Gallia Christiana 1715 01/Instrumenta/Tarbiensis
ECCLESIÆ TARBIENSIS. t, i INSTRUMENTA AD ECCLESIAM TARBIENSEM SPECTANTIA. L Heraclius episcopus Bigorrensis > & Bernardus comes 9 dant monajlerium SS. Felicis dr Licerii Cluniacensibus. EGo HeracLius Dci gratia Bigorrensis ecclesiæ cpiscOpus, de Bernardus BigOrrensis comes, dcfide- ramus & rogamus omnes Christi fideles, tam futuros quampræsenres 9 ut sinr testes de fautores negotii quOd inpiefcntiarum dicturi sumus.Ex hereditate par en rum nOfi rorum devolutum est ad postcfliOneni nOstram monasterium in territorio Bigorrensi sirum, quod est con- strucium in honore beati Felicis martyris, de beati Licerii confcstbris de episcopi •, in hoc ex multo tempore congregatio fuit monachorum, sed pro peccatis nostris per incuriam nostram de aliarum personarum, ad quarum curam & difoositionem idem monasterium pertinuit > non ita valebat ibi regularis disciplina & ordo monasticus9 ut Vcl Deo placeret9 vel nobis ad salutem animarum nostrarum expedirer, visum est nobis quaerere confit ium de auxilium dUmni HugOnis rcVerendi ab- batis>& regemis illudreVcrendum collegium munacho- rum Cluniaco congregatorum : per hujus loci abbates cum pleraque monastcria restaurata fine & meliorata per charitatcm, qux, ut ait apostolus, omnia sperat, affcctayiinus nos quoque fimile beneficium eorum sanctitatis obtinere. Hujus rei gratia pro solute animarum nostrarum de parentum nostrorum, facimus ipfis præ- dicti monasterii traditionem de omnium rerum ad hoc quolibet modo pertinentium Domino Deo & Cinctis ejus apostolis Petro & Paulo ad locum cujus stipra meminimus Cluniacum, eO tenore > ut Cluniacensis congregatio perpetuo jure illud habeat de pcflideat, de hujus congregationis abba 9 videlicet Cluniacensis, secundo loco pOst sc committat, cui velit de quomodo velit curam monasterii. &hOC semper fiat fineomnium mortalium contradictione. Volumus quoque ut liberum fit i & absolutum ab omni servitio de posteris nostris, &cuilibet seculari, vel ecclesiasticæ porestati, de hoc sir ma- nifestum de indubitatum, quod nostra est volunns, nostra petitio, ut hæc eadem nostra traditio per Romanum • onrisiccm confirmerur, ut quicunque eam Violare & infringere tentaverit, sciat fe per eius arctoritatem cxcommunicatum, de a {ancta Dci ecclesia separatum. Hæc autem carta frripia est in ipso Bigorrensi CastrOa& dataxi.cal. Decembris, anno Dominicæ incarnationis mixiv.regni autem Philippi regis Francorum iv. ind. n. Sigr-um domni Heraclii Bigorrensis episcopi. S. domni Bernardi Bigojrensis comitis, qui hauc cartam dederunt. S. domni Stcphani Oloronensis cpiscOpi. S. domni Durandi Tolosini episcopi. S. Gregorii Lascur- rensis episcopi. S. Petri Aturrenlisepiscopi. S.domni] Bernardi Armaniacenfis comitis. II. Privilegium a Carolo comite Marchia dr Bigorra filio Caroli regis » GuiHelmo Hunaldi episcopo concessum. CArolvs regis Franciæ filius, comes Marchiæ dc Bigorrz, ac don inus Criciaci & Fulgeriarum salutem. NOtum facimus auod cum dilectus & fidelis no- ster Guillelmus Hunaldi TarVicnfis cpiscOpus, nObis cum inst< ntiasupplicailet, ut fuper quibusdam infra scrip is quibus dicebat sc, ecclesia ; u suam, clericos dc pertonas ccdcfiasticas, a nubis seu nostris gentibus contra justiciam gravatos, eidem provideremus de remedio opportuno ; Videlicet quod cum contingit infra comitatum nostrum Bigorræ clericum vulnerare, vel percutere clericum aut laicum ; aut ii contingat clericum vulnerari vel percuti usque ad cffusioncm siinguinis, vel fractionem membri, vel a sc ipfo aut bruto animali, vcl casu fortuito, nisi plagam seu vulnus de membri L fractionem Ostendat gentibus nostris in recentia facti licet de jure communi, de consuetudine notoria regni Franciæ, dictorum clericorum de factis personalibus punitiO, cognitio, & correctio ad ipsum episcopum pertinere noscatur j nihilominus senelcallus vel alii officiales nostri Bigorræ, indebite convellunt eOsdem clericos ad solvendum fibi pro præmiflis emendamjegem seu pœnam fexaginta quinque solidos MOrlanenfcs, vel ad tradendum ipsum brutum animal, aut rem damnificantem pro dicta lege (eu noxa ; quod nonobstante ista abolenda consiietudine^quæ corruptela dici potius deber, in praejudicium jurisdictionis ecclesiasticæ, de cetero per gentes nostras fieri prohibemus præmiflbs abusiis4ad jus commune penitus reducentes. Irem quod quando contingit aliquem laicum falsiim dicere, aut alium dclin- > quere tali delicto cujus punitio de cognitio de consiie- tudine regni notorie ad judicem ecclesiasticum spcctar* fi idem episcopus capiat eosdem laicos iic delinquentes 9 dc ultra unam noctem reneat, ad faciendum de ipfis ju- stitix complementum, dictus senescallus, fini alii nostri officiales Bigorræ indebite petunt ab ipfo episcopOpro
! [uiliber nocte sexaginta quinque solidos Morlaneraes, icet idem episcopus carcerem ha beat, de ejus prædeces- sores habuerint ab antiquo, de ad ipsum pertinere nos- carur detentio, punitio de correctio praedictorum, quam exictionem quacumque corruprela in contrarium non- obstance per fenescalium, & alios officiales nostros dc cetero fieri prohibemus ; cumnostræintentionis non existac jurisdictionem ecclesiasticam impedire quominus delinquentes ipsos tenere debeat de punire. Item quOd fi COiitingat per aliauemde subditis seryitoribus vel familiaribus ipnus episcopi vel clericorum, seu per- fonarum ecclenasticarum aliquem vulnerari vel sangui- nemab ipso abstuhi, seu membrum aliquod frangi, dc persona delinquens fugiat > aut solvendo non exist 9 vei episcopus ipso 9 aut alia ecctefiastica persona ecclesiasticam ipfim personam delinquentem non tradat demsenescalL si : u nostrisofficialibus, praefatus scnescal- lus seu alii nostri cfficiales compellunt ipsos episcopum, clericum, seu pclonam ecclesiasticam ad lolvendum sibi pro delinquente legem, seu penam 65. solidorum Morlanensium, licet idem episcopus, clericus 9 seu persona ecclesiLstica culpabiles non existant ; quem abulum seu corrupreLm 4c medio tOllentesjuri communi duximus reducendum. Item quod ii aliquis clericus vel persona ecclesiastica in habitu & tonsura clericali capiatur per dictas gentes nostras^uamvis ratione vel cail- ia dicti officiales nol.ri compeLant eundem ad ioNen- dum carreragium, seu perlonagium, quod abusu in contrarium nonobstante de cetero fieri vetamus 9 nisi hoc casu quo clericus a jure permittitur a secularibus capi. Item volumus quod cxcommunicati qui per annum & amplius in excommunicatione pertinaciter stc- tcrunr, bonorum AiOrum captione, & aliis juris remediis per nostros Osticiales, ii, de quando ab episcOpo, vcl ejus officiali exrirerint requisiti, debite compellantur redire ad ecclesiasticam unitatem, prout in aresto regio super hoc edito videbitur contineri, mandantes seneC- callo, de aliis officialibus nCstris Bigorræ modernis, dc qui pro tempore fuerint, ut prædlcta omnia & lingula COmpleant, tenerique de inViolabiliter obscrvai94 I N S T R U ri in posterum faciant cum effectu : in quorum omnium A fidem & tcstimonium, & ut prsemiila firma perpetuo ac stabilia perfeVcrent, præfentcs litteras præfato episcopo concdbmus, figilli nostri appensione munitas.Datum Kabastcnchin Bigorra xxi.dic Februari i, anno Domini MCCCXIX. III. ’Willelntus abbas S. Laurentii vendit priori de Madiran ecclefiam S. Laurentii in Bigorra. NO cum fit omnibus, tam præsentibus quam futir ris, quod Willclmus abbas sancti Laurentii, non nobilis, vendidit priori de Madirano nomine Grimaldo & domui ecclesiam lancti Laurentii, cum omnibus appenditiis suis per mille de quingentos solidos Mor— g lancnjis monetx> prior vero dictus G. de monachi ejusdem domus acceperunt cum in fratrem, de monachum cum starim fecerunt j uxor vero illius cum filiis suis ad pist inum venit, de domus quandiu vixerunt dando ncccflaria cis providit. Hæc venditio ecclefiæ sancti Laurentii facta est a Willelmo siipra dicto, Grimaldo B rrau cxistentc priore de Madirano, de Eracleo præ- fule BigOiræ > de Bernardo Centullo comice Bigorrensi. I V. Abbas S.Martini de Bidos vendit ecdefiam S.Martini de Bidos priori Madirani in Bigorra. NO tum sit omnibus hominibus tam præfcntibus quam futuris, quod Vilelmus Mazone rusticus abbas ecclefiæ S. Martini de Bictos impignorayit eccle- fiam S. Martini de Bidos ad Dicusid monacho de Madiran j pro centum solidis Morlanensis monecæ, de ira mOnachus iste longo tempore postedit eccleuam impi- gnoratamj tandem longO annorum curriculo monachus iste mormus est, de remansit ecclesia impignorata domui de Madirano. Post multum vero temporis Villel- mus jam dictæ abbas ecclesix excommunicationis vinculo acriter innodatus excicit, auia ipse tenebat ecclesiam, eo quod laicus estet. Postmodum Vero Villclmus abbas, quia aliter a severæ interdictionis vinculo liberari non poterat, sæpe dictam ecclesiam cum omnibus ippenditiis suis Alamanno dcl Mored priori de Midera » dc monachis eidem loco servientibus ducentis solidis Morlanensis monera^sinc illis centum solidis quasDieu— j sid eidem causii pignoris oneraverat, usque ad finem mundi vendidit j de hoc Villelmus fecit in manu A. dc Sanlano, de Augerii fratris sui, de Odonis, de Bernardi, de Voluntate & permiflione illorum >quia ipfi erane mnjOres domini illius & ecclefiæ. Hæc venditio eccle- fia. de Bidos facta s iit Alamanno dcl Mored priorecxis- tente de Madirano, & Bernardo Lobatde Montesquiea episoOpo Tarviæ, de Centullo comge Bigorrx. V. Dantur ecdefia Madiranensi quinque solidi annuales fumcndi in tribus abbatiis villa de Ta* rafiefl in Bigorritana provincia. "XJ Otum fit omnibus hominibus tam præsentibus quam futuris, quod Fortanerius de Laveda vir nobilis magnæque porentiæ, divina gratia celitus ins- pirante » pro redemptione animx siiz, necnon pro venia parentum omnium suorum tam præcedentium quam sublcqucntium, libera manu dedit de obtulit Deo dc beatæ Virgini Mariæ de Madirano, de monachis, dc fratribus eandem domum habitantibus, quinque solidos Morlanenses annuatim in tribus abbatiis, quæ sunt in villa qux vocatur TarastelT, nomine fiio ; & ita hoc instiruit praedictus Fortanerius > ur unaquæquc abbatia illarum trium in fcstiVitate cmnium sanctorum domui de Madirano persolVcret viginri denarios. Hæcoblatio £cta suit ArnaldO Willelmo d*Oson episcopo Bigorrx, dc Arnaldo de Roscriu existente prioreMadirani, dc Gastone coimcc Bigorræ, de vicccomice Bcarni. MENTA VI. Charta tranjlationis monaflerii Scala-Dei. IN nomine Domini nostri J.C.Noyerint univcrsi quod cum abbatiæ Scalæ-Dei f ctst est cransinutatio, locum f vero illum ad quem transtata est dominus Acena- rius prior de sancta Christina, consilio Arnaldi Levita- nensis Vicecotnitis, de Rainxindi de Burgo, a quibus illum acceperat 4 Bernaldo Scalæ Dei abbati, de fratribus ibidem Deo servicnribuslibe c dedit, de dando in manu ipfius abbatis per manum suam firmavit. Con- sul namque Bigorriranus, & uxor illius Beacrix a, quibus B’gorritanorum regendorum potestas, disponente ffratia divina commista est, ut rationem DeO reddere va « eamus, ad officium nostrumpcrtiner, ut inter discor* danrcs pacem reformemus, fubditOrum exccstus legali censura coerceamus, de provinciam a malis hominibus extirpemus ; de etiam omnes hOmines Deum timentes, dc sub habitu religionis devote viventes, & servitio Dei mancipatos in cerra noVa loci stibilitatem servantes sub nostra protectione, & calutnniantium tramite, dc a pestimorum exactione dcffendamus, de eorum partem pie de misoricorditer sublevemus j locum de Scala- Dei in honore beatiflimæ Virginis Mariæ constructum, ut Dei misericordiam consequamur, non solum ipsum locum cum suis pcrtinentiis prædicto abbati firmiVC- runt, verum etiam cerras aliasin ejus confinio erant abbatiæ necestariæ, pro peccatorum luorum remistione in eleemofinam obtulerunt. Ab illo igitur loco ubi do* 2 mus lcprosi este solet > usque ad rivulum Gurgæ, qui Aqua-calida appellatur, toum terram qux infra Rolfi* num est & montes, eisdem jam nominatis fratribus in manu Guillelmi Bigorricani cpiscopi in perperiiutn tradiderunt 5 de ne injuriam facere videretur hominibus de bona mansione, qui eim excolere solebant, Gtiil- lermo de Arcisstc vicario sijo mandaverunt, ut illi qui duas perticas terræ ibi habebant in consiilari nemore juxta Vidalbos> tres perticas daret •> illis vero qui cantum unam, alteram de dimidiam. Præterea ut res iff pacc de fine querimonia maneret, in perpetuum praefatus abbas pro nemoris extirpatione octoginta & octo solidos illis dedit 9 de unicuique, ut jus erat, nummos illos aequaliter divisir, & insuper orationum partic pes illos fieri voluit. De illo namque campo qui Artiga con- ) sui aris dicitur, & pro rerris incultis quæ illi campo ad- jacent, Raimundo Bernardo de Arroca, de Arnaldo Guillermo de Mak>vicino, io. solidos, & unum bovem dedit. Hujus venditionis firmationetn dederunt iosi milires in manu Bernardi abbatis in hospitio coram fratribus. Item Augerius de Sola, de nepotes ejus B. dc S. Donatus de adventu abbatiae gaudentes ad dom* num abbatem Bernardum, & ad fratres suos venerunt dicentes, terra namque ista quam locus iste postider, in quo abbatia fundata est, ex ista parte aqux, de ad nostrum jus pertinet > cujus partem Arnaldo vicecomi- ti Levitano jam olim vendidimus*, de in ejus manu in- conculse firmaVimus. Aliam denique partem eidem in pignus misimus, tertiam vero adhuc postidemus j nunc igitur venditam parati sumus firmare, de istam quam E nondum vendidimus, vobis si placet volumus Venundare. Placuit itaque iste sermo abbati, & facto cum eis mercato, quemdam casalcm in Cepeda, & unum equum eis dedit, & ab illis siipradictæ terræ firmatio iein accepit. Tunc ipse Augerius de nepotes fui, ne posteri de hujus venditionis caufi dubitarent, terminum pw- suerunt ad radicem montis, aui est siiper planticum dc Salis, de a riVulo qui descendit a monte ulque ad Ros- sinum quidquid tcrræ habebant, de k ibi pOstidere putabant, infra terminum illum concluserunt. Ec inde venientes per ejusdem mOntis radiem ad Veterem viam quæ adversus meridiem cst, metas posuerunr, de quidquid infra illam viam de monreni, de riVulum atque Roflinum, cultum & incultum habetur, supra nominato a Beacrix II. filia Ccntuli II. cujus nator Bcatdx I. Cernulo I. attulit Bigorrz comitatum. abbati E C C L E S IÆ abbati lege vendentium firnlayerunt firmando > so i scmper authorifaturos remota omni calumnia pronuse- runr. Casalcm vero de Cepcda supradictum, qui Au- gcriO pro hujusmodi mercati gratia traditus fuit, B. abbas abepiicopo Sc ejus canonicis in eorum capitulo impetravit* Sc pro eo 40. solidos Arnaldo de Riba£osti- ra, qui eum in pignus tenebat, exsolvit. Terra autem illa ubi vinea est, cOfdcm habet terminOs quos in prima VcnditiOne habuic sibi impolitos. Arnaldus Guillel- mus de Ribafoflka, cum uxore sua Sc ejus hOminis de Ccpcda, consilio & voluntate illius vendiderunt Ber- nardo abbati Scalz-Dei, & fratribus ibidem DcO scr- viennbus, totam terram quam habebant, Sc quam hereditario jure poflidebanc in Arrigas, juxta Roffium pro 71. solidis Morlanensis monetae. Sequuntur multa alia venditiones & donationes fafla mota a ferio. Grangiam vero de Cabadur > ubi abbatia primitus facta fuit> Forto de Vico, qui locum illum a Cenrulo comite impetraverat, consensu Sc voluntate Guillerini Bigorritanoruin epilcOpi, Sc Petri BigOrræ consulis a, ejusque uxOris Bcatricis dedit Valcherio abbati Mori- mundensi 9 Sc Bernardo Scalæ-Dei abbati, in manu Guillelmi Auxitanensis archicpiscOpi, Sc Romanx ecclesiæ legati. Laudamus & confirmamus, Sc in perpetuum per nos Sc succcstbrcs nostros, Sc omnia quæcunque lunt oblata, vel vendita, vel data, Vel quocunque modo alio acquisica prout superius descripta siint, vel in futuro fuerint, iterum laudamus, Sc confirmamus in perpetuum > Sc sub nOstra protectione Sc nostrorum ponimus. Quapropter ego Bcatrix BigOrriranorum comi— ( tista in conVenru Cisterciensium, Sc abbatibus illius Ordinis Sc monachis Sc fratribus in vigiliis, Sc in jejuniis Sc orationibus > Sc ceteris bonis, caritadvc, ut um particeps recepta, Sc in Christo inter fratres de Scala-Dei foror numerata, consilio Sc voluntate mariti mei Petri de Marciano, pro redemptione animz meæ, Sc Pe- Vi mariti mei, Sc patris mei Cenruli, Sc Amabiliæ matris mex 3 & aliorum parentum meorum, donO Sc concedo in perpetuum per me, Sc per omnes succestbres meos, nulla facta retentione, in primis Deo & ecclesiæ bccttz Marix Scalz-Dei, & tibi Bernardo ejufdem loci abbati, Sc tuis succestbribus, Sc omnibus monachis Sc fratribus, tam futuris quam præfentibus, confirmo, Sc in perpetuum corroboro, ira ut libere Sc quiete, Sc fine omni vexatione a me Sc a meis, & sine omni 1 scrvitio Sc przstatione habeatis, quæ ab aliis oblata siint vel fuerunt, sivc data, fiye venaita, & quocumque ubi acquisira, prout superius descripta sunt, sivc in locis præsontibus, grangiis prænominatis, sive etiam in toto nostro comitatu laudo > & sub prOtectionem meam & mariti mei, Sc filii mei Centuli, Sc aliorum descendentium pono. Si quis in pOsterum huic nOstrx institutioni contraire tcntaVerit, aut calumniarnsuscitaveritdcge- nere nostrO 9 propria hereditate > Sc ab omnibus meis alienum constituo, quousque centum niarchas argenti eidem loco persolvat pro summa præsumptione, & perenniter omnino deinceps taceat. Facta est hujusinodi donatio Sc confirmatio in praesentia quorum lupra Sc Sc domni Guillclmi Auxitanensis archiepiscopi, Sc episcoporum comproVincialium domni Guilermi BigOrita- ili b 9 domni Vitalis Adurensis, demni R. Lascurensis* domni Guilermi Aquensis, domni A. Conyenarum, domni Boni-hominis Conseranensis, Raimundi Tolo- sanensis, anno ab incarnatione Domini mcxlii. Septembris duodecima die. 4 Id est comitis, qui erat vicccomcs M arti ancn fis, & comes Bigorritanus, ex suae uxoris Bcatricis capite, quz erat Ccntulli comitis filia, & st>la heres. b Nonnulla hic videntur emendanda. Guilielmus Bigorritanus non sedebat anno 1141. cum ejus fucceisor jam præcisct an. 1141. Hoc anno 1141. Vitalis non erat episcopus Adurensts, sed Bouus- bomo. Gonvencnsts erat Rogcrius, &c. Tomus L T A R B I E N S I 5. VII. Donatio medietatis abbati* deGozfada monafie- rio satodi Savini. EGo Cornelia uxor Arnaldi Guillclmi de Barbara dono Domino Deo Sc bearo Savino, cum œn- filiO & voluntate mariti mei Arnaldi Guillelmi medietatem totius abbatiæ ecclefiæ de Gqz, libere, Sc sine retentiOnc, facta donatione in manu Ebrardi abbatis, præscnce capitulo. Familiares Sc confratres facti sumus ego Sc vir meus ipsius monasterii lanctistimi confestoris Christi Savini, nos commendantes in vita Sc in morcc ipsius dcfcnsioni & parrocinio. Hoc dum factum est Ar- naldO de Laveda, Guillelmo Bernardo de Senr Pastors, Bol de Bcn.ac, Raimundo de Bilsagj præfentibus Sc aliis nobllibus binis laicis. Ego Vero Cornelia uxor Raimundi Garciæ de Lavc- dan donationem medietatis abbatiæ ecclesiæ de Goz > quam avia mea Cornelia uxor Arnaldi Guillelmi de Barbara monasterio sanctistimi confestbris Christi Savini jam dudum fecerat, eamdem donationem laudo 9 ap- probanre viro meo in manu Emenonis abbatis, & confirmo super akari sancti Savini, Sc siiper sacrosanctis evangeliis juramento corporaliter præstiro, Petro c dc Martiae existenre Bigorrirano comice > & Guillelmo d Arnaldo episcopo. VIII. Bulla Alexandri III. papa, qua pojseffiones monasterii fandi Savini Tarbiensis confirmat. AL 1 x a nde r cpificopus servus servorum Dei> dilectis filiis Deufdet electo sancti Savini > ejuf- que fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem ▼iram profestis in perpetuum ; Quoties illud a nobis petitur, Scc. in quibus hæc propriis duximus exprimenda vocabulis. Castrum ipsum in quo idem monasterium situm est 9 ecclesiam sancti Johannis cum villa de Ben- cus cum pertinendis fuis > ccde/iam sancti Martini dc Arsistans cum omnibus quz infra ejusdem terminos idem monasterium habet » ecclesiam soncti Martini dc Cauteres cum balneis, & quidquid in valle ipsa, vel in ÆstiVis haberis 5 capellam siincti Andreæ de Soton, villam de Nestalas cum termit is fuis, & capella sancti Petri ejusdem villæ ; capellam sancti Barthoiomæi d’A- dast j capellam sancti Martini de Balaignas j ecclesiam simctœ Mariæ de Castel ; ecclesiam sirncti Saturnini de * Orour, & quidquid infra terminos ipsius villæ habetisj capellam fanctæ Cæciliæ de Uzol > ecclesiam sancti Saturnini cTUgOS j quidquid habetis in ecclesia sanctai Ma- riæ de Cera ; quidquid haletis in villa de Arrcinsjn præ* diis, decimis Sc rusticis ; quidquid habetis in villa d’Au- cun, Sc in villa de Guaillaguos > Sc in villa de Arei* sans> Sc ine villa de Bun, in prædtis > decimis Sc rusticis j quidquid haberis in villa d’Arras 9 Sc in£a terminos ejusdem villæj quidquid habetis in Villa-longa, Sc in ecclesia ejusdem villæ, in praeliis, decimis & rusti- cis •, ecclesiam Cincti Vincendi de Beaviens, cum perri- nentiisfuis j villam de Souin, cum pertinendis suis 5 boveriam de Puisteda> cum pertinendis fuis 5 boveriain de Sois, cum pertinendis siiis j quidquid habetis in . villa de Lurp, in prædiis Sc decimis ; quidquid habetis in villa de Curel, Sc infra terminos ejus in valle dc Barergc ; cellam siinctx Mariæ, cum pertincntiis fuis 3 quidquid habetis in ecclesia sanctæMariæ de Villarsibo- verias de Thiezam & Balaigr.am, cum pertinentiis fuis} quidquid haberis in ecclesia de Geu 5 domos quas habetis in Syracusana civitate, cum S0I0 sibi pertinenti ; hortum, cum vineis cxrra eamdem civitatem j campos quos haberis in territorio de Currida, & quidquid prz- fcriptum monasterium a quadraginta annis huc usique justo titulO, (juiete Sc incOncuste poli edi t •, & inpræsen- tiarum noscitur pacifice poflidere, VObis nihilominus autheritate apostOlica conhrmanais. Drcerniinus ergO, r Petrus iste vicccomcs erat Maniacensis 9 scu Martianensts, dt comes Bigorræ cx capite uxoris Beatricis. Vide Oihcnartum in stemmate comitum Bigorrensium. d Vcl potius Arnaldo* Villclmo, niii dicamus indicatum hic Vil-t klmum L quiscdit quoque tempore Pciri Bigo^ritani comius. Bb j94 INSTRU ut nulli omnino hominum liceat præfatum monasterium / perturbare rcmcrc, &c. Ego Alexander ecclesiæ Catholica : episcopus signavi.Egu Bernardus Portucnsis S. Ru- finx eoi scopus. Ego Balterius Albancnsis episcopus. Ego Urakius prcibytci cardinalis tituli S. Crucis in Jcrula- lcm. Ego Bozo prdbytcr cardinalis S. Pudentiar.æ tituli Palloris. Ego Petrus prclbyrcr cardinalis tituli S. Laurentii in DamazO. EgoTeOdhitus prclbyrcr cardinalis tituli Vcstinx. Ego Hyacintus diaconus cardinalis S. Mari.r in Cofmide. Ego Odo diaconus cardinalis S. Nicolai in carcerc Juliano. Ego Mansfrcdus diaconus cardinalis ad velum aureum. Ego Hugo diaconus cardinalis S. Eustachii juxta templum Agrippæ. Ego Petrus de BOnozo S. Mariæ in Aquiro diaconus cardinalis S. Mariæ-noVX.Datum Laterani per manum Gcrardi S. R. E. notarii xvi. kal. Aprilis > indictione xv. incarnationis Dominicæ anno McLxvii. pOntifi- catus vero domini Alexandri papx III.anno vni.Cwn figi Ilo didi summi pontificis. I X. Injlrumentum de fundatione monajlerii S. Petri Generenjis* • T7 G° SaNCIUS præordinatione Dci, totius Gascœ- Hniar princeps & dux. Saepius audiens illud evange- • licum, quia no » eft arbor bona, qua non facit frutlum , bonum » de aliud a Domino praeceptum : Thefaurisate vobis thefauros in cœlo, ubifares non effodiunt, nec furantur, sed cum promistionc vitx xtcrnæ bona cenru- plicantur, conftituo vobiscum Vironcs hoc in loco Gcne- rensi cœnobium in honore B. Petri apostolorum prin— < cipis pro redemptione animæ meæ, de parentum meorum, atque hunc locum, & Villam, de postefliones ad eam in circuitu pertinentes absolvo, de absolutas este pronando ab omni censii alicujus dominationis, ab amica inquifitione ullius potcstatis, in præscntia prin- cipum totius Gasconiæ hic artantium, multorumque aliorum hujus absolutionis fautorum, de in præfencia Raimundi Guilhcrmi de Benaco, de Arnaldi Raimun- di de Balo > a quibus ambobus alodium bujus villæ liberum habeo, quemadmodum nunc in brevibus demonstrabo. Dum ad hujusinodi xdificationem inspirantc Deo mihi animus accenderetur, de oportunicas hujus quasi deferri, ad id operis nostrx præfenriæ laudaretur, contigit Arnaldum Raimundum de Bstso adcste in curia mea pro solito> similiter vero post aliquantulum ] temporis Raimundum Guilctermi de Benaco. Hos igitur circumveniens, & voluntatem meam sub tali deliberatione proferens, primitus habui, de modo habeo sub testimonio vestro datores hujus alodii cum appcn- dttiis fuis, fautores cœnobii, adjutores ædificii, maxime propter amorem Dei, de propter munus auod eis dedi pro velle SUO. Dedi enim ob hoc, Raimunao Guil- hermi de Benaco, quatuor suæ electionis equos, dc meam lOricam, cum ingenuitate totius Benacensis honoris qui mihi erat scryitialis, videlicet serrarium cum appendiciis siiis. Arnaldo Raimundi de Balb dedi ob hoc meam in Vigorra Villam opulentiffimam Semeia- cum nominaram, cum ingenuitate Basi, de totius Basen- sls honoris ad eum pertinentis. Insuper autem neuter amborum horum ducatur ex debito ab ullo succestore 1 meo in expeditionem, quando quidem adimplcVerunt meam voluntatem. His itaque peractis manus meas ad cœlum elevo, & in præsentia vcstra Deo omnipotenti, ac B. Petro apostolorum princip^supradictum alodium cum appenditiis offero, arque line ulla contradictione, ficut pridem, absolvo. Deinde donum super ejus akare pono, ut nunquam in aliqua hujus dOnationis particula, spem habear ^Ominandi ulla subsequcns porcstas, nisi qui regulariter præfueric abbas. Ad hæc quidem ad victum claustrensium monacharum, inter alia dona do bearo Petro villam Lastunis dictam nomine, cum omnibus appendiciis suis, quam propter propinquitatem hujus loci a Ccntullo proconsule Bearncnh cambiendo B recepi, datis sibi pro ca duabus Villis, scilicet Merolis ’r &Caflini*. Quid plura in dilectiunc Dci de beati Pe* MENTA tri, de mei vcstri proximi, vos omnes deprecor, & quibus postiim mandans obsecro, tam confutes quam proconsules, cetcrosque viros militares, ut quod ego hic consticuo, vel me fideliter constituerc vobiscum existlmo, piriter vos scryaturos Deo & beato Petro, dc mihi promittatis, ataue promiflionem super hoc altare beati Petri.ipostoloruin principis sacramentis corroboreris, Vcstroiquc succcstbrcs eadem servaturos praeordinetis, quatenus tanti operis fructum a Redemptore nostro colligere mereamur gaudentes in secula scculo- rum. Durnque omnes amen respondiflent, & fiat, fiat, exultantibus animis proclainallcnt, paululum adjecit : Icitis, inquit, strenuistimi Viri, non este conveniens apostolorum principem in fuis honoribus, quasi super habere sibi secularcs principes, ideoquc hunc honorem j ejus ab impedimentis contingentibus penitus absolycn- dum este lensiinus. Si igitur abbas hujus loci, proptep honorem, vel propter aliquam rem fandi Petri caulain, vcl querimoniam adversus aliquem habuerit, justiciam inde recipiat. Et fi eundem abbatem, vel quem pro si : miserit, victum de caula este centigerit, non ipfe, nec quem miserit, donationem alicui inde perfoRat, nec aliquis ab eis inquirat, sed cxpectet pro meriro retributionem a Domino. Qua propter in primis procedat mc- cum adjurandum Garcias Arnaldi comes Vigorreniis, quem volo patronum de defensorem hu ; us loci > honorum fandi Petri in partibus suis. Et fimiliter veniae Ccntullus Gastonis ViceCOmcs Bearncnsis, quem loco mei volo, de impero este parronum & defensorem hujus loci, de hnnorum simcti Peiri in partibus nOstris. £c ve- i niant alii cOmitcs de vicecomitcs, ac totius Gasconiæ optimates, quos omnes este deprecor hujus cœnobii adjutores de defensOrcs, de sicut pridem est, juremus, & jurando salvitatem hujus loci confirmemus j quam fi Suis unquam temerarius, quod absic, infregerit, vcl iauem causi orationis venientem ad S » ; dum Petrum male impedierit, facta inde justitia coram abbate, dc completa pro malefacto digna emendatione, quingcn* tas auri libras pro infractura abbati persolvat, velquao. rum pro his recipere voluerit abbas. Si Vero aliquis ar-* rogans iustitiam inde facere noluerit, mei succestorcs, velpræaicti defensores tantum eum prosequantur, donec quod dictum est coram abbate facere cogatur. Ego igicur Sancius totius Gasconiæ princeps de dux, primus juro* & fignum inde facio in conspectu pnrlcntium i episcoporum nostrorum in hoc adjutorum, & in præ- scntia, domini Arsii abbatis sancti Sexeri Rufficanensis, ad hoc regulariter aedificandum pro sanctitate adducti. Garcias Arnaldi comes Bigorrensis juravit, Bernardut comes Armaniacensii > Aymcricus comes Fcdenciacen- sis, Bernardus comes Pardiniacensis, Cencullus Gastonis vicecomes Bearnensis, Forto vicecomes Levitancnsis, & filii ejus Garcias, & Guilhermus, Guillermus Dati vicecomes Sylyancnsis, de Guillermus Odonis vicecomes de Montanerii, Raimundus Guilhermi de Benaco, dc Arnnldus Raimundi de Baso, Guilhermus Guxias Curca spara, Arnaldus cognomine Urfus, Guilhermuj Lupi vicecomes Marcianensis, de Arnaldus vicecomes Aquensis. Arnaldus de Aura. Bernardus Raimundi dc Zamata. Galinusde Oriaco, Sancius Aynerii dcGaso^ Arnaldus de Linacc, de Garcias Donari de Orbeiaco, & Datus Arioli de Montaniaco. Forco Aynerii de At ■sc>o, & Guilhermus Lupi de Prexaco, de Forco Guilhermi de AVifaco, de Garcias Fortonis de Rstso, dc alii muki. POst ordinationem aurem prædicti cœnobii, ipse idem Sancius tOtius Gasconiæ princeps &dux, cu- Ciens cum dcVOtione quod sic inceperat perficere, dedic earo Petro xxV. vasa argentea, xiv. alia vitrea > siVe ch’yftilina, & menfam propriam honcstc suoerargen- cacam, & iv candelabra, duo eburnea, de duo argentea, & quxdam vestimenta sacerdotalia, & cruci cillam auream, & duas cruces argenteas. Dedic ecictm propria arma militaria, auro nurifi e fabreEicti, de Jcu- rum, de lanceam. Ad victum Vero claustrensium mo. na chorum dedic propriam curtim, qux dicitur sancti Gastirii, cuin omnibus appendiciis suis, soiliccc Lart ECCLES IÆ T Figueras &iBemedet > facto inde dono per tonam suam / argenteam, ab altari in armario sancti Petri reposiram ; & piscaturam qux dicitur Calcis ludi, fine ulla contradictione investitam, & ’in salinis quandam pagcnseiHa cum casidi, quæ dicitur Paula, cum patella fJinaria. X Excerpta ex chartulario Generensi, seu manufcripto codice di&o Conluat. G Ardas Arnaldi comes Bigorrensis > dedit beato Petro suam tertiam partem mercati Lurdensis, & unum pagcnsem in Ader, & unum cafalcin nominatum Sufacti, qui solvic censum triginta panes, & duas pernas porcinas \ & dedit duas cstivas, scilicet Garenderam p dc Marchtam. Et postca fecit For tonem Aincrii viceco- mitetn Lcvirancnletn jurare siiper altare sancti Petri, quod numquam pro vicecomiratu aliquid inde redamaret. Pide hifi. Beamensi lib. 9. cap. j. CEntullusGastonis vicecomes Bcamensi$, dcdic beato Petro villam dictam Lugos > de ecclesiam Rodus dictam. Post abiens in Hispaniam, ubi defunctus fuit, ordinavit beato Petro medietatem villa :, quæ dicitur Bat-Cerda. ORiolus Centulli miles Bearnensis, veniens ad con- versioncm > dedit beato Petro duas villas, Vidclicet Baorazum & Algar. GEraldus* Fcdaci*vicecomes Cornicula… ordina— ( vic beato Petro, partem villæ in Arnuniaco, quz dicitur Agus. ARtardus miles Bearnensis dedit in villa quæ dicitur Ygon, vineam, de duos pageres > cum appendiciis suis* Bclianes soror ejus, veniens ad conver- Sonem, in Generensi cœnobio > dedit beato Petro villam Clararum j cum omnibus appenditiis suis. Auge- rius vero de Miramonte nepos ejus, post longum tem- ES inquietavit donationem istam cum matre fi » Tecla, i postea fixerunt pacem cum Gregorio abbate. RAimundus Centulli frater Gastonis, vicecomitis Bearnensis, dedit beato Petro in morte sua corpus suum in sepultura, de unum pagensem in Pordi—. nis, donec aliquis suæ generationis daret bearo Petro ccc. {blid.pro pagensi. ARiolus Garcix de Ariscio offerens filium suum Richardum beato Perromonachum, dedit ecde- fiam sancti Martialis Tarbiensis, cum omnibus appen- ditiis suis> de tres cafales in eadem villa. ARnaldus Sancii de Castello Usiilico *4 cum uxore sua Lupa, offerens filium suum Marhæum beato Petro monachum, dedit ei medietatem ecclesiæ sancti Polycarpi de Castello. ANerius de Ariscio, veniens ad conversionem, dc efferens filium suum Sancium beato Petro monachum, dedit in Cugniaco casolem sancti Srephani, dc in manibus domni Odonis abbatis Generensis, præsonte 1 Richardo episcopo. XI. Charta fundationis abbatia sanffi Orientii, de Regula dia ce fis Tarbiensis, notitia eorum qua ad ejus primordia pertinent. UNivcrsis præsentibus de posteris, quod nosGasto comes Fuxi > ticecomesque Bearnii t dominusque Maxsiani, salutem. In rei memoriam sempiremam > sciatis quod nos donationes, concestiOnes, libertates dc a Geraldus comes Armaniacensis, fucccstit in comitatu Fiden- tiacenfi Beatrici caminÆr qux obierat fine liberis.VideOihcnar- tum in notitia Vasconue p. 49’Ut comes Armaniacensis Geraldus dat partem vili® in hoc comitatu. U B I E N S I S. I9j privilegia ptr prædeceflores nostros vicecomiret Mon- tisanerii concertas, & concesta monasterio de Regula ordinis sancti Benedicti, ditrcesis Tarbiensis, prout in eorum serie nlenius concinetu^gracas vitas, grata & afc- cepta pro nobis de succcstbribtis nostris habentes approbamus, racificamiis, laudamus, de prarfcntis scripci tel- cimonto de robore cum appcnsioncngiUi nostri ex certa scientia confirmamus 5 tenor vero donationum, con- ceffioilum 9 libertatum, de priyilogiorum, per viceco- mitcm MQncifanerii dicti monastcrii fundatorem > cum quibusdam aliis ab olim infertis 9 in hxc verba scquuft* cur. In nomine Patris » & Filii » & Spiritus soncti, amen. dcc. Hzc charta dat notitiam quomodo Otco Dato Vice* comes Moncancreus* ab omni opprcllione servitutis> monasterium Regulx, quod ipsi : construxerat in prædio sijo liber a Vir, ne aliquis de genere siio, vel aliquis poffi- dens illud castrum » videlicet Montanercum, aliquam molcstiam præsiitnat inferte monasterio illi, neque illi$ rebus 9 quæ ad illud pe. tinenc > fed tantum protectores finr illius loci » de augeant prædia & honores cum liber- care in quantum potuerint (ro amore Dei. Hoc factura cst in diebus y & in præse tia Lodoici comitis Bigorrx> & in manu Bernardi, qui tunc gubernabat praesulatum fœlici forte. Impetratur ab cis ut protectores sint illius loci> de omnium quæ ad illum pertinent locum » Eum*- dem vero soncti Orientii ab omni censiI liberum statuir » & coenobium perpetuum obtinendum este decrevit vb- gorem, addens > quod si quis ecclefus vel alios honoret tribueret monasterio illi » eadem libertate fungere cur, remota omni occasione fervitutis^soluminodo scrviensmo- nasterio & abbati > Documque voluit haberi hoc Octo Dato vicecomes cunctis irortalibus & omnibus filiis filis tam przsontibus quam futuris t de omni stirpi suæ> quod tali tenore locum illum ab omni censu in præson- eia domini Mansionis*abbacis, & prædicti episcopi Bernardi liberum absolvit 5 & filii fui ut defcnioics hujus ’ loci cxistonc, de receptum ibi ix>n quæran : > de nifi aix- bar sua fponre eis obcule. ir > panem ibi non conxdanc. Si quis igitur concra abbatem querelas habuerit > Hlii siu de abbate in eodem loco juftitiam Faciant, de nullum <Lmnum ab eo exigant, anno Domini mix. Itero » Vidimus privilegium cujus tenor ralrs erat. In nomine Patris > de Filii, de Spineus fincti, amen Hæc cstnouuainstrumenti constructionis cœn< biiRcgulæ S. 1 Orientii, vel a quibus illi loco delegata : sunrhæi tdita~ res, vel qui his temporibus præfuetunt abbates. CondU tor universicatis condolens miseriis humanjc fragilitatis dedit inter cetera homini speciale peculium, utpof-* fit pro finiciS infinitum, & pro vilibus magnum, pro temporalibus certum > xternum & indeficiens regnum*. Facite, inquit, amicos de iniquitatis mammona9ut cum defeceritis recipiant vos in atema tabetnaculaz de juxta VO* cem ecdesiastici » Eleemofina Uberata morteaterna ultionis. Cupiens ipfc dictus Otto Dato vicecomes ad vitam aeternam pertingere > decrevit in siio prædio, quod sibi jure parentum lucCcflerar, cœnobium statuere, de quod Salomon dixerat > ad aliquem sanctum convertere, diebus Lodoici comitis Bigorræ, & Bernardi qui tunc gubernabat przsulatum fœlici sorte, locum Gncti Orientii ab omni censu liberum statuic, & oœnobiuin perpetuum vigorem obtinendum este decrevit > Arnaldum quoque Sancionem vicecomitemsibi coulbciavit, ramcausii ad- juvandi > quam perficiendi. Patrem de abbatem com- num Manhonem consticuit, qui qualis quantusque Fuerit, ejus vitæ finis probavit. Igitur præfatus Otto Daco vicecomes supradictO loco ecclesias quasdam delegavit, dc jure perpetuo filiis (uis augendas & non minuendas mandavit j ecclesiam S. Joannis de Monte-longo a cum villa, de cum omnibus quæ adfc pertinent dcdic ; eccle*> fiam quoaue sonctz Mariæ de Lucho, cum villa, dc cum omnibus quæ ad SC pertinent, fcilicer aquas, syl- vas, cultum, & incultum, pascua, usque ad tertiam Villam, duos homines in Styraco t duofque in Ponraco. Notum quoque voluit habere hxc cunctis mortalib s um præfcncibus quam £uturis>& omnibus stlns suis, unj Bbij i9s INSTRl præfcncibus quam futuris, & onmi stirpi siiæ, quod tali i tenore locum illum ab omni censu in pxxTentia domini ManlioniS abbatis liberum absolvit, ur Alii lui r an rum defensores hujus loci existanc, & receptum ibi non quæ- rant, & nisi abbas ultroneus eis obtulerit, panem ibi non comedant. Si quis contra abbaccin querelas habuerit, filii siji in eodem loco de abbate julticiam f cii.nc, & nullum damnum ab eo exigant. Postquam venerabilis vitx Manlio suæ carnis deserens ergastulum scandit astrigcnim, atque visus est intra » c in fui Domini gaudium, fncc effit vicecomitc favente r Octonc, abbas Sancio * in his diebus pro aninix siix remedio, devenir quidam Guilielmus Arfi conVcrsus in eodem loco dominus qui dedit unius edere, quod est S. j Petri de Tilio, Sc medietatem unius vinc.v, cum uno villano* Post q’icm venit Forcafli convectus, qui & dedit Baris cum adjacentiis omnibus. Bernardus quoque conVCrliis dedit vincamdc BellopOdio, diebufquc istius abbatis invafic præfatus Octo Dato ecclesiam S. Joannis de Momi, & post suammorrem Laurcdam ordinavic, 3uam filius linis Guillclmus Otto arripiens Garsondi dc- it sorori fuæ, eodcnique anno obiit vicccomcs Orto Dato. Post discestum vero Sancionis abbatis devenit, favente vicecomitc Guillelmo Occone, abbas Arsinus * in cathedram sublimis, <j’ « o regente ordinem monasticum, dedit præraxarus vicecomes Arnaldus Sancio ecclesiam sancti Fructuoli de Peyreco, cum villa, Raimundus ar— < chidiaconus vineam in laltu, Sc unum hominem in Heres, & alterum in Berncda, & unum cafale atque ar- chidiaconatum de duodecim ecclefiis, ecckfianiquc S. Christophori de Noulhano. Igitur Garcia Dato frater… Ocronis Vicecomiris > qui monasterium stamic, deGuil- IclmO Asconia uxorem accepit sororem matris incliti abbatis sancti Severi, matremGrcgorii, ex qua duos filios robustos habuir, terriumquc sibi parvulum debilem
?
- enuit, qui cum duceretur per multa loca sanctorum s anare eum noluerunt, quod nihil sibi proficeret ad animæ salutem ; dum autem devenir ad sanctum Oricnrium, rmgnæ sanitatis recepit donum * cernens <juippe eum abbas Arsinus inutilem in sæcularibus rebus, rogaVit patrem suum ut siceret eum monachum, □ui vix ejus annuir precibus, & dedit eum litterarum itudiis, & cum cflet adultus factus est vir sogacistimus, & omni almitate praecipuus. D Igitur videntes principes regionis hujus/cilicct vicecomes Guilielmus Otto ejus consanguineus, & episcopus Bernardus, atque abbr.s Arsinus, eum cam prudentem in omnibus rebus, statuit abbatem* monasterii istius, illoque reluctante, & nimium plorante, abbas est benedictus, atque in cathedra est poiitus. In hujus iraque diebus Arnal Bernardus consanguineus Guillelmi Arii, quem scripsi superius, rcintegravit vineam de Tilio, Sc infuper mi sic curtim de eodem loco, Sc cum uno villano dedtr S. OrientiO. Et quidam Guillelmus deyeniens conVersus dedit duas partes ecclesiæ S. Petri de Tilio, de qua Guilielmus Arii primum dederat dominium. POstca Vcnic * abbas Grcgorius illius villx dominium de Garcia FOrti^dedit Gurcia filio SUO.& dedit illi tres bOVcs Sc unam Vaccam, ipso Vero coram omnibus E fecit gucrpitiOnem de illius vina & omni dominio Deo Sc beaco OrientiO, Sc pOfuerunt super eum manjis coram omni populo, eodcmque tempore emit ab illis (jux tunc erant deferc.i per unam baccam, quamdam vincam, Sc insuper dcdir tria m
- lii mOdia, atque lo- cayit unum yiilanum in ea, Sc alium in curti ipsa. Ec in illis diebus venit ad COnVcrliOnem Eifius Donatus, qui dedit duos Villanosin SamOzeco ; & vineam in Si- racurto> atque coneam falis in vico. Et quidam derelinquens seculum Lupus prcsbyter ad conversioncm venit numiliter, qui dcdir medietatem ecclesiæ sancti Gemimcri cum omnibus appendiciis, & proprietatibus Sc vineam in Serra curro quæ est faris fertilis. Er mulier Lupi SanciOnis tres dineracas de vinea in eadem Villa, atque Garcia Sancia de Ganos in eadem villa, Ccn : ulus quOquc de LObis, ecclesiam sancti An- l M EN T A L drcx Sc i. vineam : Guilielmus namque Forto in eadem villa i. Casal. Sc r. vincam, atque i. villanumpn Arri- mio alterum, Guillelmusquc Garcias frater domini abbatis G. villamque vocatam Lande cum appendiciis fuis « excepto uno Villano quem postea dedit frater ejus Ei- firs Garcias, & unam vineam in riVo cavo atque unum villanum in vinealibus, & ur.uni cauum, ex quo postea emit abbas G. a vicecomire Guillelmo Ottone partem quam de mercato de Celia tenebat. Sancius quoque frater G. unum villanvm in terra Subcrencro tali ratione » ur eum nullus futurorum abbatum vendat atuue der, Sc si aliquis senior hujus villx arripuerit, duplum rcsti- tuar, Sc quinque solidos det, ad obitumque mortis cum uno filio luo, (xclesiamquc sancti Martini de Arrideto cum villa, excepto uno villano, quem postea soror sua Drugrad dedit. Elcs quoque Dcfira quinque dinera- tas de vinea, eodcmque tcmjx>re factus est Garcia con- yeisus qui postea vocatus est Siguinus Dtsica^ecclesiam lincti Joannis cum omnibus appendiciis medie caris quam frarcr suus Elcs rcintegravit tocam ; veniens Quippe frater ejus Garcia Forro cum illo Elc qui jam dederat, COmmOverunt placitum contra abbatem de illa nicdictarc quam Garcias prius dederat, reddidi rque i Ili abbati G. illam mcdictarem quam Elcs dederat, Sc in- super dedit equum xv. solidorum. Ipsi Vero confirmaverunt cum fidejuflbribus G. & fecit hoc signum Si- gUinus. f Et quidam Garfias t.cs dincratas in eadem 3 vllla ; quidam namque Giiibercus nomine monachus pro Bernardo suo nepote dedic unum villanum in Lu- chosparso j Garfendis mater quoque illius pro Bernardo & Anome filiis suis eccleli.im sincti Manim dc Hiraco, & unam Vineam, vicecOmesque Guillclmus Octoeccksiain sstncti Petri deCasterario, Arsi quoque Dacus de Pontchaco unum villanum in Mommi cum Raimundo filio suo, Alnaldus de Mommis duos vil- lanos pro filio suo Sancione in Mommis Sc duo Casoliaj abbas G. emit unum villanum de Anerio Brunelio > Sc dedit x. si.lidos Sc de Brascho Fortis duos villanos in eadem villa.dcdirque precium quod sibi soris placuit 9 unam equam, Sc quinque sdldos. H1SCC temporibus G. vicecomes sstncto Oricnrio, duos villanos in Pontaco, Guill. quoque monachus unum villanum in Nolhano, Donatus quoque monachus de Candidaro unum Villanum in Villera, Scv. dincratas vineæ, atque Arsinus ’monachus IV. dincratas vineæ in ipsa Serra-, foror namque vicecOmitis Guillelmi Octonis Garsen nomine 9 unum villanum in vira sua in Laurcda, &r post mortem totam delegiVit, quam fic prius frater suus vicecomes Guillelmus surripuic i macer namque dicti abbatis G. Endcgrod nomine, plantavit vineam in subiecto colle, construxitque cellarium cum œquina, lapideo opere, ac per multum tempus Viduata marito permansic, serviens Deo. Ipso namque abbas G. dedic ecclesiam sancti Christophori de Consizas, & omnia qux in eadem villa pater siius sibi delegaVerat. Vicccomcs quoque Guill. sigitca diaboli COmpunctus fidejustores man- daVit sibi coram omnibus, qui dare renuens, postmulta jurgia abbatiæ honore priVatus est > optavitque potius sc privari honore quam locum liberum dominiis Sc cennbus subjugare : denique pcrVeniens ad suum consanguineum, scilicet ad abbatem simcti ScVCriGre- gorium, quos divina proVidentc clementia & nomine & osticio fortuna cOnjunxerat, hOnorifice susceptuseft. Mirum Videri pOtcst, utduæ matres duxque lorores, tanto terrarum spario dlVilæ unum nomen liliis fuis Lnponerent, sed quia futurum erae, uc qui erant unius DOminis, cllcnt<Sc Osticii, qui Sc ( bene vlgllamei) in nOstra lingua VOcati sunr In cujus itaque conspectu tantam inVenir gratiam ut eum oræficercc abbatem domus sux Sc Venerari juberet quah se •, igitur moratus est in eodem loco mulcO tempore. Videns Vicecomes Guillcl. quOd nullum abbatem fuihOnoris poster præficcrc, idcni ipso ad illum 11011 dedignatur Venire j rOg.wic namque eum ut reVcrtcrcrur ad suam abbatiam > Sc ordinaret sicut vellet illam : qui non acquievit, sod in eo loco manere placuit, Vircuccquc Dci Uctus, cam simdo vero intercedente, quam sancto Oricntio petente, cog* / novit jam Deo d ; splicuiste, qui ab codein loco veniens nuru omnipotentis Dci eodem dic quo devenerat ad suum cœnobium, nunciatum est illi in S110 castru jam cflc dcftmctum 3 jam ipse ordincni miserat, & locum illum ab omni cenlu in manus Ricardi, ficut pater ejus in manus Bernardi episcopi statuerat, eodem ordine stacuit, atque ecclesiam sancti Martini cum tota villa delegavit. Post ejus mortem filius ejus Bernardus Orto m manus episcopi Hcraclii eodem ordine quo pater vel avus locum liberum ab omni censii statuerat, insuper Orco ecclesiam sanctx Marixde Stiraco, dedit & unum villarium in eadem villa, Arnaldus Guill. quoque dcCu- curoz cum suo filio ecclesiam S. Justini de Cucuroz, & unum villanum in eadem villa atque ecclesiam S. M.J— p rix de Castello, & duos villanos arque duas exculturas tali lege ut si filius suus monachus nollet, nunquam cui- 3uam abstrahere licuiflet ; Guill. Arii namque de Ganos edit unam currimin Ganos, & octo dineraras vineæ in valle Caprina. Forto Arabi quoque de Artomalo aliam dedit curtim in illa villa, & vineam optimam & omne quod habebat in eadem villa, Aurio namque de Lu- cho unum vilUnum in Marchcra dedit, prcsente abbate Gre^orio, Bernardus de Landa majori, & uxor fua Garsen fecerunt gucrpitionem, & firmaverunt casolc Forto Ariol cum appenditiis siiis domino abbari Do- doni ♦ &…ifio monacho duobus fidejulibribus videlicet Ramundo de Ponso, & Arnaldodc Ganos in manu Montanerensis Vicecomitistæ homine Talczr » accipientes a praedicto abbate lx. solid. Morlanensis mOnccæ, hac conditione fecerunt firmaturam Bernardus & uxor sua> ut invisatis fidcjullbribus ab abbacc filiis & filiabus cogant firmare firmaturam in manu cjufdcm justi- tiz, dc more hujus provinciæ ; alioauin perfolvcnrcs le » gis damna deinceps cogantur vera I er Vire decreta. Esius abbas * proclamans ex multis & variis malis, quæ Bernardus nlius Odonis de Arrib.cria inferebat rusticis habitantibus in illo honore de Berneda, de quo praedictus pater prius convictus firmaturam fccerar, ex terra & dominio justitiam accepit in manu egregii BigOiri- tani comitis Pcrri : unde cum adjudicatum fuiilct debere fieri ! duellum ex querimoniis abbatis, ance constitutum diem » in quo Heri debuic, Bernardus territus cuna abbate finem faciens in manu prætaxati comins firmaturam tccic persolvendo damnum hac condicione, « c in unoquoque anno ab incolis ejiisilem honoris dccetn accipiens opcra.quinque temnore mcflis, & vindemiarum qjinquejn opere castelli ukra hxc aliquid ab eis violenrcr non exigeret, daris ab co duObus fidcjustbri- bus scilicet G arci a Lupi & Bernardo Ddmaas, ex consuetudine terrx. Prxdlctam vero approbationem de rati ficati oncm nos Gasto comes prodictus fxcim « s solyo jure nostro, & quolibet alieno. Acta fuerunt hæc in loco nostro de Morlanis, m. die mensis Martii, anno Domini MCCCLV. Per dominum comitem prasentem.