl. iv. Item Ameaeus de Bonnabaud miles 1343. Guillelmus de Montdar 1344. XXVI. Excerpta de Retro de Agrisolio epifcopo. ACcepic homagia Johannx de Burgundia co—. mirilsie Bolontx & Arvernix 1347. Johannis 1 134-8. Mont-morin 1348. Begonis vicecomitis de Murato, apud Muratum die Vener. poft feft. cathed. S. Petri 134.9. M. ccg.xx.ix. & G. abbatis Pipcraccnf. 1551. quo anno Petrus dominus cTApchon pro caftro d’Apchon hominium jurat Guillclmo de Ulmo licentiaco iri decretis, vicario generali in spiritualib. & temporal. petri Clarom. episc. die Manii ante feftum SS. Petri & Pauli m. ccc. m. 135*. Marguarita de Gauliaco uxor nobilis Guiberti de Marfenaco domicelli fidem spondet Petro episc. die Sabb. ante festum Pcnthccoftes m. ccc. liv. Tranflatus fuit Petrus ab episcopatu Claromontensi ad ecclefiam Uucensem pontificio diplomate Inno- centii papz VI. Avinione dato vi. Idus Febr. pone, anno v. £ ’J + 3— Petrus HI. episcopus litteras regias obtinuit contra Riomenses qui clericum apud Claromontum larvati apprehenderant : & in carceribus Riomi captivum detinebant > 134). Alias item regias litteras 1349. & 1354. quibus * 3 exempti fuere clerici Clarom. discefis a fubfidiis pro guerra impolitis. Ballivus Montisferrandi mandat vicariis episcopi, ut civitatem Claromont. defendant contra holles Reghijjj. 1351. Petrus episcopus excepit homagia Johannis de Bo- lonia comitis & Guillelmi de Banson militis 1352. Ainblardi de Casiucio 1353. Stephani dc Chambo 1^51. MENTA 0 Rigaldi de Turre 1351. Aftorgii de Vallous 1351. Rigaldi de Fontangiis 1351. Guillelmi de Bonnebaud pro temporalitate cure S. Amandi 1350. XXVII. Excerpta ex archivo apiseopali pro dehanne de Mello epifcopo. JOhannis ex Cabilonensicathedra ad Claromont. transfertur bulla Innocentii papx VI. datit f3 57- Avinione vi. Idus Febr. pontificatus anno quinto. Excepit hominium Geraldi ae Muraro domini Villae- novae militis 7357. Johannx reginz Franc. comitissit Arvernix pro comitatu Arvernix 1358. 8 Anno i)6o. accepit litteras Johannis Franc.regis, quibus Rex mandat & rogat clerum ucfibi subveniat in quadam magna summa argenti quam debebar pro redemptione sua. Item litteras archiepiscopi Bituric. fuper pecuniis dccimæ collectae pro redemptione Regis & anno 1364. rcscriptum Urbani papz VI. de decima’3 ^4* impolita per summum pontificem pro didi Regis redemptione & de redemptione pecuniarum in aidccefi Claromont. pro ea colledanim. Obtinuit Johann. episcopus a Carolo R. Franc. 1 3 e 1. salvam-gardum anno i$6$. Compofitionem habuit’3*5* cum Arvernix comite pro menfuris bladi & falis 1* villz Claromontensu m. ccc. lxviix. Eodem anno accepit homag. Guidonis domini de Salerno, & fratris Hugonis abbatis Piperacensu die 4. Januarii. . Item Berengarii de Castro-novo domini de Meleto 1369. & Aldini de Caftro-novo militis domini de las 13*9* Groleyras 1371. *j81. Item 1358. petri de Cros militis. Henrici d*Efcorailles 13S9. Dominae Blanchz Monris-acuti pro caftro & caftel- lania dc Malo-introitu * 3358. eod. an. Petri dc Roseriis : * Malintnt Rigaldi de Fontangiis militis 1368. XXVIII. Littera Johannis Francorum regis prohibentis nonnullas exactiones episeoporum pro fuo jucundo adventu, JOttANNis Dei gratia Francorum rex baillivo Auvergniæ vel ejus locumtenenti, salurem » Referente in curia noftra procuratore noftro, quod dilectus & fidelis nofter episcopus Claromonten ; praetextu redibenciarum quas in jocundo adventu luo a clericis conjugatis & non conjugatis in sua diocasi Clarom. exigere confuevit, & sui prædeccf- sores confuevecunt hactenus levare, & dicebant ipse episcopus, seu ejus ofliciarii, vel officialis, fenten- tias excommunicationis & interdidi live cefliis, alias compulliones in villa noltra Montis-ferrandi, & contra habitantes in eadem protulerunt, ac etiam promulgarunt, licet alicui non liceat in domanio noftro apponere aliquod interdictum sive cefliim, nec etiam aliqui de habitatoribus prxdictis aliquam > redibentiam ex causa przdicta perfolvunc, prout fertur, in noftri &jurisdidionisnostrzcontemptum, didorumque habitatorum damnum & præjuJicium, si su iu : quo circa vobisprxeipiendummandamus* 3uarenus, fi vocatis vocandis conftiterit ita efle, ictum epifeopum & ejus vicarium & officialem ad deliftendum de interdiAo sive ce (Tu prxdidiS viis 8C juris remediis celeriter compellatis. Si vero didi episcopus seu vicarius & officiales prsedidi aliquid contra habitatores przdictos voluerint occafione re- dibenciaruin przdidarum experiri, auditis prxdidis partibus eisdem exhibeant fuper hiis bonum breve juftitiz complementum. Sicque ob hoc nobis aut difta curix noftra querela minime rcfcracur. Datum Parifius f 97 ECCLESIÆ CL. Parilius, iu parlamento noftro, die Novembris anno i Domini x. ccc. l. sub sigillo caftel etti noftri Parisienso in abfentia majoris. Per cameram, Roge- mont. Transsemptnm ex regiftre infiripto Pistavis fol. 75. editnmqne efi in libre de libertatibus eccl- GaUic. c. iv. n. S. XXIX. Quædam excerpta ex tab. episcopatus Clarom. ad Henricum de Turre episc. fpectantia. Fidelitatis sacramentum pro temporalitate exhibuit Regi an. 1376. qui Rex percepit cenfum Tornella- rum pro ipfo epifeopo, seae vacante. Ex aliis lineris 1581. regiis anni ij8i. ducimus quod episcopusnofter fue- 1385. rat antea magifter rcqueftarum hofpitii regii. , j88. Anno m. ccc. lxxxviii. coram Henrico epifeopo proteftantur fratres Prxdicatores cdnventus Clarom. se nolle aliquo pacto adhxrere seu quoquo modo defendere quendam ordinis fui, qui docuerat conclu- siones aliquas per Universitatetn Parisienfem damnatas. Impetravit Henricus a Carolo VI. rege Francorum subsiaia iu favorem Arvernix, eccafione gnerrarum qua longe tempore fuerunt in Arvernia M. ccc. xcn. • Chaudes— Collegium S. Blasii de Calidis-aquis * dicecefis S. « igurv. Flori spondec Henrico de Turre anniversarium in s 3 94. perpetuum celebrandum poft ejus obitum m. ccc. xciv. Henricus compurum fecit cum Thoma de S— Mar- « j 9 5— dno armigero super facto Allodix Alluite, itfs. Accepit litteras a Carolo rege de recelsu ab obe— < , j 2 8. dienda Benedicti pro papa se gerentis m. ccc. xcviit. Fundavit in ecclcfia sua celebritatem felH S. Laurentii & anniversarium die insequenti. Ast. die 16. April. m. ccc. xcix. Indist. vi. Petro Faure abbate & aliis canonicis presentibus & recipientibus.Eod. anno 18. Novemb. accepit homagium pro caftro de Mont- morin a Godefrido domino dicti loci, & die Maii 17. anni 1399. ab Audineco de Caftro-novo domicel- Io domino de Rochabruna, & a Margarita delphina Arvernix anno 1400. Compofitionem iniit cum petro prxpoliro monafterii Moncis-salvii ord. S. Au- 140). guftini anno Ineam, m. cccc. ixi. die Dominica in 1400. refto B. Katharinx Indist. x 1. o ( Henricus de Turre excepit homagium pro abbatia ’*»* & villa Piperaci ab Roberto abbate ejusdem loci 18. j Decembr. 1401. Præpofiuis & capitulum eccleliz S. * Lezons Petri Laudozi * promittunt Henrico celebrationem yrppe liiilo— perpetui anniversarii pro decimis caftellaniæ Laudozi ab epifeopo sibi concosis. Actum in capitulo 4.’Sepe. 1401. Se guttur hic homagium abb. Piperac. & deinde tompofitio cnm priore Montis-salvii. Mont-salvi, diæcejit S. Flori. Scriplit Henricus ad olficiariot sttot in Montanis ne moleftiam inferrent abbati & monafterio Casie- 1407. Dei an. m. cccc. vn. publicavit litteras cardinalium Tiburi datas, qua cohortantur przlatos —provinciae Biruricenfis ad unitatem Eccleliz & pacem procurandam Benedido &… se gerentibus pro summis ’ pontificibus, & potiflimum ut vacent orationibus pro 4° 8. Ecclesur schismate fedando. m. cccc. viii. I Obtinuit arclhim contra consules & cives S. Flori qui condempnari sunt reaedificare callrum $Alloix.e quod demoliti fuerant, & tradere epifeopo Clarom. 1410. summam 6000. librar. m. cccc. x. Pacem iniit cum ’+’3’Johanne Borbonii duce 1415. Clemens papa… feriplit ad Henricum episc. ut ad se curet mittendum de Chrifti prerioso (anguine qui eft in ecclelia Billomii. Exftant litterx ducis Biturigum ad eundem episcopum ea de re. In utraque epiftola desideratur data. Exftat & in arch. episc. Clarom. liber homagiorum Henrico de Turre ex- hibitoium. An. 1387 « jubente Franc. rege cives Claromont. fidelitatem jurant epifeopo. Accepit homag. Guiilelmi de Brezons anno 1408. item Ludovici Tornus H R O MONTE N SI S. 98 K d’Apchon 1401. Bcrtrandi d’Escorailles 1398. Acqui- sivit a Beraldo de Lardoil quartam partem leydannn, Madorum, nucum, & aliarum rerum quz levantur iu villa & peronennis Vertazionis 1385. XXX. Exceepta de Marrino Clarom. episeopo. MA 2 t 1N u s papa V. Marrino Clarom. episc. commendat cardinales a se ad regent Franco— 1 +17’ rtlm miflos 1417. pontificatus anno primo. Eidem Carolus VII. rex Franc. conceflit privilegium pro dominio urbis Billomii. Datum Meloduni Nov. > 1416. Idem rex eidem epifeopo facultatem dedit m ** B poffit facere fabricare monetam tam auream quam argenteam, eoquod factus captivus promiferit magnas finantias pro sua redemptione, M. cccc. xxvn. 14*7- Martirius excepit fidem clienrelarem capituli ecde* sue szcularis B. Marix de Murato x. Septemb. 1419. 14*9* padtun fecit cum Eduardo de Cebazat domino de Blaozac 3. Febr. 1438. 1+ 3’ Anno 1440. interjecta fuit appellatio per abbatem *4t0 Mauziaci ad Rom. pontificem super eo quod episcopus Claromont. delegatus a papa ecclesiam de Vico tnonachalem in collegiatam, suppreflis monachorum juribus, erigebat. Fundatur capitulum eccleliz collegiatæ Ponris-caftri Ænt-du- a Jacobo de Bcaufort-Canillac, lod toparcha, 11. Cbatcau- Ostobr. 1415. 3 M. accepit homag. Guillelmide Caftro-novo domini de petra-Bruna 1419. Guiilelmi de Chaflusi^ ; Rigaldi de Fontangiis domicelli 14x7 « XXXI. Bulla Marrini papæ V. pro Marrino epifeopo Claromontenst. MA a t 1 n v s episcopus servus fervorum Dei, dile&o filio nobili viro Gilberto domino de la Fayera, marescallo Franae, salucem & apoftolicam benedictionem. Miramur plurimum & dolemus de obftinata duricie cordis nobilis viri Caroli de Borbo- nio comicis Claromontis, qui tam contumaciter lit— y teras & mandata noftra contemnit. Nam poft excefliun ejus horribilem quem commisit, turpiter captivando venerabilem fratrem Martinum episcopum Claromon- tenfem cancellarium Frande, ter ei fcripsimus caritati- ve monendo, & eidem nichilominus exprelsc mandavimus cum illarum comminatione penarum, que a divino & humano jure ftatute sunt contra similia committentes, quatinus ipsum episcopum reftitueret prifti- ne libertati. Sedipfeaunis & pertinax mandatorum noftrorum contemptor, & rebellis nobis & Ecdcfie factus eft. Proptcrea nobfiratem tuam hortathur, requirimus, & rogamus, quatinus ei fhideas persuadere, ut melius honori fuo confulat, & salun anime sue. Nam, ficut accepimus, plurimum tibi credit & consiliis tuis innititur *, quod fi ita eft placet nobis, quia ae- :dere non polTumtis confiderantes prudentiam tuam, quod eidem Carolo inlipienter & inique confuleres, ut in hoc tanto errore pcrseveraret totiens admonitus & requiGtus a nobis. Velis iraque, fili dilecte, fideliter & ferventer ob noftram & ledis apoftolice reverentiam operari circa liberationem prefati episeopi, quam fum- mo defideramus affectu. In hoc enim nobis nngularicer fervies, & servicium tuum nobis gratillimum obligabit nos ad condignam retributionem erga te & tuos. Ceterum fi predistus comes non se retrahet a tam iniquo Eropofito, & aliquid machinabitur in personam aut ona prefati episeopi, & perfeverabit in ejus deten- tione, disposui fumus, quantum se extendent claves Ecclefie, rigorose procedere adversus eum, & quos- cnmquc ei dantes auxilium, consilium, & favorem. G 99 I N S T R U Quod tibi notum esse voluimus, ut poffis eum de / iutenrione noftra cercius informare. Datum Rome apud fandos apollolos vim. Kal. Septembr. pontificatus noftri anno decimo. XXXII. Bulla ejufdem papæ pro Martino Claromont. epifeopo. MA &T i N u s episcopus servus fervorum Dei dilecto filio nobili viro Carolo de Borbonio comiti Claritnontis, salutetn & apoftolicam benedictionem. Unde vel quomodo incipiemus feribentes ad te, cum injeceris violentas manus in chriftum Dei, I ciun unum infigne membrum Ecclefic, magne auctoritatis epifeopum, turpiter captivaris & adhuc teneas carceratum, cum denique tritus litteras noftras scrip- us ubi pro ipsius liberatione neglexeris ; sed sicut alias tibi scriplimus, caritas noftra vincit iniquitatem tuam, & cibi feribimus tamquam filio, cupientes animam tuam lucrari Deo. Cum igitur defiaerium noftrum & peccatum tuum cognofcas, cur perseve- xas in hac obftinaca duriae 1 cur non obtemperas mandatis noftris ? cur Deo & Ecclefic sue rebellis exiliis pertinax, excommunicatus & segregatus a communione fidelium t Nam tenente te epifeopum carceratum, vix judicari debes Christianus, presertim cum nos eum de manibus tuis cum tanta inflantia requiramus *, qui si etiam graviter deliquiflet, nec a te, < nec ab aliqua secidari, etiam regia potcftate, puniri debet > ad nos tantum pertinet ifta cognitio & anim- adverfio, si peccavit. Propterea te monemus, tibi- que lincte precipimus & mandamus sub pena anathe- matis & indignationis noftrc perpetue, quatinus pre- fatum epifeopum ftatim reftituas priftinc libertati, vel si vis eidem crimen aliquod imputare, ponas iu manibus nuntiorum noltrorum \ nam profecto si culpabilis repedetur, faciemus cum jufte puniri, & si pretendis aliquod pecuniarium interefle fieri, faciemus te contentum satisfactione condigna. Sed fuper omnia, caveas ne ponas manum in personam fuam, nec bona sua diftranas, quod iterum precipimus tibi fiib penis eisdem. Quod si contra feceris, & si profatum epifeopum ulterius detinebis, te & d>i dantes consduim, auxilium & favorem per nuntios noftros faciemus publice divulgari, teque notari infamia iu omni populo ChiUtiano. Datum Rome apud sanctos apoftolos viiIi. Kal. Septembris, pontificatusnoftri anno decimo. Ex areis. D. episcepi Claromontenfis D. J. Pojer lias bullas eruit s at qusuusdibet adhibsta diligentia, tres litteras hic commemoratas minime potuit reperire. Scnpfit efi idem papa assus 14.2 7. de incareeratio- ne Claromont. epifeopi litteras ad Petrum de Tolon prefidem Delphinatut, necusn ad Johau. Lou- veti dominum de Mirandel. Binas litteras ijias re- censet catalogus five repertorium infirumentorum, sed usqus ijias, neque processetm verbalem captionis Mar- tini epifeopi apud Sujlliacum per Georgium de la Tremo utile licust invenire. In prafato repertorio ausi tjo ;. prater has litterae eu precejsum, ut vocant, verbalem captionis Martini Couge, animadverto litteras apofiolici legati ad Bi- tnricenstm (fi Lngdunensem archiepiscopos super facto captiosus Claromontenfis epifeopi apud Fertafionem, contra ipfis captores videlicet Guidenem comitem de Bellojoco, P. de Captolio, cfi P. de Camaleria efi alios, sjluss ifie fit episcopus possemus solummodo conjicere ex captoribus prodictis, quss in variis instrn- mentis foculi xtit. usrninatos pajfim invenimus, nec- usu in tabulis foculi xn. exeuntis facise crediderim hustc sutjse Robertum dAuvergus. MENTA 100 XXXIII. Quædam collecta ex archivis apiseopalibus de Jacobo a Combornio. COmpofirionem amicabilem fecit cum abbate Calae-Dei, ac prioribus ei subditis fuper fado vifitationis, 1446. Jacobo epifeopo cives Claromont. obedientiam jurant, urbifque claves reddunt 1446. Eidem homagium reddit Antonius Ribcrius domi- cellus dominus de Lavaur 1451. Jacobus epifc. Ludovico xi. Franc. regi fidelitatis juramentum praeftat * 1461. Eod. anno excepit nomagium Johan— *4l.^r. I nis Marionis domicelli, necnon sosarescallotum urbis Claromom. quorum unusquisque recognosdr, poft litem contradictoriam, debere se domino episco- po duo ferra & xiv. clavos. Anno fubfequente 1462. fundavit anniversarium iu cartufia de Glanderus, cujus exftitit benefactor ; & obtinuit regium privilegium contra Riomi officiarios jurisdictionis ecclefias- ticx in ter turbatores. An. 1463. a Ludovico XI. litteras recipit, quibus petit Rex libi donari per tres Arvcrnix flatus summam 8000. librar. ad faciendum fatis duci Burgundiz pro villis impignoratis ab eod. rege. Alias accepit litteras i470.au convocanda Ar- vemiz comitia. Fundavit pius antiftes 11. anniversaria, unum Icili— cec quolibet anni mense, iu sua cachedrali ecclefia. I Excepit quamplura homagia, ut videre eft in libro nomagiorum ejus juflu confe&o quod ser- varur in episcopalibus archivis, ficuti & octo ter- raria eius curis exferipta an 1457. quorum primum eft villz & civitatis Claromont. 1. Belli-Regardi, a.Beau- cjufdemque caftellaniz. 3. Vertasionis. 4. Laudosi. regyr^tai. 5. & 6. Maudunii. 7. Cornonii & Leudz. octavum /o’n. Le_ autem anno 1453. confectum continet feuda Curtae— xons. petrx. j.Mauzun * 7. Cornon XXXIV. picrcs. Excerpta de Thoma du Prat episeopo ex laudatis archivis. D H o m a s du Prat, Iflidiori prognatus paren- X tibus Antonio domino de Veyrieres& Johanna de l*Aubespine ( non vero ex Jaquelina Boyer, ut volunt Samm. fratres gemelli) ita enim legitur in inquifitione de ipso facta antequam Thomas episcopus crearetur. Porro iu hoc inftrumento quod legit D. J. Boyer notant digna occurrerunt. Thomas * Bouhier generalis fuianciarum domini * Thomas regis, artaris quinquaginta duorum annorum deposuit Boyer do- dic Veneris poft feftum Pafchz 17. Aprilis IJ17. & « ’ » ci/ue dicit se recordari quod anno Dom. 1486. fuit ipse reperitur dominus tcftis per regem Carolum VIII. circa finem in charta anni deputatus orator ad civitatem Anidcnscm pro <Ie Mcnle’ padficatione epifeopatus ejufdem loci, tunc natuseft, ^o°g. E dominus electus Iflidiori ex Antonio & Johanna de l*Aubefpine ( forsan Jaquelina Boyer erat foror dicti Thomat deponentis & prima Antonii du Prat uxor) Boyer itm, quem dominus loquens & ipse Ifliodorenlis, Anicio > • Coit. rediens, solus patrinus sacro de fonte levavit, eique suum nomen imposuit. nrchinis- Ex aliis inquisitionibus Thomas fratres habuit Clau— copi Stoo- dium abbatem Magniloci & Mauziaci, ac poftea Mi— Ms/* fnatenfem epifeopum, & Amatum du prat dominum de Bofde, ae Gondole &c. gubernatorem Claromon- tis an. 1518. Thomas in decretis baccalaureus, ar- chidiaconus minor ecdeliz cathcdralis
onensis * recipitur dodor in academia Tolosana per s— Tum- Petrum de Rosergio epifeopum Vaurensem, przposi— nen^** tum & cancellarium Tulosan. die 1$. Januar. 1517. Thomas du Prat canonicus Claromont. annos natus triginta aac circiter, suffragii » capitali electus eft 101 E C C L E S I Æ C L A episcopus xxv. Martii 1517. confirmatus bulla Leonis. papæ X. Romz apud S. Petrum anno Ineam. Dom. 1517. vi. CaL Junii, pontificac. anno quinto. Regi fidelitatem spopondit 17. Junii ejufd. anni ; infti- cuicur canonicus & comcs insignis ccclcsiæ Brivatensic a capitulo ejusdem ecdesue, xv. Cal. Febr. 15x8. Anno 1511. Thomas episcopus fit abbas Candelii) Thomas du Prat episcopus Claromont. Antonii du Prat archiepiscopi Senonenlis vicarius generalis in spi- ritualib. & temporal. ex spcciali facultate sibi facta inftituit vicarium generalem dicteriis Scnoncns. Guil- Jelmum du Prat archidiaconum Rotomagensem. Dacum lenonis 7. Augulti 1515. Petrus de Albo, canonicus ecdesue Claromont. suffraganeus erae Thomæ du Prat. Id liquet ex hac capituli deliberatione : Die Mercurii 21. Junii ann. tjsj— DD. canonici dederant licenttam reverende in Chrifio patri Petro de Albo safraganeo reverende demini episcopi, & insacra pagina aoisori, legende & exponende PJalterinm hora prima poft noerideem qualibet dee in capella S. Nicolai in claaftro presentis ecclefta. XXXV. Quadam eruta ex archivo episeopali de Guillelmo II. du Rrat. LEgitur canonicus & archidiaconus major ecdesue Rotomagenfis, canonicus S. MartiniTuroncnfis, thesaurarius S. Frambaldi Silvanectcnsu, annum agens’ xvi. obtinuit iu commendam abbatiam de Mauziaco & prioratum S. Amulfi de Crespiaco vacantes per li- beram ccffioncm patrui fui Claudii du prat sub an- nua pensione centum librar. Turonenf. ex induito Clementis papae VII. dato Romx apud S. Petrum Ineam. Dom. anno 15x4 » vi. Idus Septemb. pontific. an. primo. Creatur vicarius generalis in diceccfi Se- nonensi 1515. Ordinatur subdiaconus a Ludovico Car- notenfium prxfule in episeopali capella 1518. Dominica Brandonum 14. Febr. dispensantc J oh anne SS. Cosmx £c Damiani diacono cardinali de Salviacis legato a latere. Eodem anno iu vigefimo statis anno constitutus, bullas pro epifeopatu Claromont. impetravit a dicto Clemente VII. datas Romx apud S. Petrum 4. Cal. 1 Martii, pontific. anno sexto i quas die 11. Maii 1519- sulminavit Johannes le Veneur episcopus Lexovienus, Regis deemofinarius major, in loco de la Bonrdaifiere diœcelis Turonens. quo etiam anno scilicet m. non. Martii Guillelmus creatur notarius domini papx. Juramentum capitulo prxstitic die a. Januar. 1535. in manibus Ludovici Cnabanier abbatis Claromontensis subtus magnos gradus introitus ecclesee cathcdralis. RueiI Guillelmus episcopus erat prior commcnd. Cunliaci in Arvcmia & Rodolii * in Bria. Exftant in ardi, episc. Clarom. litterae Antonii tit. S. Anaftdix prelbyteri caid. archiepiscopi Scnon. episcopi Albiensis, Franciae cancellarii, legati a latere in regno Franciz, epifcopo Rosensi apud Anicium com— j inoranti, & Guillelmo adminiftratori Claromontensi. Dat. apud locum Fontis — bleaudi 1531. xvi. Cal. Augufti. Andreas Tixcti Rofensis episcopus praenominatus, Guillelmi Clarom. episcopi suffraganeus, Claromon- tenfem vi litavit dicrcefim an 1532. Guillelmus episcopus conventionem fecit cum Francisca de Montboiflicr priorilsa de Courpieres 11. N.D. du April. 1545. Collegiata ecclefia D. Marix de Broco, Troe, concedentibus epifcopo Claromont. & abbate Casie- Dei cui subjaccr, fundatur a Jacobo pardinel S. Sedis 9’apoftolicx prothonotario, cantore Rutencnfis ecdcfix, priore SS. Hippoliri & Germani dc Ceyraco Rutcn. diœcelis j. April. 1546. Tornat II. ROMONTENSIS. 102 * XXXVI. Additamenta de Johacldmo dEstaing epifcopo. AN no 1616. die 19. Peccmb. fundantur Urfulirua apud Ambertum per Margaritam d’Aulmont uxorem Francisci de Rochebaron loci dynaftde. Moniales a Vifitarione distre Claromont ! ftabiliun- tur, non tamen 1617. prima : namque moniales cx mo » nasterio Montis-fenandi sunt accersitæ. Anna Thcresia filia Gafpardi le Loup domini de Monfanc ex Carola de Beaufort dc Canillac, & Gil- berti de Langeac comitis de Dalec vidua fundavit monastcrimn visitationis B. Marix apud Montem- g ferrandum an. 1610. accersita e monafterio Lugdu- nensi forore Anna-Jaquelina Favre, S. Francisci Sale- si fecunda filia, & prima Montis-ferrandi matre, cui & iu regimine succeHit Anna-Theresia ad quam ex- ftant S. Francisci Salefii cpiftoLr. Eadem Therefia praefuit monafterio Rotomagcnli, curavicquc fundationem Claromontensis ; ad Christum migravit p. Julii 1654. xvi fui 59. apud Montem- ferrandum, fepulta cum forore Johanna-Maria de Lingeone de la Rocque filia domini d’AntIl nobilia Arverni ex N. de Clavier, vidua vero domini de Maceban, quz obiit, & fanctorum cœtui aggregata eft ipforum fefto die 1. Novemb. 1617. Utriufquc vitam habes scriptam a forore Franeisca- Magdalena dc Chaugy, monasterii Anefiaccnfis prx- „ fecta, typis Jacobi Clere editam Anesiaci iu quarto, uan. 1659. Stabiliuntor Urfulanx apud Thiernum Sc apud Moncetn-ferrandum, id maxime curante R. P. Carolo de Crafort superiore presbytcrorum Oratorii Claromont. & vicario generali episcopi an. 16 j 8. Andreas de Sauzea episcopus Bethleemiunus fit coadjutor Joachimi episcopi an. 163$. frater Johannes de Mallevard dictus P. Cherubinus, nominatur epif- copus Auloncnsu & suffragancus Claromont. 7. Julii 1648. XXXXVII. Bulla Alexandri papæ III. qua S Illidis monasterium ejusque possesseones omnes sub tutela Romanæ ecclesiæ sufeipit. ALbxander &c. ArnaIdo abbati monafterii B. Illidii ejusque fratribus
… Quotiens illud a nobis petitur quod religioni & honcftaci convenire dignofcicur, animo nos aecec libenti concedere, & petentium delideriis congruum fufFragium impertiri. Eapropter, dilecti in Domina filii, vcftris jullis poftulationibuS clementer annuimus, & præfatum monarterium… sub B. Petri & noftra protectione sufeipinius, & præscnris prxeepti privilegio communimus. Imprimis si quidem lhtuentes ut monafticus ordo, qui fecundum Deum, & B. Bc- :nedicti regulam in eodem monafterio inftitutus efle ’ dignofcicur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter obfervetur. Prxterea quascunque polleiliones, quzeumque bona idem monarterium in piæfenti jusio &c canonice poflidet, aut in futurum conccflione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis jultis modis, propitiante Domino, poteris adipifei, firma vobis veltrifque succedoribus & illibata permaneant ; in quibiis harc propriis duximus exprimenda vocabulis : Ecclefiam de * Turiaco cum suis pertinendis : tTuret. quicquid habetis in villa de Grifolo : ecclefiam de Gritole » Vicherio, cum capelli.t ejusdem caftelli, & ceceris suis pertinendis : ecclefiam dc Chasannolas : ecdc- siam de Belvezer : ecclefiam S. Peni de Chalmea —. G ij IO} I N S T R l ecclesiam S. Felicis *. ecclesiam S. Illidii de Valcn— j Neyrac.. ^cAam <k Neyraco : ecdefiam dc Blanzaco : S * Itonet. ecdefiam S » Boniri t ecclesiam dc Ncbcsac : ecde- Nebousac. fiam de Agella : ecclesiam de Schevina : ecclesiam nasejf* Basvilla > cum pertinendis eonimdcm : ecclesiam S. ciny* S. Petri vetuli s ecdefiam S. Caflii cum pcrtiiicntiis suis » Ex dono Fulcopis de Jaliniaco terras Sc redditus de Ponto-Latgeno, usque ad Bellum-tnontem, & dominium iu villa fandi Elidii. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum devo- uoni & extrems voluntati-, qui fe illic sepeliri deliberaverint (nisi forte excommunicari, vel interdicti sunt) nullus obfiftat ; salva tamen juftitia parochia- lium ecclesianim, a quibus mortuorum corpora asiu— j muntur. Obcunte vero te nunc ejusilem loci abbate, vel tuorum quolibet succelloruin, nullus ibi qualibet sub- J M E N T A 104 A repuonis aftutia seu violentia prxponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars fanioris consilii fecundum Deum, & B. Benedicti regulam providerint deligendum. Decanimus ergo ur nulli omnino hominum liceat przfanun monafterium temere perturbare, aut suas possel&ones sufferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuflibet vexationibus fatigare *, sed omnia integra conferventur, eorum pro quorum gubernatione & suftentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apoft. auctoritate, & diocesani episeopi canonica juftiua. Si qua ergo iu futurum cc- clesiaftica secularis-ve persona hanc noftrx conftitu- rionis paginam sciens contra eam venire tentaverir, j fecundo terrio-ve commonita, nisi reatum suum con- grua satisfastione correxerit, poteftatishenorisque fui dignitate careat &c. Ego ALEXANDER Catholicae EccI. epis. $. Ego Hubax.dusuc.S. Cnicis iu Jherufalem, SS. Subfiribunt alii nadecim cardinales. Datum apud Clarum-montem per manum Hermahxi S. R. E. subdlaconi & notarii, xvn. Kal. Jul. Indict » xiii. an. Incarnar. Dom. m. clxv. pontificatus domini Alexandri papæ III. anno vi « Iu censu posiissionum Illidiani rnonesierii hac iu bulla exhibite, nulla efi meutie denorum a Gernlde s*- cerdete au. circiter vto. collatorum, de quo hac leguntur in veteri infirumento authentico : frinea una qua efi in villa qua vocatur ad Noals. campus ad Sedoc : aniolium unum, ad fbuteru Salvamane, erilia ad Medium-planetum, in cultura de villa pomerios vineam unam qua vocatur ad illei Plaus. < XXXVIII. Privilegium Henriri I. Francorum regis pro Casæ-Dei monasterio. IN nomine Domini &e. Notum esse volumus quod noftram adiens mansuecudinem venerabilis vir & Deo dignus Robertus Brivatensis canonicus & thesaurarius, a domino Rencone… Arvernorum epifeopo miflus & per litteras commendatus, innotuit fe quandam ecclesiam in pago Arvemensi in eremo sicam, & adeo honoribus ampliatam, Cafam-Dci nominatam, ad culmen & honorem abbatiz promovere velle. noftrx liberalitatis j jufl u & poreftate, & episeopi fui permillione. Agentes itaque confilium commune cum proceribus & primoribus palatii noftri, decrevimus ejus annuere preci- * /nostr’— bus, & tam pro noftro *, quam patrum noftrorum indulgentia, per prxeeptum nostræ firmitatis autho- r i Cimus, Sc abbatiam fieri juflimus & pcrmisimus &c. O.nittirnus plurima de hac nova abbatia ecclesia Claromontenfi sub ; cfla, cum onere perfilvendi pro censu libram incenfi iu fefio djsumptionit B. Maria. Reliqua que continent catalogum possejstonum nascentis monafierii descripfimut.. Dona etiam pro Dei amore & timore ecclefix prx- dictx conccsla, authoritate noftrx poteftatis fignavi- mus, & figillo regio confirmavimus : scilicet in eadem villa ccclcfiam quandam in honorem SS. martyrum Vitalis & Agricolx consecratam. In territorio Briva- tcnsi ecclesiam unam iu honorem S. Andrex dc Compf. cum omnibus ad eam pertinentibus. In vicæ Tuniaco ecclesiam S. Germani martyris, cum ipsu vico & omnibus ad eum pertinentibus. In territorio Fomoliensi ecdefiam cum ipsa villa & omnibus ad eam pertinentibus. Ecclesiam de Bello-pomerio cum ipsa villa & omnibus ad eam pertinentibus. Capellam ae Caftcllo-Bullionis. In vico Luziliaco tres ecdefias cum ipfo vico & omnibus ad eum pertinentibus. In villa S. Domnini duas ecclesias _& medietatem ipfius villae. In caftro de Monte-Vafconum capellam. In villa S. Victoris duas ecclesias : in territorio Rocensi ecclesiam S. Desiderii ep. & mart. In territorio Lug- dunensi, iu villa quæ dicitur Sodacus ecclesiam S. Marix cum ipsa villa & omnibus ad eam pertinenti- (bus, & etiam perplura przdia villarum, terrarum cultarum & incultarum, ltlvarum, vinearum, aquarum &pascuorum. Quisquis autem aliquam controvcrsiam vel calumniam huic donationi inferre præsumpserit…. petitio illius irrita noftro prxeepto fiat ; & episeopi compatriotz plenam vindictam radant. Habeat autem prxai&a ccclefia licentiam adaugendi & accrefcendi juflu noftra majeftatis. Et quidquid rectores ejus in quaseumque panes noftri salvo jure ecdcsiaftico ac- quifierint tam in villis, quam in praediis, aur aliquibus bonis, firmitate noftrae majeftatis fignavimus •, & tam futura acquirenda, quam prxterita & acquifita bona tradidimus & authorifavimus &c. Hoc autem praeceptum ut validiori adftipulationc nitatur, annulo noftro fubterfirmavimus, & Arver- ncnsi epifeopo, & ceteris noftri regni authoritate epifeopis mandavimus. Aihim Vitriaco palatio publice obtentu dom. & venerabilis Hugonis Nivcmensie io ; ECCLESIÆ C L A epifeopi mense Septembri luna xi. ab Ineam. Dom. j an. m. tu. sano regni domini ac invictiÆmi Henrici regis XXL Subscribunt huic p recepto prasules qui sequuntur : .dqmo Biturieenfis arcbiepiscopus : Reneo Arvernenfis ep. Hugo Nivemenfis : jisainardns Seususnfis archiep. Amuljus Tnrous Jsambardus Aurelius, episcopus : £.nx.ehnus Paris..dgobertus Carnot. Heribertus ^dutifiiod. Helmnmus.riugujbd. Gstido Cabilon. Ex principibus efi optimatibus Robertus Burgundionum dux Regis frater : Odo ejufdem Regis frater : Guillelmus Aqustausrum dux : Guillelmus Norman- usrurn dux ; comites Guillelmus, Rodulfus, Theo- baldus, Rainaldus, Seguinns. Sciolus scripfit ad vi— j cem Baldniui Regis canceUani xn. Kal. Octobris. Eodem fere tempore Leo papa idem monafierium sub tuitione S. Sedis apofiolica Jufiepit, diplomate dato vi. nonas Maii, pontificatus fui usus tv. Indict. v. pofiea vero tot hujnfiusdi diplomatibus five pontificiis five regiis efic. donata fuit abbatia Casa-Dei, us ex illis facile ussplum volumen colligi pojset, sed ab illis commemorandis abfitnemus. Primi benefactores fuerunt Stephanus de Mercorio, Gerardus de Turlanda,’Willelmus de Bafiia i sed prasertim Guido dictus Guillelmus vn. Aquitusia dux. XXXIX. Fundatio monastrrii S. Sepulcri de Jaligny ex ( archivis ecclesiæ Claromontensis. REcognofcens Hictor vir honeftidunus, quia labi- lis & fugitiva & aspcra eft hxc przsens vita omnibus in se fidentibus, & quam chara remunera- tio erit data bonis, & perpetualis pœna erit data impiis in die ultima, toto mentis affectu considerans nasericordiam superni judicis, poftquam reverfus fuerit ab itinere Jcrofolimitano, in fui juris praedio ec- clefiam conftraxit, quam consecravit in summi regis ^Sce.deis. honore & fuo * deifico fetmlcro ; ad ipfam namque foderi, ecclesiam dedit Hildinus nlius Golferii illam partem quam bibet in Bosc-follo pro remedio anime fue 3c parentum suorum. Ipse namque Histor qui auctor & eonftrustor suic illius ecclesiæ, que vocitatur sanctum Sepulcrum, ab illo loco que eft lita in pago Arvcr— * nico juxta caftrum Galinici, cum dedit totam hereditatem fuam quam habet in omni locoSc quantum in vita sua acquirere poterit annuente Domino. Qua- propter ego Hictor libens & gaudens cedo vel dono tupraferiptam ecclefiam Domino Deo & suæ Genitrici Mariz Arvernicæ sedis, ubi gloriofiflimi martyres videntur humati mirifice Vitalis & Agricola, in tali scilicet ratione ut dum ego Hictor vixero, teneam ipfam ecclefiam, & unicuique anno libram incensi in feftivitate almx Marii mediante Augufto fuper altare ipfius matris ccclefie pro censu reddam. Poft mortem videlicet meam supradi&a ecclefia Dei — Genitricis Mariz in communia fratrum ibidem Deoser- vientium fiac ullo contradicente remaneat. Sane si quis, ego, ant Rex, auc prxpotens, nobilis seu ignobilis 1 perfona contra chartam vel donationem illam aliquid inquietare prxsumpferit, non acquirat quod repetit, sed iram omnipotentis Dei pacris, & filii, & spiritus sandti, sanstequc Dei-Genitrids Maris, cundhriun- que omnium cælcftiiun virtutum incurrat, & ultimo examine cum Juda proditore, cum Antiocho, Do- ntiriano, & Nerone, & Datam & Abiron particeps in poenali barathro permaneat. Facta charta ifta mense Octobrio, nono calendas Novembris, anno sexto regnante Henrico rege. Signum Hictori qui chartam iftam scribere fecit. Signum Renconi Arvernis eccle- fie epifeopo. S. Stephano abbati. Signum Valdo archidiacono. S. Eldino. S. Guiguoni prelbytero. S. Autterco caput schole. Johannes rogi rus scripfit. ROMONTENSIS. 106 t Pofiea hac ecclefia tradita efi monafierio Casa-Dei, Nullum in archivis cathedralts profata, ant in archivis Casa-Dei potui reperire infirnmentum ex qus iutelligatnr quando efi a quibus monafierium fitncti Sepulcri Cajt —Dei monafierio cousefiism faerit. Certo in analectorum Mab silonis tomo fecundo lego Simonem archiepifiopum Bituricenstm usus ret+. Io. Martii die Jovis ante Dominicam Palmarum vifitajse mona- fierinm Jclleigny prioratum conventualem de Caja-Deis Item 1.287. et. Octob. die.Mercurii ad Jaligny prioratum conventualem de Caja-Dei ventfle. XL. 1 Donum ecclesiæ S. Liberata * factum abbatiæ t Solnte Casa-Dei. Livrade. OPcræ pretium eft przsentibus elementis perenni memoriae tradere, quod anno ab Incarnatione 11 17’ Domini m. c. xvii. v. Kalendas Martii, communis conventus clericorum sandz Liberatx in communi capitulo, solo timore & amore Dei, nulla alia exis- tente causa concedimus & donamus ecclesiam sandæ Liberatx cum omnibus pertinendis suis beato Ror- berto & abbati Stephano & monachis Casie-Dei prxsentibus atque futuris, ut eam habeant, regant atque poflideant jure perpetuo. Cum ipfis autem tali foedere jungimur, ut si cui canonicorum ad regularis 2 vicx disciplinam converti placuerit, benigne recipia- ~ tur : qui vero noluerint, sanctæ fraternitatis affectione a monachis diligantur, & quotidiana sibi przbcnda felitis temporibus honeitilfime præbeacur, & breve uniuscujusque defuncti Casie-Dei per monachos deferatur, ubi miilas & orationes, ac si monachi eflent, funditus consequanrur. Infimus autem eadem cura, qux & fanis, nihilominus impendatur, nec umquam quilibet canonicus augeatur iu ecclefia. Ego A m a l d U s cognomento Campanius. S. E b r a l b 1 sacerdotis. S. B t rn a n di sacerdotis. S. Stephani sacerdotis. S. Gbraldi sacerdotis. S. BrunoNis de Sylva. ) S. Guidonis de Calanzo. S. Bbrnardi de Podio. S. Fortis sacerdotis. S. RaimoNdi sacerdotis. S. R a y n a l d 1 sacerdotis. S. R A1 m v n d 1 Lanfredi. S. Bbrnardi Efcapari. S. Bernandi de Xcida. S. Garscioxis de fancto Cosina. S. Grimoandi de Campania. S. Guillelmi Seguini. S. A m a l e 1 de Podio. S. Stephani. S. J ac obi. S. ArN a L di Johannis. S. Guillelmi Amaldi. i S. GUillelmi de Molivety. S. Fortiti. S. Pontii Amanci * qui dicitur abbas. S. Y s a r N1 decani. *Amanrv S. G u 1L L b l mi sacriftz. His igitur ita peractis petivimus mifericordiim pr® parentibus & confanguineis noftris, & canonicis ec- clesue noftrx defunctis, quam per Dei gratiam taliter consecuti fumus, ut omnibus annis in perpetuum prima die Quadragesimz anniverfarius dies eorum devorilfime celebretur, quatinus Deus omnipotens animabus eorum mifereri dignetur. Teftes sunt Robterrus prelbyter qui cognominatur Avifcrcs. Raymondus dc Podio Delfiuii 8C G iij I07 I N S T R l Raytnundus de Cannis milites. Bemardus de Manto, & Rotbertus de Nonede & Hugo de Cannis monachi, qui hoc donum sufcepeninc, Sc alii innumerabiles viri. Haec autem carta monob facta eft in communi capitulo, perlecta eft, & interrogante lectore si laudaremus tertio, ab omnibus nobis rcfpon- sum eft, Inudamus. XLI. J*. Bruno monasterium a se conditum dictum Magnatr-Cartufiam dat Siguino Casæ-Dei abbati ; qui Jubens hunc locum S, Brunonis diseipulis reddit. EGo frater Signinus abbas Casie-Dei, notum fieri volo przsentibus 3c suturis, quod frater Bruno a D. papa Urbano Romam evocatus, videns loci des- ritucionem, fratribus recedentibus propter abfentiam ejus » dedit locum Cartusue nobis, & congregationi nobis comnulTz. Polhnodum vero rogatu patris noftri papae Urbani, & precibus przmemorati fratris Brunonis, & eisdem fratribus, ut ibidem remanerent, a priore eorum Brunone plurimum confortatis, fratri Lauduino quem magifter Bruno discedens ceteris fratribus prepofuit, ipfi, & ceteris fratribus sub eo degentibus, & coram fuccesseribus donum, quod nobis przdi&us Bruno fecerat coram congtegatione nobis commifla, in capitulo noftro sub prxfentia Gratia- nopolitani episcopi Hugonis, ego ipse frater Siguinus prxdi&x Caoz-Dci abbas, cum confensu fratrum no— ( ftrorum reliqui, & cis, & succefloribus eorum locum prxdictx Cartusue, pro voluntate eorum omnino liberam feci, & juri eorum omnino tradidi. Sed charta quam przdictus Bruno nobis fecerat, ideo non est reddita, quoniam a fratribus noftris in capitulo sub interdicto requisita, non potuit inveniri : & si unquam inventa suerit, eorum ipsa charta sic juris. Factum eft anno ab Incarnatione Domini 1090. 15. Kal. Odobris. Ego Siguinus abbas subfcripfi, & in przsentia f. episcopi. archiepiscopi * Hugonis hanc chartam et integro confirmavi. XLII. Imer dena £asa-Dei atate S. Roberti fandatorii collata non omittenda eftecclejia S..dndrea de Cumis, in qna celebris prioratus pro santtirnonialibus fundatus eft ; adhncqne snpereft jub monasterii Casa-Dei snb- je&ione. Cnm habeamus pra manibus hiftoriam hujus parthenonis, tjnam multa priorisse nobilitate ac pietate inftgnes ad noftra nstjne tempora gubernarunt, eam cornpendiose hoc loco dandam opera pretium duximus. * Comps. Coenobium S. Andreæ de Cumis *, postea de Valle-Deiyvulgo IaVau-Dieu. CdcC.umbis. Ondirum eft pro fanctimonialibiiS hoc monastc- rium ad ripam fluvioli qui Sinus-aureus « dicitur vulgo Senotre, liberalitate Radulfi dc Latiziaco, qui ecclefiam S. Andrcx in Valle de Cumis dedit S. Ro- berro Casie-Dei abbati, parthenonis hujus conditori. Huic coenobio Gaubertus de Brolio dedit anno circiter 1058. uxorem suam, & Ermengardem filiam. Rober- tus vero comes Claromontensis ccflit allodium villarum dc Cantcniaco, Paulageto, & Sanciaco. Item Willelmus comes Clarom. dedit terram deTahonal. de Talvis, vulgo Tanves ad xdificandum monasle- rium, quod canobio de Cumis Casæ-Dei subje&o, pro fubjestionc respondciet. Pono Cumenfe ad noftra ufque tempora pietate floret. Mutato vero nomine vocatur Vallis.Dei, regis Caroli VIII. Chriftianilfimi decreto dato die 9. Octobris 1487. quod habemus tom. iv. fragmentorum hisl. Aquir. domni Claud. Eftiennor. Parthenonem rexerunt ke prioriflx. J M E N T A l08 Series priorissernm. PetroniUa de Murat praeerat an. circiter 1148. Huic Willelmus comes Arvernorum hujus nominis V « dedit terram de Taol, qua dc rc jam Agnes anno 1105. Margarita de Roche-Savine regebat an. 1109. Raimunda an. 1115. ln^c sodetatem cum priore & conventu S. Fidis de Brossa. Beatrix an. 1150. Margarita 11. de Roche-Savine an. 1156. & an. circiter 1177. pacifcicur cum Beraldo de Mercorio pro lidgiosis apud Chavaignat. Margaritalll. de Leraud an.1x77. quzdamadquisivit. Anna de Chauvigny de Blot gente pernobili orta 1490. g Antonia du Loup de Beauvoir annis 1493.1501.1510. PetroniUa de Levy de Chateau-Morand an. 1519. :554- Maedalena le Long de Chenillac an. 1554. & 160 j. Carlota le Long de Chenillac an. 1609. acccflit ad praefecturam, quam reliquit an. 16 ji. Diana Claudia lc Long de Chenillac amitae suc- ceffit ann. i6p. ceffit scquenti an. 1S51. Margarita IV. de Guerin de Lugeac —cedente Diana Claudia regimen suscepic an. 1651. adhuc praeerat an. 1677. Coadjutricem acœpic Jnhann^m rie Guerin snan| neptem quæ ipfam excepit. XLIIL Diploma Ripini regis pro dotatione seu instau- r. ratione Mauziacenfis monasterii. IN nomine fanstx & individuz Trinitatis, pipinna opitulante divina gratia Aquitanorum rex. Si quando fidelibus domus Dei opportunis petitionibus benignum accomodamus aflcnsum, regue majestaus opera frequentamus. Ac per hoc fideles sanctx matris Ecdesue, MauziacenCs noftri monasterii quod antiquitus novi- mus conftructum a nobiliflimo senatore Romanorum nomine Calminio, quem pravitas malorum hominum de priftino honore jamjamque magna cx parte asuo dejecerat, & ccclcsias ac villas ampliffimaque dona, quz in eodem supradictus vir ac ejus uxor nomine Namadia dereliquerant, cum anthoritate gloriofiflinri regis Theoderid quz sub sigillo ejus signata inveni- DmiiS. Igitur abbas Lanfiidus fupradidi coenobii a no bis enixius expedit, ut noftro archisterio adiremus, proclamationcTque fratrum ibidem commorandum audiendo reciperemus. Idcirco fieri voluimus omnium in notitia fidelium noftrorum * magnitudinis scilicet s— nostræ prarsentium sive futurorum, qualiter Lanfiidus abbas ac ejus congregatio, adeuntes prafentiam dignitatis noftrz, obtulerunt statuta gloriou patris Calminii fu- pradidi, ac regis supra memorati ; qualiter sua magnificentia per authoritatem suorum praeceptorum honoraverint eundem locum quibufdam rebus denominatis, petentes denuo auctoritatem noftri praecepti vcluti ab antecelToribus, Theuderico scilicet atque ejus filio Clodoveo, vel que Calminio, uxorique Nama- diae, ac abbati Euterio totique congregatipni S. Petri apoftoli pariterque sancti Caprasii martyris, pro remedio animarum suarum concefla erant, & nos iterum concedamus eorum sequendo exempla. Denique petitionibus Lanfiidi abbatis cunctzque congregationis noftri monasterii denegare noluimus : infuper & ipsi » quorum avi & patres injufte abftulerunt, vetando voluimus ut relinquerent, & ideo servientibus ejusdem loci traderent, & hoc noftrz magnificcnriz scriptum fieri juflimus, id est ecclcfia S. Caprasii quz vocatur Podaugas cum villis in circuitu ubi adherentibus, cum fervis, ancillis ac mancipiis, cundisque ad se pertinentibus, id eft in pago Lemovicensi. Item aliam ecclesiam sitam in vicaria Brivatenfi vocabulo Vetus- Brivate, & ipfam cum cunctis ad se pertinentibus • aaaosis, cultis & incultis, sibi adjacentibus terris vel loj ECCLESIÆ CLA squi*. Nam ecclefatfn S. Victoris vocabulo Cremi, A & eft iu valle Dorensi, -aun fervis & mancipiis, & « mivosis ad se pertinentibus, &eftecclesiaS— Jobiani cognoadne Bome, cum sylvis & manfis & sibi pertinentibus villis ac terris, eaefefiam namque S. An- dreæ apoftoli de Prignam, qux sua eft in vicaria Tuiiacmsi, cum minfis & fervis & cunctis libi ad- hærcndbus terris. Irem ecdesu S. Desiderii cum villa Laurigas, sylvas, aeque prata, mansofque qui iu enari tu ejus habentur ex ipsa hereditate, servos ac mancipia, aquarumque discurrcntia, & villa Nintringas quz fita eft iu vicaria Niganenfi, cum manfis & vineis Sc molendinis, bc univeriis ad se pertinentibus terris, iu vicaria Canceilensi, ecclesia vocabulo Navas cum mansis & cunctis fibi adjacentibus terris, cccle- fiam namque fandi Boniti cognomine Carbonerias cum villis & fervis, andllisque, & mancipiis, sylvis, B pratis, ac univerfis terris, cultis & incultis, quæ ad ipsam ecdefiam fiamus pertinere iu Montana lita. Item ecclesiam de Modon cum xxv. mansis ad se pertinentibus. Villam namque Belenatenfem cum mansis & vincis, fervis & ancillis, 3c univcrsis sibi pertinentibus. Item villam de Plumberias cum manfis & cuncta ad se pertinentia, in vicaria quoque Rigo- mensi ecclesiam que fita eft prope monafterium, qux in honore S. Martini eft confecrata vocabulo Sadoc, vineis, pratis, molendinis, fervis, ancillis, ciinctisque adjacentibus terris in circuitu rotam & ab integro Domino Deo deliberamus cum villa Poglina, quz lita eft iu vicaria Randanensi, cum suis omnibus appendiciis, & unam capellam iu honore S. Hilarii iu Molino, villam sitam pertinentem ad Golinam, C villam in Cassaniolas, mansos 3c vineas ibidem ad Golinam villam aspidences, quidquid iu Arvemico, vel Biturico, ac Lcmovicino necnon Burgundia visitnj eft suifle de ipsa hereditate deliberamus, & a noftra hereditate vel authoritate B. Auftremonio primo prz- suli Arvernorum, cujus facra ofla a Vulvico ad coenobium transtulimus, pro beneficio quasdam villas in comitatu Arvemico fitas, unam in Brivatenli quz vocatur Flagiacus, aliam in Rigomensi vocabulo Pri- milianus, cum mancipiis utriusque fexus, vineis, pratis, sylvis, aquis, aquarumque decarfibus, vel quidquia ad jura dicta afpicere, vel pertinere videtur, totum se ab integro de jure supradictorum, ac de noftro iu jus ac dominationem S. Auftrefnonii primi przfulis Arvernorum, & S. Petri apoftoli, & S. ] Capraui martyris jure proprietario cœnobiris ibidem Deo & fupradidHs soletnni donatione transferimus. Eo scilicet tenore & ab hodierna die, heredibus, ac Chrifticolis in eodem noftro monafteriu commorantibus jure perpetuo fint tradita. Haec ergo authoriras ut semper maneat inconvulsa, monogramma nostmtn inserere curavimus, dc annuli noftri imprelfione in- figniri subtus jassimus. Signum Pipini prxcellentiflimi regis. Y. diaconus ad vicem Aldebcrti episeopi recognovi. Data Kal. Febr. Indid. xi. anno xxiv. regnante Pipino inclyto rege. Actum Arvernis civitate poblice in Dei nomine feliciter. Amen. Ubi legitur faprn an— ee. Pipini regit, legendum xix. putant Cointius, & Bouchetus qui pracevtum boc evulgavit inter prebationet vera originit demus Francisa, ubi occurrunt multa variantes lectiones, quai edidit Cointius ad an. iH. n, 3, utramqne edi- tienem t Sammarthanorum ex codice Johannis Sa- varonis, efr Bouchetianam conferende ; Ceterum hunc annum xtx. refert Cointius ad an, tII. tjui erat de- cimus nonus regni Pipini filii Ludevici Pii. Verum ad illum pertinere non potefi hoc diploma in quo Pi_ pinus ipse dicit factam a se tranfiationem corporis S. Stremonii, qua contigit an. 7e+. Vide etiam aunalet Cointii ad an. 49t. num, 7f. & filii ac porro conveniunt cum hijhria tranfiationis S, R O M O N T E N S I S. no Stremonii > auctore Lantfrede abbate, quam edidet Mabill. tom. 3, act. SS. parte e. pag. ni. Legendum videtur lndist. seamaa, qua an. 7*e, coincidit, pro undecima, ut etiam legitur apud Sa- varonem. Facile autem erat unam fitmere pro altera, quippe nota n. mode pro 1. mode pro xt. expli- cari potefi. Porro ubi legitur au, te-. Pipmi regis, jumitur initium ejus reffis iu Aquitania, a morte Careli cognomento Martelli, qui anne 74t. e Xtinctus efi, ut emuet fatentur, quamvis eenm fiatrm Regis tnmen fibi non Vindicaret Pipinus, non minem fi pefi assemtum publice Regis titulum, qui filus ei deesse videbatur, cancellarii aut qui vise eorum diplomata scribebaut, annot ejus regni computaverint a tempore adminifirata regia summeque porefiatis in Aquitania. Sane Marianus Stotus viffnti fiptem annet regno Pi~ pini trtbuit, quod non potuijset facere, nifi computande ejus exordium a morte Careli MareelU, Hoc Pi- pini diploma egregie propugnatum efi a Jobanne Ber- thon rectore ecclefia S. Mareini Mausacenfir, ad- versus Jofiphum Garacbon rectorem S, Pauli apud Mauxacum m lite pendente coram judicibus Ricoma- genfibus an. 1707, Hoc uredo diploma emnivitie in notis cbrenologicu carere ofienditur. XLV. Donum Afauesaci Cluniaco factum cofifirmat E* chart. Philippus Francorum rex. Cisde* IN nomine S. & individue Trinitatis noverint omnes sanstre Dei Ecclesue tam przsentes quam pofteri filii, quod Dei gratia Francorum rex Philippus Mauziacum veniens, & multorum teftimonio locum ipsum culpa & defidia Inhabitantium monachorum regularis aisciplinx praevaricatione diu attritum addis- cens, rogatu Roberti comius & willehni Alii ejus, venerabili Cluniacensi abbati Hugoni & omnibus suc- celsoribus eius, ipsum cum omnibus ad fe pertinentibus jure perpetuo poffidendum atque regulariter or- dinandum pro falute aninue mex regia Auctoritate concedi ; ucut prxfacos comites dono & confirmatione Arvernenfis episeopi Duranni & canonicorum ejus, necnon & archiepiscopi Bituricenfis Aldeberd audieram conceflifle. Si quis autem huic donationi noftræ contraire & eam irritam facere præfumpserir, D tara terrena quam sacerdotali censura coerceatur, & : nifi relipuerit, perpetuae damnationi subjaceat. Do- num vero noftrum ut inconvulfum permaneat, & ur hzc conceflio noftra ftabilis & intaminata persiftat, manu noftra fubtersignavimus, & figillo noftro im- preffo corroborari fecimus. Actum eft autem hoc publice Mauziaci, an. Dominice Incarnationis m. xcv. regni vero noftri xxxvn. Indi&one tertia, presente & confirmante apoftolicz fedis legato Hugone ar- chicpilcopo Lugdunensi & fubfcribente, pnesentibus etiam epifeopis aliquibus & inultis nobilibus, quos huic donationi fubseribere, eamque confirmare jufli- mus. Signum Hugonis apostolicx fedis legati & ar- — chiepiscopi LugdunenCs. S. Ademari episeopi Ani- b cientis. Sigillum Villclmi de Baffia. S. Aganonis EduenGs episeopi. S. Ademari abbatis Lemovicensu. S. Roberti praepofiti Claromontensis. S. Sancii decani Aurelianensu. S. Guerini capelUni archiepiscopi Lugdunensis. S. Berardi archidiaconi Lugdufienfis. S. Haimbaldi vicecancellarii. S. Odonis ducis Bur- gundiz. S. Roberti comitis Arvernorum. S. willelmi filii ejus. S. Guidonis dapiferi Regis. S. Adclelmi conftabttli ejus. S. Pontii Humberti de Podio. S. Petri Iterii. S. Humberti de Bcllo-joco, qui subscripsi julsu Regis. » m I N S T R U XLVI. ? £> eUar— Durandi episcopi Claromontani litteræ de abbatia Ciu ». Adauiaceasc Cluniaco data. NOtum fit eundis sanctx Dei Ecclefix fidelibus tam faturis quam prxsentibus, quod ego Duramus Arvemensis ecclefix episcopus, cum confenfu canonicorum meorum, abbatiam Mauziaccnscmconcedo Domino Deo, & sanctis apoftolis ejus Petro & Paulo, & Cluniacensi coenobio, cui domnus Hugo abbas przeft, per manus Rotberti ejufdem provinciae comicis, ad quem przfata abbatia temporaliter rcs- picere videtur : ut deinceps in poteftatc & ordinatione domni Hugonis Cluniacenus cœnobii abbatis, ] omniumque fucccflotum ejufdem, locus perpetualiter maneat. Ita tamen ut abbas ejufdem loci & fratres ibidem conlticuti huic fandae matri ecdefee debitam exhibeant reverentiam. Hanc concesiioneni facimus ego & noftræ ecclefix canonici pro remedio animarum noftrarum, omniumque anteceUorum seu suc- cessorum noftronim hujus fanctx matris ecclesue cpiscoporum seu canonicorum, necnon pro remedio animx Roberti prrfati comicis, omniumque parentum ejus, pro animabus quoque eundorum fidelium defunctorum. Et ut nos & succeflbrcs noftri Dei gratia mercamur fieri participes & confratres omnium bonorum, qux fient in ipsa Cluniacensi congregatione, ipsi quoque eundorum hujus noftræ ecclefix bonorum confortes exiftant. S. Durandi Arvernis episcopi, S. Rotberti decani Porrucnfis, S. Bertranni arduprelbyteri, S. Girbcrti de Pongibaft, S. Girini, S. Petri, S. Giraldi, S. Barnardi cabes » coli, S. Stephani dc Ncfgeris, S. Anselmi sacriftz, S. Petri Sirvent, S. Stephani Calla, S. Stephani nepotis, S. Durandi Raimont. XLVII. Bulla Alexandri III. pro monafierio.Mauosci- ceasc quodsub tutela S. Sedis suseipit. An.iilj. ALexakdbr episcopus servus fervorum Dei /1 dilecto filio Petro abbati monafterii Mauziacensis, cunstisque fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam profeffis, J. N’ Effcdhim jufta poftulantibus indulgcre, & vigor equitatis & ordo exigit rationis, przsertim quando petendum voluntatem & pietas adjuvat & veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, veftris justis poftulationibus clementer annuimus, & prefatum monafierium in quo divino mancipati cftis obsequio, ad exemplar preaecefloris noftri sanctx recordationis Adriani papx sub beati Petri & noftra protectione susripimus, & prefentis scripri privilegio communimus, (tatuentes ut quascumque poflefliones, queeumque bona idem monafierium inpresentiarum jufte & canonice poffidet, aut iii futurum conceflionc pontificum, largitione regum vel principum, obla- tione fidelium, seu aliis juftis modis preftante Domino poterit adipifei, firma vobis veftrisque succefloribus. & illibata permaneant. In quibus hec propriis duxi— 1 mus exprimenda vocabulis : ecclefiam <le Gatteria : ecclesiam de sancto Hilario cum capella : ecclefiam de Giaco : ecclefiam de Marencalmis : ecclesiam de Bonis, ecclesiam de Œne cum parochia dc Faravcl : MENTA m L ecclefiam de Rubiaco Royac, cum appendidis suis j ecclefia videlicet de Caftcllo & capella Pontis-Gibaldi : ecclesiam de sanfto Urso : ecclesiam dc montibus cum capella de Caftro : ecclefiam fandi Ypolici : ecclefiam de Wulvico cum capella sandæ Mariæ : ecclefiam de Maniaco : ecclefiam de Woncftrolo : ecclesiam de Ceresio : ecdesum de Sana-cultura : ecclesiam de Cella : ecdesum de Aluchiis : ecclesiam fandi Andrex de Padus : ecclesiam fandi Bonid de Calmis : ecclefiam de Rocca-forti cum capella de Caftro : ecclesiam fandi Bonid Montis — Panchcrii cum capellis de Caftro : ecclefiam de Bodonia *. ec- clesiam fandi Germani cum capella de Caftro : ecclefiam fandi Remigii *. ecclesiam de Sulce : cccle- scun de Crufec : ccclcium de Laurigiis : ecclesiam „ de Cos : ecclefiam sancti Dcfidcrii : ecdesum de 0 Dreicuratas cum ecclefia fandi Prcjccti & capella de Palicia : capellam de Bodaco : ecclesiam fandi Ambrofii : ecclefiam Montis-petrosi : ecclefiam fandi Dionyfii : ecclesiam de fando Leontio prope mo- nalterium vcftrum : ecclefiam fandi Laurentii : ec- clesiam fandi Pauli : ecclesiam sancti Calmutii, & ccclcfiam fanstr Martini cum perrinentiis earum Pri- miliacum, Tauriniacum, Mabiliacum, Salziniam, Plunbcriam, Amanziacum & Mirabellum cum valle adjacenti. Terras de feudis domini de Crefto & domini de Rochafort iu Lubartcs i quicquid habetis in feudis domini de Camaleria, & domini de Ponte. Terras dc feudis domini de Casiucio & domini de Turnolio, domini de Tuirriaco, domini de Monte- Gafconis, domini de Enaziaco, & domini dc Ca- Cbaziaco. Terras quas habetis in feudis domini de Monte-Pancerio, domini de §cola, & domini dc callello fandi Germani. Statuimus etiam ut nulli fas sit novas £c indebitas consuetudincs vel ex- adiones eidem monafterio vel ecdesiis ejus impone- re. Sepulturam quoque ipfius loci liberam esse con- ccdimus, ut eorum devotioni & extremae voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint •, nili forte excom- municati vel interdicti sint, nullus obsilht, salva ta- men jufticia nutricis ecclefix. Obeunte vero te ejus- dem loci abbate vel morum quolibet succelsoruin, nullus ibi qualibet subrepeionis aftutia seu violentia preponatur, niti quem fratres communi confenfu vel fratrum pars Canioris consilii fecundum Deum & beati Benedicti regulam previderint eligendum. De- ccmimus ergo ut nulli omnino hominum liceat pre- D fatum monafterium temere perturbare, aut ejus pos- seflioncs auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu ab abbatiae dignitate deftiracrc, sive quibullibcc vexationibus fatigare, sed omnia integra conferventur eorum pro quorum gubernatione & suftentatione concessa sunt tlsibus omnimodis profutura, salva sedis apollolicx auctoritate & diocefani episcopi canonica juftiua. Si qua igitur iu futurum ccclesuftica fecula* risve persona hanc noftræ confticutionis paginam scicns contra eam temere venire temptaverit, fecundo tertiove commonita, nisi reatum sunm congrua satissattione correxerit, potcftacis honorifque fui dignitate careat, reamque se divino judicio exsiltcre dc perpetrata iniquitate cognofcat, & a fecratiHimis corpore & fanguine Dei & Domini Redemptoris nof- , tri Jefu Chrifti aliena fiat, atque in extremo exa- 1 mine diftrictx ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco fua jura fervantibus fit pax Domini noftri Jcsu Chrifti, quatenus & hic fructum bonz actionis percipiant & apud diftristum judicem premia ctcrnac paris inveniant. Amen. Ego AuxANdir. ii) ECCLESIÆ CLAROMONTENSIS. 114 Ego Alexander catholicae Eccl. epifc. -f— Ego H u 1A1 » u s Hoftiensis episcopus. -j— Ego Bbk.nax.dus Portuensis & fandae Rufinæ episc. * f— Ego V A l t s r 1 u J Albancasu episc. ■f* Ego Bbraidus presbyter card. dt. sanstre Crucis iu Jerusalem* -j— Ego JOHANNES presbyter card. tit. sanctx Anaftasue. •f* Ego Guillblmvs presbyter card. uc. fandi Petri ad vincula. •f. Ego Jac 1 ntus diae. card. sanstre Mariae iu Cosmydin. Ego O t t o diae. card. fandi Nicholai iu Carcere-Tulliano. * t* Ego Boso diae. card. fandorum Cosinae &Damiani. ■f* Ego CinthyUs diae. card. fancti Adriani. ■f" Ego P e t r u s diae. card. fandi Euftachii juxta templum Agrippæ. ■f* Ego ManfrbdUs diaconus card. fandi Georgii ad Velum aureum. Datum apud Clarummont. per manum Hermanni fanctz Ronunx Ecdesue fubdiac. & notarii xvu. Kal. Jul. Indictione xxii. Incarnationis Dominicx annom.c.Lxy » pontificatus vero domini Alexandri papae III. anno sexto. Non reperitnr Hadriani bnlla nec nlla alia frater bullam Gregarii papa XI. datam Vrlitveteri xtt. Ralend. Febr. anno pontificatus primo, qna confirmat summus pontifex privilegia a juit decesseribus concejfia monafierio Mamuiacenfi. XLVII. 1 Epistola Johannis prioris Mauesaci ad S. abba- tem Cluniac. de electione Airn. prioris sancti Germani in abbatem Afauiiacensem. CfruiiAcert TJ Everendo patri ac domino Dei gratia S. Clu- circa niacensis ecdesue pallori devoriflimo, frater Jo- « 165. hannes humilis prior & totus conventus Mauziacen- sis salutcm, cum debies reverentue & obedientiæ devoto famulatu. Vcftræ diferetioni, venerabilis pater & domine, fignificamus quod cum de mandato & licentia veftra omnes & singuli conveniisemus, ut de pastore nobis przHciendo tractaremus *, sicut moris est, invocata gratia SpiritUS sancti, cum curiosa & sol- liriu circunfpe&one ac diligentia tractantes pari voco, communi vocc, cum cordis defiderio convenientes, dilectum ac venerabilem frarrem noftrum Aim. priorem S. Germani, licet totis viribus contradicentem & renuentem, in patrem nobis eligimus & pallorem ; sperantes omnes unanimiter in eo qui non deferic sperantes in se, quod domus noftra per eum informetur in stantm meliorem. Nolentes autem a mandatis vcftris & voluntate iu aliquo de— < viare, devotis mentibus honorem & obedienciam vobis debitam in omnibus exhibere volentes, veftrz diferetionis pedibus electum noftrum minimus & prjtscntamus votis uberrimis sicut patii ac domino, siipplicances ut eum benigne fuscipere & ejus electionem confirmare paterna dignemini devotione, cum gratiarum veftrarum munere quantocius cum ad nos remittentes. Tornus II. XLVIII. Charta Ludovici Franc. regis pro Maweseuo. IN nomine fande & individue Trinitatis Ludovicus, opitulante divine majeftatis gratia Francorum rex, 1, 69* effectum jufta polhikntibus & regie rigor equi- tatis & ordo exigit rationis, prescrtim quando petentium voluntatem & pietas adjuvat & veritas comitatur. Eapropter dilecti noftri Petri Mauziacenlis monafterii abbatis ejusque conventus petitionibus clementer annuimus, & Mauziacense monafterium , antecetfbriun noftrorum exempla sequendo, sub regia protectione tali ratione & lege quod extra manum noftram minere vel cui quam feudatorio dare neque nobis neque heredibus noftris liceat, fufeipientes pre- sentis precepti sandione communimus j ftaruentes uc quascumque possefliones, queeumque bona idem monasterium inprefenoarum poffidet aut in futurum conccflionc pontificum, largitione succeiTorum nof- trorum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis juftis modis poterit adipifei, firma eis eorumque fuc- cetfbribus & illibata permaneant. In quibus hzc pro-* } pr iis duximus exprimenda vocabulis. Prope prxfatum monafterium ecclefiam fandi Laurentii cum pertinentia sua, videlicet vicaria terre de Mabiliaco. ( S. Lanrent de Mabillac prope abbatia curtem, nnne defiru&a e fi ecclefia ;) ecc lenas sancti Pauli, sancti Martini, & sancti Calminii ejusdem monafterii primi fundatoris, cum pertinendis earum ; ( S. Pani cr S. Jilartin, dna parochia in burgo de Alaus.iac i S. Car- merj, nuncdefirveiaeji.) Item iu montanis ecclefiam dc H ny I N S T R U Giaco cum pertinentibus fibi ccclcsiis & earum poflcs— i sionibus. ( Giacprioratus unitus parthenoni deAfarsac.) a Item ecclesiam de * Rubiaco cum pertinentibus sibi b ecclesiis & earum poflcflionibus : ccclcfiam S. b Ursi c cum hereditate sua : item ecclesiam de c Montibus cum d poflcflionibus suis : item ecclesiam S. d Ypoliri cum e hereditate sua : item ecclcfiam dce Vulvico cum pertinentibus sibi ccclcsiis & earum poffeffionibuS : item f ecdesus de s Martiaco, de s Mcncltrolo, dc h Ceresio, f de I Sana-cultura, S. Boniti dc Calmis, S. Martini de i k Alufchiis & S. Andrcæ de paignans cum earum pos- * seffionibus : item ecdefiam de1 Rocaforu que iu hono- 1 re sanste Marie conftructa eft, cum caftro in proprietate sua polito & terra adj¢e per cireuirum : itera m ecdefiam S. Boniti m Montis-Pancnerii cum municipio n dc n Cathufiaco & terra adjacente per circuitum : item j ecclesiam de Dononia cum posseflionibus suis : item o ccclefiam o S. Germani cum caftro sibi adjacente & pertinentibus sibi ecclesiis earuaiqve posseflionibus : j, item ecclesiam de r Laurigiis cum hereditate sua *. item ecclesiam dc Dreiturais eum adjacente sibi villa, prediis, aquis & silvis per circuitum : item ecdefiam fandi Ambrofii iu monte cum ecclesiis sibi pertinentibus & earum poflelfionibus. proprietates quoque quarumdam porfelsionum prefati mpnaftcrii noftro scripto dignum duximus annotare, scilicet Mabiliac. Tauriniac. plumberias, Sauzinias. Primiliac. usque ad muratas & usque ad Garmange. Amanziac. quoque & prata illa que protendunt a veteri ftrata ulque ad terram willelmi de Roure, & a terra Thebaidi usque ad rivum currentem : terra etiam que protendit a terra willelmi de Roure usque ad publica pafcua, & a rivo currente usque ad viam que dicitur Molchas de PefTat ; Bclanede *. Aranea : caftrum Mirabel cum valle adjacente : Lathusiac. Bociac. & medietatem lefde Riumenfis ville, quoquo tempore detur, prohibentes ne & feuda jam aicto monafterio pertinentia, ficut de jure non licet, aliquis audeat abfque consensu abbatis vel fratrum ejusdem monafterii violenter intrare auc libi usurpare, scilicet feudum cas- telli de Roca-forti, in cujus turre & ceteris domibus habent cenfum annuum : caftellum de fando Germano : feudum domini de fcola, id eft, Camuret, & quod habet apud Mauziacum & apud Laurigias : feudum domini Montis-Pancherii, quod habet apud Dononiam & in terris ccclefie fancti Boniti causa cuftodic : feudum domini de Thuriaco, scilicet con— I daminas ejusdem caftri, & Sandimacum : feudum domini Montis-Wasconis, id eft, villam fandi Andrez de Paignans & quod habet apud Plumberias : feudum domini de Anaziaco quod habet apud Maniacum, & eenfum annualem quem habet in Villis beati Auftrc- monii causa cuftodie : feudum domini de Chasluz, 3uod habet inter Mattiacum & Mauziacum : feudum omini de Chamalcria, scilicet Brolium ejusdem caftri, Petiatum, Lobariacum, Charaisun, prata de Cerefio & quod habet apud Maniacum & Mauziacum & fandum Bonitum, & Cerefium, & fcudatorios inultos quos habet ab ecclesia Mauziacensi : feudum domini de Crefto, scilicet quicquid habet apud Rio- mum, Mauziacum, Mirabellum, Cerczium, vel apud j terram que dicitur Cuers : feudum domini dc Ceba- ziaco & domini de Roca-forti in Lubartes : quicquid habent in villis, Mauziaco scilicet 3c Macciaco & Ce- refio pertinendis earum apud Rubiacum feudum Willelmi de Planis, & feuda omnium militum illo- * Royac, prioratus unitus mrnsa abbatiali. b S. Ours, prio- ratus unitus mtnfa qbbatiali. < S. George des Monts.prioratus titularis, d S. Hypolite.parochiapropt mauziacum. e Wolvicus, prioratui unitus ctinrerttui Alarsac.t Marsac. g Menetrol.parochia. M Ceriers. 1 Saincoust, prioratus unitus mertsa convtnt. Jitus in parochia caflri Guidoms. * S. Martin d’Aloches, prioratus unitus conventui. 1 Rochefort, tccltpa unita monialibur Marsaf. « S. Bonet de Montpenfier, prioratui.’■ Chatusac, prope Ayputprrse. • S. Germain des Fostcz. t Lauriges, prioratui in traau Borbtuiinst. MENTA n6 rum qui dicuntur de Rubiaco, scilicet quicquid habent ipsa vel aliquis alius a via surra usque ad fontanas, & a via sancti Petri de caftdlo usque ad viam Montis-ferrati : feuda quoque que habent a beato Auftremonio homines Mauziaccnsis ville, que tota cum fitu suo per circuitum a rivo de Tolon usque ad ecdefiam de Cerefio & a molendino de Fichet usque ad molendinum de Mota cum viis, pascuis, aquis, aqua- rumve dccurfibus in dominio vel proprietate Mauzia- censis ccdesuE polita efle dinoscitur, ubilibet fint cum predi&s ecclesiis & earum pertinendis, prefaris monachis & eorum ecclefix confirmamus, predpientes & huius precepti austoritate decernentes ut nulla ec- dcsiaftica sccubrisve pcrsona prefatum monafterium ab abbarie dignitate deftituere, vel infra prediQas me- j tas turrem sive castellum edifkare valeat ; neque aliquis judex publicus aut quiflibet superioris aut inferioris ordinis Reipublice procurator, aa causas judiciario more audiendas, in villas seu reliquas pofleffiones ubicumque ad cumdem locum pertinentes ingredi presumat, neque tributa aut tallias vel thcloncum tollere, auc homines super terra ipfius diffringere, violentas hos- pitariones seu occasiones ab eis exigere, noftris su- curisquc temporibus quisquam temeritate sua audeat. Quod ut ratum habeatur iu pofterum, nominis noftri caractere insigniri & sigillo noftro muniri precepimus. Actum publice apud Brivat. anno ab Incarnatione Domini m. c. ltix. altantibus iu palatio noftro quorum nomina & signa subscripta sunt. Signum comicis Theobaldi dapiferi noftri. Signum Matnæi camerarii. , S. WidoniS buticularii. Signum Radulfi conftabularii. ’Data per manum Hugonis cancellarii & episeopi Sucs- sionensis. Sigillum magnum ex cera alba pendet ex firicia chordula rubei coloris, iu quo cernitur imago Regit fidentis iufolio, & sceptrnm finiftra geftantis cum hac epigraphe.* Ludovicus Dei gratia Francornm rex. Hoc Ludovici VIL praceptum confirmavit Ludovi- cus VIII. litteris datis apud Pontem-Levoy au. Dom. Incarn. M. c c. x x i v. au. 2. fui regni adftanti- bus in palatio noftro quorum noinina fuppofita sunt & figna, dapifiro nullo, S. Roberti buticularis. S. Bar- tholomai camerarii. S. Matthai conftabularii. Daea per manum Guarini Silvan. epifiopi cancellarii. Stgil- ) lum ex cera viridi, chordula ex Jerico viridi & rubro, est Ludovicus in fito diplomate dato an. 1269. mense Decembri, meminit pracepti avi fui Philippi regis dati an. te 17. regni fui 39. quod confirmat. Alta exftant S. Ludovici littera pro Mauziaco, an. 1247. mense Manio, regni ejus anno 22. vernm a prolixiori hujusmodi diplomatum five regiornm five pontificiornm enumeratione abftinemus. XLIX. Epistola A. abbatis Mauesac. de electione P in abbatem vel priorem Silviniaci, :T> Patri ac domino H. Dei gratia Cluniae, abbati eExchare, A. divina permiflione Mauziaccnsis abbas salu— Cleaiae. tem, obedienriam, & reverentiam tam debitam quam devotam. Noverit ille qui omnia novit antequam fiant, quantam triftitiam & dolorem patimur de captione veftra & de detentione, & nullum potefi : efle nobis remedium nisi per deliberationem veftri corporis quod corporaliter viderimus, super quo re- quireremus feftinum medicamentum. Vcrumtamen fcire defideramus quomodo eft vobis, quia nos per Dei gratiam fani fumus & incolumes, quod de vobis fi polsec Heri quotidie affectaremus. Et cum prior veller Silviniacenfis viamuniverfz camis de novo sir ingrelsus, paternitatem veftram, de qua multum con- fascnus, auximus exorandam quatinus dcsolationi n7 ECCLESIÆ C L A ipfius prioratus compatiendo, & ejus utilitatem atten— i nendo, eundem prioratum viro provido & difcrero sicut novit vcftra paternitas fratri P. decano Langiaci concedatis, & placeat vobis facere quod rogatur ; quia non cantum utilitas ejufdem prioratus acquiritur, sed decas & commodum ecclesiæ Cluniae, procuratur j vel si ad prxsens iftud facere vobis non sit licitum, saltem mandetis priori veltro Cluniae, ne ibidem aliquem inftituat in priorem, quousque veneritis ad partes noftras. Valete & quidquid vobis placuerit nobis remandetis. Datum die Dominica in fello beati Andrez, anno Domini m. cc. xlii. regio L. Cttrcaffoh. tab. in bi— Diploma Pipini regis Aquitanorum ad Apmonem i irr/ C°l~ abbatem Magnilocensem ♦ in diæc. * Manlieu. Claromont. PI p i N U s annuente divina majcftatis gratia Aquitanorum rex. Si sacerdotum ac fervorum Dei juftis suggeftionibus annuere libenter accommodaverimus, sc petitiones eorum quas nobis pro necefli- cate fua vel eorum qui sub manu ipsorum in Dei setvitio consiftunr, innnuaverinc, ad effeftum perducimus, non modo regiam in hoc confucrudincm exercemus, sed etiam ad xtenue retributionis mercedetn nobis talia facta profatura confidimus. Igitur notum sit omnium fidelium magnitudini, noftrorum præfcn- tium scilicet & futurorum, qualiter nos ad petitionem viri venerabilis Aymonis abbatis ex Magni-loci mo— < naftcrio, quod eft conftrutfhim in honore fandi Sc- baftiani gloriofiflimi martyris, & eft litum in pago Arvcrnico, quo sanctuS Caffius Chrifti confelsor corpore requiefeit, tali pro reverentia ipfius fandi ac pro zterna retributione beneficium vili fuimus con- ccsTisTc ut in villas ipsius fancti Scbaftiani, quas moderno tempore, aut noftro aut cujullibet munere videtur habere, vel deinceps in jure ipfius sancti loci divina pietas ampliare voluerit, nullus judex publicus ad caulas audiendas vel sreda exigenda, nec manfio- nes aut paratas faciendas, aut homines qui legibus sperare per eos videntur diftringendos, auc fidcjusso- res tollendos, ullo quoque tempore ingredere prz- fumat ; sed przdictus Aymo abbas & succelTores fui qui fuerint rectores per tempora ipfius loci, propter nomen Domini sub integra emunitare quieti vivere ac relidere debeant \ ftacuentes ergo jubemus ut neque nos, neque juniores, seu succellores noftri, vel quillibec ex publica judiciaria potcftare, in villas, ut diximus antedi&i monafterii sansti Scbaftiani, proprietatis videlicet noftræ, quas moderno tempore intra regna Chrifto propitio noftra jufte & rationabiliter tenere & pofliderc videtur, auc inantea divina fiietas inibi cum jnftitia & aequitate augmentare vo- uerit, ingredere ad causa$ audiendas aut freda exi- s. paratas. gcn<sa, ncc mansiones aut * juratas facere ullo quoque tempore non prefumads, sed quidquid exinde filcus nofter sperare poterat, ex noftra indulgentia pro futura salute in luminaribus ipfius ecclefix fandi Sebaftiani perpetualiter proficiat in augmentis, quatenus melius delectet ipios fervos Dei qui ibidem Deo famulantur, pro nobis & prole seu eunda domo noltra jugiter Domini misericordiam implorare. Li- huit preterea cellitudini noftræ inferi iubere ut res quas eis nuper in prxdisto pago conutas in villas qux vocantur Dendaus & Buxogolus habendas con- ccflimus, prxsenu quoque au&oritatc plenius confirmaremus. Idcirco volumus atque confirmamus ut sicut tempore quondam Landrici, Gerberti, Berengariique comirum easdem res cum omni integritate, cum omnibus eifdem rebus, appendicii$ attinentibus quiete eis liceat a przdidi patre monafterii, pr « dido videlicet abbati ejus- que fuccelsoribus poflidere ; & ut iurc noftræ audo- ritatis praeceptio noftris & futuris temporibus inviolata Deo adjutore valeat perdurare, manu propria Tomus II. u R O M O N T E N S I S. ng l subterfirmarc visi fumus, & de annuii noftri im- prefllonc ligillarejuflimus. Signum Pipini glorioliflimi regis * Fridugisus diaconus atque notarius ad vicem • </, Du Dodonis recognovi. Data pridie nonas Octobris. Slsuv Insuper in diplomate regit Ludovici dato apud Cia- rummontetn 1226. mense Octob. dicitur hac abbatia ab ipfius antecefioribut fundata. Ex regio Carcafion. tabui. LI. Diploma Caroli-Calvi ad Htiradum abbatem Magni-loci. ♦ tab, in bi- . TN nomine fanctz & individux Trinitatis Karolus JLcjusdcm Dei omnipotentis mifericordia imperator ° Augultus. Si locis divino cultui manciparis emolumentum noftræ imperialis cellitudinis exhibemus, hoc nobis ad præsentcm vitam facilius tranfigcndam ad zternam facilius capeflcndam prodere confidimus. Noverit igitur omnium fidelium sanctx Dei Ecclefix noltrorumque tam præfcntium quam futurorum in- duftria, quod Heiradus venerabilis abbas ex coenobio, cui vocabulum eft Magnus-locus, fico in pago Arvernico, in honore fanfti Sebaftiani conftrudo, ad noltram accedens manfuetudinem, oftendir praecepta tam genitoris noftri quam & noftræ authorita- tis, in quibus continebatur qualiter idem locus sub emunicate domni & genitoris noftri & sub noltra per j noftrorum utrorumque præccpta consiftere debet. Nos denique eadem praecepta dijudicari per Frotarium venerabilem aichiepiscopum jubentes, invenimus veras efle eorum praeceptorum authoritates, & quod pedit libenter ei concedimus. Quapropter cognofcentes quod Aymarus Arvernenfis epilcopus non recte nec regulariter nobis suggeffit, scilicet quando nos non utique recordantes qux superius di&a funt de emu- nitate ejufdem loci deprecatus eft, ut eumdem locum libi per præceprum dediflemus, affirmans quod ipse locus ad suum epifcopacum ex antiquo pertinere deberer j unde ejus fallicatem quali sub veritate ambulantem veram efle tunc putanieS, quod prxeatus eft, ei per præccptum conceflimus j sed licet ipse idem prxeeptum habeat, non tamen volumus ut ftabile sit » Dsed ipsi monachi & omnes illorum res iu noftra Si fuccelsorum noltrorum ab hodierna die & deinceps emunitate confidant. Prxcipimus quoque per przsens altitudinis noftrz præccptum, ut a noftra vel siicces- forum noftrorum tuitione memoratus locus numquam excidat, neque cuilibet epifeopo aut cujusiibet dignitatis homini concedatur, sed in eligendis abbatibus & conltituendis, regula fandi Denedisti & hxc noftra imperialis justio omnimodis obfervetur. Prxcipientes ergo jubemus atque prxcipimus ut nullus judex publicus aut quidibet superioris aut inferioris ordinis Reipublicse procurator, ad caufas judicario more au- diendas, in ecclelias aut villas seu reliquaS poflcflio- nes quas moderno tempore in quibuflibet provinciis ad eundem locum pertinentes, vel deinceps aut per alios quoflibet in jure ipsius monafteni divina pietas E augeri voluerit, ingredi prsfumat > nec freda aut tributa, aut manfiones, aut paratas, aut teloneum, auc fidejuflores tollere, aut homines tam ingenuos quam fervos fuper terram ipfius loci commanentes diffringere nec ullas publicas functiones, auc redibitionea vel illicitas occaliones requirere, quibus in aliquo idem monafierium sibique fubje&i aliquod injufte patiantur incommodum. Noftris futurifque temporibus quisquam tam temerarius exiftat qui id faciendi illicitam libi poteftatem attribuere audeat : & quidquid de rebus praefati monafteni fiscus sperare poterat, cotum pro sterna remuneratione prædisto mo- nafterio concedimus, ut peremnis temporibus in alimonia pauperum, & ftipendia monachorum ibidem Deo famulantium proficiat in alimentis, qualiter Hij u9 I N S T R U monachos ibidem defervientes pro nobis atque fta—. bilitate regni a Deo concedi atque confcrvandi jugiter Domini misericordiam exorare delectet ; volumus & conftituimu » ut quamdiu inter se tales inveniri potuerint qui fecundum regulam fandi Be- nedicti eos regere valeat, fetnper de propria eligant congregatione. Volumus etiam ut fratres ejusdem loci quemcumque voluerint advocatum eligendi licentiam habeant, & ob remunerarionem etiam noftri totum ei dimittimus ; & ut hoc per oinnia tempora inviolabiliter confervetur, manu propria fubterfirma- vimus & annuli noftri impreflione insigniri juffimus. Signum Karoli gloriofiflimi Imperatoris Augufti, Au- dacer notarius ad vicem
LII. Ad eundem diploma Ripini regis Aquitania. PI p i n u s ordinante divinae majeftatK gratia Aquitanorum rex, si enim petitionibus fidelium noftrorum, maximeque Dei saccrdorum, ad effeftum perduximus, non solum temporaliter eorum ad praeiens noftri faftigium & ad capescendam peremnis vius gloriam liquido credimus profuturam \ idcirco noverit omnium sandæ Dei Ecclefiae fidelium noftro- rum, videlicet przsentium sive futurorum magnitudo, quia venerabilis sacerdos Ayraldus nomine Magnilocensis abbas faftigia culminis noftri adiens, deprecatus eft ut ob noftrx mercedis augmentum ad xtemamque renumerationem, atque ut locus eme- lioratus vel reintegratus fieret, qui difeilfus undique’ a pravis hominibus adversabatur, tale noftrx autho- ricacis prxeeptum inprevaricabile ei juberemus fieri, per quod abbatiam sub honore sansti Sebaftiani martyris conftrudbrn, qux dicitur nomine vulgari Magnilocensis, universie viue suz tempore sub noftra donatione quiete tenere ac poflidere valeret, veluri deinceps Dei omnipotentis divinum officium incelsanrer abfque ulla diflenrione laudabiliter inibi confummaretur ; hujus itaque petitioni favorabiliter clementia, ut pote Dei sacerdorijuftc querenti annuimus, placitumque przbuimuj afTensum, & hos noftræ magnitudinis regales apices fieri decrevimus, per quos rata inviofa- bilisque jam dicti venerabilis Ayraldi sacerdotis suis temporibus maneat petitio, id eft hanc noftram re- 5iam atque excellentem authoritatem concedimus &’ onandain firmamus abbatiam, quz vulgari nomine Magnilocenfis dicitor, conftrustam sub honore fandi Sebaftiani martyris, venerabili Ayraldo abbati ex eodem monafterio monacho sub omni integritate, argue sua cum fumma plenitudine, ut univerfo vicz luæ tempore paftorali cura eam regat, atque monaftico ordine inibi degens exiftat, & fine ulla dilatione vel minoratione secure atque quiete eam teneat & pof- sideat. Volumus etiam ipfiuspro petitione ut ipiiim monafterium sub noftra denensione ac immunitatis tuitione maneat, & ut nulli neque mansionatici, aut freda, aut paratas a fidelibus nos- tris quxrant aut accipiant : sed sub noftra emunitate omnibus suis locis confidat, nullusque homines ipftus monafterii ex judiciaria potcftate, francos scilicet aut fervos fuper terram iplius manentes vel legi- time ad eum pertinentes, diftringere audeat ; sed quidquid fiscus nofter exigere poterat, totum ob noftræ mercedis augmentum eidem venerabili abbati atque locis concedimus, Lix atque eidem abbati vel ejus succelsoribus advocatum habere, qui res prxdi&i jnonafterii diligenter quzrat atque recipiat. Poft obitum vero prxfati Ayraldi concedimus ut przdi&i monachi habeant licentiam ex seipfis eligendi abbates quemcumque utiliorem in eodem loco invenerint, qui secundum regulam S. Benedidi regere audeat atque ordinare. Et hic fxpe diftus Ayraldus abbas, diun vixerit, secure bc quiccc ordinet cumdcm locum, MENTA 120 t teneat atque possideat tine ulla contradictione. Hæ0 vero przcellcnriz.nostrx authoritas utsemperin Dei nomine obtineat firmitatis vigorem, monogramma nos trum inserere curavimus, ac annuli noftri impres- sionc insigniri subter juflimus. Signum pipini praecel- lentillinii regis. Dacum quarto nonas Octobris, Indictione decima, anno octavo regnante pipino inclito rege. Ex regio Qareajfia. tabal. LIII. Vide aliam chartam __ iam edit An Charta restaurationis abbatiæ Tniernensis. tot. 7 ;. SCire debet fraternitas unanimitatis Ecdesue, quoniam unicuique fidelium eft valde necelsarium, £> char- * ut dona per divinam largitatem libi conccfla solerter UrU Clwt’ excolat, fapienter ordinet, recte ordinet, recte etiam dividat ; ut cum Evangelicus ille paterfamilias rationem politurus advenerit, non solum ea qux largitus eft non auferat, sed etiam pro terrenis bene miniftratis duplicata talenta fimul, & talenta, & ce- lcftia bona concedat. Talium ac tanta auctoritate praemonitus quidam vir nomine Wido praedives & no- bilis, & licet in lateo habitu, per mulca laudabilis, considerans casum conditionis numanx in pejus & pejus praecipici ac quotidiana ruina defluere, divino dudius amore, cum conlilio uxoris sux Ridendis, & filiorum Theothardi, ITillclmi atque Stephani, suorumque fidelium, quoddam monafterium Tier- „ nenfe, quod elt conftructum in honore Salvatoris noftri Jefu Chrifti, sanctarque ejusdem Dei-Genitri- cis Mariæ & S. Petri apoftolorum principis sanctique Symphoriani gloriofiflimi martyris, sed & farcti ac deliderantisiimi Defiderati confelforis, a parentibus suis quondam scculariter possesium, & plus exigentibus culpis ab eis negligenter quam oporcerec tractatum, accrevit secunaum regulam S. Eenedicti ad monallicum devotiflime redintegrare cultum. Hoc vero tam sanum ac salubre libi aptumque consilium ut digne poflit ad votum explere inultis argumentis, ut pote vir pruden$, studuit prudenter perquirere. Quodam enim tempore contigit supradistum monasi terium Tiernenfe privatum patre in inultis suisse humano dediturum solamine, non poft multum etenim temporis, ut mos ecclesufticus fervar, consentiente 3 domno Widone suisque fidelibus, electus eft a fratribus & a beatae memoris Begone epifcopo ccclefiæ Arvernenfis ordinatus domnus abbas Petras omni nobilitate confpicuus & beatx {implicitatis filius. Hic in quantum potuit ut monafterium sibi commilTum ad priftinum flatum repararetur elaborare studuit *, sed, in dies crefcente malitia hominum, non potuit suum adimplere propofitum ; legerat enim feriptum : Va Ecck. 4, fili, qaia cam ceciderit nen habet sablevaatem.• * 9 • 7 1 • sed ji juermt daa, fovebantur matae. Idcirco ut onus ecclefiafticum levius aliquantulum pollet ferre, domnum Odi lonem Cluniensem abbatem studuit evocare, ut onus fecum ferret, & fecundum regulam fandi Benedicti ex caritatis affectu auxilium minis- _ traret. Hzc audiens fzpe dictus fenior Wido gaudio b gavifus, ut sententia abbatis rata fieret & per suc- cedentia tempora inconvulsa permaneret, assensum przbuit, & auctoritate qua potuit tali sanctione definivit ut domnus Vernis abbas quandiu vixerit, regulariter, honorabiliter & liberaliter cum conlilio & adjutorio fupr.idi&i domni Odilonis teneat. regat & polTiilcat i poft obitum illius Clunienses abbates & monachi cum confilio domni Vidonis supradidhim Tiernenfe monnslerium regulariter regant, ordinent & disponant, ea ratione, eo ordine quo regunt or- dinantque Celsini.inense, * Sylvinianense cetcnque * M ab i II, non pauca nobiliflima nionnftcria ad jam Deo dica— Sylvini*- tum nobile illud Clunicnfc cenobium per mulca ceu^c » prxccdcntia tempora famiccr pertinentia. Contulit in ECCLESIÆ CL insuper domnus Vido Clliniensi monalterio unum. manfum qui vocatur Broida, & de alio manso qui vocatur vetula vinea, totum fervidum quod ipse lo- litus erat habere, omnes consuetudines malas & importunas quas antecesiores fui & ipse hucufque in- jufte tenuerunt monafterio Tiemenli & circa monas- cerium, & annonam quam de ecclesia Saliniaca acci- piebat & in vincis quas ipfi monachi excolant & operantur ex.icturas j veftituras edam de omnibus terris & praediis & vinei » quas ad przsens monachi tenent, & ille eis reddiderit & illius heredes fuorum- que heredum fuccesiores, perdonavit, reddidit &ver- pitionem fecit pro redemptione animx su « , uxorisque sux, & omnium fidelium. Ego in Dei nomine Wido lbudo & confirmo, confirmari opto apoftolico privilegio, regali praecepto, auctoritate Stephani Arver— ; nensis ccclefix pontificis, & donatione cariflimi lenioris mei Willcl Inii. S. Vi do & uxor ejus Ridendis. Teocardus, Stephanus, willelmus, Stephanus episcopus, Villelrntis comes, Agnus Rodravi, Theo- tardus, Orbertus, Ambrardus abbas. Franco fcripfit mense Septembri feria sexta regnante Rodbertorege anno xv. Fide chartularium S. Odileuis iti qua hac fide desi cribuutur, ex que etiam ea cxcerpfit Balux, , hijr.dom. Arvern. tem. e. p. 29* LIV. • Esbre— Raschalis papæ II. pro Ebroliensi * Cille veI monaslerio. Ebreuil. f s e n a 11 s episcopus, servus fervorum Dei ; J dilecto filio Teotardo, monafterii Ebroilensis abbati, ejufque succesibribus regulariter subftituendis in Chrifto. Vix poftulatio voluntatis effectum debet suum sortiri, quatenus & devotionis sinccritas laudabiliter enitefeat, & utilitas poftulata vires indubitan- ter alfumat. Quia igitur dilestio tua, ad fedis apos- rolicz portum confugiens, ejus tuitionem devotione debita requisivit, nos suppliettioni tuz dementer annuimus, & beati Leodegarii Ebroilcnfe monafterium, cui Deo auctore prxfidcs, sub tutelam apoftolicx se- dis excipimus. Per przfentis igitur privilegii paginam, vobis, veftrifque succelsoribus confirmamus ad perpe- tuiun, burgum cum ecclefia S. Gereonis & capellis 1 suis iu Arvemenfi pago, ecclcfiam fandae Crucis de Velcia, cum capella sancti Mauricii de Vico, sandbe Mariae de Caliniaco, sanstre Marix de Salas, fandti Boniti de Cambra, san&x Marix de Ecclefiola, sancti Boniti de C.ervant, S. Genesii de Buiflirolas, san&i Victoris de Pozols, sancti Pardulphi, sanctx Mariæ de Marrillac, sancti Petri de Campis, ecclesiam fandi Pauli, fandi Genefii de Ret, sancti Aniani de Betgue, fandi Quintini, sancti Leodegarii de Laiac, fandi Leodegarii de Monre-Frumino, sancti Petri de Chap- de, fandi Petri de Nerdugna, sancti pardulphi de Vilorzangas, fandi Petri de Valle, sancti Pardulphi de Carro, sancti PrejedH, sancti Juliani de Muroile, sancti Martini de Garriga, sancti Bravii de Puntiaco, sancti Hilarii, sancti Petri de Cella, fandi Magnerii, E fandae Mariæ de Virgiaco, sancti Galli, & fandi Saturnini de Ventae. In epifeopatu Biruricenfi, ecdefiam sancti Maftelli de Scaceras, S. Hilarii de Dorminnac, S. Boniti de Balanava, S. Andrez de Valiniaco, S. Porciani de Navas. In pago Rodonenfi, ecdefiam S. Mariæ dc Logangnac, S. Marix de Jevcirac, S. Mar- tini de Cromeras, S. Marix de Lelna, S. Martini, S. Maurici de Marnac, & S. Agangi. In cpiscopatu Scnonensi, ecclesiam S. Leodegarii cum capellis, S. Mariæ, S. Martini de Conniaco > S. Sulpicii, S. Mariae- Magdalenx de Crong, S. Marix de Salas, ecclesiam de Botfac, S. Bibiani dc Charues, ecclesiam de Gen- ten, ecclesiam de Gaverda, ecclesiam S. Leodegarii A R O MONTE NS1 S. m de Ariazo, S. Pcrri de Liriorta, & extera que vel iu prxsend fepdma ihdfctione idem cœnobium le- girime poflidet, vel in futurum conceflione pontificum, liberalitate principum, vel oblatione fidelium, jufte atque canonice poterit adipisci. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum licear, idem monas- tcrium temere perturbare, aut ejus polseffiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omhia Integra conferventur, eorum pro quorum suftentatione & gubernatione conccfla sunt, u&bus omnimodis profatura, quatenus auctore Domino, locus idem regularis semper ordinis cuftodia vigeat, & iu sua semper libertate permaneat. Porro sepulturan) ejusdem lod omnino ube- ram esse decernimus, ut eorum, qui illic sepeliri delibe- j raverint, devotioni, & extrenue voluntati, nisi forte excommunicari sint, hullus obsistat. Obeunte te, nunc ejus loci abbate, vel tuorum succclTonim, nullus ibi, quolibet surreptionis aftutia seu violentia przponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii fanioris, vel de suo, vel de alieno, u oportuerit collegio, fecundum Domiui timorem, & B. Benedicti regulam elegerint, ab Arvemensi epifeopo confe- crandum. Si qua igictir iu futurum ecdefiaftica quaelibet, secularifve pcrsona hanc noftræconfti turionis paginam, scicns, contra eam temere venire temptaverit, fecundo tertiove commonita, fi non farisrac- tione congrua emendaverit, poreftatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio exiftere • de perpetrata iniquitate cognofcat, & a sacrauffimo , corpore ac sanguine Dei & Domini redemptoris noftri ’Jesu Chrifti aliena fiat, atque in extremo examine di- ftristz ultioni subjaceat. Cundis autem eidem loco justa fervantibus, fit pax Domini noftri Jesu Chrifti, quatenus & hic siuctum bonx actionis percipiant, & apud diftridhim judicem prxmia ætemae pacis inveniant. Amcn. Arnen. Amen. Scriptum per manum Grisogoni norarii facti palatii. Ego Pafchalis Catholicx Ecclefix episcopus. Datum Laterani per manum Joannis sacræ Romanz Ecdesue diaconi cardinalis ac blbliochccarii ii. nonas Aprilis, Indictione feptinu, Incarnationis Dominicx anno millelimo centesuno decimo quinto, pontificatus autem domini Paschalis n. papæ anno cjufdem xv. LV. Charta Archimhaldi de S Juliano pro parthe- none de cuciaco, al. de cusseto. NOtum fit omnibus hominibus tam przsenubus quam futuris, quod ego Archimbaldus de fanstrs Juliano olim antequam arnifitfem caftrum S. Juliani, accipiebam in ccclefia de Baragniaco oblationem » & fepulniram, & decimam & wrvicium in pre(by « tero. Poftea vero recuperato przdido caftro, tradidi przdictam ecclesiam Stephano prelbycero pro quinde- cim solidis censualibus annuaum reddendis in feftivi- tate omnium sanctorum. Illos veroxv. solidos dono & concedo beatæ Mariæ de Cuciaco bc abbatissis Agneti & dominabui ejusdem loci quandiu vixerit Stephanus capellanus. poft mortem vero qus dono & concedo B. Marix de Cuciaco & abbatissie Agneti & dominabus totam ecclesiam praedictam hoc modo, ut mittant suum capellanum & habeant oblationem & sepulturam, & decimam, & cetera que ad dictam ecclesiam pertinent. Hujus rei sunt teftes, Galvanus, Raymundus de March, lldinus de Genach, exparte Archimbaudi j ex parte abbatilsae sunt teftes, Guido dc Verneco & filii ejus, Guido, Petrus, Ebrardus, Guillermus dominus dc Vemet, Albuinus de Monte- daro, Hugo de Cullench vicarius 3c plures alii. Hoc donum fuit factum in seftivitate B. Bamabx apoftoli, regnante Ludovico rege Francorum, ScAimcrico Arvernorum episeopo. Qui huic dono calumpniam in- tulerit, maledicatur & a liminibus sanstz Ecclesia H iij UJ I N S T R U sequestretur, Sc cum Datam & Abyron in infernum A dampnetur. Hac charta exfiripta ex necrelogio, quod exaratam efi in pergamena poli martqnlogium, regnlam patris uosiri exisnii^eatijjimi, necnon siuictissimi Benedicti abba- eis, efi expofitiones Evangelii per totum anni circulum, in uno eodemque volumine quod domina Bona de Enez.iaco fecit firibere. LVI. Charta fundationis monascerii S. Andreæ in suburbio Claromontensi a Guillelmo comite & delphino Arverniæ. VTOs Guillelmus comes Claromontensis & dei— & 1 *47* J^jfinus Arvernix. Notum sit omnibus in nomine Domini, quod nos dederimus & damus monafierio noftro beati Andrez apoftoli, ordinis Prcmonftra- tensis, & Deo devotis religiusis noftris abbati & conventui ejusilem, bona & redditus, domos, & grangias, pascua, terras cultas & incultas, nemora, census, decimas & pascerias, fcudos & alia quæ- cumquc habemus, & habebamus iu Saulzeto, in Jufliaco, iu Gergobia, in Fontantigia » iu Sayaco, in Villa-nova, in monte sive podio de Doma, in fando Pardoux, & iu dictorum locorum pertinentiis & de- Sendentiis. Damus etiam de libera noftra voluntate ictis abbati & conventui, totam juftiriam altam & balfam in dido monafierio, & infra quatuor Cruces qux fune extra, & in habitu ejufdem, & in prato 2uod eft ante magnam portam, in quantum fc exten- it, comprehendendo Huviiim ad longitudinem dicti prati, & iu duobus molendinis eidetn prato contiguis, & in dicto villagio de Saulzeto *, & iu nemoribus de Vedrina, & in Fromenuli, & de Leyro- nol, & in Jufliaco, in quantum tota terra se extendit, nec amplius solvent tributum noftro caftro de Monterigorofo, sive de Montrongnon, ratione arcis quam edam dedimus & damus in Gergobia, & in circuitu ipsius, & in monte five iu podio qui eft supra, usque & comprehendendo veterem mazuram antiquae Gergobix, & iu dicta Fontantigia in quantum se extendit, comprehendendo quanam partem laci Sarlcnia, & in Sayaco, ubi eft grangia, & ambitu comprehendendo fontes qui funt prope & supra ecclesiam deS. Vincentio, & in villa nova, in quan— ] « um totum tenemenuun fe extendit, comprehendendo nemora : & iu monte live podio de Doma a parte Orientis tantum, & iu S. Pardoux prope ecclefiam per leucam a parte Aquilonis. Quorum omnes jufti- tias altas & bassas distorum locorum, volumus quod dependeant & suum capiant reflornum ad jufticiam quam dedimus & damus in dido monafterio, in quo omnes homines de Saulzeto, de Jufliaco, & aliorum Iocorum tenebuntur comparere, & esse prxscntes quoties appellati fuerint, in eis ibidem juftitia de omnibus aaminiftrctur, praecipue quando eritqueftio de aliquo delicto j & ibidem in arctis carccribus ligatis manibus & pedibus, si opus fuerit, recludantur : & sic factis eorum procdsibus, per ballivos & jufti- tiz officiarios distorum abbatis & conventus dicti loci, reducentur ad distos locos, ut iu illis publice puniantur, etiam ad mortem fecundum quod demeriti fuerint. Pro quibus omnibus bonis, fundis & proprietatibus, & pro dictis justitiis & juribus, de quibus nos spoliantes dictos religiofos noftros inves- tivimus. Et ideo tenebuntur ipsi religiosi, abbas, & conventus, tam pro remedio animz noftrz quam honorabilis conjugis noftrx Joannat de Calabria, & omnium parentum noftrorum dicere folemniter missas, & horas canonialcs, diurnalts > & no&ales, fecundum quod dies & fella requirunt : & fecundum ritum Sc confticurionem djdi fui ordinis Prxmonftra- tenfis \ pro quibus faciendis ecclesiam disti monasterii, MENTA 124 & ipsum monafterium aedificare fecimus, & amplius Deo nobis adjuvante aedificabimus. Volentes sepeliri iu ditta noftra ecclefia, & in loco scpulturjt quam elegimus. Quod G adveniat nos mori in bello contra Saracenos, aut alibi extra regnum Francis Sc ducatus ipsius, volumus quod dicti abbas & conventus requirant corpora noftra, & transportare faciant in dicta noftra ecclefia, & sepultura noltra, convocatis parentibus noftris honorifice & devote ab eis fepeliantur : & pro nobis in toto primo anno eleemofyna generalis fiat, & major & solcmnis commemoratio cantetur. Ln quarum rerum teftimonium, nullo jure nobis nec noftris de eis retento, concefiimus prxdictis cariflimis noftris religiolis praesentcs litteras noftri delphinatus sigillo inunitas. Actum anno Domini m. c. xlix. mense Julii. LVII. Charta Pontii ablu Cantoenensis de subjectione fui monascerii erga Riperacum. NOs Pontius abbas Chantoenensu meritocognos- centes abbatiam noftram a domo Piperacensi ori— * ginetn & principium habui ile, notum facimus uni- verfis quod nos fecimus canonicam obedienciam venerabili & chariflimo in Chrifto patri noftro Guillel- mo abbati Piperacensi *, volentes & ftatuentes ut otn- nes abbates Chantoenenses de cetero qui pro tem- pore fuerint, eandem faciant dido abbati Piperacensi , & succelsotibiis ejus
- & omnes canonici noftri stmiliter faciant ipfam obe- dienriam
Item volumus & (latuimus quod abbas Piperaccnfis semper habeat in domo noftra tam in capite quam in membris, quandocumque sibi placuerit, visitacio- nem, emendationem, & correctionem. Datum anno Domini m. cc. quinquagefano mense Julii. LVIII. Epistola JT. abbatis Riperacensis * ad Alfredun * pcbr’c’ Cantoeni abbatem. DIlesto in Chrifto filio Ma. Al. in perpetuum. « » 9 9 • Considerata, fili Alfrcdc, caticativa affedionis ) devotione quam ab initio conversionis tuz ad Pipe- racense monasterium habuifti, tibi de indulgentia concedimus in Cantoenenfi ecclefia quam Piperacensi monafterio adquifivifti, quofeumque volueris in ca- nonicos & familiares sive convcrfos recipere, & de omnibus ibi vel alibi tenes vel tenebis, a te dispensan- da tuo vel alterius nomine, quod & cui volueris tam inter vivos quam causa mortis donare, & tum pro neceflitate secularis conversationis, tum pro exigenda corporalis imbecillitatis iu votis, abstinenda, & in observanciis noftri ordinis, salva obedientia, cafti- tate, & proprietatis renunciacione, tibi & fratribus tibi commiflis quod volueris temperare ac relaxare, & penirentiam, & excommunicationis abfolutionenj vice noftra & au&oriute cui & a quo volueris accipere ac conferre. Datum anno u. c. xc. ix. mense Februario. Z « sigillo e cera cernere efi abbatem rtsm pede pafiorali. LIX. Charta pro abbatia Bnseheti seu Vdllis-lucidæ. BUlla Cœleftini papae abbati & fratribus monafte- rii B. M. de Valle-lucida, qua fummus pontifex sub B. Petri & sua protectione fufeipit praefatum mo nafterium, ftatuens ut ordo monafticus qui fecundum Deum &C B. Benedicti regulam & iuftituuonem u ; ECCLESIÆ CLA Ciftercienfis ordinis in eodem monafterio indicatus esse A dignofcitur, perpetuis ibidem temporibus, inviolabi- liter obfervetur. Bgo Coblbstinvs Ecclcfur Catholicx episcopus. -j— Ego Albanus Albanensis episcopus. -f* Ego JohanNes Preneftinus episcopus. * j— Ego Pandulphus prelbyrer cardin. eccl. n. apoftolorum. •f— Ego Mbllio fanctorum Johannis & Pauli prelb. card. tituli Pammachii. Ego Johannis tit. S. Clementis cardin. Tusca- nenfis. Ego Romanus uc. S. Anaftasix, prelb. card. •f* Ego JohanNes ric. S. Stephani iu Celiomonte prelb. card. + Ego Gratianus SS. Cosinæ & Damiani diacon, card. •f* Ego Birnardus S. Mariz-Novx diae. card. ■j— Ego GregorxUs tit. S. Gregorii ad velum aureum diaconus cardinalis. + Ego Nicolaus S. Mariæ iu Cosinydin diacon, cardin. ■j" Ego Lotharius SS. Sergii & Bacchi diae. card. z* Datam Romae apud S. Petrum per manum Egidii S. Nicolai in Carcere Tulliano aiaconi card. Idus Maii Indict. x. Ineam. Domin. anno m. c. x c i i. pontificatus vero D. Celcftini papae III. anno i. Resianratio abbatia Bostheti. « *>>• I^TOscant prcscntes & pofteri quod ego Guido X* comes Claromontensis in nomine fandae & individuae Trinitatis notum facio universis quod in monafterio Vallis-lucidæ meam elegi fieri lcpulruram, 3c pro salute animz mex & parentum meorum dedi & concefli oinnia que constitueram ad ipfum monafterium faciendum, scilicet grangiam de Brugeria & oves, boves, & vaccas, & eisdem pafcua necetfaria i & poftquam przfatum monafterium completum plena— D xie fuerit, volui & concedi ut prædicta inpofterum perpetuum permaneant integralicer, & ferventur ad cetera abbatiz edificia facienda, excepto quod gran- cia memorata tantummodo completo monafterio ad heredes comitis revertatur. Item ut dictum monaste- tium cirius compleatur, dedi centum marcasargenti quas abbas Bonz-aquz, debet persolvcre infra annum, & centum libras Claromontenses quas persolvi. Addidi infuper censum nummorum Baronis vici, donec monafterium antedistum integre compleatur. Item dedi & persolvi centum libras Claromont. de quibus fiat ejutd. loci capitulum & coquina. In signum & refti- monium hujus pacti, figilli noftri & pariter figilli di- lectifluni noftri in Chrifto abbatis Vallis-lucidae munimine roboravi cartam iftam. Et ut hzc przdicta E firmius teneantur, præccpi dilectz uxori mex co- mitifle & filiis meis willelmo & Hugoni & Roberto & Williaco, & Arberto de Turre, ut jurarent fe ifta servaturos, & in sansto juramento fideliter observare teneantur. Actum anno m, cc. xxi. ROMONTENSIS u6 LX. Fundatio abbatia Clarissearum apud Aquas- fparsas diæc. Clarom. S9ACHBNT tous, que Nous pisaai ob Giac Chevalier feigneur dudit lieu de Giac & de *’* Chatelgai, confeflbns & rcconnoiflons que pour ce 3ue haute & puiflante dame, madame la auchesse Marie i. e Bourbonnois * avoit intention de faire faire & sun— BerriTfem- derune cglise en la ville d*Aigucperce i 1’honneur mede* Jean de sainte Claire, bc y mettre sœur Colette & autres d® Bourbon ses sœurs, pourprier Dieu& Noftre-Dame ; &pour cctte consideration, & que noftre houftel que souloit AdeMont- tenir Jean Veausse dudit lieu, litui en ladite ville p « >fi « r. d’Aigucperce les hoftieux de madite dame la duchesse de Bourbonnois d’une partie. de Thouftel du cur£ d*Aigueperce d’autre parde, la grande rue de ladite ville d*Aigueperse dautre partie, & lc mur & folle de ladite ville a autre partie, lcquel dit houftel nous souloit donner neuf septiers de froment de rente cha- cun en chacune fefte saint Julien, & eftoit necessaire i faire partie de ladite Iglise > pour ce qu*on soic tenu en ladite epiise prier Dieu pour l*ame de nous & de nos parens, desaits neuf septiers de froment i nous dfis, A calise dudit houftel ci-aefliis confini, avons donnez pour faire ladite Cglise lesdits deux septiers de froment de rente, & les autres sept septiers de froment de rente a nous dus ; & i cause dudit houftel avons vendus i madite dame la duchesse de Bourbonnois pour le prix de soixante-dix livreS, lefquelles nous confeflons avoir eu & re^u de madite dame la Duchesse, parlesmainsde Durand Doutre, lequcI Durand Doutre les avoit eu & repi de Loiiis Cormic recevcur de madite dame, de la comti de Mont- pcnsier, de laquelle fomme de foixanre-dix livres, nous quittons ladite dame & receveur, & aufli quirrons Jean Veausse, n’aguerps tenancier dudit houftel desdire neuf septiers de froment ; & par ces presentes avons saits & conftituez, faisbns & confticuons ladite dame la duchesse de Bourbonnois, & autres gouvemeurs de ladite Iglife, pour & vrais dame & feigneur, comme en leur cnose, & que nous n*avons faits, ne ferons pour quoi ces cnoses n*aient perpetuelle fermete. En t6moin de ce nous avons fignez ces {iresentes de noftre main, & fccllccs de noftre seel e Vendredy 19. jour d*Octobre l*an 1413. & SignI, DE GIAC. LXI. Facultas conceditur ecclefiam prædictæ abbatiæ consecrandi. MArtiNUs miseratione divina Claromontensis 1414. episcopus, religiofis & honeftis dominabus ab- bariflx & aliis conventus ordinis fanstrc Claræ pridem ac de novo fundatis in villa Aquzsperfx, noftrz Claromontensis diœcelis, salutem in eo qui eft omnium vera falus. Veftris supplicationibus in had parte favorabiliter inclinati, vobis tenore præsentium indulgemus ut per quemcunque antiftitem catholicum gratiam & communionem S. fedis apoftolicx obtinentem per vos eligendum vice, loco & nomine noftri & pro nobis, cum solemnicate qua decet, pollicis & valeatis ecdeliam veftram de novo conftru&am & x- di fi catam, ac altaria in eadem eresta, necnon locum pro cemctcrio veftrarum dominarum tantum difpofi- rum Sc ordinatum benedici ac confecrari fecere *, nam eidem anriftiti predicta & alia in talibus neceflaria faciendi Sc adimplendi, fecundum camen ritum Ecclefiæ, & formam fuper hoc a jure ftatutam, licendam & fa- cukatcm impertimur ac committimus, quo ad hoc vices noftras, salvo tamen iu omnibus jure noftro Sc quolibet alieno, pervifoque quod antequam per dic—. tum ant i It ircni ad prxmitsa aliquatenus procedatur, nobis vel vicario noftro teneamini ejus adventum no- dficarc. Datum in civitate noftra Claromontensi sub sigillo noftro, die vicefima nona menfis Novembris, anno Domini millefitno quadringentduno vicesimo quarto. Sign. J. Courcin. LXII. Facultas conceditur a Martino V.summopontifice ædificandæ abbatia Clarisseirum apud Aquas-sparsas. M Artimus episcopus fervus fervorum Dei, di- lesto filio officiali Claromontensi salutem & apostolicam benedictionem. Sinccrx devotionis affec- tus, quem filius dilestus nobilis vir Johannes dux Boutbonii, & dileda in Chrifto filia nobilis mulier Maria ejus uxor ducissa Bourbonii ad noS & Romanam gerunt ecclefiam, non indigne meretur ut eorum petitionibus, illis prxfertim que ex devotionis fervore prodire, & ad religionis prepagationem & divini cultus augmentum tendere dinolcuntur, quantum cum Deo polsumus, favorabiliter annuamus. Ex- hibita si quidem nobis nuper pro pane ducis & du- ciflae præaictorum petitio continebat, quod ipsi gerentes ad ordinem sandbt Clarz specialis devotionis affectum, cupientes quoque terrena in cœleftia, & ( transitoria in sterna felici commercio commutare, ac propterea de fua suorumque progenitorum & fuc- ccflorum animarum salute lolicite cogitantes, de bonis a Deo eis collaris ad Dei laudem & gloriam, ac ob dictae fandae reverentiam, ejusque sacrae religionis propagationem, & dicti culeus augmentum, quoddam monafierium cum ecclefia, cimicerio, campanili, campana, hortis, hortalitiis, aliifque necelsariis officinis pro ufu & habitatione monialium didi ordinis sub aritae paupertatis obfervantia viventium iu Aquz- sparfæ vel alio loco ad hoc apto & congruo infra Claromontenscni diocœfan consiftcncc conftrucrc & l M E N T A 128 & aedificare. sive conftrui & aedificari facere defideranc, si eis auctoritas & licentia sedis apoftolicæ suffragen- tur. Quare pro parte ipsorum ducis & duciflæ nobis fuit humiliter fupplicatum, ut eis monafterium hu- jusmodi conltruendi & aedificandi aut conftrui & xdi- ficari faciendi, necnon monialibus seu fororibus praedicti ordinis locum hujufmodi recipiendi & retinendi ac in eo perpetuo remanendi licentiam concedere, & alias cis fuper hiis opportune providere de benignitate apoftolica dignaremur. Nos igitur, qui hu- iusmodi cultus & religionis exoptamus incrementum, nujusinodi supplicacionibus inclinati, discretioni tus per apoftolica fcripta committimus & mandamus, quatinus, fi eft ita, & dictus locus Aquz-fparsie ad B hoc aptus Sc idoneus cxiftat, in eo, alioquin in alio loco ad hoc apto & congruo, dummodo locus ipse infra temporale dominium ducis vel duciflæ prædic- torum consiftat, in dido Aquz-fparfz aut alio loco ad hoc apto & congruo, & sub dominio hujufmodi exiftente, ut praefertur, fine alterius przjudicio pro ufu & habitatione monialium dicti ordinis, sub ob- fervantia prxdista viventium, conftrqendi & aedificandi seu construi & aedificari faciendi, & moniali- bus seu fororibus praedictis monafterium przdictum recipiendi & ibidem inhabitandi, diocefani loci & cujuflibct alterius licentia fuper hoc minime requisi- ta, liberam audoricate noftra licentiam largiaris. Ec insuper si per te vigore prxfentium eisdem duci & P duciflæ licendam hujufmodi monafterium fundandi u concedi contingat, monialibus in hujufmodi monas- terio pro tempore commorantibus eadem audoritate concedas quod tam ipsae, quam monafterium, ac ecclefia hujufmodi omnibus & lingulis privilegiis, indulgentiis, immunitatibus, libertatibus, & gratiis, quibus alia monafteria & ecclefix monialium seu fororum ejufdem ordinis sub dicta obfervantia viventium gaudent & utuntur, uti valeant & gaudere, jure tamen parochialis ecclesiæ & cujuflibet alterius in om- nibus semper salvo. Dacum Florentiæ xu. Kalend. Septembr. pontificatus noftri amio tertio.