Gallia Christiana 1715 01/Instrumenta/Albiensis

Denis de Sainte-Marthe

Gallia Christiana - T. 1 (1715)

Instrumenta ecclesiæ Albiensis (p. 1-12)

◄   Instrumenta

Instrumenta ecclesiæ Castrensis   ►

INSTRUMENTA

AD

GALLIAM CHRISTIANAM

IN PROVINCIAS ECCLESIASTICAS DISTRIBUTAM

SPECTANTIA.

---

QUÆ PERTINENT AD PROVINCIAM, ET PRIMUM AD ECCLESIAM ALBIENSEM.

I.

Bulla Inocentii Papi XI. qua erigitur Albienſis eccleſia in metropolim.

INNOCENTIUS Epiſcopus, ſervus ſervorum Dei, ad perpetuam rei memoriam. Triumphans Paſtor æternus, glorioſa dictante ſanctorum traditione Patrum, ut ſuum ſalvaret populum, decretis in monte colloquiis, in reductione ſanctuarii, inter alia miniſteria permiſit, quod ignis in altare ſacerdotis confoveretur, & ut ſine intermiſſione combureretur, ligna ei ſubjicere, ut illius non ceſſaret miniſterium ſtudioſum. Altare quippe Dei, cor fidelis habetur cujuſlibet, in quo ipſius ignis ardor indeſinenter experitur, quo velut flamma ardentis caritatis incendatur. Sancta vero & immaculata, quam paſtor ipſe, adveniente temporis plenitudine, ejus Unigeniti glorioſſimi aſperſione ſanguinis fundari, conſecrari, & æternaliter ſtabiliri cenſuit, eccleſia, ignis ſeu ſacri flamims ſplendore induta, quos regeneravit in Chriſto, ipſius caritatis nexu & compage fideles ſtringit univerſos, & eccleſias ſuas alias unquam adoleſcentulas, ignis ejuſdem confovet ardoribus, & fibris exornat cariratis. Nos itaque illius ſummi directione Paſtoris, qui eccleſiarum & fidelium omnium noſtræ commiſit inſufficientiæ curam, noſque, licet immeritos, in ipſius montis vertice ad ſummum ſacerdoti pontficium, undecim sedes complecti epiſcopales, ſibi ſuffraganeas , eaſque maxime inſignes ; nimirum Claramontenſem, ſancti Flori, Mimatenſem, Anicienſem, Ruthenenſem, Vabrenſem, Caturcenſem, Albienſem, Castrenſem, Lemovicenſem, & Tutelenſem : ex his autem cathedralibus, ſex ; videlicet Albienſem, Ruthenenſem, Castrenſem, Caturcenſem, Vabrenſem & Mimatenſem, ſeu earum pleraſque ab ipſa Bituricenſi ſua metropolitana diſtare plus centum leucis, earumque partem multo majorem ſitam eſſe in locis montanis, & propemodum, hiberno ſaltem tempore, inacceſſibilibus, tantamque diſtantiam & itinerum difficultatem multis incommodis locum præbere, ac communicationem membrorum cum capite impedire, nec poſſe eaſdem eccleſias ſuffraganeas, illarumque dioceſanes, quandocumque opus eſt, ſui metropolitani Bituricenſis opem implorare & conſequi ; & hinc multos beneficiatos & eccleſiaſticos arripere occaſionem vagandi, ſuas eccleſias deferendi, & ab eis diu emanendi. Præterea tametſi juriſdictio eccleſiaſtica cum civili nunquam ſit confundenda, diſtantiam tamen dictæ mctropolitanæ eccleſiæ Bituricenſis a suis sutfraganeis, juriſdictionum & subordinationum ſeriem atque ordinem ab ecclesia univerſali præſcriptum intervertere, cum nimiæ hujuſmodi diſtantiæ difficiliſque ad metropolitanum recurſus obtentu, multa inordinate fiant, & caſibus in quibus ſolus metropolitanus adeundus eſſet, ordinarii viciniores falcem in meſſem alienam immittendo, providere, beneficia conferre, ſacramenta adminiſtrare, eccleſias curandas committere, cenſuras relaxare, ſeu iis innodatoS absolvere, aliosque ejuſcemodi actus juriſdictionis, in alienos subditos contra ſacrorum canonum diſpoſitionem exercere præſumant ; inde autem lites enaſci immortales, multa animarum pericula suboriri, rerum ſacrarum profanationes, offensiones, & deplorandas morum corruptiones provenire, eccleſiaſticam diſciplinam multipliciter perverti ac perturbari : quinimo archiepiſcopis Biruricenſibus suos ſuffraganeos ad concilia provincialia vocantibus, illos non comparere, nec intereſſe, nimiam ſcilicet & diſpendioſam cauſantes locorum diſtantiam & itinerum aſperitatem ac pericula ; sed mittere procuratores, qui quamtumvis ſcientia, pietate, & probitate egregii, non eum tamen afferunt eccleſiis fructum, quem a ſuorum epiſcoporum præſentia merito ſperare poſſent. De his vero ſimilibuſque edoctum cariſſimum in Christo filium noſtrum Ludovicum Francorum & Navarræ regem chriſtianiſſimum, pro eximia ſua in Deum pietate, ac in res eccleſiaſticas ſtudio, remedium tot detrimentis & offenſionibus in dies ſuccreſcentibus a ſede Apoſtolica enixis precibus flagitaviſſe, & flagitare ; nec aliud remedium præſentius, meliuſquevideri, quam ſi tam late patens provincia eccleſiæ Bituricenſis divideretur, ſeparatis ſeu diſmembratis ab ea ex ſupradictis ſuffraganeis eccleſiis, & ex illis una, Videlicet Albienſis, in metropolitanam, cui reliquæ, nempe Mimatenſis, Ruthenenſis, Caſtrenſis, Caturcenſis & Vabrenſis in ſuffraganeas aſſignarentur, erecta ; cum præſertim eccleſia ipſa Albienſis ſita ſit in civitate quæ eſt caput provinciæ Albienſium, & juxta eorumdem sacrorum canonum præſcriptum, ſedes archiepiſcopales in civitatibus præcipuis ſunt collocandæ, ipſaque eccleſia Albienſis aditu ſit percommoda, quippe in meditullio ceterarum jam dictarum eccleſiarum constituta, acceſſu admodum optimo inſtructa ; & proinde eccleſia Bituricenſis derrimentum quod ex diſtractione, ſeu dismembratione ſex eccleſiarum ſuffraganearum hujuſmodi acciperet, facilius reparare valeat. Nos itaque ad eccleſias prædictas, illarumque præſules & univerſos cleros & populos earumdem, quos non immerito affectu proſequimur in viſceribus cariratis, paternæ dirigentes conſiderationis intuitum, ac ſperantes quod qui bonorum largitor eſt omnium, & prout vult ſua diſpensat bona gratiarum, dirigente Domino, erectio hujuſmodi in prædicta provincia ad eccleſiarum prædictarum, illarumque præſulum & incolarum univerſorum in dicta provincia conſiſtentium, ædificacionem de virtute in virtutem, tranquillumque & proſperum ſub timore Domini confovendum ſtatum, mutua caritatis viciſſitudine fructus dietim afferet ampliores, ipſique præſules & incolæ tanto Apostolicam ſedem, in qua cœlestis clavigeri Apoſtolorum principis ſucceſſores exiſtimus, puris jugiter corde & animo venerari, & pro illius votivis ſucceſſibus opem & operam accuratioribus ſtudiis impendere debeant efficaces, quanto ſedem ipſam de eorum ſtatu proſpero & tranquillo ſolertius cogitare cognoverunt, matura ſuper his cum venerabilibus fratribus noſtris ſanctæ Romanæ eccleſiæ cardinalibus deliberatione præhabita, ad enixas ejuſdem Ludovici regis preces, de eorum fratrum conſilio & aſſenſu, ac de Apoſtolicam poteſtatis plenitudine, prædictas ſex eccleſias earumque civitates ac diœceses, videlicet, Albienſem, Caſtrensem, Mimatenſem, Ruthenenſem, Caturcenſem & Vabrenſem, illarumque cleros & populos a provincia Bituricenſi, ac ſuperioritate & poteſtate pro tempore exiſtentis archiepiſcopi Bituricenſis, cui metropolitico jure ſubſunt, perpetuo ſegregamus, dividimus, ſeparamus & diſmembramus, illaſque omnes & ſingulas pro tempore exiſtentis archiepiſcopi & capituli, ac prædictæ eccleſiæ Bituricenſis ſuperioritate, juriſdictione, poteſtate, viſitatione & correctione, ac jure metropolitico hujuſmodi prorſus eximimus & liberamus, necnon dictam eccleſiam Albienſem tunc per obitum bonæ mcmoriæ Gaſparis olim epiſcopi Albienſis, extra Romanam curiam defuncti, paſtoris ſolatio deſtitutam, in metropolitanam, & ſedem epiſcopalem Albienſem, in archiepiſcopalem, archiepiſcopaliſque & metropolitanæ provinciæ ſedem pro uno archiepiſcopo Albienſi nuncupando, cum pallii & crucis delatione ac omnibus & ſingulis aliis inſigniis, honoribus, privilegiis, & prærogativis eccleſiæ & sedis metropolitanæ ac archiepiſcopalis, (jure nominandi perſonam idoneam ad ipſam eccleſiam Albienſem, ſic in metropolitanam erigendam, vigore concordatorum Galliæ dicto Ludovico regi, ejuſque succeſſoribus Francorum regibus pro tempore exiſtentibus salvo & illæſo remanente) ad Dei omnipotentis laudem & glorioſiſſimæ ejus genitricis virginis Mariæ, totiuſque triumphantis eccleſiæ gloriam, & fidei catholicæ exaltationem, de consilio & poteſtatis plenitudine ſimilibus perpetuo erigimus & inſtituimus ; ac eccleſias Castrensem, Mimatensem, Ruthenensem, Caturcensem & Vabrensem prædictas, illarumque civitates & diœceſes cum omnibus & ſingulis illarum terminis, territoriis, caſtris, villis, & locis, necnon clero, populo, & personis, ac eccleſiis, monaſteriis, & locis piis ac beneficiis eccleſiaſticis cum cura & sine cura, secularibus, & quorumvis ordinum regularibus, in eiſdem civitatibus & diœceſibus consiſtentibus, archiepiſcopo Albienſi, uti carum metropolitano, itidem perpetuo ſubjicimus & ſupponimus ac ſubjacere volumus. Et attento quod fructus menſæ archiepiſcopalis Albienſis, multo pinguiores ſunt fructibus eccleſiæ Bituricenſis, ut archiepiſcopo Bituricenſi pro tempore exiſtenti, cujus menſa archiepiſcopalis, ſicut accipimus, redditibus ad ſuſtinendam archiepiſcopi dignitatem ſatis inſtructa non eſt, detrimentum quod ex diſmembratione ſex ſuffraganearum eccleſiarum hujuſmodi paſſutus eſt, congruenti, quantum fieri poteſt, ratione reparetur, ſupplicationibus prædicti Ludovici regis nobis ſuper hoc porrectis inclinati, ac de expreſſo venerabilis fratris noſtri Hyacinthi nuper epiſcopi Mimatenſis, ad dictam eccleſiam Albienſem ab eodem Ludovico rege nominati conſenſu ; annuam ſummam quindecim millium librarum Turonenſium ; ex decimis ad menſam olim epiſcopalem nunc archiepiſcopalem ejuſdem eccleſiæ Albienſis legitime ſpectantibus, & per commiſſarium ſeu commiſſarios a nobis ad id deputandum ſeu deputandos aſſignandis, juxta exiſtimationem peritorum ab eodem commiſſario seu commiſſariis eligendorum percipiendum, ab eadem menſa archiepiſcopali Bituricenſi, Apoſtolica auctoritate itidem perpetuo ſeparamus & diſmembramus : illamque ſic ſeparatam & diſmembratam, & nunc prout ex tunc, poſtquam aſſignatio hujuſmodi per commiſſarium ſeu commiſſarios prædictos juxta mandatum apoſtolicum facta fuerit, menſæ archiepiſcopali Bituricenſi, & archiepiſcopo Bituricenſi pro tempore exiſtenti ad tuendum archiepiſcopalis dignitatis decus, & alias omni meliori modo & forma, perpetuo dicta auctoritate, unimus, annectimus, & incorporamus, ac concedimus, & aſſignamus ; volentes, & pari auctoritate decernentes, ut capitulum eccleſiæ Albienſis in archiepiſcopalem, ut præfertur, erectae, adveniente quomodolibet, & quandocumque ſedis archiepiſcopalis Albienſis vacatione, primo anno cujuſcumque vacationis hujuſmodi sive per obitum, ſive alias, omnibus & ſingulis ſuperioritatis juriſdictionis & sigilli ac reddituum utilium, juribus, quæ ratione dignitatis archiepiſcopalis recens acquirentur dicto archiepiſcopo Albienſi, fruatur & gaudeat in futurum, quemadmodum etiam in pari caſu vacationis ſedis archiecpiſcopalis Bituricenſis, capitulum eccleſiæ Bituricenſis pendente primo anno cujuſcumque vacationis per obitum vel alias etiam, si ipſo ſedes intra ipſum primum annum repleatur, dictis annuis quindecim millibus librarum menſæ archiepiſcopalis Bituricenſis, ut præfertur, unitis fruatur, & gaudeat cum eorum oneribus, eodem prorſus modo, quo ipſe archiepiſcopus Bituricenſis illis gaviſus fuerit ; ut ita ipſi capitulo Bituricenſi damnum ex ſeparatione & diſmembrarione ſupra dictarum ſex eccleſiarum acceptum ſarciatur. Decernentes quoque præſentes ac præmiſſa omnia & ſingula cum omnibus & ſingulis inde ceteroque legitime ſecuturis, tametſi ſupradictæ eccleſiæ Bituricenſis & Albienſis ſuis paſtoribus reſpective viduatæ ſint, & defenſionibus careant, nec deſuper quorumcumque interdie habentium ſeu habere prætendentium conſenſus acceſſerit, nihilominus ſemper & perpetuo valida, firma & efficacia exiſtere & fore, ſuoſque plenarios & integros effectus ſortiri & obtinere, ac illos ad quos ſpectat, & pro tempore quandocumque ſpectabit, in omnibus & per omnia pleniſſime ſuffragari, & ab eis reſpective inviolabiliter obſervari. Sicque & non alias per quoſcumque judices ordinarios vel delegatos quavis auctoritate fungentes, ſublata eis & eorum cuilibet quavis aliter judicandi, & interpretandi facultate & auctoritate, judicari & definiri debere ; & ſi ſecus ſuper his a quocumque, quavis auctoritate ſcienter vel ignoranter contigerit attentari, irritum & inane decernimus, nonobſtantibus præmiſſis, ac de jure quæſito non tollendo, ac de unionibus & diſmembrationibus perpetuis committendis ad partes vocatis, quorum intereſt, exprimendoque in illis vero valore, ac Lateranenſis concilii noviſſime celebrati uniones perpetuæ, niſi in caſibus a jure permiſſis fieri prohibentis, aliiſque apoſtolicis ac in univerſalibus, provincialibus, ac synodalibus conciliis editis generalibus vel ſpecialibus conſtitutionibus & ordinationibus, necnon eccleſiarum, aliiſve quibuſvis etiam juramento, confirmatione apoſtolica vel quavis firmitate alia roboratis, ſtatutis & conſuetudinibus, privilegiis quoque indultis & litteris apoſtolicis illis, earumque præſulibus, ſuperioribus & capitulis, ſub quibuscumque tenoribus, & formis, ac cum quibuſvis & derogatoriarum derogatoriis, aliisque efficacioribus & inſolitis clauſulis, necnon irritantibus & aliis decretis per quoſcumque pontifices Romanos prædeceſſores noſtros, ac nos & dictam ſedem illiuſque legatos etiam motu, ſcientia & plenitudine ſimilibus etiam conſiſtorialiter ac alias quomodo libet, & iteratis vicibus </noinclude>concessis, approbatis, & innovatis quibus omnibus & ſingulis etiamſi pro illorum ſufficienti derogatione alias & illis eorumque totis tenoribus ſpecialis, ſpecifica, expreſſa, & individua, ac de verbo ad verbum, non autem per regulas generales idem importantes, mentio ſeu quævis alia expreſſio habenda, aut aliqua alia exquiſita forma ad hoc ſervanda foret, tenores hujuſmodi ac ſi de verbo ad verbum nihil penitus omiſſo, & forma in illis tradita obſervata inſerti eſſent præſentibus, pro ſufficienter expreſſis & inſertis habentes, illis alias in ſuo robore permanſuris hac vice dumtaxat harum ſerie ſpecialiter & expreſſe derogamus contrariis quibuſcumque. Præterea etiam volumus quod taxa fructuum, reddituum, & proventuum menſæ olim epiſcopalis nunc archiepiſcopalis Albienſis, in libris cameræ deſcripta, propter ſeparationem & diſmembrationem annuarum quindecim millium librarum hujuſmodi, diminui ſeu alterari nullo modo poſſit ; ſed in ea quantitate in qua hactenus fuit perpetuo remanere debeat : & e contra eccleſiæ Bituricenſis taxa, propter novum hoc reddituum augmentum amplificanda non ſit, cum antea inopiæ menſæ archiepiſcopalis non congrueret. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam noſtræ ſegregationis, diviſionis, ſeparationis, diſmembrationis, exemtionis, liberationis, inſtitutionis, ſubjectionis, ſuppoſitionis, unionis, annexionis, incorporationis, conceſſionis, decreti, derogationis, & voluntatis infringere, vel ei auſu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare præſumſerit, indignationem omnipotentis Dei ac beatorum Petri & Pauli apoſtolorum ejus ſe noverit incurſurum. Datum Romæ apud ſanctam Mariam majorem, anno Incarnationis Dominicæ milleſimo ſexcenteſimo ſeptuageſimo octavo, quinto nonas Octobris, pontificatus noſtri anno ſecundo.

II.

Inſtrumentum cujuſdam concambii inter Mironem epiſcopum, & Adalardum abbatem S. Eugenii ex una parte, & Amelium cum uxore ſua Avana ex altera, ex quo inſtrumento conſtat de tempore Mironis epiſcopi Albienſis.

Ex archivo B. Cæciliæ Albienſ. PLacuit atque convenit inter domini Mironi epiſcopi & Adalardi abbati, ſeu illa congregatione S. Eugenii, ex alia parte Amelio & uxore ſua Avanæ, quod inter ſe concambiare debuerunt, quod ita rero & fecerunt. Inprimis dedit Miro epiſcopus & Adalardus abba, cum illa congregatione S. Eugenii, Amelio & uxori suæ Avanæ, illo alode quæ dicitur Lauſa, cum ipſa ecclesia quæ eſt fundata in honore ſancti Juliani, quantum ad ipſo alode pertinet, quiſtum vel inquirendum, torum & ab integrum, nos vobis donamus in concambio : & in contra dedit Amelius, & uxor ſua Ava illo alode de Savanencus, quæ de partibus Matfredo nobis advenit ; quantumcumque in ipſo alode Savanengus, vel de illas Volvenas, quæ Matfredus viſus fuit habere vel poſſidere ; exceptis illa vinea Aboneſca ; totum & ab integrum nos vobis donamus in concambio, ita ut poſt hac die, Deum propitium habeatis, teneatis, poſſideatis, & faciatis quicquid facere volueritis. Dc repetitione vero, ſi qui nos ipſi aut ullus homo fuerit qui hoc ire aut inquietare præſumserit ; qui hoc fecerit, componat vobis ** forte quod lex eſt. quod lexem, & quod repetit non valeat vindicare ; ſed ſtabilis permaneat, omnique tempore cum ſtipulatione annixa. Facta carta conſcambiaria iſta sub die feria ſecunda in menſe Junii anno sexto regnante Lodoico rege. Signum Miro epiſcopus. Signum Adalardi abbatis. Signum Amelius capriſcolis, Magfredus canonicus, Benedictus canonicus, Benjamin canonicus.

III.

De Mirone epiſcopo Albienſi pro S. Salvio.

Ex chartul. S. Salvii. MUltum declarat auctoritas & lex Romana, & : Gotha, ſive Salica, ut qualiſcunque homo res ſuas proprias in Dei nomen licentiam habeat donandi vel cedendi. Quapropter in Dei nomine Raimundus & Aimericus cedimus vel donamus Domino Deo & ſancto Salvio Albienſi epiſcopo....... alode in pago Albienſe, in manu Mironi epiſcopi. In tali vero ratio ut Mirus epiſcopus & Gauſbertus abbas, cum clericis S. Salvii faciant eccleſiam in honore S. Salvii, in ipſo alode ; & ſit ipſa eccleſia in ſua honore omni tempore, in communia S. Salvii, cum ſuas adjacentias, & cum ipſas fines, de vas meridie adjacentia uſque ad gutta ad currente : de vas oriente ad gutta currente de alia parte.... uſque ad honorem Mafredo de alia parte, uſque ad parochia ſancta Martiana, &c.

IV.

Ebraldi præpoſiti Albienſis teſtamentum.

Ex chartar. Albienſi. IN nomine æterni Dei & Salvatoris noſtri Jesu Chriſti, incipit brevis codicellus sive diviſionalis, quomodo diviſit Ebraldus præpoſitus alodes suos. Imprimis dono Bernardo epiſcopo illa eccleſia de Padalnag, cum ipſo eccleſiaſtico, & cum alio alode meo, quem ego ibi viſus ſum habere, cum mansos, & terras, vineas, & boſcos, quantum in ipſo agro viſus ſum habere vel poſſidere, totum & ab integrum, tibi jam dicto Bernardo epiſcopo dono : in tali vero ratione, ut quandiu vivis, teneas vel poſſideas ; & poſt tuum diſceſſum, S. Salvii, & ad ejus rectores remaneat in communia ipſe alodus, cum omni integritate ; & non habeas licentiam, neque tu neque alius, vendere nec alienare de communia S. Salvii. Illum alodem meum de Iſartis dono Witardo archidiacono, ut teneat dum vivit, & poſt ſuum diſceſſum sanctæ Ceciliæ remaneat in communia ; illo manſum de Dalingis, ubi Benedictus eviſus fuit manere, Gauſberto preſbitero remaneat, & poſt ſuum diſceſſum S. Salvii remaneat. Illum manſum ubi Rogerius viſus fuit manere in Aribergos, dono Benedicto fidele meo dum vivit ; & poſt ſuum diſceſſum S. Salvii remaneat. Facta carta iſta ſub die feria. vii. in menſe Martio anno x. regnante Lotario rege.

V.

Litteræ Froterii Albienſis epiſcopi de conſecratione & dotatione Eccleſiæ Galliaci.

Ex tabul. Galliac. ANno ab incarnatione Domini dcccclxxii. In nomine Patris & Filii & Spiritus ſancti. Amen. Ego Froterius dictus epiſcopus, hac ſacra conſecratione qua ad honorem Dei Omnipotentis, beatæ Mariæ ſemper virginis, & S. Joannis Baptiſtæ, & omnium ſanctorum martyrum, hoc altare conſecramus pro amore Dei, & redemtione animæ meæ, & amimarum parentum meorum, in præſentia domini Folcranni epiſcopi Lodovenſis, & domini mei Rcgimundi comitis, & dominæ meæ ** Gerfeudis & Girfeudis Gerſendis^[1] comitiſſæ, & aliorum plurimorum hominum. Huic monaſterio Galliacenſi dono & concedo Vallem Caninam, illos pinos & cambilegos, & ** Salezetiam Salheriam, & eccleſiam, de Brencia (Brens) cum omnibus appendiciis ſuis, de Falgueras, & Montonum (Montans) cum eccleſia & cum campanis, & Donazat, & Feuguerias, & illos manſos de Teſcoat, & eccleſiam de Brancona, & de Brens, cum omnibus quæ ad eam pertinent. Et eccleſiam S. Jacobi de Brens, cum omnibus quæ ad eam pertinent, & eccleſiam S. Petri de Galliaco. Et omnes honores hos ſupradictos huic monaſterio Galliacenſi dono & concedo in perpetuum. Er deprecor dominum meum Regiſmundum comitem qui in præſenti eſt, ut ipſe concedat & confirmet has donationes. Et ego Regiſmundus comes ad honorem Dci, & pro peccatis meis, hæc dona ſupradicta concedo & confirmo. Inſuper & ipſum monaſterium Galliacenſe concedo & confirmo eſſe in perpetuum ad Dei ſervitium, ut monachi ſub regula S. Benedicti in eo degentes deſerviant ſemper. Et ipſam villam Galliacenſem, quæ magna nunc eſt, vel futura eſt, & milites & homines univerſos qui in ea habitant, vel habitaturi ſunt, & caſtrum de Ulmo, dono & concedo & confirmo huic monaſterio, ut habeat & poſſideat ſub proprio dominio ſine ** ulla contradictione ullo contradictore. Et fidantias, & juſtitias, vendentium & ementium redditus, & ingreſſus, & egreſſus fluvii Tarnis, a villa de Cortes uſque Montanum, & ripas utriuſque partis3 & tranſitus & retranſitus, & molinaria & molendinos, & Ecclesiam S. Amantii, & Eccleſiam de Brencio : hæc omnia ſupradicta dono & concedo & confirmo huic monaſterio Galliacenſi. Signum Domni Froterii epiſcopi. Sig. Domni Folcranni epiſcopi. Sig. Gerſindis comitiſſæ. Sig. Evardi eleemoſynarii Albiæ. Sig. Comitis.

VI.

De conſtructione pontis Albienſis tempore epiſcopi Amelii.

Ex chartul. S. Salvii QUoniam humanorum actuum brevis eſt recordatio, & cito labuntur ea quæ ſub ſole geruntur eccleſiæ S. Salvii dimiſerunt, conceſſerunt & voluerunt pontem fieri ſuper Tarinum, in alodio beati Salvii, ad communem villæ meliorationem, & totius Albereis utilitatem. Et ut tam grande opus faciliorem ſortiretur effectum, omnium pariter ſupradictorum petitione, exhortatione multimodoque precatu, dimiſerunt & donaverunt ſupradicti operi pontis, portum qui in alodio S. Salvii erat, & omnes redditus qui ſibi inde veniebant ; ita tamen quod facto ponte, ſi quiſpiam a tranſeuntibus aliquid exigere vel capere voluerit, illud ad canonicos S. Salvii ſicut ad dominos, ſine ulla contradictione redeat, & illorum ſine omni inquietudine, ſicut olim fuerat, libere in perpetuum permaneat. Iſtius promiſſionis, conceſſionis, & donationis, reſtcs ſunt quatuor prætaxati epiſcopi, & ſupradictus Albiæ princeps B. Aro, qui totum hoc, ut ſupra ſcriptum eſt, fieri voluit, conceſſit & firmum habuit. Teſtis eſt maxima multitudo tam incolarum, quam eorum qui ad conferenda ſuffragia in tam utilimo opere convenerant.

VII.

Bernardus vicecomes & Froterius epiſcopus, ſub certis conditionibus, dant Bernardo Aimardo, & Guillelmo filio ejus, epiſcopatum Albienſem ; ita ut mortuo Amelio ſucceſſurus ſit Guillelmus

Ex regio arch. Fuxenſi. BReve memoratorio de placito &c convenientia, quæ fecit Bernardus vicecomcs & Froterius epiſcopus, ad Bernardum Aimardum, & Guillelmum filium ejus, de epiſcopatu de Albi, qui eſt fundatus in honore ſanctæ Cæciliæ, vel de quanto ad ipſum epiſcopatum pertinet, vel pertinere videtur. Donamus ergo Froterius & Bernardus, ad Guillermum filium Bernardi ipſum epiſcopatum ſubſcriptum poſt mortem Amelii epiſcopi : ut ſi intus ſe fecerit, aut alium epiſcopum fecerit benedicere, in vita ſua habeat Guillermus ipſum epiſcopatum ſupraſcriptum poſt mortem Amelii. In tali vero ratione ut teneat Froterius epiſcopus, & Bernardus frater ejus, in pignore & medietate, de ipſa dominicatura, de ipſo epiſcopatu, excepto ſacrationes, & miſſas, & pœnitentias, & receptos, & excepto gallinas, & paleas, & ligna, & excepto candelas de ſervitio, & illas feos qui ſunt vel....... debent recipere qui habuerint de manu Guillermi. Et de ipſos donos quos donaverint, habeant Froterius & Bernardus frater ejus medietatem, excepto viginti ſolidos & viginti solidos.... ipſum donum non debent minuare ad damnum vel ad ingannum de ipſo Froterio & Bernardo. Iſtas pignoras ſupraſcriptas teneat Froterius & Bernardus, per quinque millia ſolidorum vel ſolidatas apretiatas juſtis apreciatoribus. Et niſi donaverit Guillermus ad Froterium vel ad Bernardum duo millia quingentos ſolidos vel ſolidatas, debet recipere medietatem de pignore. Et niſi dederit alia duo millia quingentos ſolidos vel ſolidatas habeat totam ſuam pignoram de manu Froterii & Bernardi. Et infra duos menſes ex quo benedictus erit ad epiſcopum, Guillermus debet donare ad Pontium comitem duo millia solidatas à juſtis preciatoribus ; & ad alios duos menſes mille ſolidos vel ſolidatas ; & ad alios duos menſes duos ſolidos vel ſolidatas. Etſi Guillermus mortuus fuerit antequam ſit benedictus ad epiſcopum, habeat Petrus frater ſuus de manu Froterii & Bernardi pro ipſo dono & per ipſam convenientiam.

VIII.

Charta Pontii comitis, qua legat uxori ſuæ epiſcopatum Albienſiem.

Ex authentico Bibl. D. Foucaut comitis conſiſtoriani, & ex tabulario Fuxenſis Caſtri. MUltum declarat auctoritas & lex Romanorum & Gotorum ſive Salicorum, ut unuſquiſque homo de propriis rebus ſuis dare, aud cedere, aut condonare voluerit, licentiam habeat ad faciendum. Quapropter ego in Dei nomine Pontius, dono tibi dilectæ ſponsæ meæ Majoræ, epiſcopatum Albienſem, & civitatem, & moneta, & mercatum, & vineas in dominio & villa Magniloci, cum ipſa eccleſia, & cum homni adjacenda ſua, & eccleſia S. Saturnini quæ vocatur fiſcus, cum alode quæ vocatur Bricio, & caſtrum S. Marcelli cum ſua honore, & cum ſuo mandamento ; & medietatem de epiſcopatu de Nemauſo, & meo ** diſtrictu de drictu de Amiglavo, & medietate de abatia S. Egidii, & caſtrum de Porta Spana....... & de caſtellum de Taraſcone ſimiliter, & terra de Argencia ſimiliter, omnia & in omnibus totum & ab integrum, ſic dono ego tibi, ſponſa mea, omnia & in omnibus, quantum ſuperius infertum eſt : in tali vero ratione, ut, dum tu vivis, teneas & poſſideas, & poſt obitum tuum remaneat ipſius alodis ad infantes quæ de me Pontione erunt creati, & de utero tuo erunt nati. Et ſi tu, ſponſa mea Majore, ſuper vixeris, teneas & poſſideas ipſos alodes in vita tua, cum alio caſtello quæ vocant Cofolencio. Et ſi mortua fueris sine legitimo herede, ad propinquos meos revertatur. Sane ſi quis, ego, aut ullus de heredibus noſtris, qui contra carta iſta donationis temere aut uſurpare, auc inquietare venerit, non hic valeat vindicare quod requirit, ſed componat tibi hæc omnia ſuperius ſcripta dupla meliorata ; & in antea donatio iſta firma & ſtabilis permaneat omnique tempore. Facta carta donatione iſta in menſe Septembri ſub die fecria iiii. octavo decimo cal. Octobris, anno regnante Ehenrigo Rege. Signum Pontii qui hanc carta donationis ſcribere fecit, & manu ſua firmavit, & firmare rogavit. Signum Vvillelmo Patri ſuo. Signum Bertramno. Signum Remigio. Signum Bernardo. Signum Petrone. Signum Roſtagno. Signum Rainone. Signum Petrone. Signum Emenone. Signum Eliſiar. Signum Petroni. Signum Berengario. Signum Roſtagno. Signum Ugone. Dinarus ſcripſit.

Pontium donatorem non dubitamus eſſe comitem Toloſanum, qui, cum potiretur abbatia Moiſiacenſi, ejuſque eſſet abbas, eam subjecit Cluniaco ; de quo vide Mabill. ad an. 1062. n. 120. Tempus quo vixit hic comes id perſuadet ; coavus enim erat Henrici i. regis Francorum, quo regnante data eſt præſens charta. In ea uxor Pontii nominatur Majore, qua prima fuit ei collocata in matrimonium ; in charta vero pro ſubsucundo Moiſiaco Cluniacenſibus, ſecunda uxor appellatur Adalmodis.

IX.

Froterii epiſcopi Nemauſ., donatio facta S. Salvio, ut canonici communem in ea eccleſia vitam agant.

Ex chartar. S. Salvii Albienſ. EGo icitur Froterius, non meis meritis, ſed gratia Dei vocatus epiſcopus, & Bernardus meus utique frater, una cum Wilelmo ipſius loci pontifice, damus & reddimus ad honorem B. Salvii in communia, illum honorem quem præpoſitus ejus ecclesiæ tenere sohlet, totum & ab integrum, cum eccleſiis, & parochiis, & villis, & paſcuis, & aquis, & canonicis, & cum omnibus quæ ad illum honorem pertinere videntur. Damus autem pro remediis animarum noſtrarum, ſive parentum noſtrorum, iſtum & alios honores quos per ſingula nomina prænominare volumus ; videlicet quantum poſſidere videmur in cimiterio ; ſimiliter illa medierate portus, & medietatem eccleſiæ Montilienſis, & illam canonicam Foiſſienſis villæ, ſimili modo damus illam caputſcoliam, & quæ ad illam pertinent, &r illa dona quæ abba aut epiſcopus habere ſolet, aut præpoſitus : faciunt enim ſimiliter canonici omnes honorcs quos tenere ſolent de S. Salvio, aut per obedientiam, aut per fevum, aut per comandam, cum cenſu & ſervitio, quæ illi ſoliti ſunt accipere. In tali vero ratione, ut unuſquiſque quando accepturus eſt ſocietatem illius communiæ, ſi cum fratribus participare deſiderat, ex redditibus ſuis & de temporalibus ſubſtantiis, illic largiatur quantum cum epiſcopo & ceteris fratribus invenire potuerit ; ideſt, ſi quando de viginti qui modo intrant vel intrare deſiderant, ſi mortuus fuerit unus ex illis, alius unum manſum ad alodem de incommunia & ſubſtantiis mobilibus, quantum cum epiſcopo & cum ceteris fratribus invenerit. Cenſemus autem, & cum juramento firmamus, ut de iſta hora in antea de illis honoribus quos ſuperius nominavimus, aut de aliis quos acquiſiturus eſt B. Salvius, ad ipſam communiam, nec ego Froterius, nec Bernardus frater meus proconſul, nec Willelmus ipſius eccleſiæ epiſcopus, aut unus de canonicis, qui obedientias tenent, non dabimus ad damnum S. Salvii, aut ipſius communiæ ; & ſi aliquid de ipſis qui fevos tenent poſt obitum illorum evenerit, ad ipſam communiam ſimili lege accommodent : de repetitione vero ſi quis hhoc legitime uſus fuerit, & adjutor ut firmiter iſta teneantur extiterit, auxiliante Deo & Salvatore noſtro Domino Jeſu-Chriſto, liberi & abſoluti ab omnibus culpis, unde pœnitentiam accepti ſunt vel accepturi permaneant ab ipſis Epiſcopis qui iſta conſtituunt ; ſcilicet Froterio atque Guillelmo, & ab aliis omnibus qui poſt iſtos epiſcopium iſtud ſunt accepturi. Inſuper etiam a plurimis aliis, a Papa Romano & ab archiepiſcopo Bituricenſis eccleſiæ, ſive a ceteris omnibus quoſcumque ad hoc opus incitare poruerimus. Si quis vero tam negligens fuerit aut deſides, ut iſta non ſervaverit, & jusjurandi infregerit, & fidem quam promiſit, inſuper & quicumque contra iſtam communiam malivolus inſurgere voluerit ; gui hoc fecerit excommunicatus & anathematizatus uſque in ſeculi finem permaneat, & a liminibus S. Dei eccleſiæ ſegregatus, cum Datan & Abiron, in infernalibus clauſtris omni tempore paricipent.

X.

De reformatione eccleſiæ Albienſis.

Ex chartar. Albienſ. IN nomine ſanctiſſimæ & individuæ Trinitatis, Patris, & Filii, & Spiritus ſancti. Paraclito Spiritu, cujus eſt prava cuncta dirigere, & aſpera in vias planas referre, super hujus cenobii beatiſſimæ martyris Ceciliæ inenarrabilem^[2] deſolationem, miſerante beato hujus loci Frotardo antiſtiti, divinitus inſpiratum eſt, ut tam iſtius urbis quam totius epiſcopatus & ceterarum provincialium civitatum convocatis Dei fidelibus & ſapientibus viris, de præfata hujus matris Eccleſiæ lacrymabili deſtructione, ſibi non inutile, Deo autem placitum conſilium pariter inveſtigaret. Erant enim in hac eccleſia complures, non dicam canonici, ſed qualeſcumque mercenarii, qui temporalis avaritiæ mordacia lucra quærentes, ferventis luxuriæ coartantia vincula ſectantes, & totius ſecularis inertiæ vena negotia expetentes, nec fraternæ charitatis exemplo, ſibi vel ceteris proficiebant, nec amandæ caſtitatis munditia Deo vel hominibus placebant ; nec ad reddendum Deo pſalmos vel debitas orationes, ad ſanctum matris tabernaculum præfinitis temporibus conveniebant ; attendentes quod à Domino per prophetam dicitur : Vovete & reddite Domino Deo veſtro ; qui videlicet ad temporalem laudem, non ad æternam remunerationem canonicum nomen ſubeuntes, canonicalis officii vel minima negotia explicare non curabant. Unde ſupradictarum perſonarum ſpecialiter communicato conſilio, cum non aliter in eccleſiæ poſſeſſionibus ſerviendorum præbenda reperiri poſſet, prædicti qualeſcumque canonici a paſtore ſuo, noſtro videlicet epiſcopo rationabiliter admoniti ſunt, ut vel a pravis conſuetudinibus, velut quibuſdam lupis rapacibus impiorum animas ad mortem pertrahentibus, ſecederent ; & Dei matriſque in gremio commorantes certis & horis & temporibus, ſecundum regulam Patrum, ſtudioſe inſervirent ; aut, ſi ipſi quidem nOn poſſent, filios vel conſanguineos cum injuſte poſſeſſis honoribus eccleſiæ ad ſerviendum relinquerent. Quod ſi ſpontanei paternæ admonitioni obedire recuſarent, canonice inſtutionis judicio, quamvis inviti eccleſiaſticis privati honoribus viverent, & pro crudeli rebellione anathematis ancipiti gladio percuſſi graviter ingemiſcerent. Ad hæc quidam partim idoneæ veritatis rationem agnoſcentes, partim canonum judicia formidantes, partim quia honores eccleſiaſticos quos tenuerant oppignerati erant vel vendiderant ; partim quia in parentum nimiam elationem minime confidebant, quod ſibi his de cauſis utiliter tenere non poterant, eccleſiæ per integrum reddiderunt. Bernardus namque & Wido uterque ſacriſta, honorem quem poſſederant, eccleſiæ ab integro reliquerunt. Ernaldus S. Quintini cum fratre ſuo Petro cabiſcolarem honorem & filium ſuum Durandum, huic ſanctæ matri eccleſiæ per integrum, ſicut melius poſſederat, reliquit. Gosbertus theſaurarius, itidcm ao integro ſuum honorem reliquit. Guillelmus Beg. dccaniæ honorem ab integro ſimiliter reliquit. Hii tamen omnes epiſcopo Frotardo vivente, illoque cogente, hos honores omnes reliquerunt ; quod idcirco ipſe, quamvis quidam ex his quaſi propria retinerent, ſpontaneus & libens diſpoſuit ; quia ipſe & prædeceſſores ſui huic eccleſiæ multa incommoda & injurias, laïcis perſonis diſpertiendo ejus poſſeſſiones, intulerant : à quo non ſolum hæc prædicta beneficia, verumetiam aliud multo gratius & utilius beneficium in hujus eccleſiæ crementum recepimus cum conſilio Romani cardinalis, scilicet Guiraldi Hoſtienſis epiſcopi, & Ricardi Bituricenſis archiepiſcopi, & Froterii epiſcopi quam maxime affirmantis & ſimul Pictavenſis epiſcopi : hanc namque videns eccleſiam quaſi viduatam, & abſque patrono, & propriis rebus expoliatam : archidiaconatum, sicut Tarnus fluvius dividit, & pariter cum Caturcenſi pago & Rutenenſi, Deo & S. Cæciliæ & clericis ipſius loci in Canonica, ipſis videlicet qui ſimul inmorari voluerint, reddidit & concedit, hac conditione quatenus, ſi quemlibet archidiaconum eligere voluerint, ex ipſis eiſdem ponatur, vel ſi alienus fuerit, ſecundum electionem majoris partis ; ſi autem aliqua neceſſitate ſeparari voluerint, in clauſtri ædificio totum ponatur ; quod inde habebitur, pro honore ipſius clauſtri detur. Hoc totum confirmatum & laudatum fuit ab omnibus ſupra dictis autenticis perfonis, tempore Alexandri Papæ, anno XII. regnante Philippo rege Francorum, XIII. anno ſui imperii, & comite Toloſenſi. His autem adjungimus Raimundum vicecomitem, & Sicardum & Frotardum vicecomites, præpoſitum ipſius eccleſiæ Pontium, decanum Vivianum, & Guidonem ſecretarium, & Gausbertum theſaurarium. Quod totum peractum eſt anno XVII. decemnovennalis cicli, ab incarnatione^[3] MLXXVIIII. Epacta XXVI. concurrente VII.

XI.

Fœdus pacis initum inter Guillelmum Petri epiſcopum Albienſem, & comitem Toloſanum.

1191.
Ex archivo Albienſ. IN nomine ſanctæ & individuae Trinitatis, anno ab Incarnatione Chriſti M. C. LXXXXI. dominus Raimundus comes Toloſæ, & Guillelmus Petri Albienſis epiſcopus, conſilio domini Rogeri Biterrenſis vicecomitis, & Sicardi, vicecomitis de Lautrec, & Albienſium baronum, & illuſtrium virorum, in Albienſi dioceſi pacem conſtituerunt. In primis eccleſias, monaſteria, & loca religioſa, & clericos, & omnia bona eorum in hac pace poſuerunt : mercatores, venatores, piſcatores, milites, burgenſes, ruſtici, & omnes omnino homines qui in Albienſi dioceſi ſunt, & omnia bona eorum in hac pace erunt ; & omnes ad invicem hanc pacem tenebunt. De maſnadis vero & exercitibus dominus Raimundus comes Toloſæ præſtat ſecuritatem & ducatum omnibus bubulcis & omnibus bobus, & animalibus arantibus, & ſaumariis, eis tantum qui ſigna pacis portaverint. Nullus, ſive miles, ſive aliquis homo de Albienſi epiſcopatu, debet facere malum per ſe in Ruthenenſi, ſive in Tolosonenſi, vel in vicinis epiſcopatibus. Sed ſi contigerit quod aliquis de vicinis epiſcopatibus aliquem de epiſcopatu Albienſi roget ut eum ſequatur, cavere debet ille qui de epiſcopatu Albienſi fuerit, quod ea die qua malum vicinis epiſcopatibus faciet, non exeat de Albienſi, neque revertatur in Albienſi. Domini locorum & caſtrorum cogant & compellant ſubditos ſuos, ut hujuſmodi pacem inviolabiliter obſervent. In hac pace, ſunt omnes homines, cujuſcumque conditionis aut ætatis fuerint, & omnia bona eorum ; hanc pacem omnes Albienſes ad invicem tenere debent. Proditores, invaſores pacis, & omnes illi qui poſt ** compoſitionem communionem pacis in jus venire voluerint, & judicio comitis & epiſcopi ſuper aliquibus querimoniis ſtare noluerint, extra pacem erunt ; & nullus locus, nulla perſona, nulla dies ſecuros eos facere poterit. Capellani & rectores eccleſiarum commoneant parochianos ſuos, ut hanc pacem per quinque continuos annos obſervent, & ſe obſervaturos ſuper quatuor evangelia jurent. Illos autem qui tenere pacem noluerint & jura, excommunicatos & extra pacem eſſe denuntient. Ad adjutorium iſtius pacis, dabitur Raimundo comiti & epiſcopo pro animalibus cujuſque aratri, ſeſtarium annonæ & pro uno quoque ſaumario duodecim denarii Albienſis monetæ, & ſex pro aſino vel aſina. De animalibus vero quæ ſigna pacis portaverint, non poterit aliquis pro debito, vel fidejuſſione, vel aliquo delicto pignorationem facere, niſi ſpecialiter ea ſibi à domino obligata fuerint.

XII.

Charta Guillelmi Petri epiſcopi Albienſis, de privilegiis ab eo conceſſis monaſterio S. Salvii Albienſis.

1227.
Ex cartul. S. Salvii. IN nomine Domini noſtri Jesu-Chriſti, anno incarnationis ejuſdem M. CC. XXVII. VIII. idus Auguſti. Noverint univerſi tam præſentes quam futuri litteras iſtas inſpecturi, quod nos G. Dei gratia Albienſis epiſcopus, recognoſcimus tibi ** Gaillardo. G. de Rabaſtenis, præpoſito eccleſiæ S. Salvii Albienſis, & ** toti. toto capitulo ejuſdem eccleſiæ, licet univerſis ſit manifeſtum quod in veritate profitemur, quod ſi forte aliquis cardinalis, vel aliquis alius Apoſtolicæ ſedis legatus, ſive archiepiſcopus Bituricenſis, vel aliquis alius prælatus, ſive rex, comes, vice comes, vel aliqua ſæcularis potestas, civitatem Albienſem aliquo caſu intrare contingerit, & ad proceſſionem admittuntur ; epiſcopus Albienſis tenetur & debet ad eccleſiam S. Salvii venire, & primo cum præpoſito & canonicis S. Salvii, prælatos vel ſæculares perſonas ibi recipere. Item recognoſcimus & profitemur quod ſi in dominica ramis palmarum proceſſio extra civitatem celebretur, epiſcopus Albienſis debet ad eccleſiam B. Salvii venire, & cum ſupradicto præpoſito & canonicis dictæ eccleſiæ uſque ad locum proceſſioni deſtinatum exire, & in reditu uſque ad gradum B. Salvii & cum ipſis redire ; diaconi vero S. Salvii & S. Ceciliæ, ſi equitando epiſcopus intraverit, ipſum tenentur ducere per lora uſque ad gradum ſupradictum ; de gradu vero uſque ad eccleſiam S. Ceciliæ cum canonicis ejuſdem eccleſiæ venire. Item recognoſcendo affirmamus quod cum moram facit epiſcopus extra dioceſim, ſive in conſecrationibus vel conciliis, vel alio aliquo modo, in reditu deſcendit ad eccleſiam B. Salvii, & ibi prius, ſi proceſſio ſibi offeratur, debet à præpoſito canonicis eam recipere ; ſi vero ad proceſſionem non admittatur, debet primo ad eccleſiam B. Salvii orare, & tunc majus ſignum pulſare > ut notitiam præſtet omnibus de adventu domini epiſcopi. Item recognoſcimus & in veritate profitemur quod omnes Albienſes epiſcopi debent ſepeliri apud eccleſiam S. Salvii ſucceſſive ; & ut hæc recognitio in perpetuum firma habeatur, ſigillum noſtrum apponi fecimus huic chartæ. Nicolaus notarius mandaro domini epiſcopi ſupradicti, præſens inſtrumentum ſcripſit.

XIII.

De obitu & exequiis Guillelmi Petri epiſcopi Albienſis.

1230.
Ex autographo. SIt notum omnibus præſentibus & futuris, quod cum dominus Guillelmus Petri Albienſis quondam epiſcopus, in ægritudine poſitus, mente tamen sana & integra, quaſi in extremis laboraret ; accerſito ad ſe præpoſito & canonicis S. Ceciliæ Albienſis ſedis, & B. capellano, & procuratore domini D. epiſcopi Albienſis, elegit ſibi ſepulturam in eccleſia S. Ceciliæ ſedis Albienſis. Sed cum eo mortuo dicti canonici exequias funeris & officium ſepulturæ, prout moris eſt, ſibi præpararent, & vellent cum in eccleſia S. Ceciliæ intromittere, G. præpoſitus & canonici S. Salvii oppoſuerunt ſe fortiter, reſiſtere volentes & contradicentes, ne in eccleſia S. ** S. Ceciliæ Salvii ſepeliretur. Dixerunt enim ad eccleſiam S. Salvii de antiqua conſuetudine ſepulturas epiſcoparum Albienſium pertinere ; quam conſuetudinem præpoſitus & capitulum S. Ceciliæ negabant. Allegabant etiam quod dictus Guillelmus fuerat canonicus regularis S. Salvii, & ideo non poterat eligere ſepulturam alibi quam in eccleſia S. Salvii. Et contra præpoſitus & canonici S. Ceciliæ dicebant pro ſe, quod ipſe quando fuit factus epiſcopus in eccleſia S. Ceciliæ, fuit factus de filio piter & exemtus a poteſtate & obedientia præpoſiti S. Salvii ; &. ideo de jure communi poterat ubi vellet, & maxime in cathedrali eccleſia eligere ſepulturam, cum inde fuiſſet epiſcopus. Præter hæc dicebant, quod illa conſuetudo, ſi qua eſſet, quam præpoſitus & canonici S. Salvii allegabant, per quam auferretur epiſcopis Albienſibus libertas eligendi ſepulturam ubi vellent, non debebat valere de jure, cum ſit contra jus ſcriptum, nec fuerat unquam obtenta contradicto judicio, nec per privilegium ſedis Apoſtolicæ roborata. Et cum vuper iis aliquandiu ad invicem litigaſſent coram magistro R. Albienſi officiali, ſicut coram judice ordinario, tandem compromiſerunt utraque pars in officialem & magiſtrum Simon archipreſbiterum de Corduo, promittentes ſub pœna M. ſolidorum Raimond. quod quidquid ipſi ſtatuerint vel judicarent, illud utraque pars ratum & firmum haberent, & illud obſervarent, & contra ** numquam unquam venirent. Ipſi vero habito prudentum conſilio diligenter conſideratis ſupradictis rationibus, poſitis pro eccleſia S. Ceciliæ, & iis quæ erant poſita pro eccleſia S. Salvii, judicaverunt dictum dominum Guillelmum epiſcopum in eccleſia S. Ceciliæ de jure debere ſepeliri, ea præcipue ratione quod cuilibet de toto epiſcopatu licitum eſt eligere ſepulturam in eccleſia cathedrali : & hoc cum omnibus liceat, multo fortius debet licere epiſcopo, & de jure communi poteſt quilibet & ubicumque voluerit, dum tamen non ſit illectus, vel non faciat ex temeritate, propriam eccleſiam contemnendo, & relicta ſuæ eccleſiæ canonica portione, eligere ſepulturam. Et cum hæc liceat filiis de jure, multo fortius licet epiſcopo, qui pater eſt ; qui tamen ſi non elegiſſet ſepulturam, in ſua cathedrali eccleſia, ſicut quillbet parrochianus in ſua parrochia, debeat de jure ſepeliri. Lata autem iſta ſententia ſæpe fatus dominus Guillelmus epiſcopus pontificalibus indumentis ornatus, quia ſemper ſibi pontificalem dignitatem retinuerat, honoriſice & pacifice delatus fuit in eccleſiam S.Ceciliæ, & celebratis miſſis, & officio funeris rite peracto, præſentibus præpoſito & canonicis S. Ceciliæ, & præposito S. Salvii, & clero & populo Albienſi, ſepultus eſt in capitulo clauſtri S. Ceciliæ ſedis Albienſis. Actum eſt hoc anno Domini MCCXXX. IX. Cal. Junii in clauſtro S. Ceciliæ Albienſis, præſidente in ſede Apoſtolica domino Gregorio IX. pontificatus ejus anno IIII.

XIV.

Guillelmus Petri ſtatuta condit pro reformatione S. Salvii.

Ex archivo S. Cæciliæ Albienſis SIt hæc audientibus manifeſtum quod ego Guillelmus per Dei gratiam Albienſis epiſcopus, communicato consilio fratris noſtri R. abbatis Candelii, & aliorum virorum religioſorum, ſapientium & diſcretorum, habitatoribus domus S. Salvii hæc perpetuo obſervanda ſtatuimus. Inprimis ut conventus ipſius domus ſimul comedat in refectorio, de eodem pane & de eodem vino bibat, qui de uno vaſe omnibus propinetur ; & quæ ſupererunt in hoſpitali pauperibus ibidem ſemper manentibus diſtribuenda deferantur. In quo hoſpitali ponatur aliquis diligens ac timens Deum, qui pauperum curam habeat, & ciborum reliquias & cetera eidem hoſpitali competentia, ſicutab antiquo conſtitutum eſt, colligat, & pauperibus fideliter adminiſtret ; ſimul dormiat in dormitorio, ſimul ſit in eccleſia ad horas diei & noctis, & maxime ad vigilias, ad Primam & ad Tertiam, ad Miſſam majorem, Proceſſiones, Veſperas & Completorium. Qui hoc tranſgreſſus fuerit ſequenti die eccleſiæ ſtipendia omnino amittat, & dentur leproſis, niſi forte aliquem evidens infirmitas coegerit, ſive de via laſſus quis venerit, vel ſibi minuerit ** De minutione ſanguinis per phlebotomiam hic agitur. ; ſed qui minutus fuerit, per tres dies chorum intrare non cogatur. Poſt Completorium ſtatim fores eccleſiæ diligentius obſerentur, ut nullus foras egredi poſſit, niſi pro ordinatione infirmorum, tranſgreſſor per continuam hebdomadam ecclesiæ beneficio penitus careat, quod detur leproſis. Cum in villam exire voluerint, bini incedanr ; contemtor, unius diei ſtipendio puniatur ; detur leproſis. Donatus qui uxorem duxerit, ea quæ eccleſiæ contulit prorſus amittat, nihil ex eadem eccleſia de cetero recepturus. Cuſtos eccleſiæ, qui ſigna pulſare conſuevit, ſit in poteſtate ſacriſtæ ; ipſe vero tanquam juſto judici Deo redditurus rationem, in omnibus ſe habeat. Operarius conſtituatur in eccleſia, qui omnia quæ ejuſdem operis ſolent eſſe, accipiat fideliter & diſpenſet ; ſi quis autem canonicus vel donatus ſancti Salvii hæc concilioſa inſtituta noſtra infirmare tentaverit, pœna duplici puniatur, ſcilicet ut centum ſolidos Melgorienſes in communi utilitate ponat, vel eccleſiæ beneficia per annum amittat, & in die diſtricti judicii damnarus a Domino, cum iniquis portionem recipiat. Omnia & ſingula ſurperius inſtituta tenere & cuſtodire faciat, & competenti ſeveritate coerceat ille, cui poteſtas a domino epiſcopo ſuper hoc fuerit attributa. Inſuper, ut res iſta perduret ſtabilior & in ſtatu perpetuo, eorum nomina, qui iis adfuerunt, præſenti pagina volumus annotari, & eam a sigillo noſtro recipere firmamentum.

Inſtrumentum illud videtur habere aliquam connexionem cum ſequenti. Optimus ille epiſcopus Guillelmus Petri dolens eccleſiam S. Salvii omnino defeciſſe, & tam brevi temporis intervallo, (decimo quinto certe anno poſt bullam Calixti, ut ſatis liquet) primo quædam ſtatuta condidit ; deinde ſuum jus eccleſiæ deſolata præpoſitum eligendi reddidit, ut ſequitur. Videtur ab epiſcopo hæc & alia charta emanaſſe primo epiſcopatus ejus anno, id eſt anno 1185. quo conſequenter Galhardus fuit electus præpoſitus S. Salvii.

XV.

Guillelmus Petri epiſcopus Albienſis reddit eccleſiæ S. Salvii poteſtatem eligendi præpoſitum, & eligitur Galhardus.

Ex archivo S. Salvii SIcut recte gradientes normæque inhærentes fovere & protegere juſtum eſt & laudabile, ſic quidem exhorbitantes & a vero deviantes revocare, & reducere pium eſt & remunerabile. Et licet non minimæ laudis ſit ordinata ne fluitent, laborioſioris tamen & excellentioris virtutis eſt fluitantia in ordine confirmare : inde eſt quod ego Guillelmus Petri, Dei gratia Albienſis epiſcopus, eccleſiam beati Salvii, quæ incidentibus diſcordiis vel invidiis a priori ſtatu dudum deciderat, & ſine præpoſito ac conſueto rectore annos ferme quinquaginta manſerat, tali ejecta enormitate cupio reformare, & antiquiori & rectiori curſui, Deo annuente, reddere ; unde quidem hoc illi reſtituo, dono, atque, ut in poſterum valeat, præcipio ut ejus canonici, tam in præſenti quam in futuro, præpoſitum de more ſemper habeant, & ſub ejus regimine servire Deo studeant ; qui & ceteras eccleſiæ personas & honores canonice diſponat, & communi..... & inſiſtat profectui & utilitati, in quo & omnia ad eccleſiam ſpectantia, tanquam in capite corporis membra uniantur, & a diviſione & diſperſione deffendantur. Sola eſt immunitas, qua cuncta in ſtatu ſuo permanent, & ſine qua nulla durabit religio. Præpoſiti quoque electionem ipſis canonicis tam preſentibus quam futuris, tam per me quam per meos ſucceſſores tranquillam, liberam & in omnibus abſolutam, & nunc & in perpetuum trado, dono atque concedo, & donum & conceſſionem venerabilis Papæ Calixti ſuper hac ipſa re ab olim factam approbo & ..... tamen præpoſitus præſente & faciente epiſcopo inſtituatur. Denique ut jam dicta donatio & conceſſio inpoſterum rata, quieta, illibataque permaneat, nec ullo modo fruſtrari valeat, ſigillo & præſentium apicum atteſtatione munio & confirmo. Teſtes ſunt hujus reſtitutionis & donationis dominus Galhardus in ipſa donatione præſentis eccleſiæ factus præpoſitus, Vedianus Ichardi ſanctæ Ceciliæ præpoſitus, Durantus de monte Autino, Willelmus de Marcilio ſacriſta Airebaldi, P. de Jovent, D. capellanus, Bernardus Boetus, & plures alii tam canonici quam familiares hujus ecclesiæ.

XVI.

Sententia Petri de Collemedio in gratiam Duranti epiſcopi Albienſis de omnimoda juriſdictione quam habebat in urbe Albia.

1229.
Ex archivo epiſcopatus Albienſ. OMnibus Chriſti fidelibus ad quos litteræ iſtæ pervenerint Petrus de Collemedio ſalutem in domino. Cum de jure & juriſdictione civitatis Albienſis inter baillivos domini regis & dominum Philippum de Monte-forti, qui pro ipſo rege jus ſe dicebat in dicta civitate tenere, ex parte una, & venerabilem D. Albienſem epiſcopum ex altera, quæſtio verteretur : de mandato domini regis ſpeciali, cujus vices etiam gerebamus in partibus illis, quæſtiones illas audivimus, & tandem de conſenſu prædictorum de jure domini regis & eccleſiæ Albienſis fecimus diligenter inquiri, & per inquiſitionem invenimus quod major juſtitia civitatis, videlicet de criminibus, ſanguinis effuſione, furtis & adulteriis, & fidelitas hominum de villa, & cuſtodia clavium portarum de villa ; item incurrimenta ſive commiſſa hominum prædictorum, ſpectant ad epiſcopum & eccleſiam Albienſes. Item invenimus quod præconizari ſolet per civitatem ex parte epiſcopi & proborum hominum de Albia tantum ; de minoribus autem clamoribus invenimus quod juſtitia minorum communis fuerat epiſcopi & Froteriorum, ita quod ille cognoſcebat ad quem ibant primo clamores, videlicet quod ſi primo ibant ad epiſcopum, epiſcopus cognoſcebat ; ſi ad Froterios, Froterii cognoſcebant : ſi ad epiſcopum & Froterios ſimul, inſimul cognoſcebant ; exceptis quibuſdam hominibus, quorum juſtitia tantum eſt epiſcopi. Inquiſitione autem prædicta diligenter inſpecta, & habito consilio reverendi patris & domini R. S. Angeli diaconi cardinalis, Apoſtolicæ ſedis legati, & domini Adæ de Miliaco militis, qui ad partes Albienſes venerat ut gereret vices regis, & aliorum proborum virorum tam prælatorum etiam quam baronum, ad dictum epiſcopum & eccleſiam Albienſem, majorem juſtitiam, incurrimenta ſeu commiſſa, cuſtodiam clavium, fidelitatem villæ, præconem videlicet, ut ex parte epiſcopi & proborum hominum de villa præconizetur dicimus.... prohibentes ne ſuper iis eccleſia a balliviis domini regis vel aliis moleſtetur ; minores autem clamores dicimus eſſe communes epiſcopi & domini regis, qui jus tenet in villa Froteriorum, ita quod ille cognoſcat de minoribus clamoribus ad quem vadunt : & ſi ſimul vadunt ad epiſcopum ſeu officialem ſuum, & ad ballivum domini regis, ſimul inde cognoſcant, exceptis clamoribus quorumdam hominum quos tantum ad epiſcopum invenimus pertinere, de quibus epiſcopus ſeu officialis ſuus tantum cognoſcet. Ut autem omnia ſupradicta, rata & inconcuſſa permaneant, præſentes litteras fecimus annotari, & ſigilli noſtri munimine roborari. Actum apud Laſignanum die Martis proxima poſt feſtum beati Andreæ apoſtoli, anno Domini mccxxix. mense Decembris.

Hanc ſententiam confirmavit Innocentius IV. pontificatus ſui anno 8. 2. Cal. Aprilis.

XVII.

Philippus archiepiſcopus Bituricenſis excipit homagium ab epiſcopo Albienſi de ipſa urbe Albia ; ea lege, ut, ſi facta inquiſitione non cognoſceretur de iſtius homagii jure, non amplius exigeretur.

1254.
Ex archivo Albienſi. PHilippus divina permiſſione Bituricenſis archiepiſcopus Aquitaniæ primas, univerſis præſentes litteras inſpecturis ſalutem in Domino. Noveritis quod cum epiſcopus Albienſis teneat a nobis in feudum civitatem Albienſem, caſtra, villas & alia jura ad civitatem prædictam pertinentia, nos domino B. epiſcopo Albienſi & ejus ſuccesſſoribus promittimus, quod dictum feudum non alienabimus, nec extra manum noſtram ponemus. Quod ſi contrarium faceremus,volumus quod eo ipſo epiſcopus Albienſis & ſucceſſores ſui, qui pro tempore fuerint, a feudo ſint immunes, & eidem epiſcopo feudum ſolvimus, remittimus & quittamus ; nec alienatio obtinere poſſit alicujus roboris firmitatem. Promittimus etiam eidem epiſcopo quod infra octavas Pentecoſtes litteras capituli Bituricenſis ſub eodem tenore procurabimus Bituris ſibi dari, vel ejus certo mandato. Recipimus etiam fidelitatem ab ipſo epiſcopo pro civitate Albienſi & ejus tenemento quam facit nobis, ita quod, ſi probare potuerimus quod homagium inde factum fuerit nobis vel anteceſſori noſtro, homagium inde facere nobis tenebitur epiſcopus antedictus. Si vero dictas litteras infra dictum terminum eidem vel ejus mandato dari non fecerimus, volumus quod fidelitas quam nobis facit, habeatur penitus pro non facta, & ſit res in eodem ſtatu in quo erat ante promiſſam fidelitatem, & ſi receperit litteras capituli idem epiſcopus, dabit nobis litteras ſuas patentes ſuper receptione litterarum prædictarum. Hanc autem recognitionem feudi & fidelitatem facit nobis epiſcopus ſupradictus, ſalvo jure ſuo & ſuæ eccleſiæ Albienſis ſi inpoſterum agere nollent. Actum Biturico præſentibus Claromontenſi & Lemovicenſi epiſcopis, anno Domini m. ccliv. die Lunæ poſt Dominicam qua cantatur : Oculi mei.

XVIII.

B. ** Bernardus de Combreto an. circiter 1259. epiſcopus Albienſis pro maximis ſibi & civibus ſuis, illatis injuriis per ſeneſcallum Carcaſſonenſem, regem appellat.

Ex autographo cart. Albienſ. archiep. NOverint univerſi præſentem paginam inſpecturi, quod nos B. Dei gratia Albienſis epiſcopus, ſentientes nos indebite & injuste aggravari a vobis Stephano de Dadeiſl, tenente locum nobilis viri P. de Autolio ſeneſcalli Carcaſ. & Biterr. pro eo quod, cum vos citaveritis nos & cives noſtros ſemel, ut veniremus apud Carcaſſonam, parituri juri coram vobis, ſuper eo quod dicebatis nos & cives noſtros portaſſe arma & pacem fregiſſe per terram domini regis Franciæ, minus brevem terminum nobis aſſignando, ita quod in craſtinum receptionis litterarum veſtrarum nos oportebat comparere ; ad quam diem nos excuſatorem noſtrum miſerimus litteratorie deſtinatum, qui pro nobis prætenderet, quod proptcr brevitatem temporis coram vobis minime venire poteramus, & ſecundo apud Caſtras ut nos & cives noſtri veniremus ſuper prædictis juri parituri coram vobis, & ibidem a nobis perſonaliter coram vobis exiſtentibus, & a procuratore univerſitatis civitatis noſtræ Albienſis firmandas ſuper prædictis peteretis, de ſtando juri & congregationi curiæ veſtræ Carcaſ. Et nos quod non immerito curiam prædictam reputabamus ſuſpectam, pro eo quia inimici noſtri capitales consiliarii & aſſeſſores in dicta curia exiſtebant, & quia nobis coram vobis conſtitutis multæ injuriæ nobis & noſtris factæ fuerunt, plura enormia & turpia nobis dicta. Item quia frater noſter carnalis, per vos & per conſiliarios veſtros, fuit juxta nos captus, verberatus, & viliter pertractatus, & in magnum vituperium noſtrum & epiſcopalis dignitatis, feceritis portas villæ Caſtrenſis claudi ne nos ſive noſtri exire poſſemus, & per unam noctem quaſi captos tenuiſtis incluſos ; noluerimus cavere, nec etiam litigare coram vobis, offerentes nos & cives noſtros paratos cavere, ſed ſtando juri & cognitioni domini regis Franciæ, quod vos minime acceptaſtis : immo venientes contra nos, & civitatem noſtram, cum magna multitudine armatorum, ceperitis, ſeu capi feceritis, indebite & injuſte homines noſtros, & civitatis noſtræ, de beſtiale, & alia bona multa hominum noſtrorum, de decimas clericorum noſtrorum, & redditus noſtros banniveritis, & etiam bladum decimarum eccleſiarum de Pozols & de Pozlanih noſtræ dioceſis, de ipſa Eccleſia de Pollanih de nocte extrahi feceritis ; comminantes inſuper nobis de aliis multis infinitis gravaminibus inferendis, & ſpecialiter quod tolleretis & deſtrueretis omnia bona per civitatem noſtram conſtituta. Demum, cum nos magnum damnum nobis & hominibus noſtris timeremus inferri, compulſi & coacti nos & cives noſtri caverimus coram vobis de ſtando juri & cognitioni ſuper præmiſſis, curiæ Carcaſſ. ſalvo tamen jure noſtro in omnibus, & domni archiepiſcopi Bituricenſis, & proteſtato quod non intendebamus in vos tanquam in judicem conſentire, ſalvis nobis omnibus definitionibus & exceptionibus noſtris, & ſalva appellatione noſtra, quam nos & procurator univerſitatis Albienſis, propter multa gravamina quæ nobis & univerſitati prædictæ intenderatis ; a vobis ad dominum regem feceramus. Et vos poſt cautionem a nobis & civibus noſtris interpoſitam ; pignora noſtra, & hominum noſtrorum reddere, vel etiam recredere nolueritis, & decimas, ſive redditus noſtros, & clericorum noſtrorum, nec credere nec disbannire volueritis, quod eſt contra juſtitiam, & ſtatutum domini regis Franciæ ; & inſuper volueritis nos amplius aggravari, citaveritis nos perſonaliter apud Carcaſſonam, de quoſdam cives noſtros, de nobis etiam injunxeritis, quod nobiſcum coram vobis ibidem adduceremus quoſdam homines, qui non ſunt de juriſdictione noſtra, ſeu diſtrictu ; volentes nos de homines noſtros graviter afficere laboribus & expenſis, ut coacti compellamur cedere juri noſtro, quod eſt contra jus & ſtatutum domini regis : cum potius in civitate Albienſi, ubi dominus rex curiam habet ordinariam, audiri debuerimus ; & quia compuliſti nos aſſecurare clericos, & alios homines noſtros, & in civitatem noſtram recipere ; qui contra nos de civitatem noſtram arma tulerant, & inſidias plures nobis poſuerant, & grave bellum nobis de hominibus civitatis nostræ in territorio & feudo noſtro influxerant, in quo quidam de civibus noſtris interfecti fuerunt, & plures graviter vulnerati ; quod quidem in grave periculum noſtri corporis & noſtrorum, videlicet qui tales inter nos maneant & morentur, ab iis gravaminibus, quæ nobis de civibus & valitoribus noſtris intuliſtis, & ab aliis quæ nobis a vobis timemus inferri, pro nobis & civibus, & omnibus valitoribus noſtris, ad dominum regem Franciæ in ſcriptis appellamus ; & apoſtolos petimus & inſtanter petimus ; quos ſi nobis denegaveritis, iterato ad eundem dominum regem appellamus, ponentes nos & cives, valitores & alios homines noſtros, & omnia bona noſtra, & omnium prædictorum, in protectione Dei, & domini regis Franciæ.

XIX.

Compoſitio ſuper hæreſibus & faidimentis civitatis Albienſis, inter regem Franciæ & epiſcopum Albienſem.

1264.
Ex tab. regio.
* S. Ludovicus. LUdovicus * Dei gratia Francorum rex, notam facimus univerſis tam præſentibus quam futuris, quod cum orta eſſet materia quæſtionis inter nos ex una parte, & dilectum noſtrum Bernardum epiſcopum Albienſem ex altera, ſuper jure & juriſdictione civitatis Albienſis, vel parte ejuſdem, & ſpecialiter ſuper eo, quod pro parte noſtra proponebatur, quod ratione juriſdictionis quam nos habemus in civitate Albienſi, incurrimenra hæreſeos, & faidimentorum pertinebant ad nos : epiſcopo Albienſi in contrarium aſſerente, & dicente, dicta incurrimenta ad ſe, & Albienſem eccleſiam pertinere, ratione juriſdictionis quam habet in civitate Albienſi ; nec non ſuper quibuſdam aliis, occaſione contentionis hujuſmodi ſuſcitatis, & quibuſdam aliis. Tandem ſuper dicta quæſtione ad amicabilem compoſitionem devenimus, prout inferius continetur. Videlicet quod nos pro nobis & ſucceſſoribus noſtris regibus Francorum, volumus, concedimus & aſſentimus quod epiſcopus Albienſis & ſucceſſores ipſius, habeant & poſſideant, vel quaſi pacifice & quiete tanquam ſua, majorem juſtitiam civitatis Albienſis, videlicet de civibus, ſanguinis effuſione, furtis & adulteriis, & fidelitatem hominum ejuſdem civitatis, & cuſtodiam clavium portarum dictæ civitatis, & incurrimenra ſive commiſſa hominum prædictorum, & præconizare facere in civitate prædicta. Nobis vero & epiſcopo Albienſi, communis remanet in dicta civitate juſtitia minoris clamoris. Quæ fuit communis epiſcopi Albienſis, erit communis nobis & ſucceſſoribus noſtris, & dicto epiſcopo Albienſi & ſucceſſoribus ſuis. Ita quod ille cognoſcet de minoribus clamoribus, ad quem primo ibunt ſuper hoc litigantes. Nam ſi primo ibunt ad epiſcopum Albienſem, vel bajulum ſuum ; epiſcopus Albienſis cognoſcet tantum, vel bajulus ſuus ; & e converſo, ſi primo ad nos vel bajulum noſtrum ; nos tantum cognoſcemus, vel bajulus noſter : ſi vero ſimul ibunt ad epiſcopum Albienſem, vel ejus bajulum, & ad nos vel noſtrum bajulum ; ſimul cognoſcemus, exceptis clamoribus quorumdam hominum qui tantum ad epiſcopum Albienſem dicuntur pertinere, de quibus epiſcopus Albienſis, ſeu officialis ſuus tantum cognoſcet : de quibus inquiretur qui ſint illi, ut ſuper hoc certitudo aliqua habeatur. De qua juſtitia minorum clamorum, nos vel ſucceſſores noſtri reges Franciæ, non tenebimur aliquam recognitionem facere epiſcopo Albienſi, & ſucceſſoribus ſuis, quandiu ad manum noſtram nos vel ſucceſſores noſtri reges Franciæ, tenebimus eandem. Sed ſi contigerit nos vel ſucceſſores noſtros reges Franciæ, prædicta jura quæ fuerunt incurrimentorum in civitate Albienſi, ponere extra manum noſtram, vel ſucceſſorum noſtrorum regum Franciæ ; ille, vel illi qui dicta jura poſſideret, vel poſſiderent ; ea teneret vel tenerent ab epiſcopo Albienſi & ſucceſſoribus ſuis, & teneatur vel teneantur ſibi facere homagium pro iiſdem. Præterea interim bajulus noſter & ſucceſſorum noſtrorum, qui pro tempore erit in civitate Albienſi, pro nobis & ſucceſſoribus noſtris, veniens coram epiſcopo Albienſi, vel mandato ſuo, apud Albiam jurabitr præſente epiſcopo Albienſi, vel mandato ſuo, quod jura epiſcopi de eccleſiæ Albienſis non uſurpabit nec diminuet contra juſtitiam, nec per ullos de familia ſua diminui ſuſtinebit, ſalvo etiam dicto epiſcopo Albienſi de ſucceſſoribus ſuis, quod nos vel ſucceſſores noſtri non poſſimus recipere compenſationem aliquam pro jure exercitus civitatis Albienſis, vel ipſo exercitu per quem oneraretur civitas, vel homines Albienſes in aliquibus redditibus perſolvendis, niſi de voluntate Albienſis epiſcopi, vel ſucceſſorum ſuorum, & conſenſu : nec propter hoc volumus, nec intelligimus aliquod novum jus nobis vel ſucceſſoribus noſtris ſuper dicto exercitu acquiſitum, nec nobis eſſe conceſſum dictum exercitum a dicto epiſcopo Albienſi ; nec volumus eidem epiſcopo Albienſi in aliquo derogati, ſuper hoc quod ipſe epiſcopus Albienſis habet & poſſidet, ut aſſerit, in civitate Albienſi exercitum, nec alii juri ſuo. Item ſi aliquis eſt justitiabilis epiſcopo Albienſi, non eximetur à juriſdictione epiſcopi, eo quod in bajulum noſtrum ſit aſſumtus, vel ad noſtrum ſervitium quoquomodo vocatus, videlicet quandiu in diſtrictu Albienſis epiſcopi mfcracn trahet. Item juriſdicyio prædicta quam nos habemus in civitate prædicta, quam bajulus noſter invenietur contra uſitatam juriſdictionem epiſcopi & eccleſiæ Albienſis injuſte ampliaſſe, pignorando, banniendo, ſeu alio modo in præjudicium juriſdictionis epiſcopi Albienſis & eccleſiæ Albienſis, ad modum ſolitum reducatur. Item nos pro nobis & ſucceſſoribus noſtris regibus Franciæ volumus, concedimus & aſſentimus, quod epiſcopus Albienſis & ſucceſſores ſui habeant & poſſideant, vel quaſi medietatem incrementorum, hæreſum & faidimentorum in civitate Albienſi, & nos & ſucceſſores noſtri habeamus aliam medietatem : & ſi forte retroactis temporibus prædeceſſores dicti epiſcopi Albienſis aliquid dederunt, vendiderunt, ſeu alio modo alienaverunt heredibus hæreticorum, ſeu faiditorum, vel aliis de hæreſibus & faidimentis, quæ fuerunt anteceſſorum dictorum hæredum, & illud a dictis hæredibus vel aliis evincatur, vel retrahatur ad manum noſtram, ſeu epiſcopi Albienſis, nos & succeſſores noſtri reges Franciæ, habeamus medietatem de didis hæreſibus & faidimentis ; & episcopus Albienſis & succeſſores ſui, aliam medietatem. Et ſi oportuerit inde reſtitui aliquam pecuniam a nobis vel ſucceſſoribus noſtris, vel ab epiſcopo Albienſi vel ſucceſſoribus ſuis : ſi partem in dictis hæreſibus & faidimentis habere voluerimus, nos vel succeſſores noſtri reſtituemus medietatem, & epiſcopus Albienſis, vel succeſſores ſui, ſi partem habere voluerit, aliam medietatem : ſi vero non evincantur prædicta incurrimenta, a prædictis non diminuatur propter hoc pars epiſcopi Albienſis vel ſucceſſorum ſuorum, nec nobis vel ſucceſſoribus noſtris teneatur epiſcopus Albienſis vel ſucceſſores ſui, propter hoc ad rcſtitutionem aliquam faciendam, prædictis incurrimentis non evictis. Et intelligitur de faidimentis illorum faiditorum qui fuerunt vel erunt faiditi a civitate Albienſi, & ſe oppoſuerunt vel opponunt faciendo guerram univerſali Eccleſiæ, vel nobis vel ſucceſſoribus noſtris regibus Franciæ. Item de prædictis incurrimentis hæreſum & faidimentorum, molendina quæ dicuntur *Delboter Delbateis, remanent epiſcopo Albienſi, & ſucceſſoribus ſuis integre, ultra medietatem ipſius epiſcopi Albienſis ſupradictam. Item non intelligitur aliquid nobis vel ſucceſſoribus eſſe conceſſum, de his incurrimentis quæ nunc tenent, ſeu poſſident tanquam ſua, epiſcopus & capitulum & eccleſia Albienſis, & diu tenuerunt bona fide, ſed eis remaneant pacifice & quiete. Item dicta incurrimenta hæreſum & faidimentorum inquirantur & colligantur ſimul per bajulum dicyi epiſcopi Albienſis, vel ſucceſſorum ſuorum, & per ſervientem noſtrum vel ſucceſſorum noſtrorum, ad hoc ſpecialiter deputatum. Ita quod medietas utrique noſtrum ſtatim reddatur fideliter, & dictus bajulus & ſerviens meus, ſibi jurabunt ad invicem, quod erunt fideles nobis & succeſſoribus noſtris, & dicto epiſcopo Albienſi & ſucceſſoribus ſuis, in hoc facto. Jurabit nihilominus ſerviens noſter prædictus & ſucceſſorum noſtrorum, ſe jurare ſuper prædictis ex parte noſtra bajulum dicti epiſcopi Albienſis & ſucceſſorum ſuorum, quando a dicto epiſcopo Albienſi, vel ſucceſſoribus ſuis, vel ab ipſo bajulo fuerit requiſitus. Et ſciendum quod immobilia quæ nobis & ſucceſſoribus noſtris adrenient, de hæreſibus & faidimentis, debemus nos & ſucceſſores noſtri, & tenemur vendere vel alienare infra annum talibus perſonis, quæ faciant epiſcopo eccleſiæ Albienſi, & ſucceſſoribus ſuis ſervitium, & alia quæ tenebantur eis facere veteres poſſeſſores pro rebus ejuſdem. Si vero nos vel ſucceſſores noſtri non vendiderimus vel alienaverimus infra annum immobilia hujus, epiſcopus Albienſis vel ſucceſſores ſui, in ſecundo anno, & in tertio accipiet authoritate propria illa mobilia & poſſidebit, & faciet fructus ſuos. Et ſi nos vel ſucceſſores noſtri infra tertium annum non vendiderimus vel alienaverimus prædicta, ut dictum eſt, epiſcopus Albienſis ſucceſſores ſui, extunc habeant & retineant authoritate propria poſſeſſionem, & proprietatem omnium prædictorum pleno jure. Item immobilia quæ nos vel ſucceſſores noſtri vendemus vel alienabimus, non poterimus ponere in manu religioſorum, vel tam potenti, quod epiſcopus Albienſis & ſucceſſores ſui, non poſſint ſuam juriſdictionem in eos exercere, vel eos juſtitiare ſicut veteres poſſeſſores. Item licebit epiſcopo Albienſi, vel ſucceſſoribus ſuis, illa immobilia quæ nos vel ſucceſſores noſtri vendemus, pro ** ceteris. certis pro eodem pretio retinere. Item ex iſto jure & ex iſta compoſitione pro medietate prædictorum incurrimentorum nullum novum jus nobis vel ſucceſſoribus noſtris acquiritur, ſeu acquiretur in dicta civitate præter illud quod de prædictis incurrimentis ſuperius eſt expreſſum. Nec jura epiſcopi & eccleſiæ Albienſis in aliquo alio imminuantur ; ſed liceat ea poſſidere, vel quaſi dicto epiſcopo Albienſi, & ſucceſſoribus ſuis pleno jure, ſicut ipſe & anteceſſores ſui antea poſſederunt ; prohibentes & volentes ne ſuper prædictis epiſcopus & eccleſia Albienſis & succeſſores ſui, a bajulis noſtris & aliis de cetero moleſtentur. Quod ut ratum &c. Actum Pariſius anno Domini mcclxiv. menſe Decembri. Hanc autem compoſitionem ſupra ſcriptam nos dictus Bernardus Albienſis epſcopus pro nobis, & ſucceſſoribus noſtris, de licentia ſupradicta cum dicto domino rege Francorum fecimus, & ratam habemus & habebimus perpetuo, atque firmamus. In cujus rei teſtimoniuni ſigillum noſtrum præſentibus duximus apponendum. Datum Pariſiis anno Domini mcclxiv. die Veneris in vigilia S. Nicoki hiemalis menſe Decembri.

XX.

Philippi regis alias anteceſſorum ſuorum literas commemorantis.

1212.
1270.
1277. PHilippus, Dei gratia Franciæ rex, notum facimus univerſis tam præſentibus quam futuris, quod nos litteras inclitæ recordationis, cariſſimi domini & genitoris noſtri Ludovici regis Franciæ, vidimus in hæc verba : Ludovicus, Dei gratia Francorum rex, notum facimus univerſis tam præſentibus quam futuris, quod dilectus & fidelis noſter Bernardus epiſcopus Albienſis, nobis præſentavit litteras infra ſcriptas, hanc ſeriem continentes. Simon Comes Leyceſtriæ, dominus Montisfortis, Dei providentia Bitterenſis & Carcaſſonenſis vicecomes, univerſis præſentes litteraſ inſpecturis ſalutem in Domino. Univerſirati veſtræ notum facimus, quod nos venerabili & dilecto patri noſtro Guillelmo epiſcopo Albienſi, & omnibus epiſcopis Albienſibus ſucceſſoribus ſuis, damus & con- cedimus Caſtella de Roffiac, & de Marſſac cum pertinentiis eorumdem, ſalvis regalibus noſtris, in perpetuum a nobis & hæredibus noſtris tenenda ; ita quod, quando epiſcopus deceſſerit, nos prædicta caſtra cum pertinentiis in manu noſtra teneamus, quoaduſque alius epiſcopus ſubſtituatur ; & tunc eidem prædicta caſtra cum pertinentiis reddemus. Idem vero epiſcopus ſuique ſucceſſores nobis & hæredibus noſtris in perpetuum, tenentur eſſe fideles. Quod ut ratum ſit præſens ſcriptum ſigilli noſtri munimine confirmavimus. Actum Albiæ anno Domini milleſimo ducenteſimo1212. duodecimo, tertio nonas Aprilis. Quibus præſentatis & viſis idem epiſcopus dicta caſtra cum pertinentiis eorumdem, a nobis pro ſe ſe & ſucceſſoribus ſuis, qui pro tempore fuerint epiſcopi Albienſes ; recognovit ſe tenere, pro quibus nobis promiſit, & ad ſancta Dei evangelia juravit, quod nobis de ſucceſſoribus noſtris regibus Franciæ, ſemper fidelis erit, quodque vitam, membra, honorem, & jura noſtra cuſtodiet bona fide, & ſecreta noſtra celabit, ſi ei fuerint revelata. Quod etiam nobis fidele præſtabit conſilium, ſi ſuper hoc fuerit requisitus. Ac nos donationem & conceſſionem prædictas, prout ſuperius continentur, quantum in nobis eſt, ratas & gratas habemus ; volentes quod idem epiſcopus, & ejus ſucceſſores epiſcopi Albienſes, qui pro tempore fuerint, præmiſſa caſtra cum eorumdem pertinenti is tenere valeant in perpetuum, de pacifice poſſidere ſine coactiOnc aliqua, vendendi vel extra manum ſuam ponendi, ſalvo in aliis jure noſtro, & jure in omnibus alieno. In cujus rei teſtimonium & munimen præſentibus litteris noſtrum fecimus apponi ſigillum. Actum Nemauſi anno Domini milleſimo ducenteſimo ſeptuageſimo1270., menſe Junio. Nos vero præmiſſa omnia & singula, prout ſuperius continentur, volumus, concedimus & approbamus, ſalvo in aliis jure noſtro, & jure in omnibus alieno, & in horum teſtimonium & munimen, præſentibus litteris noſtrum fecimus apponi ſigillum. Actum Pariſiis anno Domini milleſimo ducenteſimo ſeptuageſimo ſeptimo1277., menſe Aprilis.

XXI.

Privilegium Philippi regis pro Bernardo de Caſtaneto Albienſi epiſcopo.

1304. Philippus, Dei gratia Francorum rex, notum facimus univerſis, tam præſentibus quam futuris quod nos prolocutam liberalitatem, nobis ex parte epiſcopi Albienſis dilecti & fidelis noſtri, ſuo & perſonarum eccleſiaſticarum Albienſium civitatis & dioceſis nomine faciendam, pro præſentis noſtri Flandrenſis exercitui ſubſidio, ad defenſionem regni noſtri, gratam & acceptam habentes, gratioſius tenore præſentium ipſis duximus concedendum. Primo quod nos in inſtanti feſto omnium Sanctorum faciemus cudi & fabricari monetas legis, valoris & ponderis, quorum erant illæ quæ tempore beati Ludovici, quondam regis Francorum, avi noſtri, currebant, & inter Domini feſtum, ac ſubſequens feſtum reſurrectionis dominicæ, faciemus paulatim curſum mutari monetarum, quæ in monetagiis noſtris cuduntur ad præſens, prout conſultius fuerit faciendum ; ita quod in dicto feſto reſurrectionis Domini vel circa, prædictas novas monetas habere faciemus curſum ſuum. Item quod omnia conqueſta ab ipſis, ſuorum eccleſiaſticorum nomine tempore retroacto, uſque ad tempus conceſſionis hujuſmodi, in feodis aut retrofeodis noſtris, aut ſubditorum noſtrorum, in quantum ad nos ſpectat, tenere poſſint perpetuo, abſque coactione vendendi, vel extra manum ſuam ponendi, aut financias præſtandi nobis pro eiſdem. Item ſimiliter quod poſſeſſiones, quas pro eccleſiis, & cimeteriis eccleſiarum parochialium fundandis de novo, vel ampliandis, intra vel extra villas, non ad ſuperfluitatem, ſed ad convenientem neceſſitatem acquiri continget, vel jam ſint acquiſitæ, de cetero apud eccleſias perpetuo remaneant, abſque coactione vendendi, vel extra manum ſuam ponendi, aut præſtandi financias pro eiſdem ; de quod poſſeſſionum hujuſmodi poſſeſſores, ad eas pro juſto pretio dimittendas, poſſint, mediante juſtitia, coerceri. Item quod bona mobilia eccleſiaſticarum perſonarum & clericaliter viventium, non cogentur aut juſticiabuntur in aliquo caſu, per juſtitiam ſecularem. Item quod advocationes & recognitiones novæ, quæ ab eccleſiarum ſubditis fiunt, nullatenus admittentur, & ſententias de novo faciemus penitus revocari. Item quod prætextu gardiæ antiquæ, in perſonis eccleſiaſticis non impedietur eccleſiaſtica vel temporalis juriſdictio prælatorum. Item quod baillivi & alii officiales noſtri teneantur jurare, quod mandata ſibi facta & facienda, per litteras noſtras, pro eccleſiis & perſonis eccleſiaſticis, abſque difficultate fideliter exequentur. Item quod non impedientur aut inquietabuntur eccleſiæ, ſuper poſſeſſionibus, ſeu reditibus, emtis vel emendis, in feodis, retrofeodis, aut cenſivis uis, in quibus omnimodam altam & baſſam habent juſtitiam, quin poſſeſſiones vel reditus taliter acquiſitos perpetuo tenere valeant, abſque coactione vendendi, aut extra, manum ſuam ponendi, aut nobis præſtandi financias pro iiſdem. Item auod tollantur gravamina eis per gentes noſtras illata, ac noſtra jam conceſſa ſtatuta ſerventur ; & ea baillivi noſtri tenebuntur ** Addendum fortaſſe jurare. ſe firmiter ſervaturos. Item, quod ſi decimam vel aliud onus ad opus noſtrum, per Romanam eccleſiam, publicis prædictis & aliis perſonis eccleſiaſticis, durantibus terminis ſolutionum, decimarum nobis conceſſarum vel concedendarum ab iiſdem, ut permittitur, imponi contingar, vel jam impoſitum exiſtat, decimarum ipſarum & decimæ, ſeu alterius oneris, per dictam Romanam eccleſiam concedendarum, vel conceſſarum ſolutionum termini non concurrant. Similiter nonnulli, qui nobis deberent exercitum, tenebuntur ad eumdem vel mittendum, ſeu ſe redimendum pro exercitu præſenti. Item, quod non eſt intentionis noſtræ, nec volumus, quod prætextu exactionum quarumlibet, in terris dictorum prælatorum, ex parte noſtra, pro neceſſitate guerrarum factarum, a perſonis ſubditis vel juſticialibus ſibi de conſuetudine, vel de jure, eis eccleſiis aut perſonis aliquod generetur præjudicium, vel novum jus nobis propter hoc acquiratur, ſed in eiſdem liberalitatibus & francheſiis, in quibus ante guerras ceptas erant legitime, perſeverent. Item, quod ad opus garniſionum noſtrarum, bona ipſorum aut ſubditorum ſuorum, eis invitis nulla tenus capientur. Item, quod impedimenta ac gravamina, quæ in feodis prælatorum ponuntur, amoveri debite faciemus. Item, quod nihil, occaſione ſubventionis noviter nobis conceſſæ, levabitur ab hominibus eccleſiarum de corpore ſeu manu mortua, de alto & baſſo, ad voluntatem taliabilibus ; & ſi aliquid ab eis hoc anno præſenti & occaſione exercitus præſentis ſit levatum, vel levari contingat, id eccleſiis hujuſmodi de præſtando ab eis ſubſidio deducetur. Item, quod ſubſidium illud juxta conceſſionis ipſius tenorem, per dictos prælatos, ſeu authoritate ipſorum levabitur, nobis ſeu gentibus noſtris ad hoc deputatis inſtantibus, quam citius aſſignandum, & inſuper quod pro gravaminibus ſibi aut eccleſiis ſuis vel perſonis eccleſiaſticis illatis corrigendis de quibus liquebit, auditores non ſuſpectos eiſdem, cum requiſiti fuerimus, concedimus, qui vice noſtra clericis complementum juſtitiæ prompte & fideliter exhibebunt. In cujus rei teſtimonium præſentibus litteris noſtrum fecimus apponi ſigillum. Actum Pariſiis die quinta decima menſis Julii, anno Domini milleſimo trecenteſimo quarto.

XXII.

Philippus rex Galliæ auxilium poſtulat ab epiſcopo Albienſi.

1314.
Ex autogr. archiep. Philippus Dei gratia Francorum rex, dilecto & fideli noſtro epiſcopo Albienſi salutem & dilectionem. Cum Robertus comes Flandriæ & ejus ſubditi, a pace alias per eos nobiſcum jurata ab eis, ac etiam ad eorum inſtantiam per Romanam eccleſiam confirmata, omnino infideliter recedentes, obliti veriſimiliter gratiarum & remiſſionum in quibus eis magnifice a ſuis exceſſibus & delictis pluries pepercimus, cum in eos ulciſci poſſemus, ſe inimicitiarum nobis rebelles exponant, guerram faciendo apertam contra nos, ſic excommunicationis & interdicti ſententias in apoſtolica confirmatione.... incurrere non verentes, ſicque perjurii ac totius temporalis fore-facturæ pœnas committere erga noſtram regiam majeſtatem. Nos tantæ & talium obſtinationi obſtare inflexibiliter proponentes, mandamus vobis, vos sub debito fidelitatis, quo nobis & coronæ Franciæ naturaliter aſtringimini, requirentes, aliis omnibus ſubmotis, ſecundum ſtatum & poſſe veſtrum, in equis & armis apud Attrebatum ad inſtantem feſtum nativitatis glorioſæ Virginis, quo perſonaliter intereſſe proponimus, interſitis pro noſtra & villarum noſtrarum ac regni noſtri defenſione, ac noſtri & coronæ Franciæ, juris cuſtodia & honoris ; taliter id agentes, quod non ſolum pro debito noſtro, imo potius ex veſtra majori affectione, vobis non immerito teneamur ad grates. Datum Pariſius die xxix. Julii anno Domini mcccxiv.

XVII. Auguſti ejuſdem anni ad eumdem epiſcopum reſcripſit, quod prædictus comes jam aliquas villas & caſtra obſediſſet, & damna plurima intuliſſet, & quotidie inferre conetur, proindeque die feſto nativitatis apud Attrebatum interſit armatus.

XXIII.

Ingreſſus in urbem Arnaldi Guillelmi epiſcopi Albienſis.

1351. NOverint univerſi & ſinguli, præſentes pariter & futuri, quod R. in Chriſto pater & dominus noſter, dominus Arnaldus Guillelmi, Dei gratia Albienſis epiſcopus, exiſtens ante portam vocatam de Verducia, a parte extra, dicta porta clauſa exiſtente, propter novum adventum & introitum ipſius domini Albienſis epiſcopi, & ibidem exiſtens coram dicto domino noſtro epiſcopo Albienſi, videlicet diſcretus vir magiſter Bertrandus de Monte judeo consul Albiæ, qui pro ſe & aliis conconſulibus ſuis, & univerſitate dictæ civitatis Albienſis, tradidit dicto domino epiſcopo claves omnium portarum civitatis Albienſis ; ſupplicando eidem domino Albienſi, ut conſuetudines civitatis Albienſis, per ejus prædeceſſores Albienſes epiſcopos in talibus obſervatas, servare dignaretur. Et tunc dictus dominus epiſcopus dictis clavibus a manibus dicti consulis per eum receptis, dixit ſe paratum conſuetudines dictæ civitatis tenere & ſervare ; & inſuper ipſe idem dominus Albienſis epiſcopus, claves prædictæ portæ de Verducia, tradidit Duranto Vaiſſerie, civi dictæ civitatis Albienſis, de conſilio conſulis supra dicti. Qui quidem Durantus Vaiſſerie, ad juſſum & præceptum dicti domini epiſcopi, juravit ſupra ſancta Dei evangelia, ejus manu dextra corporaliter tacta, quod ipſe dictas claves fideliter cuſtodiret, & eis in præjudicium & damnum ipſius domni epiſcopi, & eccleſiæ ac civitatis Albienſis, ſeu civium ejuſdem, ſeu regni Francis, non utetur ; & quod dictam portam aperiet ad mandatum ipſius domini epiſcopi, quando ipſe dominus epiſcopus, ſeu ejus familia, intrare voluerit vel exire. Et conſequenter dictus dominus epiſcopus claves portæ vocatæ de Vicano dictæ civitatis Albienſis, tradidit Joanni Cota ; qui quidem Joannes Cota, &c. Poſt vero præmiſſa dictus dominus epiſcopus claves portæ vocatæ de Roanello dictæ civitatis Albienſis tradidit Dominico de Monaco ; qui quidem Dominicus claves recipiens ad juſſum, &c. Poſt hæc autem præfatus dominus Albienſis epiſcopus, claves portæ capitis pontis Tarni Albiæ, tradidit Petro Faverii, ibidem præſenti ; qui quidem Petrus Faverii dictas claves recipiens ad juſſum & præceptum dicti domini, juravitſupra ſancta Dei quatuor evangelia, a ſe gratis corporaliter tacta, quod ipſe Petrus dictas claves fideliter cuſtodiret, & eis in præjudicium vel damnum ipſius domini epiſcopi, & eccleſiæ Albienſis & civitatis, ſeu terminii ejuſdem, ſeu regni Franciæ, non uteretur, &c. De quibus omnibus & ſingulis ſupra dictis, tam dictus epiſcopus, quam dictus conſul ſibi petierunt fieri, & requiſierunt publicum inſtrumentum per me notarium infra ſcriptum. Acta ſunt hæc ante portam vocatam de Roanello civitatis Albienſis a parte extra, die 10. menſis Julii, anno Domini mcccli. excellentiſſimo principe domino Johanne, Dei gratia rege Francorum regnante, & dicto domino epiſcopo, domino temporali civitatis Albiæ exiſtente, in præſentia & teſtimonio diſcretorum virorum magiſtrorum Petri de Fonre juriſperiti, &c.

XXIV.

Litteræ ad Hugonem epiſcopum, de captione Johannis regis Francorum.

1356. GEntes conſilii domini noſtri regis Pariſius exiſtentis, reverendo in Chriſto patri domino epiſcopo Albienſi, ſalutem & ſinceræ dilectionis affectum. Ad veſtram credimus notitiam perveniſſe, qualiter dominus noſter rex hoſtes ſuos fugientes anno præſenti, videlicet regem Angliæ in patria Atrebatenſi, ducem Lancaſtriæ in Normannia, & ultimo principem ** VValliæ Galliarum inſequens, ſub ſpe belli, & procurandi ſibi regi & ſubditis ſuis quietem & pacem, demum die nocteque tandiu cum feſtinantia equitavit, quod dictum Galliarum principem prope Picatvis attigit, ubi XXX. die hujus menſis Septembris contra ipſum principem & ſuos prælium animoſius intravit ; & quamvis ſtrenuiſſime, ſicut eſt notorium, habuerit ſe in bello, tamen finaliter, ſiniſtra adverſante fortuna, hoſtes ſui prævaluerunt in campo, & quod dolentes referimus, ceperunt eumdem, captumque duxerunt. Quapropter de ſpeciali & expreſſo mandato illuſtriſſimi domini noſtri domini ducis Normanniæ, primogeniti dicti domini regis, cupientes opportuna ſuper hoc, ſicut neceſſitas exigit, ſine mora conſilia capere, & opportuna remedia quærere, cum fidelibus & ſubditis dicti domini regis, cum prælatis, capellanis, ducibus & comitibus, baronibus, nobilibus, burgenſibus, ceteriſque prudentibus dicti regni, ex parte dictorum dominorum, regis, & primogeniti ſui requirimus vos inſtanter ; vobis etiam præciſe mandantes ſub fidelitate & dilectione, qua ſibi tenemini, & ſub animi indignatione eorum, quam id facere negligentes, poſſetis merito formidare, quatenus die prima inſtantis menſis Novembris cum dicto domino primogenito, omni excuſatione ceſſante, pro præmiſſis Pariſius interſitis ; nec arbitremini in tam urgenti neceſſitate terminum hujuſmodi nimis arctum. Et hic probari poterit quid geritis in affectu. Datum ſub ſigillo dicti domini noſtri regis Pariſius, die XXVII. Septembris, anno domini milleſimo trecenteſimo quinquageſimo ſexto. Per magnum conſilium regis Pariſius exiſtens. C. Haillon.

---

1. Prior uxor Raymundi comitis laudatur adhuc in litteris Raymundi de conſtructione monaſterii S. Pontii Tomerienſis. Altera hujus comitis uxor Berta vel Bertana commemoratur in Raymundi teſtamento.
2. Quæ hic dicuntur de miſerabili eccleſiæ Albienſis ſtatu, facile credent qui legerint quæ retulimus ex indubitatis actis, charta VIII. de epiſcopatu venditio ; imo etiam lege teſtamenti dato uxori & liberis.
3. Hic annus convenit cum ſupra notato Papæ & regis anno : egendum itaque an. 1072. qui eſt annus duodecimus & ultimus Alexandri Papæ II. & decimus tertius Philippi regis.