Gallia Christiana 1715 01/Tarbensis
UM ECCLESIA TARBENSIS. ua4 EPISCOPATUS TARBENSIS. TA R b a Bigerronum * caput ad Aturum * fluvium, in Novempopulania, sub Auxitana metropoli, & parlamento Tolosano, varia olim sortita est nomina ; dicta videlicet, Turba civitas in veterrima provinciarum & civitatum Galliæ notitia t Tarvia & Travia in vita S. Licerii Conlorannorum episcopi ; civitas Gdrba, vel Tufla & Tursa in nonnullis notitiis ; at corrupte, ut merito videtur Josepno Scaligero, & Hadriano Valefio. Apud Gregorium Turonicum lib. ix. c. 6. legitur Beoretana urbs, Beoricana apud eundem l. I. de Gloria martyrum c. 74. In pactione regum Guntramni & Childeberti, de qua idem Gregorius, civitaS Begorra ; in conciliis veteribus civitas Bigorritana, vel Bigerrica, nomine sumto ex populis quibus præesu Hi etiam varie sunt appellati ; Bigerrones, Bigerriones, apua Cælarem lib. 111. Commentariorum de bello Gallico, Begcrri Plinio, & Bigerri Paulino in epistola I. ad Ausonium, qui Bigerros pellitos nuncupat, quod pellibus ob aeris inclementiam vestirentur. Sulpicius Severus dialogo 11. de virtutibus B. Martim Bigerrigæ vestis meminit, quæ vilis esse debebat, & forte ex communioribus pellibus ; cum enim S. Martinus archidiacono præcepisset vestire quemdam pauperem, A proximis tabernis Bigerrigam vestem… quinque comparatam argenteis rapuit, atque ante Martini pedes iratus exposuit. Apud eundem Severum Bigerrica vestis nilpida, & apud Fortunatum hir- suta dicitur, quod vesti cx pelle, cum pilis, & non aluta consectæ convenit. ApqllinariS Sidonius in epistosaxn. lib. VIII. Btgerricum appellat turbinem, ventum saevientem, qui spiransa Biger- rombus Vasatum arenas Syrtium more aggerabat. Forte contra vesanientem hunc ventum tunc Bigerrones scse muniebant, sicuti nuncipii & Benearnenscs utuntur quibusdamcapitiis villosis, quæ Martialis bardocucullos appellavit 1 Gallia Santonico vestit it bardocucullo. Iidem populi aliter quoque vocantur Bigorri, Begorrii, Beorri, nunc vulgo Bigarrats. Bigorræ pagus, qui comites aliquando suos habuit, a Pyrenæismontibus, qua Arragonum fines attingunt, incipit} indcque per lætam & frugiferam vallem versos septentrionem ad vicina confluentis Aturi & Arrosii fluviorum loca descendit, habens ad occidentem Benearnensem vicecomitatum ; ad ortum ( qua collibus neque asoeris nec infœcundis assurgit) Convenarum comitatum habet, ac Magnoacensem pagum. ItafereOihenartus in notitia V asconiæ. Bigorra complectitur duos veteres vicecomitatus Levitanensem, & Asteriensem ad montis Py- renxi radices. Levitania vulgo Lavedans, ob generosos quos alit equos celebris est ; cujus caput Lorda Lourde, arcem habet munitisiimam. In Bigerris adhuc notandus est vicus Aquensis, vulgo Bagneres, a balneis acthermiS dictuS. Porro lalubrium illarum aquarum usus antiquis notus erat maxime, ut probant veterum lapidum inscriptiones adhuc superstites, quarum memmitOihenartus in notitiaVasconiæ.Hæc sola sumciau NYMPHIS PRO SALUTE SUA S E- V E R. S E R A- N U S V. S. L. M. Cave autem aquas Tarbellicas interpreteris Tarbam.Jam enim diximus esse civitatem Aquensium vulgo d’Acqs, vel Dax. Ex Bigorræ comitatu a trecentis circiter annis distractus est pagus Riparia-inferior ( Bdviert T basse) vulgo dictus, & vicariatus Malivicini. Greporius Turonicus meminit vici Sexciacensis, * Tj. inlra terminum Beorretana urbis, qui S. Justini prelbyteri sacro corpore ditatur 5 & alterius vici eodem in territorio, Talvæ videlicet, quem illustrant S. Misselini* reliquiæ. Qui vocatur hic pre- sbyter tantum S. Justinus, in veteri martyrologio, quod exhibetur Spicilegii tomo IV. episcopus appellatur hoc pacto : Kal. Maii Bigorra civitate, deposttiosancti fustini epijcopi magni, Istct, Phoci. In supplcmcnto Saussaii : Kal. Mati, in castro Begorra quod est Tarba ad Atyrum fluvium in Novempopulania, de postt io S. Justini confessoris talentorum gratia multiplicatione gloriost rubi vides titulum episcopi Justino denegari, etsi concessum in veteri martyrologio. Porro supplementi Saussaiani auctorem hallucinari putamus, quando castrum Begorræ & Tarbam eundem esse locum docet his verbls. In castro Begorra quod & Tarbai Certe notitia antiquissima, ut cetera prætermittamus testimonia, sic habet : civitas Tarba, ubi castrum Bigorra. Adhuc superest castrum Bigorræ quo Tarba urbs munirur. Tarba urbs, quod spectat ad statum civilem, senescalliæ titulo nunc est ornata. Quantum vero ad (latum ecclenasticum, fatis amplo epilcopatu gaudet, cujus ecclesiacathedralis sub Dei-paræ virginis patrocinio confecrataesu Capitulum, quod olim canonicis Regularsous sancti Augustini regulam servantibus constabat, (qui status perseveravit usquead annum 1524—) habet canonicos seculares xIv. præbendarios duodecim : iis omnibus præeminent dignitates plurimæ, scilicet ar- chidiaconi octo, cantor, sacrista, camerarius, & inhrmarius. Oiim præerat præpositus, & tempore Willelmi I. episcopi, capituli præpositus erat Stephanus, ut videre est in hoc episcopo. Hhhh iij inj ECCLESIA TARBENSIS. iaztf Diœcesis dividitur in varios archipresuyteratus, scilicet de Serra, de Aucuno, de Præfaco, de Angulis, de Aderio, de Pontaco, de Banheriis, de Baniffio, de Burgo, de Tornaco, de Civitate, de Campistronis, de Lierio, de Orlexio, de Andresto, de Yvoffio, de Montesalcone, de Chela, de Caxono, de Montanerio, de Castro-franco, seu de Lagniaco, de Castro-novo, sedes Tarbiæ, de Casteto, de Juncalasio, de Salis : in quibus sunt parochiæ 303. In urbe sunt conventus Minorum, Carmelitarum, Capucinorum, Doctrinariorum (ita au- diunt quidam clerici quasi regulares) qui collegium moderantur s denique Ursulanarum : apud Banerias, seu vicum Aquensium, conventus Prædicatorum & mulierum Poenitendum, vulgo Re- penties ; apud Medoussam conventus Capucinorum a dominis de Acrirronte, de Gramont, sun- datus>apud RabastanumCarmelitarum ; apud Vicum, & apud Tornatum Minimorum S.Francisci de Paula. De abbatii$ seorsim agemus postquam praecipuam operam collocaverimuS in historia episcoporum e tenebris veterum monumentorum ope eruenda. EPISCOPI T A R B E N S E S. I. S. J U S T I N U S. UtS Christianæ fidei lumen prior Biger- \ Jf ronibus attulerit, &.Tarbiensis eccsesiæ fundamenta jecerit, cujus fuerit primus episcopus, ignoratur. Jam monuimus m veteri mar- tyrologio quod nomen S. Hieronymi præfert, ediditque nosterDacherius ex vetustiflimo ms. codice Corbeiensi, tomo I V.Spicilegii, pag.6I7. legi calendis Maii depositionem S.sustini episcopi magni in Bigorra civitate. Vix dubitare licet Justinum hunc fuisse episcopum Bigorritanum, & quidem antiquiffimum, quando constat nul—’ him huic martyrologio inscribi sanctum qui non superet aut saltem æquet anatem S. Hieronymi. Nam qui in fine leguntur diverso charactere, fuerunt additi. Justinus ibi dicitur episcopus MM^mu.quod forte idem est ac primus. Apud Gregorium Turoni cum quidem S. Justinus diciturprefbyter, nonepiscopus ; at martyrologio magis ctedendum ut pote longe antiquiori, quam libro Gregorii de Gloria confes- torum. De hoc sancto nihil addendum suppetit, nisi quod legimus ad calcem operum Gregorii Tu-’ ronensu observatum a Rumarto nostro ; scilicet non procul ab ecclesia parochiali vici Sexcia- censis, seu Serciaci, vulgo Sers » hactenus videri in edito monte vetus oratorium pene destru* ctum cum duabus cellulis sub Justini nomine Deo sacrum, ubi sorte olim corpus S. Justini Suievit. Locus fex leucis a Tarba civitate di. at. II. A » E R. Oihenartus in indice præsulum Bigerrensium }trimum locum dat Antomario, cujus nomen’ blurn exhibet, nec dignatur nos docere, unde illud depromserit. Oinenartum secuti sunt nostri Sammarthani. Claudius Robertus, Antomario prætermisso, in capite fui catalogi ponit Syagrium quem dicit sedisse in concilio lllibe- ritano anno 305. minime tamen legitur Sya- grius episcopus inter patres Illiberitanos. At occurrit quidam Sanagiusepiscopus Epayrensis, &. ad marginem legitur, alias Bigerrensis. Porro si sciremus in bonæ notæ codicibus legi Btgerren- Jis, Sanagio non negaremus locum in hac historia. Veniendum itaque ad Aprum optime notum, nimirum ex subscriptione. Ingenui presibyteri . quem ad Agathensem synodum miserat anno 506. ubi legitur in subscriptionibus : presbyter mtssus a domino mco Apro episcopo Bigor- ritana civitatissubscripst. Eadem ratione qua Sanagium non admisi- mus, excludimus quoque Nibridium, qui sub- scripsit concilio Tarraconensi, anno circiter 516. anno VI. Theuderici regis, sub die octavo idus Novembris. Quamvis enim alicubi legatur episcopus BigerrensiS, attamen vulgata communiusque recepta lectio est Egarensts > qui esteptscopatus in Hispania. 1 III. JULIANUS. Anno quadragesimo primo supra quingente* fimum habita est quarta synodus Aurelianensis, indictione Iv. Basilio V. C. consule. Ad hunc vero episcoporum coctum, convenit Julianut episcopus civitatis Bigerrica, cui proinde uti & suiis antistitibus adseribi debent hujus concilii canones tanta sapientia propter ecdesiasticam disciplinam, vel confirmandam, vel restituendam conditi.
- IV. AjJELIUS. A meli i Bigorritanæ urbis episcopi meminit Gregorius Turonicus, narrans multa de quodam Desiderio Amelii servo qui, simulata sanctitate, & falsis quas circumferebat reliquiis, ple* beculam deludebat. Sed aRagnemodoParisien* si episcopo correptus & in vincula conjectus eso Evasit tamen ex custodia, cum ipsis quibus ne> xus erat catenis. At vero agnitus est ab Amelio episcopo suo domino properante ad Brennacen- sem conventum, anno 580. celebratum. Quinquennio elapso Amelius concilio fecundo Ma- j tisconensi anno 585. aut adfuit, aut saltem sub* scripsit. Cointius post Amelium nullos commemorat episcopos BigorritanoS. V. S. F A U S T U S. S. Faustus ex vita S. Licerii ipsius discipuli, quam edidit Labbeus, ad nostram notitiam pervenit. Legimus enim in ea S. Licerium sese tradidisse instituendum S. Fausto Tarbensi epi- scopossed paulopost sanctus præsul Vico-julium in exsilium mittitur, pro Christi causa.Redeuntem ab exsilio magistrum suum Licerius secutus est, eique adhæsisse videturquamdiu vixit. Non enim accesiit ad S. Quintianum nisi post S.Fausti mortem.Hæc sunt quæ ex hagiologiis uz7 ECCLESIA didicimus de sancto Fausto, ea vero pro indubitatis &omni ex parte certis nolim venditare. S. Liccrius a Sammarthanis Fausto susticitur in episcopatussed id in vita ipsius quam legimus minime dicitur. Idem tamen habet noster domnus Claudius Estiennot, qui docet ipsius me* minillccalendaria vetera S.Orientii Lcvitanei, ad vn. cal. Septembris, & pervetustum fancti Severi in Vasconia hagiologium ad vi. calend. ejusdem mensis. VI. SARSTONUS. Sarstonus recte notatur episcopuS Tarbensis, ad annumoctingentesimum septuagesimum nonum aut octavum, quo anno Johannes papa VIH.idibus Junii indict.x.sicripsit epist. 198. ad Ausciensem archiepisoopum & ali quos ejus pro* vinciæ episcopos, inter quos ipse Sarstonus Bigo- rensts episcopus legitur in inscriptione, hortans eos ad corruptos populorum mores corrigendos. VII. AmELIUS II. Præfuisse dicitur anno circiter 1000. Ludovico Bigorrensi comite. Hic successerat Rai- mundo patri, qui vivebat annis Christi 945. & 555. Ludovicus autem comes vixit usque ad annum 1025. VIII. BERNARDUS I. Bernardus vivente eodem Ludovico Bigorræ comite præsu it. Memoratur in charta Regulæ anni 1009. Sub hoc episcopo, tempore Ludovi- ci comitis sundatur monasterium fancti Orien- tii Regulæ dictum. IX. RICHARDUS. Memoratur in chara quam refert Johannes Briz Martinez L 1. hi/L Pinnatensis c. 34. cujus initium est
- Anna incarnationis Domini M.XXX v I.mensu Angusto xxiI.dseVgo Ranimirus gratia Dei prolef Sanctionis regis, accepi uxorem nomine Gilbergam filiam comitis Bernardi Rod- geri, & comitissa matris ejus nomine Garstnda, quam dederunt mihi Richardus episcopus Bigorri- tana civitatis, & proconsules Levitanenses Gar- fias Forto, &Gielm-Forto fratres uterini. X. HERACLIUs. Heraclius erat de genere*comitum Bigorræ, cum in suo diplomate anni 1064. pro monasterio sanctorum Felicis & Licerii, quod cum Ber- nardo comite Bigorrensi dedit lancto Hugoni abbati Cluniacensi, dicat hoc monasterium ad utriusque possessionem devolutum esse, ex he- reditatejncQit.parentumnostrorum. Hoc instrumentum ex ipso autographo descripsimus, quod etsi V. C. Stephanus Baluz. in suorum Miscel- laneorum tomo VI. nuperrime ediderit ; nihilo> minus tamen recudi curavimus inter instru- mcnta.Heraclius adfuit concilio Tolosano anno 1056. & Jaccensi in Hispania anno 1060. Recenfetur inter præsules qui ad dedicationem Moiisiacensis monasterii accesserunt an. 1063. ln necrologio Divionensi memoratur Heracleus episcopus Bigorræ ad diem VI. idus Aprilis. TARBENSiS. mS XI. PONTIUS. Pontius ante suum episcopatum erit abbas Simorræ circa annum Io6o.quo.cum litem haberet cum Raimundo-Arnaidi Dantin, ambo fecerunt judicium Det, in quo Raimundus-Arnaldi victus esti ut videre est apud Mabill. ad annum Io6o. n. 66. postea factus est episcopus Bigorri- tanus ; neque vcro » accepto episcopatu abbatiam reliquit, eam enim adhuc obtinebat an. 107). quo, judicio episcoporum restituta est Simor- rensibus monachis sanctæ Dodæ cella. Factus episcopus consensit illicito conjugio Centulli vicecomitis Beneamensis, cum Bigor- rensi comitissa, facto cum legitima uxore divortio, & in siagitiosæ adulationis præmium obtinuit, ut monasterium fancti Petri Generensis, quod erat diœcesis Lascurensis, ad Bigorren- sem pertineret s ita enim legitur in fragmentd quodam quod ex Lasctirrensi chartario descri- ptum P.de Marea Benearnensi irsseruit historiæ 1. IV.C. 17. ubi legitur : Centulius vicecomes Bear- nensts dimittens legitimam uxorem, matrem Ga- stonis quam habebat, Bernardum episcopum de possessione sua ejecit violenter, & Fontium Bigor- renjem episuopum in possessionem monasterii indu^ xit, tali pacto i ut ei concederet illuitas nuptias ’Bigorrensts comitissa, quod B. prohibebat^uem tan- diu perjecutum, propter assiduam querelam, & interdicta qua inde faciebat, a toto episcopatu e jecit, & in exstlio mortuus, & apud Forum-julii est supultus. Utrum huic chirtæ fides debeatur * dubita* mus. Pontium quidem depositum fuisse in quo* dam concilio Novempopulaniæ, a Geraldo O- stiensi episcopo sedis apostolicæ legato, nos do « cetGregorius VIL epistola xvi. libri i. data Romæ calendis Julii, indictione XI. hoc est anno 1073. sed ob leviorem culpam, videlicet quia cum excommunicato scienter communicaverat. Id liquido constat ex epistolæ serie. Primo scribit Gregorius de cauta Guillelmi Ausciensis archiepiscopi : Nos decrevisse cogno- scas, ut prasatns archiepiscopus, propter hoc solum, quia communicavit excommunicato, dejectioni subjacere non debeat, Deinde subdit de Pontio.* Pontium vero Bigorritanum dictum episcopum,
?’uem fimili de causu ( qua GuillelmtiS Aulcien- is archiepiscopus) depositum esse nuntiasti, ad nos venisse cognoscas : sed honori tuo provident et nulla querelis ejusresponsa dedimus. Attamen quia in paribus causts paria jura tenendasunt, frattr- , nitati tua Jcribimus, ut habita super his qua stbi • intenduntur diligenti investigatione, fi aliud quod canonica severitate puniendum fit in eo crimen legati approbatione invenire * possit, officii sui restitutione non care at. Si Pontius auctor fuisset Centullo vicecomiti rejicienda : legitimæ uxoris, & illicitum conjugium ineundi cum Bigorrensi comic.ssa, uti legitur in Gallia Christiana ; imosi tantum ratas habuisset illas nuptias, & pro mercede accepisset abbatiam, id sane non latuisset legatum apostolicum ; qui volens Pontium deponere, hanc potius caulam dejectionis protulisset, quam quod communicasset cum excommunicatis. Ai IZ2 9 ECCLESIA’ vero potuit hic episcopus post annum 1073. fa— l vere vicecomiti in contrahendo cum Bcatrice comitissa conjugio. Ceterum stetit hoc conjugium, nec videmus ecclesiastico judicio illud esse solutum > suscepitqueCcntuliusex Bcatrice duos filios, ac ex jure uxoris, Bigorræ comitatum suæ adjecit ditioni. Porro ex Gregorii VII. epistola tempus tenemus quo sedit & sedere cœpit. Compertum quoque habemus ex tabulis Simorræ ab anno 1073. ducendum ejus episcopatus exordium.. Hujus episcopi consilio & hortatu CentullusJ vicecomes de quo superius, Beatrix altera cjus- dem uxor, & Stephania mater monasterium sancti Savini in valle Levicana, quod a regulari disoiplina defecerat, dederunt Richardo abbati sancti Victoris Massiliensis restituendum ac reformandum, diplomate dato calendis Aprilis anno 1080. Hoc anno credimus Pon. tium esse mortuum, nam eodem anno alium in sede Tarbensi episcopum invenimus. XII. HUco I. Hugo Tarbensis episcopus inter patreS concilii ab Amato Olorensi, & Hugone Diensi epi— ( scopis sanctæ sedis apostolicæ legatis apud Burdigalam, anno 1080. congregatos recensetur, in charta Silvæ-majoris, pro confirmatione hujus monasterii cui subscripsit. Ei quoque sanctus Geraldus Silvæ-majoris abbas qui Burdigalen- si concilio intererat, in ejusdem anni documento adfuit. Paulo post exstinctus est aut cestit hic præsul. XIII. D o D o, vel O D o. Dodo suborta controversia pro sepulturis, pepigit cum Odone de Benaco abbate sancti Pe-. tri Generensis, super ecclesia sancti Martini de’ Semeaco, & sepultura Raimundi de Battis militis, ex chartulario Generensi, & historia Be- nearnensu Ad hanc pacem conciliandam Gre- gorius de Montaner abbas sancti Orientii de Regula operam navasse legitur ; idque factum anno circiter 1080. Dodonis consilio Centullus comes abbatiam sancti Severi in valle Rustanensi regendam committitRichardo abbati sancti Victoris apud Massiliam, anno 1087. Anno 1093. Amatus olim Oleronensis episcopus, tunc vero Burdigalensis archiepiscopus & legatus apostolicæ sedis, san- civit in synodo Buraegalensi, ut Bernardus A- quensis præsul, prioratum de Pontons monasterio de Regula ad Garumnam restitueret, testibus qui & subfcripserunt, Willelmo— Bernardo metropolita Ausciensi, Raimundo Petracori- censi, Simone Agennensi, Ademaro Engolis- mensi.Petro Adurensi, Odone Tarbensi, Ste- phano Vasatensi, & Bertrando Convenarum episcopis ; ubi videS Odonem appellari quem superius vidimus Dodonem votatum. Eundem adfuisse concilio Placentino legimus an. 1095. ac privilegio Urbani Il.pro sanctoÆgidio sub- scrJpsissc. ARB ENSIS. ia3o XIV. BERNARDUS II. Bernardi nomen & dignitatem episcopalem patefecit charta saDcti Petri Generensis, anni 1096. quam exhibet V. Cl. Petrus de Marea, 1. v. historiæ Benearn. Anno ab incarnatione D. mxxvI. (legendum M.xcvi.jindict….epacta XXII. 11. idus Octobrisprastdente Romana ecclesta ’Urbano II. papa, incitante Odone II. tertio abbate Generenji, convenerunt ad idem monasterium Guillermus Aufeiorum archiepiscopus, atque pra- dicttts Odo, stmulque episcopus Olorensts, Bernardus prasul Bigorrensts • Sancius Lascurrensts, Bernardus etiam AquenstSi& dedicaverunt ecclesiam in honore apostolorum Petri & Pauli. Hujus episcopi cognomen esse Iserascum volunt Sam- martham fratres. XV. Po N TIU S II. In tabulis monasterii Regulæ diœcesis. Tar- bensis occurrit anno 1103. Pontius episcopuS » qui vivebat Centullo comite, vel potius Bernardo Centulli qui regebat anno 1100. succes- soremque habuit Centullum fratrem. In tabulario Madirani reperimus chartam quandam in cujus fine legitur : Eracleo prasule Bigorra & Bernardo Centullo comite Bigorrenst. Annus vero Domini non notatur ; & quidem desideratur in omnibus aliis hujus tabularii instrumentis quæ legimus. Inter comites Bigorræ unus reperitur Bernardus Centulli, filius Centulli vicecomitis Bearnensis, qui relicta uxore duxit Beatricem Bigorræ comitissam ex qua genuit Bernardum Centulli. At hic comes longe post Heraclium episcopum de quosupra egimus, vixit ; quippe Pontius Heraclii successor dicitur consensisse conjugio Centulli cum Bea- . trice.ex quo Bernardus Centulli est ortus.Hinc conjicimus alium episcopum Heraclium nomine sedem Bigorrensem obtinuisse, cui locus as. signari non potest nisi inter Pontium II. & willelmum I. Chartam Madiranensem inter instrumenta dedimus a.viris doctis examinandam. XVI. WILLELMUS I. Willelmus præerat quoque tempore ejusdem Bernardi Centulli comitis Bigorrensis, qui pervenit usque ad annum 1120. Hic princeps laudante & corroborante nostro Willelmo, cum Gregorio abbate Generensi, Petro abbate S. Savini, Stephano præposito Tarbicnsi, &c. consu- lentibuique proceribus & senioribus, fieri præce- pit descnptionem antiquarum consuetudinum avi sui Bernardi tempore inventarum. Bernardus Centulli, filius erat Centulli viceComitis Be- nearnensu, & Beatricis comitissæ Bigorrensis, quæ patre Bernardo comite mortuo sine prole mascula, comitatum possidebat, quem marito suo in dotem attulit. Has consuetudines Willelmi episcopi approbatione corroboratas exhibet V. C. Petrus de Marea 1. IX. hist. Benearn. c. 6. Anno 1131.’V/illelmus Auxitanus archiepiscopus Willelmum episcopum Bigorritanum invitavit ad concilium Remense sub lnnocen* tio II.celebrandum xv. calendas Novembris » ut , 2, 1 ECCLESIA ■ ut kgittir in chartario Lascurensi. Memoratur. pofte.i in charta sancti Petri Gcnerensis, prore- stirutione ecdesiæ de Benaco. ln Gallia Christiana Sammarthanorum producitur ejus epi- scupauis ad annum 1142. sed ex hoc annorum numero unus saltem videtur detrahendus.Ejus tempore conditum est Scalæ-Dci monasterium. XV II. BERNARDUS III. Bemardus, quem cognominatum lego Loba- tumilc Montdquivoapud Oihcnartum & Sam- m.irthanos, jam obtinebat sedem Tarbicnlcm, anno 1141. quo patronatum B. Quitcriæ de Ri—. pa-alta cedere cogitur abbati Calx— Dci, ordinis Pr.rmonstraunsis, indiœcesi Aufcxnsi, ut diseimuscx cœnobii hujus tabulis. Anno 1145. pepigit cum Raimundo de Mayrofio sancti Sa- vini de Rustano abbate, & cum Bernardo de Barbazano, ut nos docent tum chartularium Taibxnse, tum sancti Savini tabulæ. Ex aliis, nimirum prioratus de Madirano, conscniit donationi sactæhuic monasterioa Bcrnardovice- comice de Hiyaru, dc Bibere. Vivebat adhuc ltibpontificatu Alexandri III. anno 1164. & & forte anno i 175.nam in charta Madirani nomen ejus cum nomine Ccntulli comitis Bigorræ reperitur hoc modo : Bernardo Lobat de Montefe quttu cpijcopoTarvia, & Centuilo comite Bigorra. 1 orro Ccntullus hic non notatur comes ante annum H"’$. in stemmate illorum comitum* quod exhibet Oihcnartusin sua Vasconiæ notitia. XVIII. A RNALDUS-GUILLELMUS I. Arnaldus-Guillclmus de Osonio infulas gerebat anno 1177. ut ex certis documentis & instrumentis nobis constat. Adfuit concilio Late- rancnsi anno 1179. ubi appellatur episcopus Bi- gorritanus pro antiquo more. Memoratur in in— j hrumcnto cujusdam oblationis facta prioratui B. Mariæ de Madirano in pago Benearnensi, sed desunt notæ temporis. XIX. ArnALdus-GuiLlbmus II. Arnaldus-Guillelmus de Birano, quem legimus olim abbatem fuisse Sorduensem, epiico- pus erat sub annum I200.& aliquot.utputamus, annis antea fub principatu Gaitonis Bcnearnii vicecomitis, ncenon comitis Bigorræ ex capite uxoris siix Petronillæ filiæ Bernardi Convenarum comitis, & Stephaniæ Bigorræ comitissæ. Hæc Petronilla multarum nuptiarum mulier, j vivente Nunione Sanctii comite Cerrctaniæ * cui nupferat postGastonis mortem, tertium iniit conjugium cum Guidonc Montfortio Simonis Narbonæ ducis, comitis Tolosæ, &c. filio ; in cujus matrimonii tabulis memoratur Arnaldus- Guillelmus episcopus, anno 1116. In tabulario Palcnsuanno 1217. XIV. cal. Maii pratens commemoratur in transactione inter A. episcopum Aginnensem, & Simonem Montis-fortis dominum, supcr justitia, fisco & moneta urbis Agin- ncnfis. 1 n chartario ecdesiæ Tarragonensis le- giiurGuillelmum-Raimundide Monte catano, ’( Moncadc) vicecomitem Benearnensem, ad Tornus I. ’ARBENSIS. un compensandam peregrinationem Jerosolymi- tanam, ad quam fortasse tenebatur, contulisse Deo, domuihospitali Jerosolymitanx, ac mi- litiætempli fratribus, domum de Mazro, de consilio patrum, fc carissimorum amicorum G. archiepiseopi Ausciensis, & A. episcopi Bigor- ritani, ncenon P. abbatis Cluniacensis : Actum anno ab incarnatione M. cc. XXII1. cal. Martii apud Olcronem. Guillelmus ille Gastoni fratri suo sine liberis defuncto successerat. Incertum est qua causa ductus intcrsccit archiepiscopum Tarraconen- » sem avunculum uxoris suæGuilldmæ de Castro J veteri ( de Cassclvel). ldcirco diris devotus & anathemate percussus, Romam profectus est, ubi veniam tanti criminis est coniecutus : at ve- filimileest ipsi pro satisfactione imperatum, ut ad bellum tranlmarinumprosicisceretur. Quod cum facere distulisset, commutata est hæc pœ- na, & absolutusest a votojerosolymam in armis pergendi.donatione factatempli militibus.Lit- teræ absolutionis reperiumur in archivo eccle- siæ Tarraconensis.una cum Guillelmi præfati testamento, quod condidit apud Olorontm anno 1223. quo in testamento continebatur, ut conjicimus, donatio hæc. lta fere Franciscusde b Moncata comes Ossonæ in notis de Bearnen- 1 sibus vicecomitibus, quæ ad calcem historiæ Be- nearn. P. de Marea leguntur. Anno 1224. die festo sancti Ambrosii, ecclesiam sanctæ Quitcriæ de Ripa-alta contulit Petro de SerraCasæ-Dei ordinis Præmonstra- tcnsis ascetæ, ad præsentationem Raimundi- Guillelmi abbatis ejufdem Joci. ConjicimuS hunc episcopum aliud adhuc nomen habuis- se, nam anno 1223. quo sedisse Arnaldum>GuiI « lelmutn constat, Guillelmus Baionensis ( alias Raimundus-Guillclmi) & Bemardus A. Tar- biensis (BernarduS-Arnaldus) episcopi, necnon j Petrus Clairacenlisabbas, lalvitatispra-roga- tivam abbatiæ Silvæ-majoris asseruerunt, ex hujus monasterii tabulis. XX. AMANEVUS. Hunc episcopum sedisse calendis Junii anni 1224. probant tabulæ Silvæ-majoris, quas infra proferemus in Guillelmo de Douzac episcopo Baionensi. Chartæ sanctæ Crucis Burdcgalen- fis nos docent Amanevum de Gresinhaco in diœccsi Burdigalensi nobili genere ortum, Tar- bensem epilcopum, anno 1225. compositioni inter Burdcgalenses sanctæ Crucis cœnobitas, & . Geraldum sancti Michaelis ejufdem urbis ca- pcllanum initæ intercessisse xn. calend. Octob. Idem decem supra centum solidos legavit Silvæ-majoris monachis, pro anniversariis quaS pro se postulabat precibus. XXI. Hugo II. Hugo de Pardaillan, fere initio episcopatus habuit querelam adversos Sancium abbatem Casæ-Dd ord. Præmonstr.pro jure patronatus B. Quiteriæ de Ripa-alta, quæ tandem arbitrali judicio Odonis de Levitania abbatis Generensis definita est in gratiam abbatis Casæ-Dei, VI. 1 nonas Maii 1227. 1 1111 U3 3 ECCLESIA Anno 12)3. sexto idus Martii inscribitur in j charta abbatiæ de Regula. Obiit 11. calend. Martii anni 1244. ex fragmento libri obituum. Sammarthani qui observarunt eum memorari in instrumento cessionis castelli de Bidalos in favorem Bosonis de Mastacio, & Petronillæ comitissæ Bigorrensis, anno 1228. & anno 1239* in litteris ej usdem Petronillæ datis apud V icum Bigorræ mense Martio, addunt eum anno 1244. fuisse designatum archiepiscopum Au- sciensem : numquam tamen sedem hanc obtinuit, sed tantum legitur ecclesta Auxit ana vicarius, simulque Bigorritanus episcopus in charta Baionensi, in qua simul commemorantur G. Burdigalensis, B. Lascurrensis, J. Oleronensis, N. Aquensis, R. Adurensis, R. Vasatensis, R. Baionensis. Caret hæc charta notis numericis ; scd scripta videtur anno circiter 1244. quo tempore vacavit sedes Auxitana. Ex hoc Hugone duos forfitan facere cogeremur, si nobis constaret Guillelmum Bigorrita- num episcopum anno 1231. interfuisse dedicationi ecclesiæ a Grimoardo Convenarum epi- scopo & abbate Silvæ-majoris, in gratiam monachorum exstructæ, quam consecravit Geral- dus Burdigalensis archiepiscopus, anno præfa- to in festo sancti Bartholomæi apostoli, uti lego in quibusdam schedis domni Cl. Estiennot. ( Attamen dici potest Guillelmum hunc de epi- scqpatu cum Hugone contendisse, & postea cessisse retento umbratili episcopi titulo. XXII. ARNALDUS-RAIMUNDIIII. ArnalduS-Raimundi de Caudarasa * ( quæ Familia inter nobiliores Vasconiæ spectabilis eil) jam sisdebat anno 1250. Coram hoc episcopo & Alfonfo regis Arragonumprimogenito, compromissum nt in arbitros pro dirimenda contro- versia Gastonis vicecomitis Bearnensis, & Es- quivati comitis Bigorræ ; qui sibi mutuo multa juraverunt iisdem præsentibus, & Lupo de Fuxo’ ' abbate sancti Savini. Hæc acta siint anno 1256. postridie festi Nativitatis B. Mariæ, cujus acta exstant in lib. 7-c. 9. hisu Bearnensis. Testibus eodem episcopo & Rogerio Fuxi comite, Esiqui- vatus comes apud Londam incolas loci de Bidalos ab omni exactione & servitio emancipa- ’vit. Anno 1257. litteris suo sigillo obsignatis institutionem judicum factam pro Communia de Navarresto comprobavit. ’ XXIII. ARNALDUS IV. Arnaldus de Mille-sanctis notatur episcopus anno 1264. apud Oihenartum & Sammartha- nos. Nobis occurrit Arnaldus episccpus Tar- biensis, anno 1260. IV. nonas Martii quo sententiam tulit in gratiam capituli adversos vice- comitem Asteriensem pro decimis de Baudean, ’& in charta Baionensi anni 1267. XXIV. RAIMUNDUS-ARNALDI. Raimundus-Arnaldi de Caudarasia, anno 1268. apud Montem-martianum, die Mercurii m In fententia quam comes Fuxi & vicecomes Castri-boni, ele- &us judex’tulit inter Gastonem vicecomircm Beneamii, & Es- cbivatum Bigorrz comitem anno 11$ 6. post cpiscopos fubfcrjpti leguntur hi proceres, Guillelmus Odo de Audons, Bernardus dominus de Caudarasa, Raimundus Garfias de Lcvitano, & Arna Jus-Guillclmi de Baibazano. Hist. Bearn. 1. vn. c. 3. TARBENSIS. 1x34, . post octavam sancti Martini hyemalis una cum Auscensi archiepiscopo, Lactorensi, A durensi, ( Oloronensi præsuljbus, & aliis nobilibus præ- sens notatur in actu emancipationis Constantiæ filix Gastonis vicecomitis Benearnensis. Anno 1284. Constantia comitissa Bigorrensem comi— 1 tatum dimisit in manibus sencscalli regis Angliæ, prasontibus Amanevo metropolitano Au- sciensi, Geraldo Adurensi episcopo, & hoc de quo agimus Raimundo-Arnaldi Tarbiensi antistite. De hac ceffione in Geraldo Adurenii episicopo egimus. Adfuit variis consiliis habitiS pro negotiis præsatæ Constantiæ, maxime anno 12512.Nominatur in tabulis Scalæ-Dei an. 1276. j Anno 1281. instituit duas præbendas, unam stmplicem ad collationem capituli, & aliam duplam. I nscnbitur chartæ Casæ-Dei ordinisPræ- monstr. die Jovis post festum S. Barnabæ apostoli anni I286.& in instrumento monasterii de Regula nono caL Julii anni 1290. Nomen ejuS 1 primum inscribitur in litteris anno 1292. nomine præsulum & procerum Philippo regi oblatis pro Constantia comitissa. Denique in tabulario sancti Savini notatur anno I3o6.Anno 1308. fe— : des vacabat. XXV. GERAI.DUS. Geraldus b de Dulceto ex canonico & præcen- tore ecclesiæ Lectorensis erat Tarbiensis episcopus an. 1308. nam hoc anno & sequenti legitur in tabulis sancti Savini ; sedes autem vacabat anno 1313. xvr. cal. Martii & an. 1314. De eo ita necrologium ecclesiæ Lactorensis : 111. idus Februarii obitus Geraldi de Dulceto canonici & pracentoris hujus ecclesta, & episcopi Tarbien- sts. XXVI. GUILLELMUS II. Guillelmus Hunaldi de Lantario ante episco- . patum fuit abbas Iancti Petri Lcsatcnsis, hu jus- ’que monasterii claustrum construxit, uti docet siequens inscriptio, quæ legitur in claustri latere meridionali : Anno M.ccc.xm. Reverem. dus Pater in Christo G. ’Vnaldi de Lantario abbas monasterii hujus Lesatensts, ord. Cluniacenstsctn- coepit construi facere, & pcrsacit construi annis se- quentibus claustrum hoc, prout est in quadro s cujus, postquam solverit debitum natura, anima requiescatin paceutmen. Et supplicat quicumque, qui hoc opus rcspcxerit, pro anima illius dicat devote Pater noster cum salutatione Angelica. M. rerevend. Dargut de sancto Bertrando de Convenis fuit magister operis antedicti. Anno g 1516. ex hoc monasterio traductus est ad cathedram Tarbiensem. Anno 1319. obtinuit insigne privilegium a Carolo comite Marchiæ & Bigorræ Caroli repis filio ; quo diplomate jurisdictionem ecclenasticam tuetur & corroborat. Instituit unam præbendam duplam ad capituli collationem. Anno vero 1326. in ecclesia Lesatensi fundavit duo sacerdotia quæ ca- pellanias vocant. Anno 1329. dic 6.Decembris sedit in synodo provinciali a Guillelmo metro- Eodem tempore quo Geraldus electus est, quidam Bernardus promotus est ad eandem cathedram bulla Clementis pap « V. an— v ejus pontificatus, qui cum commendavit regi ; m ndchcct cum contra xmulum tueretur. K. thesu chart. ujy ECCLESIA 1 politano coacta & celebrata. Ut divinum ofsi— £ cium ea qua decet pietate celebraretur operam dedit, pauperumque patrem sese probavit. Ad cathedram Agathensem transtatus est. XXVII. PETRUS-RAIMUNDUS. PetruS— Raimundus de Monte-bruno Guil- lelmo siussectus, æque beneficum fuse exhibuit capitulo, fundatione facta duarum præbenda- rum simplicium, quas a capitulo conferri voluit. Anno 1348. motam litem inter Arnaldum de Tusagueto. abbatem fancti Oricntii de Regula, cjusque monachos ob eorum præbcmias sopire curavit. Anno 1351. decimas quas pro- ftrio nomine, non utepiscopuspossidebat, cesiit ancti Savini monasterio. Adhuc sedebat anno ’353’XXVIII. GUILLELMUS III. Post Petrum de Monte-bruno Arnaldus Oihenartus inducit quemdam Guillelmum ad annum 1359. Hunc nostri Sammarthani dicunt prius fuisse Brundusinum archiepiscopum t qua ex sede tranflatus fuit ad episcopatum CaGnen- sem aClemente papa VI. anno 1345. VI1. idus Aprilis. Nuntii quoque apostolici & collectoris officio perfunctus est in regno Siciliæ citra < Pharum ; simulque rector fuit urbis Beneven- tanæ anno 1355. buo anno aiunt cum esse creatum episcopum Tarbensem ab Innocentio papa VI.xv-cal. Junii pontificatus ejus anno I.uti docet epistola 35. Innocentii papæ. Diem suum obiit apud Tarbetsses, Forte anno 1361. quo legimus m tabulis sancti Savini vacasse si.*dem die 1. Augusti. Notat quoque Oihenartus ecclesiam hanc fuisse pontifice orbatam an. 1362 De hoc episcopo agit Ughellus in appendice ad tom. II. Italiæ sacræ. XXIX. RAIMUNDUS II. In charta monasterii de Regula episcopUs TarbiensiS nomine Raimundus contignatur die 8. Julii anni 1362. At plura de illo non licuit nobis rescire. XXX BERNARDUS III. Bernardum episcopum nobis suppeditant duo sancti Savini instrumenta : unum anno 1363. scriptum, alterum 1365. Recensetur inter præ- sules, qui adfuerunt synodo Vaurensi trium provinciarum, anno 1368. mense Maio desi- nente. Sedebat adhuc anno 1372. juxta Oihe- nartum & Sammarthanos. Condidit testamentum & ibi elegit sepulturam in monasterio B. Mariæ de Calertio ; unde eo mortuo abbas & monachi anno 1374.1. Augusti ad aulam ubi cadaver jacebat accesserunt, ut illud efscrrent, canonicis denegantibus. Ejus sitanniversarium in ecclesia fancti Saturnini Tolosæ die 13. Aprilis. XXXI. GAILLAR D U S. Gaillardus cujus cognomen de Caudarafa legitur in tabulis fancti Savini j in iisdem occurrit anno 1374. ubi docetur Guillelmum de Planis, & alios, censos quos fancti Savini monasterio quotannis persolvere tenebantur, Tomus I. A R B E N S I S. ii.)6 stiper terris & artigis suis, asiignasse die xx.’ Martii, Anno M.ccc.Lxxtv. Gasllardo Tarhensi c episcopo. Ibidem reperitur anno 1375. cbar- tophylacio regio Parisicnsi notatur ad annum 1376. probaturque ex documentis publicis eum usque ad annum 1392. præsuisse. Comes fuit 1 legationis patriarchæ Alexandrini missi ad componendas Gastonis Fuxi, & Johannis Ar* maniaci comitum controversias. Anno 1392. Bernardus Sorduæ abbas rege— 1 bat ecclesiam Tarbicnsem, ut liquet ex tabulis S. Savini, ubi videlicet legimus Bernardum hunc per sanctam sedem apostolicam in diœ- cesi Tarbicnsi generaliter deputantm, ad pa- rochialem ecclesiam sancti Bartholomæi de AdastoRaimundum dcCayrcy promovisse IV. die Januarii anni Dom. M.ccc.xcn.præsen- tante R. patre Dominico de Fuxo fancti Savini abbate. Ejusdem diœcesis administrationem a Romano pontifice commendatam adhuc infra videbimtiS. XXXII. REGINALDUS. Reginaldum de Fuxo de Castro-bono sup- peditavit nobis testamentum Matthæi de Fuxo * vicecomitis Castri-boni ( Cnstel-bon) & postea comitis Fuxensis. Sedebat enim Reginaldus anno 1392. quo suum testamentum condidit hic comes, uti ex ipsius tabulis intellexit V. C. D. d Hozier in cujus manus devenere. Idem ex veteri instrumento autumat Reginaldum fuisse nothum Matthæi comitis Fuxensis. XXXIII. ADELBERTUS. AdelbertuS, qui Bernardus quoque vocabatur, ut probatur ex veteri quodam catalogo, anno 1599. siedisse legitur. Sedes vacabat anno 1400. uti nos docet sancti Savini charta. In tabulis hujus loci legitur Auxitanus archi* ) episcopus in Tarviensi diœcesi administrator per sanctam sedem apostolicam & Rom. curiam generaliter deputatus > quo nomine paro- cbiaiem S. Petri de Nastalaffio ecclesiam Rai- mundo de Gaillard contulit anno 1403. Hic archiepiscopus fuit Johannes de Armaniaco, qui tum Ausciæ sedebat. Illum quidem Petrum appellant Oihenartus & Sammarthani fratres ; at nullum Petrum tunc inter archiepi- scopos Ausciensi : s invenimus, ne quidem ipso in catalogo, quem idem Oihenartus contexuit. Sammartnani admittunt ad annos 1406. & 1407. Petrum administratorem perpetuum p Tarbiensis ecclesiæ, sed minime dicunt eum ~ fuisse simul metropolitanum A usciensem ; quod tamen aliunde constat, nimirum ex S. Savini tabulis. XXXIV. CHRISTIANUS. Episcopum hunc debemus S. Savini documento, quo Raimundus — Arnaldus de Begola fancti Savini abbas, & fratres Bernardus de Guillelmo prior major & eleemosynarius, Guillelmus de Rumeno prior de Vallatica, Petrus de Gento prior de Bucceno, Jordanus de Planis syndicus, Raimundus de Cahens operarius, Bonus-homo de Servats infirmarius, & quinque alii S. Savini ascetæ ; boariam de Ar-* Iiii ij n » 7 ECCLESIA " ceto, Pecto de Arceto ad præstariam tradunt / an. Dom. m.ccccv 11. <x. Maii, Christiano Tar- vicnst episcopo. Noster D. Edm. Martenne dicit chartam sancti Savini am 1406. ejusdem meminisse. XXXV. BERNARDUS IV. Bernardus hic prafuit annis 1408. 1410. & 14.16. cujus anniversiria memoria consignatur in necrologio sitncti Saturnini 21. Aprilis. Bernardi quarti, vel tertii cura factum creditur ut sacrum sodalitium initum sit inter ecclesiaS Tarbensem, & sancti Saturnini Tolosæ, in qua die tI.Novemb. legitur Commemoratio Fratrum Tarbensium. 1 XXXVI. BoNus-homo. Bonus-homo qui cognominatur de Arma- gnaco in chartis sancti Savini, nominatur epi* seopus in tabulis anni 1422. Hic Bernardum de Angaria de Lorda, perpetuum ecclesiæ san- cti Saturnini d’Arout vicarium instituit 20. Martii an. Dom. M.cccc.xxIv. ad Raimundi Garsiæ de Livedano fancti Savini abbatis votum, ex iisilem chartis. Anno 1427. secesse in monasterium sancti Petri de Generoso, ubi per 40. dies bonis operibus sese ad mortem paravit, ex MS. cod. Aquensi, quem laudat D.C1. Estiennot tom. XI. fragm. pag. 183. Vacabat sedes an » 1427. 10. Junii, itaque error est in *■ quodam transsumto ex thesiiuro Reg. Chart. ubi legitur Raimundqm qui sequitur, promotum fuisse bulla Martini V. data an. 1. ejus pontif. XXXVII. RAIMUNDUS.BERNARDI. Raimundus dictus Bernardi anno 1428. præ- erat, ex Oihenarto, & Sammarthanis. XXXVIII. JOHANNES. Iidem scriptore* Raimundo Bernardi subro- gant J oh annem quem episcopum fuisse anniS 1432. & 1434— asserunt. Anno 1436. inscribitur tabulis sancti Savini. Tunc capitulum ad- huc adstrictum erat regulæ sancti Augustini » * anno enim 1433.Eugenius papa IV.Jordanum de Aura canonicum ecclesta Tarbensts, ordinis S. Augustini, creavit episcopum Mirapicensem vn. calendas Augusti, ex ejusdem papæ bulla. Sedes vacabat anno 1439. ex tabulis S. Savini. XXXIX. ROGERIUS. Rogerius Fuxensis de Castro-bono ex episc opatu Adurensi traducitur ad Tarbensem, sedebatque anno 1441. quandoquidem legimus in sancti Savini tabulis, vicarium generalem hujus episcopi contulisse Arnaldo de Ca-, salibus.parochialem fancti Saturnini de Oroto ecclesiam, ad præsentationem abbatis fancti Savini, die 18. Junii anni præfati. Occurrit ejus nomen in chartis S. Petri de Generoso annis 1457. ac 1459— Memoratur in tabulis conjugii Arnaldi de Cardaillac domini de Sar- labous, in comitatu Nebusano, cum Bertrada de Muen, in Bigorrensi pago ; quæ scriptæ sunt die 24. Januarii anni 1457. Eum obiiise anno 1461. die 8. Julii legimus. Certe sedes vacabat die 11. Junii anni 1462. ex quadam fancti Savini charta. Et tamen in alia monasterii fancti :ARB EN SI S. 1138 Petri de Generoso reperitur Rogerius episcopus anno 1463. Rogcrii nomen vulgare quodammodo est in nobilisiima & regia gente de Fuxo, ex qua Rogerius noster erat prognatuS : nam vicecomites Castri — boni orti erant ex Rogerio-Bernardi natu minori filio Gastonis primi, comitis Fuxensis, cujus atavus Roge- rius-Bernardus secundus, ex uxoris nomine erat dynasta Castri-boni. Forsitan post nostrum Rogerium, aliquis Rogerius ex eodem genere fuit brevi tempore epiicopus. XL PETRUS II. Petrus de Fuxo cardinalis donatus est ad- l ministratione ecclesiæ Tarbeiensis.Nonexces- sit annum 1466. quo sedem reperimus vacasse die prima Aprilis. XLI. ARNALDUS-RAIMUNDUS. Arnaldus-Raimundus de Palatz, e parochia de Solon in valle Levitanerisi ad radices Py- renæorum oriundus, non longe a monasterio sitncti Savini, in ejusdem abbatiæ instrumentis legitur episcopus annis 1467. ac 1474— Memoratur quoque in charta Regulæ, anno 1472. & i n tabulis sancti Petri Generensis, 1466.1467. necnon 1470. Non complevit annum 1474. in hac sacra præfectura, nam anno eodem sedes vacabat, die 18. Febr. ex S. Savini chartis ; nec- non die 21. Octobris, ac die 21. Decembris anni 1475. Ejus obitus in sitncti Savini necrologio consignatur v. cal. Septembris ; ibidemquc sepultusest, ex schedis D. Cl. Estiennot. XL1I. M E N A L D US* Menaldus de Aura Sancii Garsiæ vicecomk tis Asteriensis, & Agnetis Larbustiæ silius, Johannis yicecomitiS frater, anno 1478. vacantem sedem impleverat, die 29. Maii, quo tempore vicarius ejus generalis commisit Gail- lardo de Orasiio ecclesiam sitncti Saturnini de Arout regendam « petente fancti Savini abbate. Imo etiam jam sedebat anno 1477. ex tabu- • lis sitncti Petri Generensis, quibus adhuc inscribitur anno 1480. Anno 1485. die 2. Octobris testis fuit pactorum conjugii contrahendi inter Johannem de Cardaillac, & Blancham-Floram de Sorsiic. Hoc ipso anno conjicimus eum aut e vivis exceffisse, aut abdicasse. Nam die 20. Decembris hujus anni vicarius generalis Tarbensis ecclesiæ vacantis, cum ipsi constitisset præsentationem rectorum ad ecclesias de Lameaco, de sancto Severo, de Senaco, de Lascurris, & de Marqueria, ad sancti Severi de Rustagno abbatem & mona^ . chos alternatim pertinere ; Bemaldum deMe- ’dia-villa ad ecclesiam de Lameaco, rogantibus pro turno suo monachis, promovit ; ex fancti Severi de Rustagno tabulis. Id vero nos torquet quod Menaldus episcopus Tarbensis, nihilominus postea sæpius occurrat variis in instrumentis ; videlicet anno 1494. indictione x 11. die 9. Martii, in charta electionis Dominici de Molinis, in abbatem Regulæ ; ac in tabulis S. Petri de Generoso anno 1497. ac 1504. quo sedcs vacabat, die 24. Decembris, ex ejusdem monasterii chartis. Itaque aut Menaldus de Aura ad hanc ecclesiam rediit, post 1139 ECCLESIA cesiionem factam, aut alius episcopus nomine i Menaldus eam obtinuit. Inter præpositos ecclesiæ Avenioncnsis occurrit Menaldus de Aura circa annum 1490. XLIII. T H O M A $ Thomas de Fuxo ex jam siepius laudata gente Fuxensi prognatus, possessionem Tarbensis episcopatus adterat anno 1505. quo Rogeriusde Monte-alto (Montaut) eam interpellavit, jus sibi vindicans in hanc ecclesiam. Attamen Thomas regere perrexit ; adhucque sedebat anno 1513. cx instrumentis S. Petri de Gene- roso. XLIV. Me NALDUS II. Thoma episcopo mortuo, Rogcrius Montal- tius iterum pro icde pontificia decertavit ad- vcrsiis Menaldum de Martorio Bearncnscm ; nam eodem anno, videlicet 1514. assensum ambo præbucre ut canonici cx regularibus fierent seculares ; Menaldus die septima Decembris, & Rogerius die 29. ejusdem mensis ; qui S110 in chirographo se electum & confirmatum Tarbensem appellat ; prævaluit umcn Menaldus. Quiod spcctat ad statum regularem capituli mutatum in secularem, id tantum anno 1524. confectum est, die videlicet 2). Februarii < quo Johannes de Fraxino archidiaconus de Fontanelles in ecclesia metropolitana promulgavit bullam Leonis papæ X. ea in caufa datam. Ut de Menaldo loqui pergamus, an. 152 !. die undecima Julii ejus vicarius generalis contulit administrationem ecclesiæ de Causerez, Fr. Johanni de Martha sancti Savini monacho, ad abbatis nominationem. Probatur eum adhue sedisse a/i. 104. nam in sine tabularum matrimonii inter nobilem Jannetam * de Stagno dominam ssArtagnart, & Paulum de Montes- quivo proavum D. de Montesquiou nuper fa- cti Franciæ marcfcalli, legitur illas actas tuisse : — Francisca Francorum rege regnante, inclito principe & domino Henrico Navarra rege Fuxi & Bigorra comite dominante, reverendo in Christo patre Menaldo Tarb. episcopo prafulante. Hæc ut alia plurima debemus V.C. Car. d’Hozier. Eodem anno transiit Menaldus ad sedem Con- sorancnseni. XLV. GABRIEL. Gabriel de Aoro-monte permutatione facta, ex epilcopatti Conforanenli migravit ad Tar- benicm, vi bullæ Clementis VII. datædeci- . mo-qtiarto calendas Aiigtissi anni 1524. Anno 1525. legatus a rege Chnstiariissimo mittitur in Angliam cum Francssco de la Tour Turennæ vicecomite. Anno quoque 1527. fuit legatus ad Cæsiirem pro pace generali. Jura sacra dabat Bigerronibus anno 1526. die 1. Octobris ex instrumentis quæ exploravit V. C ; Carolus d’Hozier pertinentibus ad nobilem familiam dictam sancti Laurentii la Cassa- gne. Certe frequens ejus memoria occurrit in chartis sancti Petri de Generoso non . solum anno 1526. sed etiam 1527.1531. & 1534. hic autem annus sijpremusei fuit ; nam sedes ’ARBENSIS. 1140 hoc anho vacasse tegitur in tab. sancti Savini ; aliundeque scimus eum animam efflavisse hoe < anno die 15. Martii. XLVI. ANTONIUS.’ Antonius de Castro-novo parentes habuit Ludovicum dominum de Castelnau *, & Su— j sitnnam de Gramont. Eorum studio in litteris institutus, primum senator in magni consilii curia fuerat, postea libellorum supplicum magister, & regis Christianisiimi legatus in Angliam & Hispaniam. Successit Gabneli de Gramont, quem suspicamur fuisse ipsius avunculum, ei* que tranlcripsisse episcopatum Tarbensem ; & fortasse magistri libellorum supplicum officium ; neque enim Gabriel co fiingi olim aspernatus fuerat ; Antonius anno 1534. die 20. Decembris jani 1 episcopalia obibat munia. Nempe hoc ipso tempore Fr.Vincentium deCauresan Sorduen » sem monachum ecclesiæ de Soyno administra* tioni admovit, præscntante & rogante sancti Savini abbatei Adhuc sijperstes erat 1536 ; & 1 « 535>- XLV II. LU D o v I C Us. 1 Hic fratri Antonio successor datus jam regebat ahno 1540. Ejus nomine insigniuntur, 2uædam chartæ sancti Savini anni 1547. Obiit .udovicusdie 1. Septembris anni 1549. ex no-, stris schedis. Tarbense capitulum, sede vacan- te, perpetuam vicariam ecclesiæ de Agoflio contulit Raimundo de Fonte sancti Savini alumno ; qui posseiilonem adiit x. Aprilis, anno 1552. adhucque sedes vacua erat anno 1554^ XLVIII. GENTIANUS. Gentianus Belinus de Ambæsia, ex ramo dominorum de Bussy, in chartis S. Savini legitur episcopus annis 1558. & 1575.10 pactis matnnio- nii Raimdndi de Cardailiac domini du Luc, ’cum Maria* de Jussan, die 5. Novembris anni 1563. fit ipsius mentio, cum cognomento de Ambæsia, & episcopi Tarbensis titulo. Kegebat adhuc anno 1575. ex sancti Savini tabulario, sed eodem anno e vita migrasse kgitur, ut mox ostehdemus. XLIX. SALVATUS I. Defuncto Geritiano sub finem anni 1575. Antonius de Gramont breve regium obtinuit in gratiam Johannis de Haris mendi, qui cum peCuniam pro obtinendis bullis necessariam solvere noluisset, mortuo Antonio de Gramont ■ tjus patrono, anno 1577. die 19. Januarii Salvatus d lhatsc », */.de Hiarse, clericusdiœ- cesis Baionensis episcopatum obtinuit, per nominationem Henr ici regis tertii, in cujus sehe. dula ecclesia hæc vacare dicitur per obitum Gentiani. Nostri Sammarthani penes se habuerunt Salvati litteras autographas scriptas die 25. Decembris arini 1577. ad Ludovicum Casta— 1 hæum Rupis-posææ dynastam, Christianifli- mæ majestatis in Romana curia oratorem ; qui. « Sic scribitur bufus episcopi cognomen apud Oihenaruim 3ti sub hoc episcopo t vel faltem fub cJus nepote altero salrace ’lbarso rixerat & sone scnpsorar. I i i i iij H41 E C C L E S IA bus eum de iis facit certiorem. De ipsius epi— / scopatu nihil præterea novimus. L. SALVATUS II. Salvatus d’Iharse superioris Salvati fratris silius, comes conststorianus, cohsecratur episcopus die 24. Junii anni 1602. Comitiis regni generalibus Parisiensibus adfuit anno 1614. nomine cleri comitatus Bigorræ, collega ipsius Gratiano dTharse canonico archidiacono Tar- bensi ejus gentili, & magno vicario episcopa- tus in ipiritualibus, secundi ordinis cleri deputato. Interest &cœtui cleri anno 1625. mor— j tuus 1648. LI. CLAUDIUS. Claudius Mallier Francisci Trecensu episc. frater, & primus Aurelianensisducissæ eleemo- sy narius.uxorisGastonis regis patrui, Claudio du Houssay, ærarii præfecto.&Maria Melissant parentibus natus, variis primum togati ordinis muneribus defunctus est, supplicum nempe libellorum magister dein præses in suprema curia, comes consistorianus, ac postremo regis Christia- nilsimi ad rcmpublicam Venetam orator : de- mum hac legatione obita in Galliam reversos,’- hujus sedis præsul ad lectus i lauguratur 1648.25. Apr. in æde sanctimonialium vi litationis B. Mariæ secus arcem Bastiliæ, per Franciscum Mallier Trecensem episcopum, affistentibus Jo- hanne de Lingendes Sarlatensi, & Gifleberto de Choiseul Convenensi episcopis. Abdicavit anno 1668. in gratiam Marci filii fui, quem jam adjutorem laborum episcopalium assum*. ferat. Mortuus est die 21. Septembris anni 1681. ætatis suæ an. 81. LII. MARCUS. E Marcus Mallier du Houssay superioris filius, primus per ejus ceisionem serenisiimæ ducissæ s A R B E N S I S. iz4z Aurelianensis elcemosynarius, patre libere cedente dcsignatur episcopus mensi : Aprili anni 1668. Inauguratus est ac siicro perunctus oleo die 25. Novembris ejustlem anni ab ipso patre, cui adfuerunt Bonaventura Rousseau episcopus Cæsiriensis, & Guillelmus de la Bois. sonade ssOrty Vasatensis, in ecclesia patrum dictorum de Mercede ; dieque scquenti fidem clientelarem regi juravit. E vivis excesiit die 3. Maii anno 1675. sepukusque est in ecdesiæ Tarbiensis choro- LIII. Annas. 1 De Anna Tristannode la Baume de Suze jam actum est in archiepiscopiS Ausciensibus, ubi de ejus genere, & de variis sedibus quaS obtinuit, breviter pro nostro more & pro » posito dictum. Prior autem illarum eccle* siarum quibus præpositus fuit est Tarben- sis, ad quam designatus est episcopuS anno 1675. Sea biennio elapso antequam sporssam 1 salutasset & vidisset, quamvis consecratus> transtatus est ad sancti Audomari cathedram ; denique ad metropolim Novempopulaniæ Augustam Ausciorum anno 1684. LIV. FRANCISCUS. Francsscus de Poudenx silius Stephani vice- comitis de Poudenx, ex Gabrielide de Mont- luc de la Garde de Castillon, doctor & fixius Sorbonicus, designatur episcopus in locum Annæ Tristanni anno 1677. * mense Octobri. 1 Sed Innocentio papa XI. & Alexandro VIII.. minime probantibus transiationem Tristanni 1 ad sedem Audomaropolitanam, Franciscus, quandiu sederunt hi duo summi pontisiceS, bullas non potuit obtinere, ante annum 1692.1 quo sitcro oleo est consecratus & unctus in epi- scopum die 24. Aug. Litterarum cultor audit ac doctæ antiquitatis investigator. DE ABBATIIS INTRA TARBEIENSEM DIŒCBSIM SITIS. ANtequam de iis quæ nunc exstant abbatiis tractare incipiamus, investigandum est utrum antiquitus fuerint in diœcesi Bigorrita- na monasteria, quorum nunc vix aliqua vestigia sijpersint. Philippus Labbeus tomo 2. Bibliotheca : novæ edidit vitam sitncti Savini eremitæ qui in Le- vitania sepultus est, ubi colitur in monasterio celebri de quo mox dicturi fumus. Savinus etsi Barcinone oriundus, habebat propinquum nomine Eutilium comitivæ Pictavensis admini- stratione clarum, ad quem cum se contulisset, amore solitudinis adiit monasterium olim a lancto Martino Turonum postea episcopo conditum in pago Pictavensi, Locogiacum * nomine. T ribus annis ibi exactis, cum tenderet ad Pyrenæos montes, Bigorritanam civitatem ingreditur, ubi Fronimium abbatem eum paucis monachis reperit. Hinc intclligimus tunc in urbe Bigorritana fuisse monasterium quod abbas hic regebat. Hujus cœnobii nihil superest, nisi sit monaste. rium sancti Licerii, quod ab ipso sancto Lice » rio conditum creditur seculo VI. quando sub sancti Fausti episcopi Bigorritani degebat. Monasterium sancti Licerii ad Aturum flu-, vium in suburbio civitatis Bigorritanæ, anno < 30. regni Roberti regis, si : u Christi 1026.aut’ 1027. adhuc habebat abbatem nomine Richar- dum, qui unus fuit ex judicibus inter Aimeri-. cum abbatem Lezatensem & Odonem abba-, tem B. Mariæ de Simorra, in placito Lezaten- si, habito pro abbatia Patriciani * Peiressas,’ nunc diœcesis Lumbariensis, quæ subdita est’ Lezatensi monasterio. Judicium in hac causa latum vide tom.IV. annal.Mabill. Lapsu vero temporis sancti Licerii monasterium venit in laicorum nobilium manus, quorum incuria 1143 ECCLESIA desccit in eo ordo monasticus usque ad tempo— / ra Heraclii Bigorritani episcopi & Bernardi co- mitis.qui illud S.Hugoni abbati Cluniae, dederunt restaurandum ; a quo tempore suit monachorum Lezatensium & Cluniacensium ; regique cœpit per priores. Guiliclmus prior S. Licerii cumwiliclmo episcopo Tarbeiensi, &c. collegit antiquas comitatus Bigorrensis consue- tudines, hortante Bemardo II. comite. Bernardus Maurellus prior S. Licerii memoratur in litteris Arnaldi monachi Cluniacensis, prioris Morlancnsis, & O Iero ne n fis episcopi datis an. 1154. Chartam qua collatum est Cluniaco istud monasterium, ex tomo 1. chartularii maioris Cluniacensis dcscriptam hoc loco cxbiGcn-£ dam opcræ pretium duximus : Ego Heraclius Dei gratia Bigorrensts ecclesta episcopus, & Bernardus Bigorrensts comes : quod- dam monasterium ad possessionem nostram ex hereditate parentum nostrorum pertinere cognosci- tur : est autem in territorio Bigorrenst & in honore fancti Felicis martyris & beati Licerii confessoris & episcopi constructum, in quo ex multo tempore suit congregatio monachorum ; sed per incuriam nostram & aliorum ibi modo non ita valebat ordo monasticus. Ideo prafatum locum dedimus Hugoni abbati Cluniacenst ordinandum eo tenore. ut ibi ( congregatio Cluniacensts illud perpetuo jure habeat & possideat, & jacta suit hac charta in ipso Bigorrenst castro, anno Dominica Incarnationis M.LXIV. Philippo rege Francorum regnante anno IV. Sign. Domni Heraclii Bigorrensis episcopi. Sign. Domni Bernardi Bigorrensis comitis. Sign. Domni Stephani Oloronensis episcopi. Sign. Domni Durandi episcopi Tolosani. Sign. Domni Gregorii Lajcurrensu episcopi. Sign. Domni Petri Adurensis episcopi. Sign. Domni Bernardi Armaniacensts comitis. In chartis fancti Savini sit mentio abbatiæ dc Goz, cujus medietatem dedit huic monasterio Cornelia matrona undecimo seculo desinente : de qua nihil aliud rescire licuit. Abbatiæ quæ exstant in diœcesi Tarbiensi fex recensentur : S. Severi de Rustano seu Rostagno, ord.B. S. Savini, ord. B. S. Petri Generensis, ord. B. S. Oricntii de Regula, ord. B. S. Petri de Tasqua, ord. B. S calx-Dei, ord. Cist. ABBATIA S.SEVERI DE RUSSITANO. CŒnobium sitncti Severi de Albiciaco, (5’. Sever de Rustan,) ordinis fancti Benedicti in valle Russitana, fertilissima Bigorræ ad > Russæ * fluvii ripam situm, a quo fluvio quem tangit, Rusiitanum dictum quasi Russam tangens, quinque milliaribus a Rapistano oppido vulgo Rabasteins, octo paulo plus a Tarba, cujus diœcesis est distat. LoCi insigniores qui circumstant sunt, oppidum delrie sesquileuca, ad orientalem plagam ; Tournay ad meridionalem, distans duabus leucis ; ad occidentalem TARBENSIS. n44 partem Vic Bigorre ; ad septentrionalem Vic Coutalsi : u ville Coutal una circiter leuca sejungitur. Desinente seculo IX. vel ineunteX. florebat, eique Arsius abbas præerat, quem Ge- nerensi monasterio a fe fundato Sancius comes præfecit, ex litteris ipsius Sancii. Sanctus Severus seu Severius hujus cœnobii Bigorritani patronus, alius est a sancto Severo abbate Agathensi, itemque ab eo qui in Vasi : oniæ capite monasterio colitur martyr, sed ille pre- ibyter, de quo plura refert Gregorius Turon. lib. de Gloria Confessorum cap. 49. Sepultus est in una ex duabus ecclesiis, quas in prædio siio Sexciacensi construxerat. Eversum a Saracenis, uti cetera Vasconiæ, monasterium hoc Centullus comes Bigorræ Iubjecit sancto VictoriMafliliensi seculo XI. & abbati Richardo commendavit restituendum, quod consirmavit Urbanus II. bulla data anno 1089. Nunc unitum est congregationi fancti Mauri. ABBATUM SERIES. I. Arsius ex abbate Russitanensi Generensis primus abbas instituitur an. circiter 1006. cui cœnobio præfuit ad annum circiter Iojo. Vide histor. Benear. Petri de Marea lib. m. cap. 15. pag. 146. & chartam quam subjicit, factam in prasentia domni Arsti abbatis fancti Severi Rustitanensts, ad hoc (lcilicet novum monasterium) adtstcandum pro sanctitate adducti. Paulo post disciplina monastica intepuit ; quod movit Centullum comitem ad committendum hoc monasterium sollicitudini abbatis fancti Victoris apud Massiliam. II. Arnaldus I. abbas erat tempore Amati Oleronensis episcopi, sanctæ sedis legati, quem papa constituit judicem controversiæ inter abbates sanctæ Crucis Burdegal. & fancti Severi, . pro ecclesia de Solae. Vide hist. Bearn. lib. IV. cap. 11. III. Suavius cum Gastone proconsule Bear- nii scripsit ad Paschalem II. pro eadem ecclesia, quam sibi vindicabat. Epistolam ab ipsis scriptam legimus tom. VIII. fragmentorum hist. D. Claudii Estiennot pag. 40. I V. Bernardus I. de Samano anno 1247. domino regi Franciæ ceisit medietatem dominii & omnium jurium quæ nomine siii monasterii habebat m locis de sancto Severo & de Senaco, ratione pariagii, ut dominus rex & sui officiales velint defendere praiictum mo- . nasterium, ex litteris cesiionis. In schedis D. ’Stephani du Laura pro 1247. legitur mcc- xcvn. die lunæ post festum omnium Sanctorum. V. Petrus I. ex abbate sancti Severi an. 1312. S. R. E. cardinalis factus a Clem PP. V— legitur. VI. Bernardus 11. dictus Rogcrii an. 131 $. ad- suit concilio Nogarolensi. A n. 1317. de conscnsu fratrum statuit ut deinceps in Rusiitano monasterio XII. tantum monachi reciperentur. An. I525-præses capituli generalis in Mans>Garne- rio celebrati eligitur. Præerat adbuc an. 1357. quo interfuit capitulo generali & decretum de n4J ECCLESIA recipiendis incœnobio simcti Severi XII. tantum monachis fecit confirmari. Affignavit officiis claustri certos reditus ; quod vitio proprietatis januam aperuit. VII. Arnaldus II. Raimundian. 1350.liti* gat cum simcti Severi consulibus. An. 1356. auc 1357. factus est abbas sancti Hilarii Carcasson. ex act. pontif. Avenion. VII I.Petrus 11. ex camerario Simorræ Ar- naldo siifficitur. IX. Bertrandus de Palaya interest concilio Nugarol. anno 1368. Eodem anno al. 13651. fit præses capituli generalis apud Vaurum habiti in claustro FF.Minorum. An.I37o. sit abbas S. Hilarii Carcasson.Obiit an.vn.Urbani PP.VI. ex act. pontif. Avenion. Legitur quoque abbas Montis-Olivi. X. Arnaldus 11 L de Mansitn * præerat anno 1424. & 1432. quo juravit fidem regi Francorum pro abbatia simcti Severi, ex archivo regio Carcasson. XI. Tneobaldus seuManaldus deBarbazan, ex monacho factus abbas, rexit ab an. saltem 1441. ad 1445— Pepigit cum domino Tarbensi episcopo pro quibusdam juribus. XII. Dominicus de Ponte sedebat jam anno 1473. Anno 1493. Johannes de Joflia affignavit xxr. solidos & alia quædam, pro ( suo anniversario faciendo. Obiit anno cir- citcr 1504. D. Stephanus du Laura Dominico de Fonte, cujus præsecturam inchoat an. 1490. præmittit N. de Ponte, qui cœpit præesse anno 1473. At verisimileest unum eundemque fuis- se abbatem. XIII. Rogerius de Monte-alto* ultimus abbas ex monachis assumtus, absens gubernavit toto decennio. Obiit Romæ an. 1514. XIV. Johannes I. de Bascillac Penator in parlatnento Tolosano, commendam obtinet an. 1514. Episcopum Carcassonensem sese in nonnullis chartis nominat, & quidem a capitulo Carcasson. electus fuit, at competitorem habuit Martinum de S. Andre Tososani senatus præsidis silium, in utriusque juris scientia apprime versatum cui cedere coactus est rege & papa volentibus. Tabulæ monasterii abbatis hujus meminerunt usque ad diem 16. mensis Maii anni 1519. lmo noster Cl. Estiennotex codice Aquensi ejus pontificatum protelat ad an. 1552. XV. Jacobus le Vassor, commendatarius, ab an. saltem 1563. ad an. 1566. vel etiam 1571. Anno 1573. hæretici perduelles urbem ac monasterium simcti Severi devastarunt. XVI. Johannes II. de Sabbathicr nobilis’ Tolosiis commendatarius jam an. 1571. obierat aut dimiserat abbatiam an. 1576. eo quippe occurrit ipsius nepos. Ita noster D.C. Estiennot, sed D. Steph. du Laura notat quemdam Petrum Sabbaterii, ex monacho sancti Severi abbatem dcsignatum, qui restaurandæ ecclesiæ curam impendit, anno K74. XVII. Michael deSabbathier ab an. 1576. ad an. 1597. basilicam aliaque ædisicia aliqua ex pane resarcivit. XVII1. Johannes III. de Bertier Ludovici domini sancti (jcncsii & Montis-rapidi ac Mar- ARBENSIS. garetæ de Roques de Montels filius, Johannis vero Tolosani piimi præsidis frater, primum abbas Mansi-Garn. ad Garumnam, deinde archidiaconus ecclesiarum Tolofanæ ac Tarbensis, postea abbas S. Severi Rusiitani, tandem » que Rivensis episcopu$, ad comitia cleri generalia Parisios an. 1595. deputatur, ibique cleri Gal- lic. procurator institutus, per decennium hoc munere cum laude functus est.Exinde fuit regi- næ Margaretæ cancellarius.Multis denique pro ecclesia & regno exantlatis laboribus in pace quievit an. 1620. at pedum Rusiiranensis cœ- nobii dimiserat jam an. 1608. Ipsius non meminit D. Stephanus du Laura, qui docet anno 1601. quemdam Petrum Podenfan fuisse abba- tiæ œconomum. XIX. Carolus Regis, quando Johannes de Bertier Rivensis episcopus renuntiatus est, commendam obtinuit Rusiitani cœnobii an. 160$. & possedit ad an. 1627. Eosedente adjunctum fuit congregationi exemtorum monasterium Pancti Severi. D.Stephanus du Laura scribit Paulum papam V. abbatiam vacantem per obitum Micnaeiis de Sabbathicr, commendasse Carolo lc Roy bulla data v. cal. Aug. anno 1608. quarto sui pontificatus. Vixit Carolus le Roy saltem ad an. 1620. X X. Guillelmus de Rsehard TolosianuS utriusque juris doctor, Pancti Severi sit abbaS commendat, an. 1627. Suum coenobium congregationi sancti Mauri adjunxit die 24. Julii an. 1646. obiit optimus abbas an. 1658. Tempore hujus abbatis, lues ex legionum quarumdam in Occitania stationes habentium consuetudine contracta omnes præter sex aut septem simcti Severi incolas absumsit an. 1654. XXI. Amandus de Senault commendam obtinuit mortuo decessore, habuitque ad an. 1679. quo moritur die Iv. Febr. XXII. N. de la Barre an. 1680. praeficitur. XXIII. N. de Casteja nominatur abbas sitncti Severi de Rustano die I4.Maii in vigilia Pentec. an. 1712. Noster Cl. Estiennot, ex quodam codice m s. Aquensi, hos sancti Severi abbates eruit : Berinum, Saudeletum, Arnal- dum, Arnaldum alterum de Monte-rotundo, Arnaldum Dybos, Johannem Dedos, Antonium de Barbezan, Michaelem de Labatut, qui monasterium reformavit. Sed tempus quo sederint ignoratur. ABBATIA S. S A v 1 N I in Levitania, vulgo Lavedan. ABbatia sancti Savini in Levitania & pago Bigorritano, vulgo S. Savin deTaibcs, in valle Levitana ad clivum Pyrenxi-montis, S0I0 tamen pingui & peramæno sita est, non longe a Gavo fluvio : octo milliaribus a Balneis-Regiis, vulgo Baregcs, & quinque leucis Gallicis a Tarba. In hiit. Bearn. P. de Marea Fundata dicitur a Carolo-Magno : sane commemoratur in constituto de monasteriis facto anno 817. in synodo Aquisgranensi. At satius est dicere cum Mabillonio tomo 1. annalium ad annum 700. n. 74. hoc monasterium S.Savino non solum nomen, sed originem debere. De 1147 ECCLESIA De simcto Savino jam aliqua præmisimus. Is relicto monasterio Fronimii abbatis in urbe Bigorritana, perrexit ad montana, ubi in » tra cellulam se reclusit, antri instar longam sepcem pedes, altam quinque, & mansit annis circiter tredecim una contentus tunica, vili gunelia superjecta su^o pellium substrata, nudis incedens pedibus. Obiit vn. idusOctobris incerto anno, sepultusque est in loco Levitaniæ, qui alias Æmilianum palatium vocabatur, ad montium radices. Tempore sancti Severi monasterium hoc in loco fuisse conditum existimamus. Certe Fro— I nimius abbas sancto Savino comites & ministros dedisse legitur Julianum & Silvanum diaconos ; quibus plurcs alios scsc adjunxisse verisimilc est. Hoc monasterium a Saracenis destructum postea restauratur & dotatur a Carolo-Magno, Ut vult V. C.Petrus de Marea, quod, inquit, constat ex monasterii instrumentis.Mabillonius tamen illud a Ludovico Pio restitutum docet. Postea iterum a Normannis destructum instauratur a Raimundo comite Bigorrensi, cujus cade re diploma cx monasterii tabulario primus edidit P. de Marea ; quod hic legere antiquitatis studiosos non pigebit. Adjecimus va>( riantes lectiones, quas iuppeditavit nobis D. Stephanus du Laura. M A NI f E s T A res est, & omnibus pene totius Gaj conia intolss tertissime notum, quod ego Raimundus Bigorritanus tomesaneis peccatis exigentibus, Omnipotentis iram incurrere, & paradiji gaudia perdere timens, pro redemptione anima mea & parentum meorum, locum ubi sancti Savini corpus jacere siue dubio cognoscitur, de pradsis meis & aiiis bonis heredstavs ; & ut ibi monasterium & monachi sub abbate regulariter degentes in perpetuum durarent, sutis Deo auxiliante laboravi. Jnter cetera igitur bona qua ibi diligenter concessi, I vallem Caldarensum pradicto monasterio & monachis ibidemservientibus dono & concedo, quatenus ibi ecclesiam ad honorem Dei & B. Maria * convenienter edistcent, & manstones ad b alne an- dum competentes semperin eodem loco confervent, & vallem pradictam abbas & monachi j ancti Sa- vini liberam & quietam possideant, atque nullus alius, neque nos, neque successores nostri ibi pote- , statem atque potentiam * habeant, neque bestias suas qualefcumquestnt, nistper constlium & voluntatem abbatis sancti Savini ad astivas illius vallis introducant. Concedimus etiam in ipsa ; valle, ut st quis porcum stngularem, stve cervum venando ceperit, quartamstve spadlarem sancto • Savino perfolvat, & per totum Paschale * sancti Savini infra pontes stmiliter stat. Insuper ad lu- minaria Jancti Savini butyrum quod per illas totas astivas censualiter accipiebamus, totum pra- fato monasterio concedendo dimittimus : adhuc etiam pro amore Dei omnipotentis, & tam pro nostra quam successorum nostrorum salute, eidem monasterio donamus & concedimus, ut st qua * nobis pecunia pro placitis, aut bataliis, de pradV cto monasterio nobis evenerit, neque nos, neque vicarius qui per nos in illa terra suerit, nobis retineamus, sed ad honorem Dei & pro salute nostra Tornus I. r A R B E N S I S. u4g L super altare sancti Savini restituamus. Hanc itaque cartam & hanc confirmationem procerum, & nominum nostrorum auctoritate, in manu Bernardi tunc temporissancti Savini abbatis facimus, regnante in Francia Lodoico rege, & in Aragone Garfia rege, anno ab Incarnatione D. DCCccxlv. Quid sit Paschale, de quo in præmisso diplomate, per totum Paschale sancti Savini infra pontes, explicat P. de Marea : signisicat, inquit, fines octo parochiarum quarum incolæ baptis- mum, communionem in festis Paschx, Pentecostes & natalis Domini, ac sepulturam in ecclesia sancti Savini accipere tenentut. Præ- ter Raimundum comitem Cornelia matrona cujus chartam damus inter instrumenta num. vn. & alii plurima dona contulerunt ; omnes vero posseiliones hujus monasterii recenset Alexander III. in bulla quam edidimus ibidem n. vn. Hoc monasterium olim subditum asceterio sancti Victoris infra dicemus. Nunc autem unitum congregationi sancti Mauri reflorescit. ABBATUM SERIES. I. Eneco a Raimundo comite cœnobii fundatore primus abbas instituitur, vir maxima sanctitatis, qui temporibus ipfius Raimundi congregatis suo normam Benedicti patns non mediocriter calogeris, ex veteri charta, hoc est monachis, rexit usque ad an. circiter 944. II. Bemardus 1.94 5. & 957. sub finem vitæ Raimundi comitis qui eidem cesiit vallem Cal- darensem, & alia tuperius enumerata. In veteri instrumento laudato appellatur ineffabilis vir nobilitatis. III. Garsias regente pagum Bigorritanutn Ludovico comite Raimundi filio, & Forta- ncrio vicecomite Leviranensi, qui monasterium omnimoda immunitate donaverunt, & ipsi jurisdictionem pagi, dicti Suin, vendiderunt s ex monasterii instrumentis quæ laudantur hi- storiæ Bearnensis l.ix.c.3. Huic abbati succes. sit Bemardus fecundus, juxta D. Stephanum du Laura, cui non consentimus. IV. Arnaldus I. de Lavedan, anno circiter 1036. sancta memoria appellatur. Filius erat Guilim-Forti de Levitano, seu Guillelmi-For- tis. Hujus meminit clarissenus rerum Bearn. scriptor. V. Bemardus II. circa an. 1059. obiit an. saltem 1080. De eo ita vetus instrumentum prælaudatum : Tertium Arnaldum sanct.c memoria, cui magnificus abbas successit Bemardus almificus, gestis grandis & fama super athera felix. VI. Bemardus III. de quo, ex veteribus chartis D.Stephan. du Laura refert, quod cum habuisset litem cum Guillelmo Aner, per Stivas & Silvas, qua sunt in Caldarez, posteaque cum Roberto Guillelmi filio, tandem venerabilissimus omnium hic abbas, præclarus sede, potentior honore, obtinuit a Bernardo comite, & a Raimundo vicecomite, jussu Bernardi comitis, quod justo judicio judicatum erat. Huic abbati amplissima data simt latisundia ; colla- tæque sunt ecdesiæ quamplurimæ. Ipse xdj- K ltkk , 24, ECCLESIA 1 sicavit ecclesiam fancti Martini & domos Bal— j nearutn. Eo defuncto ceffit monasterium S. Victoris Massiliensis monachis. VII. Odo an. 1080. cœnobio Levitano præerat, quo illud Centullus Benearni & Bigorræ comes monasterio Massiliensi renitentibus ple-> risque monachis subjecit. Vide histor. Bearn. pag. 811. VIII. Ebrardus adfuit judicio Centulli comitis inter Dodonem Bigorritanum episcopum & monachos S.Petri GenerensiS, occauone cuiusdam sepulturæ, anno 1083. Ex annalibus Mabillonii huic abbati Cornilia uxor Arnaldi* Guillelmi de Barbazan ceffit medietatem ab* batiæ de Goz. Aliam medietatem dedit Arnaldus de Tors, offerens se sancto Savino monachum, & uxorem suam, & duos filios qui muti & surdi erant : & an. 1089. alii alia cœnobio contulere. Anno 1105. nobilis vir GuillelmuS d’A da st in cœnobio Levitano ab Ebrardo abbate vestem monachalem accepit, deditque ecclesiam Adastensem cum suis pertinenti ». Cum Richardus & Guillelmus de Solon vallem de CautereS ad monasterium pertinentem usurpassent, eamque vindicaret Ebrardus abbas, decretum est a judicibus ut duello seu pugna singulari quæstio decideretur ; vicit < vero qui pro monachi$ pugnabat. IX. PetruS I. ab an. 1105. ad 1112. Consue- tudines patriæ cum episcopo Tarbeiensi, abbatibus & proceribus Bigorntanis in rabnlas retulit, ut leges hist. Bearn. pag.8n. X. Arduinus interfuit concilio Tolosano, sub Callixto papa II. ejusque decreto pro Anianensibus subscripsit idib. Julii an. 1119. ut videre est Spicileg. to. VI. p. 29. Duos abbates Petrum & Arduinum proxime memoratos omittit D. Steph. du Laura. XI. Willelmus Stephani a Stephano du Laura quoque omissus, ex monacho S. Victoris : Massiliensis abbas S. Savini sit regnante in Bi- gorra Centullo comite an. circiter 1130. Huius meminit Canonicense necrol. ex bibl. B. M. Deauratæ, his verbis : m. non. Sept. obiit D. Guillelmus abbas fancti Savini monachus nostra congreg. hoc est fancti Victoris Massil. cujus est membrum Canonicensis prioratus. Cum hominibus d* A ssun pepigit pro sepeliendis mortuis suis in cœmeterio uncti Savini, adstanti- bus Centullo comite Bigorræ & nobilibus bene multis. XII. Emeno I.ex P. de Marea sedebat an. 1145. hist. Bearn. 1. *. c. 10. p. 173. & 818. sed error est in anno 1145. ibidem notato ; cum enim instrumentum ex quo Emenonis nomen eruit P. de Marea sit datum Guillelmo-Arnal- do episcopo, huic chartæ convenire non potest annus 1145. XIII. Raimundus de Mayrofio ex monacho item fancti VictoriS, fancti Savini abbas an. 1145. pepigit cum Bemardo Lobato de Montefquiou Tarbeiensi episcopo, & Bcrnar- do de Barbazano, ex cartul. Tarbeiensi & fancti Savini m s. cod. Anno 1157. Raimundus fexce- pit vota Gallardis matronæ ejusque siliæ, quorum formulam hoc loco dandam censemus : ARBENSIS. UJO Ego mulier peccatrix nomine Gallardis » cupient nequam fugere suculum, & adipisci regnum culorum, offero me & filiam meam Marsam omnipotenti Deo, & fancto Savino, in manu Raimundi fancti Savini abbatis, in conspectu omnium ejusdem monasterii fratrum. Et promittimus ego & pradicta filia mea obedientiam & stabilitatem in ipso monasterio, ficut oportet & decet, familiares & conversas. Damus quoque… E acta est charta ista mensu Augusto, regnante in Bigorrn Petro dee Marciano & comitissa uxore ejus Benetrb- ce *, anno MCLVII. An. 1163. Arras seu Auras prædium datum suit fancto Savino & Rai- l mundo abbati, ex chartul. fancti Savini. Huius meminit Canonicense necrol. IV. non. Febr. obiit domnus Raimundus abbas fancti Savini, monachus nostra congreg. E gente nobili de Majrofio originem traxit, ex chartul. S. Vict. Massil. XIV. Deus-dedit jam an. 1167. quo ad ipsum breve pontificium direxit Alexander papa III. & concessa monasterio fancti Savini tum prædia tum privilegia enumerando confirmavit. XV. Sancius I. an. 1176. quo pepigit pro decima de Marsans. XVI. Emeno 11. Arnaldi Willelmi episcopi Tarbensis& Centulli suppar, an. circiter 1180. Eo sedente dam fuit decima de Solon, & confirmata est ecdesiade Goz, a Cornelia uxore Raimundi-Garsiæ de Lavedan, Petro de Mar- zaa Bigorritano comite (is est Petrus Martia- nensu vicecomes conjux Beatricis Bigorritanæ Comitistæ) & Guillelmo-Arnaldo episcopo. XVII. Bernardus IV. de Ray. XVIII. Arnaudus de Arcisano anno 1216. quo simul cum Petro Claracensi & Odone Ge- nerensi abbatibus interfuit Tarbæ sponsalibus Petronillæ comitissæ Bigorr. cum Guidone Simonis comitis de Monte-forti filio, die Do- > minica post festum omnium Sanctorum, hist. Benearn. lib. 9. cap. 10. XIX. Petrus II. an. 1228. in litteris Petronillæ comitissæ Bigorr. histor. Benear. lib. 9. cap. 11. pag. 825. Attamen præfatæ litteræ non exnibent nisi primam nominis Petri litteram. XX. Lupus de Fuxo an. 1256. quo cum aliis proceribus interest multis pactis inter Gastonem Bearnensem vicecomitem & Esquivatum comitem Bigorræ. Vide D. P. de Marea lib. 7. c. pag. 603. xXI. Arnaldus II. de ArticaS an. 1266. quo , Esquivatus Bigorr. comes concessa cœnobio ’fancti Savini consirmavit, ipsumque abbatem & monachos ac monasterium sub sua tuitione posuit. Fœdus iniit cum Esquivato comite & Gastone vicecomite Bearn. pro bello indicendo regi Navarræ. Obiit an. 1290. XX11. Fortanerius de Arcisano cujus nomen inscriptum est litteris procerum prælato- rymque datis die 9. Octobris anni 1292. ad regem Francorum Philippum, pro Constantia comitissa. Sedes vacabat 1295. ex litteris abbatis fancti Victoris Massil. quibus priori & sa- cristæ regimen Levitani monasterii committit ; a Seu Bearricc. Notat P.dc Marea comiciffam hanc Bcacriccfli Vulgo appellatam rntris. ujI ecclesia : videlicet post ceiTionem spontaneam Fortane— l rii, factam in manibus Petri deSasos prioris daustralis, & monachorum. XXIII. Petrus III. de Sasos an. 1299. exstinctus est mensi : Augusto, dic Lunæ post festum assumtionis B. Mariæ, ex instrumento electionis ejus Iuccessoris. XXIV. Fortaneriusde Arcisano, qui ab- dicarat anno 1293. coactus est pedum resii- mcre, post iteratam electionem factam per monachorum compromissarios, Guillelmum- Arnaldum priorem de Caudeires, Guillel- mum-Arnaldum cleemosynarium, & Arcaldum de Layrac, die Mercurii post festum S. Ægidii an. 1299. Anno 1306. vm. calen-* das Aprilis, Guillelmo de Rabastcns militi, regio Bigorræ sencfcallo exhibuit litteras Philippi regis, quibus monasterium in suam tutelam recipiebat pius princeps. Anno 1311. die quinto exitus Augusti sata est sententia in gratiam hujus abbatis & monasterii, adversus Bernardum de Planis alsosque cœnobii homines. XXV. Sancius II. de Luxo, de Lui, diu ac bene rexit, ab an. saltem 1314. ad 1342. XXVI. Bernardus V. de Arufato B. Mariæ in Valctica prior, abbaS instituitur bulla Cle— s mentis papæ V1. data apud Villam-novam, v. idus Maii, ejus pontificatus anno 3. Christi 134.5. Anno. Ij6I.deceffit ex act. pontif. Ave* nion. & ex instrumento electionis ejus succes- soris. XXVII. Sancitu III.de Abbadia fratrum calculis exstincto Bernardo substituitur die Lunæ fecunda Augusti an. rj6I. Eum Eduar- dus rex Angliæ suicepit in suam sulvam gar- dtum, litteris datis Burdigalæ die 14. Junii, anni 1367. memoratur in tabulis adhuc an. 1381. 1 XXVIII. Dominicus de Fuxo fratrum suffragiis abbas renuntiatur. Sedit saltem ab an. I388.De eo vide in Gaillardo Tarbensi episcopo, ad annum 1391. D. Stephanus du Laura dicit chartas meminisse Dominici de Fuxo, alias de Beamo.ad diem t8.Martii anni 1404. Valeat ergo. Bernardus de Bearn principum Benearnensium filius ac frater, qui dicitur e priore Gavarrensi in pago Aissciensi, factus abbas Levitanus an. 1399. ac rexisse ad annum I40J. XXIX. Raimundus-Arnaldi de Bcgolle, ann. 1406. & 1410. XXX. Raimundus — Garsias de Levitano, * de Luvedan, primum canonicus Regularis in ecclesia Tarbeiensi, deinde archid. ac tandem 1419. abbas simcti Savini annuente Mar- tino papa V. Obiit an. 1445. delinente aut 1446. ineunte. XXXI. PetrusIV.de Fuxo Ienior dictus, abbas simcti Savini renuntiatur, & suit usque ad an. 1456. Erat etiam episcopus Convenarum & administrator ecclesiæ Tarbensis. Jam Iedebat anno 1442. die 13. Martii ; quo tempore Petrus-Arnaidus de Cara ejus vicariuS Tornus I. ’ARBENSIS. izji , generalis pepigit nonnulla, nomine abbatis & fratrum. XXXII. Godefridus de Basdllac anniS 14.56. & 1458. postea episcopus Rivensis & Petri cardinalis de Fuxo comes in gerendis qui- busdam magni momenti negotiiS. Nondum e vivis excesserat an. 1478. XXXI11. Petrus V. de Fuxo alterius Petri de Fuxo pronepos aut consanguineus, administrator sancti Savini, falcem ab an. 1467. ad 1482. al. 1486. S. R. E. cardinalis Romæ decelsit variis legationibtu, & exantlatis pro ecclesia laboribus clarus. Vicarium habuit in administratione sancti Savini fratrem Arnaldum Pros decretorum doctorem, qui dicitur in chartis abbas electus. XXXIV. Johannes de Fuxo e priore Ner- visensi abbas commendatarius Pancti Savini Levitarw, vicarios in hujuS abbatiæ administratione instituit die 12. Junii, anni 1489. Johannes legitur abbaS in chartis adhuc die 25. Novembris an. 1498. XXXV. Paulus de Fuxo, seu Benearno, abbas commendat, ab an. 1501. ad 1533. in tabulis memoratur. Fuit quoque Lascurrensis episcopus. * XXXVI. AntoniuS I. de Rupe-forti abbaS commendatarius, die 9. Aug. anni 1534. ratum habuit quoddam urrenaamentum factum per vita sunctum Paulum de Bearnio episco- tum Lasourrensem abbatemque sancti Savini. labuit Raimundum de Fonte vicarium generalem. Adhuc præerat an. 1537. XXXV 11. Nicolaus d’Angu SagiensiS episi : opus, locum tenens generalis, & cancellarius regis Navarræ, abbmque simcti Savini, eundem Raimundum instituit vicarium generalem an. 1540. > XXXVIII. Franciscusde Foix deCandale princeps seu capitalk Bojorum, Christophori de Candale frater primogenitus, ingenii felicitate omniquc genere litterarum pvæsertim ma- theseos excultillimus, abba « commend. sancti Savini ab an. 1540. ad 1593. XXXIX. Johannes — Michael a S. Sivkmo litteris tum regiis tum apostolicis sit abbas commendat. anno 1597. Cecnobium Levitanum congregationi sancti Mauri optimus abbas adjunxit an. 162}. Obiit an 1651. in castro de S. Sivier octo milliaribuS circiter a coenobio san- cti Savini distante, ac sepultus est in basilicæ dicti cœnobii abside ad iuppedaneum altaria majoris in cornu epistolæ. X L. Jacobus de Tesac de Montaut de Vernajoul decessoris nepos anno 1651. sit abbaS commend. & erat adhuc 1678. XLI. Michael de Jonquieres designatur abbas a rege mense Manso an. 1683. Cessit an. 1695. XLII. Antonius II. Juif Narbonensis canonicus admittitur in possessionem abbatiæ vi bullarum Innocentii XII. datarum vm* cal. Maii, anni 1695.4U* erat quarcus ejus pontisu catus. K k k k i j izj3 ECCLESIA ABBATIA S. PETRI GENERENSIS. J CŒnobium sancti Petri de Generesio ordinis sancti Benedicti ad radicem Pyre- næorum montium, in limite Benearnensis, & Bigorritani pagorum, olim diœcesis Lascurren- sis, in vico de Lassu, ad confluentem fluvioli de Generez, a quo nomen habet, in Gavum Pa- lensem, situm, conditur ineunte sæculo XI. a Sancio totiuS Vasconiæ principe & duce, qui ex Rusiitano sancti Severi monasterio assumsit primum abbatem & forte monachos primos novi monasterii incolas : obiit Sancius Iv. nonas Octobris anni 1032. ex necrologio sancti Severi quod martyrologium appellatur. Chartam ] fundationis, quod prolixior sit, ad instrumenta amandavimus, cui quædam excerpta ex chartulario adjecimus, ob nomina plurimorum hujus monasterii benefactorum in iis contenta. Diu post sundatoris mortem basilica fuit dedicata in celeberrimo præsulum & procerum coetu anno 1096. in honore SS. apostolorum Petri & Pauli. T uncque accesserunt totius Vasconiæ tam principes, quam populi, & renovaverunt falvitatem B. Petri a Sancio comite ejusu dem loci constructore firmatam. In primis accessit ad jurandum Beatrix comitissa Bigorrensis, & Casto vicecomes Bearnensis. Post ipsos jurarunt < Alta-nova comes Fidenciacensis, Augerius vicecomes MirimontiS, &c. Quamvis Sancius hoc monasterium ab episcoporum potestate exemisset, illud apostolicæ sedi immediate subjiciendo, pro ipso tamen diu fuit controversia inter episcopos Bigorrensem & Lascurensem, quam agitaram aiunt in quadam synodo Burdegalensi. Hoc monasterium nunc unitum est congregationi S. Mauri. ABBATUM SERIES. I. Arsiussive Arsinus ex abbate S. Severi Rusiitanensis, primus abbas S. Petri Generensis ■ anno circiter 1006. II. Sancius in codice ms. Generensi abbas legitur ; quem perperam quidam volunt fuisse Sancium comitem cœnobii auctorem. Non ignoramus tamen V. C. P. de Marea censere Odonem, qui sequitur, suisse fecundum abbatem. III.Odo 1. de Benaco silius Guillelmi Auriol de Benaco, ex Maria filia Raimundi Garsiæ vi- cecomitis Levitaniæ, a parentibus A rsino abbati cum donatione ecdesiæ Benacensis instruendus traditur. Triginta vero & amplius annis præfuit cœnobio Generensi : ut notant litteræ proecclesia Benacensi. Videhist.Bearn. p. 810. Ipso absente, & forte ad concilium Romanum cum A mato Oloronensi episcopo profecto Do- do Tarbiensis episcopus litem movit monachis, pro quadam sepultura anno 1083. Qua de re vide in hoc episcopo. IV. Odo hujus nominis fecundus basilicam Generenscm aut absolutam aut innovatam jam creatus Olorensis episcopus, dedicari fecit a ■VTillclmo Aulciensi archiepiseopo.n.jd.Octo- brisanno 1096. ex litteris consecrationis.Vide hist. Bearn. lib. 5. cap. 4 pag. 355. V. Petrus 1. de Angulis, d’Angles, Arnaldi- ’ARBENSIS. Willclmi de Angulis militis filius, & Sancii de Angulis frater, cujus temporibus Generensem abbatiam quæ prius Lascurriensi sedi subdita erat, ab ea omnino sejunctam fuisse, & Bigor- ritanæ subjectam voluntsqtia de re diximus in Pontio I.Tarbeicnsi episcopo.Hujus abbatis ita meminitnecrol.Kalend. Martii, obiit B. Petrus abbas ex familia baronia des Angles qui dedit decimam ae Lefcunno & alia. Ceterum id factum fuisse putamus tempore Odonis abbatis, & ante concilium Placentinum, ad quod de hac mutatione querelæ sunt delatæ. Longas lites pro hac distractione movit episcopus Laseurreniis, Bigorrensi, quas refert P. de Marea 1. 5. hist. Bearn. c. 32. VI. Gregorius d’Aster, Arnaldi-Wilselm de Aster silius, cui Petrus Pampilonensis episcopus dedit ecclesiam sanctæ Mariæ de Gor- duno in valle Osellæ. Bonæ memoriæ abbas appellatur in charta donationis ecdesiæ Benacensis. Statuta Bigorritana collegit & firmavit cum Wlllelmo I. episcopo Tarbiensi, anno circiter 1112. VII. Petrus II. abbatis Gregorii successor legitur in donationeecdesiæ Benacensis. De eo intelligendum putamus id quod legitur in chartario. Idem centullus filius Gastonts, Bearnensis vicecomes veniens in capitulum cum matresuaTa- lefajn prasentia domni Petri abbatis, cum confilio baronum suorum, dedit Deo & B. Petro totum alo- dum de Exefa, pro redemptione anima sua.,. & propter injurias quas fecerat in honore & in bove- riis B. petri, &c. Charta hæc edita a P. de Marea nullas præfert temporis notasj : sedverisimile est ipsam factam fuisse paulopost patris GastoniS mortem a Mauris in Hispania interfectum, anno circiter 1131. sicut alia ejusdem Centulli charta, quam edidit quoque P. de Marea. Nam testes qui subscripserunt secundæ chartæ pro’ S. Petro Generensi, sijnt iidem qui commemo- ( rantur in priori pro Cluniacensibus. Obiit hic Petrus anno circiter 1169. VIII. Bemardus I. de Sadiraco, ann. 1170. & 1173. electus postea episcopus Oleronensis, retenta abbatia, ut postea dicturi stimus. Vide hist. Bearn. V. C. domini de Marea fol. 469 Bemardus ad annum 1183. pervenit ex D.Ed* mundo Martenne. IX. Garsias rexit ad annum 1211. quo erat episcop us Convenarum, ex chartul. Nisortien- si, (vulgo Nisors. X. Odo III. de Levitano, deLavedanfede- bat jam anno 1216. quo adfuit sponsalibus Pe- w tronillæ comitissæ Bigorræ, Guidonis comitis • siliæjcum Guidone de Monte-forti, Tarbæ celebratis, hist. Bearn.l.p.C.IO.p. 823. Huic abbati anno 1219. Garsias-Arnaudi de Borg, & Dulcis uxor ejus cessere quæ habebant apud Barlesu Anno 1227. VI. nonas Maii judex electus patronatum ecdesiæ S Quitteriæ adjudicat Sancio abbati Cafæ— Dei, contra Hugonem Tarbeien- sem episcopum : ubi vide. XI. Philippusde Benaco sub finem scculixn. aut initium XI11. in Generensi cœnobio receptus, ibidem electus in abbatem legitur anno 1220. & pervenisse ad annum 1272. quo pepigit n, , ECCLESIA T cum militibus templi pro quodam censu.Scd id / falsi revincitur, tum ex jam dictis, constat enim Odonem adhuc sedisse anno 1227. tum ex dicendis. XII. Willclmus abbas Generensis oceurrit anno 1133. in veteri charta Agennensi, & 1234. in chartul. Silvæ-maj. XIII. Arnaldus-Willclmi de Bcnaco sedisse dicitur ab anno 1273— ad an. 1308. quodeccs- sit.An 1285. infeudavit dominicaturam de Roras, ex chartul. sol. 75. Vide hist. Bearn. P.de Marea lib. IX. cap. 15. ubi dicit Arnaldum cum aliis prælatb & proceribus scripsisse ad Philippum regem an. 1292. pro Constantia comitissa. XIV. Bernardus 11. de Male, anno I3O9.ab’• bas inslituitur, occurritque ad annum circiter 13I9- XV. G. A. præerat anno 1319. quo ex ms. cod. pepigit cum Francorum rege & comite Bigorræ, lu per dominio, (cilicet alta ac bassa justitia, in villa Gcncrensi. Obiit an. 1326. ex actis pontif. Avenion. XVI. Bernardus III. abbas fancti Benigni de Fructuaria, huc traductus bulla Johan. PP. XXII. rexit ad an. 15. pontif. ejusdem papæ, hocestadan 1331.quo dimilit pedum. XV1J. Johannes 1. ex priore Clnonicæ, ad— < vocatur abbas an. IjjI.cx schedis Suarezianis. XV111 Hugo de Lanis de Laas, ann. 1341. 1343. ex chartul. veteri. Anno 1354. quasdam domos ad coenobium Generense in civitate de Java pertinentes dcd it ad censum annuente conventu. Præfuit ad an. circiter 1358. XIX. Raimundus-Arnaudi de Bascillaco præerat ann. 1590.1593. & 1394. quo annopræ- les capituli generalis habiti apudCarcassonam eligitur, necnon visitator coenobiorum Vasco—. niæ, ex chart. sol. 117. Resignavit an. 1407.- obiitque prior S. Mavii anno circiter 1439. ut patet ex litteris Raimundi* A imerici ipsius nepotis qui sequitur hoc anno datis. XX. Raimundus-Aimericus, de Bascillae, ex ms— abbatum catalogo legitur abbas Gencrensu anno 1407. ad an. sere 1482.1$ est forte R. cui præsidentcs capituli Biterris celebrati vices suas commisere, 3. Maii 1448. XXI. Anerotus deCophita Raimundo suffi- citur anno circiter 1483. ad an. (altem 1505. XXII. Johannes 11. de Carreria, aut Car- rerius, de Canere, Ancrotode Cophita succe- dit ante an. 1513. An. 1517.fidem sibi præstari fecit a suis hominibus & feudos tenentibus de Pontaco ; ex chartul. sol. 71. Præfuit ad an.cir- citer 1538. XXIII. Franciscus d’Antin de Montesuan, gente nobili natus sed bonis moribus clarior præfuit ab anno 1540. ad 1558. quo decedit aut pedum dimisit. Anno quippe insequenti sedeS vacabat. XXIV. Johannes III. de Porta, de laPorte, renitentibus plerisque fratribus sedem abbatia- lem occupat toto fere decennio. XXV. Johannes IV. Destornes d’Angosse, Generensis cœnohii monachus, eidem præfici- turanno 1570. Obiit optimus abbas anno 1611. die 5. Jan. A R B E N S l S. 1156 XXVI. Arnaldus de Maytie OleronensiS episcopus, a rege commendam obtinuit, anno 1612. nabuitque ann. 1613.1615. & aliis. XXVII. Arnaldus-Franciicusde Maytie, abbas commendatarius fancti Petri Generensis, sed commendatariis, imo ipsis regusaribus, saltem plurimis melior, abbatiam luam congregationi fancti Mauri anno 1650. conccisit, in cujus realem possesiionem senatusTolosani decreto inducti fuere monachi dictæ congregationis an. 1659. dic festo SS. apostolorum Petri & Pauli. Hoc autem anno Arnaldus de Maytie factus Oleronensis episcopus pedo Generensis cœnobii nuntium remisit. XXVIII. Johannes V. Barthet Lasi : urrien- sis canonicus commendam habuit anno 1660. & adhuc 1679. Obiit die Pentecostes i$.mensis Maii anni 1689. ut docet ejus epitaphium in ecclesia Lascurrensi. XXIX. Romanus Dalon filius primi præsi- dis in sienatu Palensi a rege nominatur XIV. Augusti 1689. ABBATIA S. ORIENTTI DE REGULA. TRia sunt in Noverrpopulania monasteria monachorum Bencdictinorum, quæ sub Regulæ nomine sunt notæunum indiœcesi Vasatensi quod pendet a celebri monasterio Floria- censi ; alterum in Lascurensi, vocaturque Regula Silvestris : tertium vero est monasterium lancti Orientii * de Regula in Begorritano S0- lo, vulgo la Reulle en Btgorre.Conditur ab Othone* Dato vicccomite Montanerii *, in alodio ejus, temporibus Ludovici comitis & Bernardi Lepiscopi Bigorræ, opem ferente ArnaldoSan- cione vicecomiie, X.seculodcsinente, vel ineun- te XI. ut refert D. de Marea hist. Bearn. lib. v. cap v. Jam autem constructo cœnobio & mo- ’nachis in eo adunatis abbatem præfecitMansio » nem, & ecclesias S. Johannis ae Monte-longo, Ianctæ Mariæ de Luco aliaque prædia attribuit, locumque ab omni censii liberum declaravit, ut fuse refert dominus de Marea loco citato, pag. 358. & 359. De fundatione, & exordiis hujus monasterii chartam dedimus inter instrumenta n. XI. ABBATUM SERIES. I. Mansioprædiis pluribus privilegiis ac libertatibus donatur ab Œtodato vicecomite Montanerii fundatore hujus monasterii, præsente Ludovico Bigorritano comite, & mediatore Ber- :nardo episcopo anno 1009. quæ omnia confirmavit Gasto comes de Fuxo, vicecomes Bearnl & dominus de Marsian, 3. Martii 1355. ex tabulario domus. II. Sancius aut Sancio mortuo Mansioni si.ifficitur, ut notatD. de Marea, quo sedente Willelmus Otto vicecomes, Ottonis filius, villam de Laurede coenobio auferre tenta vi t ; hist. Bearn. p. 35S. III. Arsinius Gregorium de Montanerio filium Garsiæ — Dati de Montanerio excepit in monachum, cui & postea etiam renitenti regimen abdicavit an. circiter 1035. hist. Bearn. lib. 5. cap. 5. pag. 358. IV. Gregorius I. ex quadam notitia matrem habuit Endegro4 mulierem sanctam, de qua Kkkkiij nJ7 ECCLESIA chronicon loquitur, & cujus nuper in ecclesia A Reulæ sepulcrum repertum est cum epitaphio. Adfuit judicio Centulli comitis inter Dodo- nem episcopum TarbieIssem, & monachos sancti Petri Generensis, occasione cujysdam sepulturæ, anno 1083. vide annal. Bened. Ma- bill. & hili. Bearn. 1.4. c. 19. p. 325. V. Garsias abbas Reulæ, cujus tempore clericus quidam Arnaldus nomine ad conversio- nem veniens pro suæ animæ remedio obtulit S. Orientio in vilia quæ Artigals dicitur septem jugera terræ, unamque dineratam vineæ ; & hoc quidem circa tempora DodoniS episcopi Tarbiensis. I VI. Guillelmusmemoratur his verbiSdescriptis ex quodam instrumento di ver fas chartas an. 1103. continente : Defuncto Gregorio I. abbate succesiit in ejus locum Guillelmus Le- vitanensis monachus S. Savini, electione Re- gulensiS congregationis & benedictione Pontii Bigorrensis episcopi, qui Dei gratia in vita speculativa attentus ut Maria, in activa sollicitus ut Martha, quasdam possessiones eidem loco sua frequenti inquisitione contulit ; in primis acquisivit tres cafales in Bigorrensi villa quædicitur Antes, subpræsentiaCentulli Bi- gorrensis comitis, & Montanarensis vicecomi— < tis, quos olim dederat beato Orientio Bernardus Orbeacensis factus monachus ejusdemcœnobii. Hos namque postea abbas v.cum consilio Regulensis congregationis episcopo Dodo- ni & præposito Arnaldo de Her, archidiacono Sancio atque canonicis Tarbiensis sedis attribuit illis redonantibuS chartas & prandia, * trium ecclesiarum, scilioet sancti Johannis de Lucar, & simcti JohanniS de Noila, atque sancti johannis de Fitta. VII. Gregorius II. memoratur abbaS anno 1103. in charta quam PontiuS episcopus Tarbiensis. confirmat. Vixit etiam sub Dodone epi— j scopo Bigorritano, quorum ætate quidam cie- ricuS Garcias nomine cum filio suo Guillelmo, & Petro nepote filio præsati Guillelmi, ad con- versionem veniens dedit B. Orientio medietatem ecclesiæ S.Martini de Artigals, &c.pbstea vero filius ejusdem Arnaldus nomine invasit prædictam ecclesiam reluctante abb. Gregorio. Notandum est duos ultimo loco recensitos abbates non reperiri in notitia, sed Dodonem, qui vivente adhuc Gregorio abbas fuerat ordi- natus, forte quod Gregorius, ne jura monasterii proderet, apud Gregorium abbatem sancti Severi in capite Vasconiæ se receperat & quo-. dam modo abdicarat. Itaque juxta notitiam, cui consentit P. de Marea, VIII. Dpdo abbaS RegulensiS, instituitur an, circiter 1084. huic Talesa vicecomitissa nonnulla cesiit. hist. Bearn. pag. 359. IX.. Ezius anno 1151. pepigit cum Petro comite Bigorræ, & commutavit villam de Pey- rer cum villa de Luerri. hist. Bearn. lib. 9. cap. 9. pag. 820. X. Johannes abbas ex laudata notitia. XI. S.abbas Reulæ accipit vestituram de parte cujusdam ecclesiæ iq villa quæ dicitur Fitta, de qua postea invasa ab Arnaldo-Bernardo hujus TARBENSIS. 1158 honoris domino, abbas & monachi querimoniam fecerunt comiti Centullo, multo tempore post E. Episcopum Tarb. XII. Arnaldus I.de Genos abbaS Reulæ anno> » 235. in charta Guillelmi de Auriebad, & Phi- lippæ uxqrisejus, & Arnaldi filii eorum vendentium villam Malburgeti, m. cc. Lxxxv. solidis MorlanensibuS. XI II.Johannes I.de Lignaco 1290. XIV. A. anno 1315. adsuit concilio Noga- rolensi. XV. BonuS ad annum 1328. quo bulla pontificia Johan.PP. XXII. Avenione pontificatus an. 12. data, factus est abbaS sanctæ Mariæ de Taviltadiœces. Exoniensis. ex actis pontisic. Avenion. XVI. Bernardus abbas Reulæ electus interfuit concilio provinciali in ecclesia S. Mariæ de Marciaco, 1330. XVII. Arnaldus II.deTussagueto>temporc Petri Tarb. episcopi, 134.4.1348. quo anno Petrus hic episcopuS inter abbatem hunc ejusque monachos ortam pro monachalibus portionibus litem sopivit die 27. Manii, ex tab. abbatiæ. XV111.A. de Liag 1354. forte is est Arnal- dus de Lighaco qui chartas collegit & com- . pegit. Obiit anno x. lnnocentii papæ VI. hoc est 1362. XIX. Azemarus anno 1362. ex sacrista S. Licerii sit abbas bulla Innocentii VI. data anno x. ejus pontificatus ; sedebatque adhuc annis 1374. & 1375. Transegit cum monachis, iisdem conditionibus acArnalduSde Tusiagueto. Ia charta anni 1373. cognominatur de Cariaco. XX. Johannes IL de Soffio 14.53. XXI. Johannes III.de Burgo, 1472. quo transigit cum monachiS, quibus cesiit mediam partem bonorum fratrum decedentium, & alia plurima.Obiit anno 1494. j XXII.Dominicus de Molianis e sacristaRe » gulæ abbas eligitur a fratribus, sede vacante per obitum Johannis de Burgo. 9. Martii 1494. ex tabul. abbatiæ. XXIII.GarciaS deCastro-Bayaco, obii t aa » no 1530. XXIV. Amaldus-GuillelmuS IV. de Qrtha sacrista, eligitur 5. Junii mo. XXV. T….Pelgrin. XX VI. FranciscusChabotNiortii canonicuS succesiit. XX VI I.HenricuS deBaudean siliusHenrici comitis de Parabere equitis torquati ex Catha » , rina de Pardaillan, pofldsionem iniit anno 1635. ’vel circiter. XXVI II.Cesar de Baudean Parabere, Hen- rici frater circa annum 1638. obtinuit abbatiam quam annis 40. rexit. Simul erat abbas S. Vincendi Metensis, & B. Mariæ de Nuceriis, fue- ratque cardinalis Mazarini camerarius. Obiit anno 1678. XXIX. Gilbertus Flamant regi ab eleemœ syniS, circa annum 1678. nominatur, & anno 1699. providetur de abbatia Fontis — Mori- gniaci. XXX ••••• dela Cassaigne 165)3. mense Aprili s decestit mense Octobri anni 1659. Jiyp ECCLESIA XXXI. Maria Federicus Green de S.Mar— Z ceau de Chastellaillon, Rupellensis patria, filius clarissilni viri baronis de Chastellaillon, præfe* cti Rupellæ & Alnetensis * tractus, ex Judith Dez, filia baronis de la Rochery.r699.24.Dec. ABBATIA SANCTI P1TRI DE TASQVA, ordinis S. Benedicti, diœcesis TarbiensiS. S Ancti Petri de Tasqua monasterium ordinis sancti Benedicti diœcesu TarbiensiS in Riparia Armaniaci, a Johanne Araianiaci comite aiunt fundatum este. Sed in stemmate comitum illorum auctore Oihcnarto, nullus occurrit Johannes ante seculum XIV. quo tempore jam a plurimis seculis exstabat hoc cœno— ] bium. Forte hic Johannes comes ab Oihenarto est omissus, ut pote qui minus cognitus. Hoc cœnobium non semel destructum & restauratum scit. Est sub par lamento Tolosano, sene- fpallia Lectorensi, & electione Ausciense Sequentes duntaxat abbates ex paucis quæ stiper » sunt chartis eruimus. ABBATUM SERIES.. Primus abbaS nobis notus est Antonius, qui monasterium restaurari coeptum aGuillelmo de Prehac absolvit, anno circiter 1312. 1I.G. abbas de Tasqua, interfuit concilio No- garoliensi anno 1315.. S III. Peregrinus de Geminos 1319. IV. Michael, 1343. V.Petrus abbas moritur anno Io.Innocentii papæ VI. VI. Raimundus eodem anno succedit ex actis pontificii Avenion. VII-Brunus, 1389. VIII. Petrus interfuit anno 1397. capitulo generali Carcasionæ habito, cujus etiam definitor electus est, ex ms. codice Caunensi. IX. Guillelmus I. de Ossuno, 1414. X. Bemardus I. de Serranto, 1420. XI. Guillelmus-Bernardi IL 1473. J XII. Ogerius de Pardaillan, 1487.1489. XIII. Petrus I.d’Armagnacælectus& confirmatus posseffionem adipiscitur 10. Augusti 1494. XIV. Bemardus 11. d* Armagnac possesso* nem iniit 1499. XV. Petrus II. de Joyeuse, 1547.1560.1563. Circa illud tempuS heterodoxi duce Mongom* merio abbatiam destruxerunt, & pene omnes pagi ecclesiaS. XVI.RaimundusaDomina-Pancta abbas erat 1582. Cessit in gratiam Johannis Portet, I585- XVII.Johannes Portet I59o.cessit Arnaldo-] Michaeli d’Armagnac. XVIII. Arnaldus-Michael d’Armagnac, 1606. resignavit Michaeli d*Armagnac. XIX. Guillelmus 111. du Casse, per obitum Johannis Portet brevi regio donatus bullas obtinuit a demente papa VIII. datas Romæ IV. nonas Junii 1597. Postea cessit anno 1619. in gratiam Michaclis d’Armagnac. Hinc colliges duos tunc fuisse apud Taiquam abbates, qui ambo jus siium in Michaclem contulerunt. XX. Michael d*Armagnac post resignatio- nem Guillelmi du Casse, bullas obtinuit a Paulo V.anno 1619. quibus abbatia quam hactenus TARBENSIS. I1.60 invaPerant commendatarii redditur regulariS, eamque possedit usque ad annum 1662. quo nepoti resignavit. XXI. Antonius de Monferran d’Arma- gnac, ex illustri baronum de Termes familia, præcedentis nepos per cujus eeffionem brevi donatus regio 1661. possessionem adeptu* est 1664. migravit a seculo 1691. XXI1. Natalis Gaillard de Chodean Aquis- sextiis natus, monachus Victorinus factus abbas de Tasqua 1691. transfertur ad abbatiam de Arulis in Rusiinione 1702. XXIII. Nicolaus Symore de Soleng, patria Lugdunensis, Massiliensis sancti Victoris monachus, designatur a rege 1702. bullas accipit 1703. & eodem anno benedicitur. HactenuS præest abbatiamque funditus eversam restaurare cogitat. ABBATIA BEATÆ MARIÆ SCALÆ-DEI, ordinis Cisterciensis diœcesis TarbiensiS. SCala Dei ordinis Cisterciensis diœcesis Tarbiensis, filia Morimundi, plurium abbatiarum fuit mater, prassertim in Hiipania.ubl Sagramenia in diœcesi Segoviensi, Nianzebas in Castella, Mons-salutis diœcesis Conchensis, Fiterra in diœcesi Toletaua, Verola in Tar- raconensi, Oliva in Pampelonensi, Bugetum in veteri Castella, & in Gallia Portaglonium, & Flaranum filias Scalæ-Dei se profitentur. Ex ea prodiit imprimis S. Raimundus abbas Fiterræ auctor quinque militarium ordinum, Calatra- væ, Alcantaræ, Avis, Montesæ & Christi. Fundatur autem ante annum 1136. a Fortone de Vico, apud locum de Cabadur*in valle quam secat Aturus fluvius e summo Pyrenæi jugo fluens, quæ definit ad municipium Campanum famosum ob butyri copiam, quod venale defertur in Occitaniam & Aquitaniam. Deinde anno 1142. favente Beatrice vicecomitista ) Bearnii transfertur in locum ubi modo sita est abbatia : cujus transtationis chartam inter instru> menta repcries n. VI. Hanc vero frustra quæ- sterat illustrissimus vir P.de Marea, uti ait in disa sertatione de origine monasterii Scalæ-Dei edita a Stheph.Basuzio inter ejufdem opuscula. AjBATUM SERIES. I. Bemardus I.an. 1136. fratribus Boni-fontis locum in territorio Astaricensi, ubi monasterium ædificarent, conceffit. Eo sedente facta est monasterii transtatio anno 1142. quo tempore plura ipse acquisivit variasque donationes accepit. Notatur in charta abbatiæ de Crista anno 1150. IL B. * frater Odonis de Barta qui gaudens de fratris fui adventu, qui postea Dei nutu ordinatus est abbas Scalæ-Dei, dedit monasterio alodium suum in loco qui dicitur Lustarcd in manu Willelmi Ausciensis archiepiscopi, & apostolicæ sedis legati, & in manu B. fratris sui. III. Garsias SanchiS 1158. 1162. & 1165. in chartis Gimundi. IV— Guillelmus cui 1175. Bemardus de Ni- sano seipsum & quidquid habebat in villa de Gurga tradidit. Anno 1183. Garsias Mora im- pignorat decimam ecdesiæ de Salana. Eidem Guillelmo Bemardus.. Raimundi Desparros offert filium situm Bertrandum cum decimis I quas habebat in ecclesia de Mazerolas. Ipsi etiam 1196. G. de Borz volente filia siua Fran- ca donat totum jus decimarum quod habebat in ectlesia siancti Petri de Borz. V. B.de Panassac ex chartisBoni-fontis, Iii3. VI. R. de Malo-leone, 1237. & 1244. VII. A. Rodgerius de Mauleon, I252. forte idem. VIII. Brunellus d’Aurians sive de Pories, præerat 1263. 1267.1272. & 1176. quo anno illustris Esiquivatus comes Bigorræ, præsenteA.* episcopo Tarbiensi donavit illi castrum seu villam de Bona-mansione.Præerat adhuc 1279. j & 1284. quo testis fuit cessionis comitatus Bigorræ factæ inter manus senescalli Vasconiæ, pro rege Anglorum. 1.9. hist. Bearn. c. 13. p. 835. IX. Augerius I. de Benac anno 1292. cum f>rælatis & proceribus Bigorræ scribit ad Phi- ippum Francorum regem, in gratiam Constantiae Bigorrensis comitissæ : hilt. Bearn. I..9. c. 15. p. 841. Idem usi^ue ad annum 1305. X. Augerius II. de Benac abbas Scalæ-Dei, in festo fancti Marci an. 1505. transigit cum — Rogerio-Bernardo comite Fuxensi Benearni vicecomite, &c. ex tabul. Palensi litt. F. n. 10. XI. Rogerius I ; de Malo-leone, 1322. XII. Augerius III..de Benaco, 1336.* XIII. Rogerius II.deMalo-leone, transigit cum consulibus de Artagamino 1338. XIV. Arnaldus de Foissano abbas Bardi, electus est abbas Scalæ-Dei, anno 1339. XV. Raimundus I. de Ferra 1380. XVI. Raimundus II. transigit cum habitatoribus de Malo-vicino 1456. XVII. Petrus 1477. XVIII. JohanneS L de Marestagno 1478. 1479- XIX. Thomas deFoix. XX. Gaspardus de Montpezat 1517.1518. < XXI. Ludovicus d’Aniou * 1544., XXII. Johannes II. de Montiersepiscopus Baionensis 1561. 1564.Ceffit 1567. ingratiam sequentis. XXIII. Raimundus III. de Courtrade per resignationem præcedentis bullas acoepit 1567. XXIV. Petrus 11. Sibert doctor theologus, canonicus & archidiaconus Catalaunensis, regi ab eleemosynis bullas accepit datas Romæ idl- bus Januarii 1574. Præerat etiam 1577. XXV. Bertrandus de la Coste in iacra facultate licentiatus 1585. XXVI. Bernardus I.Bataille baccalaureus 1588. forte idem qui in chartis fancti Polycarpi anni 1602. legiturBertrandus Bataille ; facile enim fuit Bernardum scribere pro Bertrando, & j vi ce-versa. XXVII. BernarduS III. deSariac clericus Auxitanusbullis donatur m. cal. Junii 1616. Reperitur adhuc 1654. forte est idem ac Bernardus de Sariac episcopus Adurensis qui hanc abbatiam possedit. XXVII I.N.du Fresnoy abbas erat an. 1680. XXIX. N. Castan designatur abbas Scalæ- Dei, mense Aprili an. 1684- XXX. Stephanus Bidal csAsfeld mense Novembri 1690.