 13 |
15  |
14
recensereEPISTOLA CXXXI. AD JULIANUM EPISCOPUM COENSEM. SYNOPSIS. I. Julianum de receptis Proterii Alex. litteris monet; suam ad Flavianum epistolam ex Latino in Graecum ab eodem transferri cupit ac mandat, quam sub signaculo Augusti missam Alexandrinae plebi in Ecclesia recitari vult. --II. De Paschate sequentis anni ut rescribatur. LEO JULIANO episcopo.
CAP. I. Sumptis fratris et coepiscopi nostri Proterii Alexandrini antistitis litteris indubitanter agnovi catholicae eum studere doctrinae, et recto corde haereticis obviare: ut merito sperare possimus eum Ecclesiae 1260 cui praesidet, et exemplo morum, et insinuatione fidei profuturum. Sed quia non parum ipsi laboris Eutychianorum factionibus excitatur, qui epistolam meam ad beatae memoriae Flavianum datam, fallaci interpretatione corruptam simplicibus quibusque aut indoctis ita dicuntur ingerere, ut quaedam loca Nestoriano congruere videantur errori: ut haec malignitas non possit de conturbatione fidelium gloriari, hoc fraternitati tuae laboris injungo, ut eamdem epistolam meam, quam in omnibus apostolicae concordare doctrinae consonantia majorum exempla testantur, diligenti interpretatione ex Latino in Graecum transferre digneris, quam gloriosissimus et fidelissimus princeps ad Alexandrinos judices, sicut poposci, sub signaculi sui impressione transmittat, Christianae plebi in Ecclesia recitandam, cum praedicationibus sanctorum virorum qui ipsi Ecclesiae praefuerunt: quo facilius hi qui ignoranter fluctuare dicuntur, veritate comperta, pravis persuasionibus in errorem ulterius non trahantur. Ne autem fraternitatem tuam aliquid praeteriret, qualia ad clementissimum imperatorem vel ad ipsum Alexandrinae urbis episcopum scripta direxerim, subdita huic epistolae exempla monstrabunt.
CAP. II. De futuro Paschate, ut saepe jam scripsi, esto sollicitus. et clementissimo principi meo nomine opportunius intimato, ut quid sibi rescriptum sit faciat certiorem, quoniam imminent dies ut nosse possimus quem diem Formatis ascribere debeamus, et omnium ex hac parte suspicio evidentius possit absolvi. Data VI idus Martii, Aetio et Studio viris clarissimis consulibus.
1261 EPISTOLA CXXXII. ANATOLII EPISCOPI CONSTANTINOPOLITANI AD LEONEM PAPAM. SYNOPSIS. I. De intermisso litterarum commercio amice conqueritur. Debitam pontifici obedientiam ostendit. --II. Aetium restitutum esse, Andream vero depositum scribit. --III. Litteris sancti pontificis recreari peroptat. --IV. Ambitionis culpam a se amolitur, eamque in cleri sui episcoporumque Orientalium studium refundit. Gestorum Chalcedonensium confirmatio pontificiae auctoritati reservata traditur. Sanctissimo ac beatissimo coepiscopo papae LEONI ANATOLIUS in Domino salutem.
CAP. I. Omne quidem solatium prorsus atque auxilium quod vitae laboriosae curisque vallatae ratio flagitaret, in vestra positum sperans esse beatitudine, totius sarcinam mihi sollicitudinis inde merito leviorem fore credideram; nunc vero cunctis 1262 aliis acrior me pressit anxietas, quam diutina peperit vestrae non solita sanctitatis intermissio litterarum, maxime cum mihi, quae scriptae essent a vobis aliis, ostenderentur epistolae, quae majus facerent doloris augmentum, qui frequentius cuperem potiri vestris affatibus: ut illa vobis obediendo complerem, quae vestris omnifariam perfectissimis sensibus placita videbantur. Nam penitus absit ut eis ego quaecumque mihi fuissent mandata per litteras adversarer. Quia tamen piissimus et Christianissimus princeps, qui consultissimae suae providentiae bono tam res universas regit humanas, quam philosophia divinarum pollet ubique virtutum, cum quibus aemula pietatis zelare non cessat, cum sic moderatur genus humanum, ut id studio religionis in Deum reddat attentius, vestrae beatitudinis litteras mihi sublegit, ea statim quae continebantur eis ut placita vobis implevi, quod me facere vel communis pacis utilitas, vel quod decuerat hortabatur.
CAP. II. Et reverentissimus quidem sacrosanctae Ecclesiae nostrae presbyter Aetius in priore loco atque honore ecclesiastico nobis est restitutus: omne quod episcopi nostri est modeste faciens ipse responsum. Andreas autem, qui non provectus a nobis, sed gradu faciente archidiaconi dignitate fuerat honoratus, ab Ecclesia separatus est, cum his qui contra sanctae memoriae patrem nostrum atque episcopum fuerant Flavianum; qui etiam partis antea perfidissimi fuerant Eutychetis; quamvis excusationibus plurimis et subscriptionibus propriis, quas epistolae 1263 sanctitatis vestrae subdiderant, jam viderentur satisfecisse praeteritis, eo usque quamdiu quod vobis placitum super istis fuerit ordinatum.
CAP. III. Considerans ergo beatitudo vestra quam nostrae conjunctio charitatis ipsi Domino Christo, qui pax nostra consistit, grata futura sit, et quantum fidelissimi principis animus exsultabit, et quam pariter universa plebs Dei et Ecclesiae Christi procul ab omni discordia liberae permanebunt, litteris suis nos laetificare dignetur, quibus illo perfici valeamus affectu, quem prudentissimis vestris insitum copiose jam novimus vigere praecordiis: ut perceptis alacriter vestrae sanctitatis epistolis, et gratias agamus Domino Deo nostro Christo, qui totius difficultatis vincula disrupit, eidemque vota solemnia pro vestra beatitudine persolvamus.
CAP. IV. De his autem quae Constantinopolitanae gratia sedis sancita sunt in Chalcedonensi nuper universali synodo, pro certo beatitudo vestra hoc habeat, nullam esse culpam in me, homine qui semper otium et quietem, in humilitate me continens, ab ineunte mea aetate dilexerim, sed Constantinopolitanae Ecclesiae reverentissimus clerus est, qui hoc habuit studium, et istarum partium religiosissimi sacerdotes qui in hoc fuere concordes et sibi pariter adjutores; cum et sic gestorum vis omnis et confirmatio auctoritati vestrae beatitudinis fuerit reservata. Hoc igitur bene compertum sanctitas vestra cognoscat, nihil ex me istius causa factum esse negotii, qui semper omnem jactantiae levitatem et aliena appetendi cupiditatem mihi vitandam crediderim. Omnem fraternitatem in Christo quae cum vestra est sanctitate, tam ego ipse 1264 quam mei plurimum salutamus. Et subscriptio litteris Graecis.
EPISTOLA CXXXIII SANCTI PROTERII ALEXANDRINI EPISCOPI AD BEATISSIMUM PAPAM LEONEM ROMAE URBIS EPISCOPUM. De Ratione Paschalis. Domino meo dilectissimo fratri et consacerdoti LEONI PROTERIUS in Domino salutem.
CAP. I. Piissimus et fidelissimus imperator noster Marcianus litteris ad nos nuper venerabilibus usus est, quibus asseruit aestimare quosdam non diligenter ascriptam diem festi paschalis, quae per octavam Indictionem futuram, Deo praestante, celebranda est. Verumtamen non velut a se commotus hoc indicavit, sed quia scripta tuae sanctitatis acceperit, et praecipiebat oportere nos causam diligenter inquirere adhibita nimis tenuissima scrutatione, quae multum sollicitudinis ac studii contineret. Quapropter negligendum non fuit quominus statim negotium ventilarem; quando ex illo jam tempore, quo commonitorium tuae venerationis accepi, plurimam curam rei hujus habuerim, nunc legales libros inspiciens, nunc antiquorum doctorum 1265 instituta contingens, ex quibus possibile est hujusmodi computum investigare solertius. Sumens etiam et centenalem cursum Paschae descriptum a beatissimo patre et episcopo nostro Theophilo, omnemque percurrens, ita reperi diligenter integreque compositum, ut quicumque ille sit, auctoritatem scripturae hujus quolibet modo reprehendere ac vituperare non possit. Erat enim inconsequens virum ita vigilantem Deoque charissimum, divinarum etiam ditatum scientia Scripturarum, in negotio tam magno ac necessario, praetermisso diligentiae labore potuisse delinquere. Sed forte, sicut tua sanctitas scribit, mendosi codicis aut librarii error est, et propterea nos oporteret diem sanctae illius festivitatis transferre, quod absit. Celebretur autem ita potius ut centenarius annorum cursus ejusdem beatissimi patris nostri et episcopi Theophili continet, qui antiquorum paginis omnino concordat, id est XXIX dies mensis Pharmuthi juxta Aegyptios, qui est VIII kal. Maias. Et nos enim, et tota Aegyptia regio, atque Orions universus, sic ipsum diem celebraturi sumus, Deo praestante.
CAP. II. Ut autem non arbitremur absolute quae nobis videntur scribere seu velle firmare, inseruimus etiam causas huic epistolae, quibus tua sanctitas forte aestimet non se debere reprehendere Aegyptiorum Ecclesiae veritatem, quae mater hujuscemodi laboris 1266 exstitit, diligenterque conscripsit. Olim quidem Dominus per Moysem tempus paschale significavit dicens: Custodi mensem novorum (Deut. XVI, 1); primum hunc esse pronuntians, sicut iterum dicit: Mensis iste vobis initium mensium, primus erit in mensibus anni (Exod. XII, 2); et: Facies Pascha Domino Deo tuo quarta decima die mensis primi (Levit. XXIII, 5; Num. XXVIII, 16). Sed qui haec per Moysem locutus est Dominus, plenitudo legis existens, quando dignatus est homo fieri, quinta sabbatorum XIV luna mensis primi in coenaculo cum discipulis pascha manducans, paulo post a Juda traditur, et sequenti die XV luna crucifigitur, id est VI feria, et ad inferos descendens, ac dispensationes salutis nostrae perficiens, vespere sabbati lucescente Dominico resurrexit a mortuis. In quo die lunam XVII primi mensis juxta Hebraeos exstitisse manifestum est. Nos ergo Christiani non solum XIV lunam in Pascha requirimus (hoc enim Judaei facientes sine festivitate sunt), sed etiam Resurrectionis diem Redemptoris nostri, qui est XVII luna praefati primi mensis novorum, sollicitius observamus. Quod si eodem modo plenilunium semper occurreret quinta sabbatorum, quando Salvator pascha cum discipulis manducavit, omne tolleretur ambiguum. Quia vero lunae circulus ad solis cursum inaequalis est, et XIV luna paschalis in die Dominico saepe contingit, non est autem possibile tunc festum celebrare, sed nec pridie, sabbato, luna XIII jejunium solvere, in septimanam 1267 sequentem differendum est. Maxime cum habeamus intra eam XV lunam, quando, sicut scripsit Apostolus, Pascha nostrum immolatus est Christus (I Cor. V, 7); XIV namque luna primi mensis, juxta Hebraeos, ut superius dictum est, Jesus pascha typicum manducavit; sequenti vero sexta feria XV luna, ut ovis occisionis, cruci pro nobis affixus est, et vespere sabbati lucescente Dominico XVII luna resurrexit a mortuis.
CAP. III. Quia ergo in solemnitate futura paschali per octavam indictionem, XXII die Pharmuthi mensis novorum, qui est XV kalendas Maias, occurrit XIV luna die Dominico, in septimanam differre convenit subsequentem. Habentes enim intra eam triduanum mysterium, hoc est XV lunam, quando crucifixus est Christus, quartae decimae cohaerentem, necnon et sextam decimam, et sequentem decimam septimam, vicesimo quidem octavo die mensis Pharmuthi, qui est IX kalendas Maias, jejunia solvemus vespere sabbatorum, sequenti vero lucescente Dominico, die XXIX mensis ipsius Pharmuthi, qui est VIII kalendas Maias, 1268 festivitatem sincerissime celebrabimus.
CAP. IV. Nam et priscis temporibus, si quando die Dominico luna XIV reperta est, in sequentem septimanam est dilata festivitas, sicut in octogesimo nono, et nonagesimo tertio anno a Diocletiani probatur imperio. Sic enim et tunc beatissimi Patres nostri fecisse declarantur. In octogesimo quidem nono anno ab imperio Diocletiani, superstite beatae memoriae patre nostro et episcopo Athanasio, cum luna XIV paschalis die XXVIII mensis Phamenoth, id est nono kalendarum Aprilium die provenisset, die Dominico, in subsequentem translatum est hebdomadem, ita ut quinta die mensis Pharmuthi, hoc est pridie kalendarum Aprilium celebraretur Pascha Dominicum. In nonagesimo autem tertio anno ab imperio ejusdem Diocletiani, cum luna XIV paschalis die XIV mensis Pharmuthi qui est V idus Aprilis, die Dominico contigisset, in sequentem item septimanam dilatio facta est, ita ut Dominicum Pascha die XXI mensis Pharmuthi, qui est XVI kalend. Maiar. solemniter ageretur. In centesimo quoque tertio anno ab imperio 1269 praefati Diocletiani, cum luna paschalis XIV Pharmuthi XXIII die, qui est XIV kalend. Maiar., esset die Dominico superventura, iterum septimana quaesita est, et Dominicum Pascha XXX die mensis ipsius Pharmuthi, qui est VII kalend. Maiar., constat esse celebratum, propter angustiam temporis imminentem. Item cum in centesimo sexagesimo anno a Diocletiani imperio XIV luna paschalis Pharmuthi XXIII die qui est XIV kalend. Maiar., occurrerit tertia feria septimanae, et Dominicum Pascha XXVIII die mensis ipsius Pharmuthi, qui est IX kalend. Maiar., nos celebrasse meminimus.
CAP. V. Necesse est igitur et in CLXXI anno a Diocletiani imperio, in futuro paschali festo indictionis octavae, 22 die Pharmuthi, qui est XV kalend. Maiar., luna XIV occurrente die Dominico, in proximam septimanam juxta praecedentem formam convenienter extendi, ut die XXIX mensis Pharmuthi, qui est VIII kalend. Maiar., Dominicum celebremus Pascha propter apprehendentem rursus angustiam, sicut patres nostri fecerunt, decimas quartas lunas occurrentes die Dominico, differentes. Nam si XXII die mensis Pharmuthi, qui est XV kalend. Maiar., luna XIV, sicut dixi saepius, occurrente die Dominico Pascha celebremus, inveniemur pridie, id est sabbato XXI die mensis ejusdem, qui est XVI kalend. Maiar., XIII luna tunc existente, non rite jejunia solvere. Nec enim in XIII luna comeditur 1270 Pascha. Unde quia XXII die mensis Pharmuthi, qui est XV kalend. Maiar., Dominico die XIV luna contingit, non autem convenit die Dominico jejunare, quia hoc Manichaeorum est proprium, consequens est in proximam tendere septimanam, intra quam, ut diximus, habemus et XV lunam, quando crucifixus est Dominus et XVI lunam, simul et XVII, quando resurrexit a mortuis: ita ut XXVIII die mensis Pharmuthi, qui est IX kalend. Maiar., vespere sabbati jejunia pro more solvamus, et sequenti Dominico, XXIX die mensis ipsius, qui est VIII kalend. Maiar., festum paschale celebremus.
CAP. VI. Illud etiam necessario vobis innotescimus, quod et in futuro centesimo nonagesimo octavo anno ab imperio Diocletiani, XIV luna rursus occurrente XXIII die mensis Pharmuthi, qui est XIV kalend. Maiar., Dominicum Pascha XXX die mensis ipsius, qui est VII kalend. Maiar., Deo praestante celebrabitur.
CAP. VII. Sed nonnulli subtilitatem paschalis computi forsitan ignorantes Judaicis seducti fabulis, aestimabunt nos in secundum mensem recedere, si festivitatem eatenus exigamus. Nescio prorsus unde hoc asserentes. Nam XIV luna ipsius mensis occurrente XXII die mensis Pharmuthi, qui est XV kal. Maiar., quomodo querelam sustinebimus, quod in secundo mense Pascha celebremus? Judaei namque ignorantes Dominum, tempus quoque Paschae ignorant. 1271 Unde saepius a primo mense recedunt, et in duodecimo mense Pascha celebrare aliquatenus nus arbitrantur. Sed beatissimi Patres nostri cyclum decemnovennalem certius affigentes, quem violari impossibile est velut crepidinem ac fundamentum et regulam, hunc eumdem decemnovennalem computum statuerunt, non juxta Judaeorum nunc indoctas atque ineptas actiones, neque secundum exterorum putativam fictamque prudentiam, sed secundum gratiam Spiritus sancti instituti, in revolutione saepe memorati decemnovennalis circuli decimas quartas paschales lunas diligentius annotarunt.
1272 CAP. VIII. His itaque confectis, illud etiam oportet attendere quod errent nimium qui primi mensis initium lunaris cursus a XXV die mensis Phamenoth, qui est XII kal. Aprilium, omnino esse constituunt, eo quod tunc initium verni temporis ab his qui hoc invenire valuerunt, cum omni diligentia praefixum esse videatur. Et manifeste quidem secundum cursum solis XXV die mensis Phamenoth, qui est XII kalendar. Aprilium, aequinoctium esse cognoscitur; sed non oportet ab hoc aequinoctio primi mensis exordium juxta cursum lunae prorsus affigere. Alioquin per omnia solis circulo lunae discursus concordare 1273 debuerat. Verum quia cunctis habentibus intellectum certum est quod velocissimum lunae motum cursus solis minime consequatur, age jam nunc breviter, Deo praestante, dubios instruamus, quod in secundum mensem nullo modo possimus excedere. Si enim in aequinoctio, id est XXV die mensis Phamenoth, qui est XII kal. Aprilium juxta cursum lunae mensis constitueretur initium, rationis esset opinari nonnullos in secundum mensem nos posse recedere. Nunc autem, quia XIV luna primi mensis per indictionem VIII, quae ventura est, XXII die mensis Pharmuthi, qui est XV kal. Maiar., invenitur, certum est quod initium ejusdem mensis primi juxta lunae cursum nono die Pharmuthi, qui est pridie non. April., occurrat. Cum ergo 14 luna XXII die mensis Pharmuthi inveniatur, qui est XV kal. Maiar., Dominicum Pascha XXIX die mensis ipsius Pharmuthi qui est VIII kal. Maiar., celebrantes, in secundum mensem minime recedimus, cum lunam tunc XXI indubitanter habeamus. Quomodo igitur excurremus in mensem secundum, quandoquidem initium primi mensis juxta lunae cursum, sicut paulo ante dictum est, IX die mensis Pharmuthi, qui est pridie non. April., existat, et XIV luna XXII die mensis ipsius, id est XV kal. Maiar., die proveniat? Hoc autem ita declarato, certum est quod in secundum mensem nullatenus excurramus, XXIX die mensis Pharmuthi, qui est VIII kal. Maiar., Dominicum Pascha celebrantes.
CAP. IX. Cognoscant itaque per tuam sanctitatem, qui in illis partibus ambigunt, quod legitime per octavam indictionem Pascha peragemus. Propterea enim scripsi, Patrum et in hoc ecclesiasticas formulas subsequens, et exinde occasiones rei hujus assumens. Sic namque et praecessores nostri, si quando dubietas orta est, praedicere festinabant, ut ubique consonanter ageretur sacra festivitas. Quod etiam nunc juxta priscam consuetudinem credimus in Domino praedicari in Ecclesiis et unam fidem, unum baptisma, unam solemnitatem 1274 sacratissimam paschalem ab omnibus Christianis ubique celebrari in Christo Jesu Domino nostro, quia in ipso vivimus, et movemur, et sumus (Act. XVII, 28).
Transferre vero hanc epistolam in Latinae vocis eloquium non satis certum esse putavimus, ne forte Graecizantes potius apud nos, nec jam valentes haec diligenter exprimere, laederent veritatem propter informem sermonem atque incongruum; et qui forte non ita possit ardenter scienterque transferri, sicut causa poscebat. Saluta eam quae tecum est fraternitatem. Te quae nobiscum est salutat in Domino. Et alia manu: Valere te, et nostri meminisse, domine, precor, dilectissime et desideratissime frater
EPISTOLA CXXXIV. AD MARCIANUM AUGUSTUM. SYNOPSIS. I. Laudato Marciano, promittit Anatolio gratiam suam, si resipiscat. --II. Rogat ut Eutychen virus suum in exsilio spargentem ad secretiora loca releget. --III. De paschalis diei inquisitione gratias agit, et ut catholicis faveat precatur. LEO episcopus MARCIANO Augusto.
CAP. I. Quod saepissime multa jam experimenta docuerunt sanctum pietatis vestrae studium circa religionem Christianam gloriosis perseverat et crescit augmentis; et haec fides clementiae vestrae non solum me, sed et omnes Domini sacerdotes consolatur et roborat; dum in Christianissimo principe sacerdotalem experimur affectum. Quem si Orientalium partium sacerdotes 1275 studeant imitari, nihil scandalorum neque pax, neque fides Christiana patietur. Unde cum Constantinopolitanus episcopus ad omnem pietatis profectum praesenti clementiae vestrae doceatur exemplo, si fideliter vestris acquiescat hortatibus, habet in me sincerae gratiae animum: tantum ut quod verbis spondet perficiat. Si vero, quae Deo et pietati vestrae displicent, pertinaci intentione delegerit, salva mansuetudinis vestrae reverentia, utar cum omnibus, et pro omnibus, vobis quoque annitentibus, adversum superbientem liberiore constantia, quem (quod saepe dicendum est) mallem pro sanctis actibus fraterna charitate complecti, gloriosissime imperator.
CAP. II. Quia vero suggestiones meas pro tranquillitate catholicae fidei libenter accipitis, significatum mihi esse fratris et coepiscopi mei Juliani sermone cognoscite, Eutychen impium pro suis quidem meritis exsulare; sed in ipso suae damnationis loco multa adversus integritatem catholicam blasphemiarum desperatius venena profundere; et quod in illo totus mundus exhorruit atque damnavit, impudentia majore, ut innocentes decipere possit, evomere. Plenum itaque rationis existimo ut vestra clementia ad longinquiora eum 1276 jubeat et secretiora transferri. Monasterio vero ejus Constantinopoli constituto, in quo habitatores monachi evangelica apostolicaque doctrina crebrius sunt et plenius roborandi, salubriter (ut arbitror) fiet, si is qui ipsi monasterio praepositus esse dicitur, a societate veneratoris vestri Juliani episcopi, quem in speculis propter fidem illic esse constitui, non recedat; cujus assidua visitatione profectus servorum Dei illic habitantium possit augeri.
CAP. III. Petitionem autem meam de festivitate paschali gaudeo ita a vestra pietate susceptam, ut confestim agentem in rebus Alexandriam mitteretis de errore admonendo, quem sanctae memoriae Theophili constitutio videtur inferre. De qua re, sicut scribere dignamini, quidquid ad pietatis vestrae notitiam perlatum fuerit, jubete me nosse; ut de observantia quam non licet esse diversam, quid potissimum sit tenendum, Ecclesia universalis agnoscat. Precor autem, quod vestrae novi clementiae convenire, ut eos maxime tueamini contra omnes insidias, quos mihi et vestrae mansuetudini propter amorem fidei placere cognoscitis, ut eos Constantinopolitanus episcopus laedendi non habeat facultatem. Data decimo septimo kalendas 1277 Maii, Aetio et Studio viris clarissimis consulibus.
EPISTOLA CXXXV. AD ANATOLIUM EPISCOPUM. Per Nectarium agentem in rebus. SYNOPSIS. I. Intermissi litterarum commercii rationem reddit. --II. De destituto Andrea archidiacono et aliis in Ecclesia CP. restitutis laudat. --III. Majorem in agnoscenda culpa sinceritatem desiderat. LEO episcopus ANATOLIO episcopo.
CAP. I. Si firmo incommutabilique proposito dilectio tua curam gratiae communis habuisset, nihil profecto, quod ullam anxietatem tibi ingereret, exstitisset. Non enim sinebat ratio ut ejus charitatem spernerem, quem amore pacis et studio reparandae catholicae fidei inter ipsa episcopatus rudimenta juvissem, optans in ecclesiasticis curis talem habere consortem; ut mihi de sanctis praecessoribus tuis, nec Joannis spiritualem copiosamque doctrinam, nec auctoritatem Attici, nec industriam Procli, nec fidem beati FLAVIANI deesse sentirem: et ita studiis tuis uterer, ut nullus auderet vel fidei catholicae resultare, vel Nicaenis venerabilium Patrum regulis contraire. Sed cum in injuriam canonum, ut agnoscis, illa tentata sint, quae omnibus Ecclesiis scandalum maximum generarent; quid aptius ac modestius facerem, quam ut te primum, ut ab hac intentione recederes, fraterno animo missis litteris admonerem? Ad quas cum non rescriberes, ipse te a colloquii mei consortio separasti. Denique inde jam tacui, sed clementissimo principi, custodi fidei, frequenti litterarum petitione suggessi, ut pro pace Ecclesiarum, quam tibi maxime prodesse 1278 cognoscis, haec quae nunc a tua dilectione facta sunt, implerentur. Cui ineffabiles gratias ago, quod secundum eruditionem Spiritus sancti, cujus est virtute plenissimus, sacerdotali dignatur studere concordiae, sciens sibi orationes supplicantium copiosius profuturas, si famuli unius Domini in nullo sint a verae pacis unitate divisi.
CAP. II. Quod ergo in Constantinopolitana Ecclesia quaedam in officiis clericorum correcta significas, ut et Aetium presbyterum in gratiam tuam affectionemque revocaveris, et Andream ab archidiaconi actione submoveris, nobis placuisse rescribo: quia existimationem tuam, ut optabam, plurimum erigit atque commendat. Et merito post correctionem in oblivionem perducitur, quod reprehensioni obnoxium videbatur, cum haereticorum provectione, et discipulorum sanctae memoriae Flaviani injuria gravareris, quae nunc simul ab omni offensione, cum tui, ut volui, laude cessarunt: quia in ordinem suum, quae fuerant turbata, redierunt. Andream sane, qui rationabiliter archidiaconi est privatus officio, et Eufratam, qui sanctae memoriae Flaviani, ut comperi, improbus exstitit accusator, si professionibus plenissime scriptis non minus Eutychianam haeresim quam Nestorianum exsecrabile dogma condemnant, quoniam venia est praestanda correctis, presbyteros consecrabis: ut sibi remedium catholicae fidei sentiant profuisse, electo primitus et probato, qui archidiaconi officium possit implere, id est, quem nulla umquam praedictarum impietatum fama resperserit. Caeteri vero, quos par reatus involverat, si veniam simili professione cum satisfactione deposcunt, suis ordinibus reformentur: his tantum ad officiorum primatum admissis, quos ab omni errore liberos fuisse constiterit.
CAP. III. Illam autem culpam, quam de augenda potestate, aliena (ut asseris) adhortatione contraxeras, efficacius atque sincerius tua charitas diluisset, si quod tentari sine tua voluntate non potuit, non ad sola clericorum consilia transtulisses. Quia sicut in mala suasione delinquitur, ita et in mala consensione peccatur. Sed gratum mihi, frater charissime, est, quod dilectio tua id profitetur sibi displicere, quod tunc etiam placere non debuit. Sufficit in gratiae 1279 communis regressum professio dilectionis tuae, et attestatio principis Christiani. Nec videtur tarda correctio, cui tam venerabilis assertor accessit. Abjiciatur penitus inconcessi juris, qui dissensionem fecerat, appetitus. Sufficiant limites, quos sanctorum Patrum providentissima decreta posuerunt: ut quieta sit suis meritis et antiquis privilegiis dignitas omnium sacerdotum. Renovetur et maneat in te Dominicae charitatis affectio, ad quam dilectionem tuam saepius cohortatus sum, cum fratre et coepiscopo nostro Juliano, qui communem gratiam semper optavit; cujus industria et sollicitudines tuae relevabuntur, et fides catholica munietur. Super omnia autem fraterna charitate hortor et moneo ut ea quae ad gloriam vel ad munimen pertinent sacerdotalis officii, Nicaenorum canonum universalis Ecclesiae pacem servantia decreta custodias. Sic enim inter Domini sacerdotes inviolata charitas permanebit, si paribus studiis, quae sunt a sanctis Patribus constituta, servetur. Data IV kalendas Junii, Aetio et Studio viris clarissimis consulibus.
EPISTOLA CXXXVI. AD MARCIANUM AUGUSTUM. De correctione Anatolii. SYNOPSIS. I. Cur Anatolio scribere intermiserit. -- II. Quibus conditionibus illi reconcilietur. --III. De Andrea ab archidiaconatu dejecto, et Juliano commendato. --IV. Ut Carosus monachus compescatur. LEO episcopus MARCIANO Augusto.
CAP. I. Litterarum clementiae vestrae multiplex gratia debita a me veneratione suscepta est, et gratulanter agnovi quam piam curam Christianae religionis, ut consuevistis, 1280 habeatis; cum inter Domini sacerdotes eam vultis firmare concordiam, quae et universali Ecclesiae et divino apta sit cultui. Illa enim probabilis pax et charitas vera est, quam plenissime beatus apostolus praedicat dicens: Charitas de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta (I Tim. I, 5). Obsequens itaque et libenter assentiens sanctis vestrae pietatis hortatibus, fratris et coepiscopi mei Anatolii scriptis reciproco, ut debui, sermone respondi, qui cessationem alloquii mei suo silentio debuit imputare: cum ad litteras meas, quibus eum fraterna charitate monueram ut a reprehensibili ambitione discederet, ulterius respondere neglexit. Ego vero, qui apud illum tacui, clementiae vestrae pro pace universalis Ecclesiae quae essent profutura suggerere pro mea cura non destiti. Nam et vestra mansuetudo insinuationem meam tam libenter accepit, ut et semper rescribere dignaretur, et haec ageret ut quae nunc correcta sunt vestrae gloriae debeantur: quod tales nunc misit epistolas, quibus notabilem ambitus culpam aliis potius quam sibi assereret deputandam.
CAP. II. Agnoscat ergo, Auguste venerabilis, praedictus antistes quanto amplius humilitate quam elatione crescatur, et memor limitum paternorum salubritatem canonum ad pacem universalis Ecclesiae conditorum ea qua debet in posterum observatione custodiat; defensioni quoque catholicae fidei indesinenter invigilet, pro custodia Dominici gregis diligentes praetendat excubias, utatur in omnibus devotissimo vestrae pietatis auxilio, et si quid usquam sub catholico nomine hostilium fraudum latet, id prodendum gloriae vestrae instanter indaget. Qui enim sacrilegum errorem a longinquioribus quoque provinciis expulistis, et ad veritatis lucem contenebrata Palaestinorum corda revocastis, quomodo eum sub vestrae fidei radiis spirare patiemini? cum etiam per Aegyptum, Deo vos in omnibus adjuvante, celerius credamus omnes pravi dogmatis exstinguendas esse reliquias. Benigne enim his consulitis, quibus licentiam exsecrabilis erroris aufertis.
CAP. III. Gaudeo itaque, gloriose, quae perturbata fuerant esse composita; cum et memoria beati Flaviani in consolationem discipulorum ejus exeolitur, cum Andreas ab archidiaconi ministerio submovetur, cum 1281 postremo a sanctorum Patrum injuria temperatur, et a violandis canonibus abstinetur: ut regnum vestrum Christo regnante tranquillum, Christo defendente sit validum. Unde cum per omnia me clementiae vestrae parere delectet, fratris mei Anatolii charitatem toto corde scipio. Amabilem fidumque se praebeat, et ab ea quam illi spondeo charitate, nulla se deinceps varietate dissociet, eos sibi sincera affectione conjungens, quos catholicae fidei probavimus defensores. Habet in omnibus vestrae pietatis quod sequatur exemplum; maxime cum benignitatis vestrae adjuvetur auxilio. Suggestiones autem fratris et coepiscopi mei Juliani, quem pietati vestrae commendo, quaeso ut benignius, sicut facitis, audiatis. Hoc etiam fratri meo Anatolio proderit, si eum, quem pro catholico dogmate illic esse volui, dignanter habeatis.
CAP. IV. Illud etiam, quod Constantinopolitanae Ecclesiae est saluberrimum, rogo, ut Carosus monachus nimis imperitus nimisque perversus, qui, ut comperi, multorum corda subvertit, sua venena, pietatis vestrae beneficio, ultra non exerat: ne ubi sancto mansuetudinis vestrae studio omnis pene haereticorum est conatus exstinctus, ibi per vilem ac reprobum damnatae perfidiae defensorem et fidei vestrae gloria, et synodalis violetur auctoritas. Datum quarto kalendas Junii, Aetio et Studio viris clarissimis consulibus.
1282 EPISTOLA CXXXVII. AD EUMDEM MARCIANUM. SYN0PSIS. I. Gratias agit pro perfecta inquisitione de die paschali, de qua Proterii litteras se accepisse significat. --II. Oeconomorum Ecclesiae rationes, non judicum, sed sacerdotum examine discutiendas esse. LEO MARCIANO Augusto.
CAP. I. Sollicitudinem meam, quam de paschali observantia habui, sancto clementiae vestrae studio pro mea petitione gratulor absolutam, qui diligentius in Alexandrina Ecclesia jussistis inquiri utrum recte possit octavo kalendarum Maiarum secundum definitionem Theophili episcopi contra veterem observantiam futura paschalis festivitas celebrari; cum a passione Domini in omnibus nostris annalibus, decimus quintus kalendarum Maiarum dies legatur ascriptus. Sed cum Aegyptiis alia ratio placeat, consensum meum, ne qua discrepantia per provincias de observantia tam venerabilis festi fieret, commodavi: ut resurrectionis Dominicae maximum sacramentum nusquam die alia celebretur, et inter Domini sacerdotes nihil in tanta solemnitate sit varium, sed per universas Ecclesias Deo nostro pro vestrae pietatis prosperitate vel regno pariter supplicetur. Litteras autem fratris et coepiscopi mei Proterii Alexandrinae civitatis episcopi me accepisse significo, quibus apud pietatem vestram de mea consensione respondi: non quia hoc ratio manifesta docuerit, sed quia unitatis, quam maxime custodimus, cura persuaserit.
CAP. II. Illud etiam rationabiliter huic epistolae credidi copulandum, ut de eo quod pietatem 1283 vestram prioribus petii litteris, deprecarer, ut oeconomos Constantinopolitanae Ecclesiae novo exemplo, et praecipue pietatis vestrae temporibus, a publicis judicibus non sinatis audiri; et hanc quoque injuriam sacris removeatis ordinibus; sed rationes Ecclesiae secundum traditum morem sacerdotali examine jubeatis inquiri. Datum quarto kalendas Junii, Aetio et Studio viris clarissimis consulibus.
EPISTOLA CXXXVIII. AD EPISCOPOS GALLIARUM ET HISPANIARUM De Paschate. SYNOPSIS. Hanc formatam paschalis diei indicem ad Gallicanos episcopos mittit, per eosdem ad Hispaniarum Ecclesias transmittendam; ubi et controversiae status exponitur.
Dilectissimis fratribus universis episcopis catholicis per Gallias et Hispanias constitutis, LEO Romae episcopus.
Cum in omnibus divinorum praeceptorum regulis exsequendis sacerdotalem observantiam oporteat esse concordem, maxime nobis et principaliter providendum est, 1284 ne in paschalis festi die, vel ignorantia, vel praesumptio peccatum diversitatis incurrat. Unde quia tempus sacratissimae solemnitatis ita dispositos habet limites suos, ut salutare sacramentum nunc citius, nunc tardius oporteat celebrari, non desinit apostolicae sedis sollicitudo prospicere ne devotio ecclesiastica aliquo turbetur incerto. Cum autem in quibusdam ascriptionibus Patrum futurum proxime Pascha Domini ab aliis in diem XV kalendarum Maiarum, ab aliis in diem VIII kalendarum earumdem inveniretur ascriptum, tantum me diversitas ista permovit, ut clementissimo principi Marciano curam de hac re animi mei panderem, ut praecipiente ipso ab his qui habent hujus supputationis peritiam, diligentius illic discussa ratione quaereretur quo die posset veneranda solemnitas rectius celebrari. Quo rescribente, octavo kalendas Maias definitus est dies. Quia ergo studio unitatis et pacis malui Orientalium definitioni acquiescere, quam in tantae festivitatis observantia dissidere, noverit fraternitas vestra die octavo kalendas Maias ab omnibus resurrectionem Dominicam celebrandam, et hoc ipsum per vos aliis esse fratribus intimandum: ut divinae pacis consortio, sicut una fide jungimur, ita una solemnitate feriemur. Deus vos incolumes custodiat, fratres charissimi. Data post consulatum Opilionis, quinto kalendas Augustas.
Valentiniano VIII et Anthemio coss. Pascha VIII kalendas Maias.
EPISTOLA CXXXIX. AD JUVENALEM JEROSOLYMITANUM EPISCOPUM. SYNOPSIS. I. Ipsum in sedem suam receptum esse gaudet, non dissimulata priori ejus tergiversatione, --II. Eumdem ipsis mysteriorum locis edoceri. --III. Ex veritate crucifixionis veritatem nostrae in Christo carnis defendi. --IV. Errantes circa incarnationem Domini ex utriusque Testamenti paginis instrui. 1285 LEO urbis Romae episcopus JUVENALI Jerosolymitano episcopo. CAP. I. Acceptis dilectionis tuae litteris, quas ad me filii nostri Andreas presbyter et Petrus diaconus detulerunt, gavisus quidem sum quod tibi ad episcopatus tui sedem redire licuisset; sed confluentibus in recordationem omnibus causis quae te per quosdam excessus laborare fecerunt, dolui adversitatum tuarum temetipsum tibi fuisse materiam, et resistendi haereticis constantiam perdidisse: quia aestimant non esse tibi liberum ut eos audeas redarguere quos tibi professus sis in suo errore placuisse. Beatae enim memoriae Flaviani condemnatio, et impiissimi Eutychis receptio, quid nisi Domini nostri Jesu Christi secundum carnem negatio fuit? quam ipse grandi misericordia sua fecit resolvi, 1287 cum detestandum illud Ephesinae synodi judicium, ita sancti Chalcedonensis concilii auctoritate destruxit, ut nullum depravatorum a remedio correctionis arceret. Unde quia in tempore indulgentiae resipiscentiam magis quam pertinaciam delegisti, gaudeo te coelestem expetisse medicinam, ut fidei ab haereticis impugnatae tandem possis esse defensor. Quamvis enim nulli sacerdotum liceat nescire quod praedicat, inexcusabilior tamen est omnibus imperitis quilibet Jerosolymis habitans Christianus, qui ad cognoscendam virtutem Evangelii, non solum paginarum eloquiis, sed ipsorum locorum testimoniis eruditur. Et quod alibi non licet non credi, ibi non potest non videri. Quid laborat intellectus, ubi est magister aspectus? Et cur lecta vel audita sunt dubia, ubi se et visui et tactui tota humanae salutis ingerunt sacramenta? Quasi ad singulos quosque cunctantes Dominus adhuc voce corporea utatur, et dicat: Quid turbati estis, et quare cogitationes ascendunt in corda vestra? Videte manus meas et pedes meos, quia ipse ego sum. Palpate et videte quia spiritus ossa et carnem non habet, sicut me videtis habere (Luc. XXIV, 38, 39).
1289 CAP. II. Utere igitur, frater charissime, invictissimis catholicae fidei documentis, et evangelistarum praedicationem sanctorum locorum in quibus degis testificatione defende. Apud te est Bethleem, in qua salutifer Davidicae Virginis partus illuxit, quem involutum pannis inter angustias diversorii, praesepe suscepit. Apud te est declarata ab angelis, adorata a magis, et per multorum infantium mortes ab Herode quaesita Salvatoris infantia. Apud te est ubi pueritia ejus adolevit, ubi adolescentia maturavit, et per incrementa corporea in virum perfectum veri hominis natura profecit, non sine cibo esuritionis, non sine somno quietis, non sine fletu miserationis, nec sine pavore formidinis: unus enim atque idem est, qui et in Dei forma operatus est miracula magna virtutis, et in forma servi subiit saevitiam passionis. Hoc tibi ipsa crux indesinenter loquitur; hoc lapis clamat sepulcri, in quo Dominus humana conditione jacuit, et de quo divina potentia resurrexit. Et cum ad montem Oliveti, locum ascensionis veneraturus, accedis, nonne illa vox angelica in tuo resultat auditu, qua elevationem Domini stupentibus dicitur: Viri Galilaei, quid statis aspicientes in coelum? Hic 1291 Jesus qui assumptus est a vobis in coelum, sic veniet, quemadmodum vidistis eum euntem in coelum (Act. I, 11).
CAP. III. Veram igitur Christi generationem crux vera confirmat: quoniam ipse in nostra carne nascitur, qui in nostra carne crucifigitur: quae, nullo interveniente peccato, nisi fuisset nostri generis, non potuisset esse mortalis. Ut autem repararet omnium vitam, recepit omnium causam, ac vim veteris chirographi, quod solus inter omnes non debuit, pro omnibus solvendo vacuavit (Coloss. II, 14): ut sicut per unius reatum omnes facti fuerant peccatores, ita per unius innocentiam omnes fierent innocentes (Rom. V, 18); inde in homines manante justitia, ubi humana est suscepta natura. Nulla enim ratione extra nostri est corporis veritatem, de quo evangelista praedicationem inchoans dicit: Liber generationis Jesu Christi filii David, filii Abraham (Matth. I, 1): beati Pauli apostoli consonante doctrina, cum dicit: Quorum patres, et ex quibus Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedictus in saecula (Rom. V, 9). Itemque ad Timotheum: Memento, inquit, Jesum Christum resurrexisse a mortuis, ex semine David (II Tim. II, 8).
CAP. IV. Haec autem veritas quantis et novi et veteris Testamenti auctoritatibus declaretur, 1293 pro antiquitate sacerdotii tui evidenter agnoscis, cum fides Patrum et scripta mea ad sanctae memoriae Flavianum data, quorum mentionem ipse fecisti, adjecta universalis synodi confirmatione, sufficiant. Unde prospicere oportet dilectionem tuam, ut contra redemptionis ac spei nostrae ineffabile sacramentum, nullus obmurmuret. Sed si qui sunt qui adhuc aut ignorantia caligant, aut perversitate discordant, eorum quorum in Ecclesia Dei apostolica fuit et clara doctrina, auctoritatibus instruantur, ut de incarnatione Verbi Dei hoc nos credere quod illi credidere cognoscant, neque se extra corpus Christi, in quo commortui et conresuscitati sumus, sua obduratione constituant: quia nec pietas fidei, nec ratio recipit sacramenti, ut aut in sua essentia passibilis fuerit Deitas, aut in nostrae susceptione naturae mentita sit veritas. Data pridie nonas Septembris, Aetio et Studio viris clarissimis consulibus.
1286 Τῷ ἀγαπητῷ ἀδελφῷ Ἰουβεναλίῳ Λέων ἀρχιεπίσκοπος Ῥώμης. Δεξάμενος τῆς σῆς διαθέσεως γράμματα, ἅπερ τὰ τέκνα ἡμῶν Ἀνδείας ὁ πρεσβύτερος καὶ ὁ διάκονος Πέτρος ἐκόμισαν, ἥσθην μὲν, ὅτιπερ ἐπὶ τὸν θρόνον τῆς σῆς ἐπισκοπῆς ἐξόν σοι γέγονεν ἐπιστρέψαι· τῶν δὲ περιστάσεων τῶν σῶν ἁπασῶν συῤῥεουσῶν εἰς τὴν ἀνάμνησιν τὴν ἐμὴν, αἵτινές σε κατά τινας παρεξόδους καμεῖν πεποιήκασιν, ἤλγουν, ὡς ἂν σοῦ σαυτῷ γεγονότος τῶν τοσούτων ἀτυχημάτων αἰτίου, καὶ τὴν ἔνστασιν τὴν περὶ τὸ ἀνθίστασθαι τοῖς αἱρετικοῖς ἀπολέσαντος τοῖς νομίζουσιν οὐκέτι σε μετὰ παῤῥησίας τολμᾷν ἐλέγχειν αὐτοὺς, οὓς ὡμολόγησας ἐπὶ τῆς πλάνης αὐτῶν τῆς ἰδίας ἀρέσκειν σοι. Τὸ κατακρῖναι γὰρ τὸν τῆς ὁσίας μνήμης Φλαβιανὸν, καὶ τὸ δέξασθαι τὸν δυσσεβέστατον Εὐτυχῆ, τί ἦν, εἰ μὴτοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ κατὰ σάρκα ἀπάρνησις; ἣν αὐτὸς διὰ τῶν μεγάλων αὐτοῦ οἰκτιρμῶν ἀναλυθῆναι πεποίηκεν, 1288 ὁπότε τὴν ἀπευκταῖον ἐκείνην κρίσιν τῆς ἐν Ἐφέσῳ συνόδου, οὕτως διὰ τῆς αὐθεντίας τῆς ἁγίας ἐν χαλκηδόνι συνόδου κατέλυσεν, ὥστε μηδένα τῶν πρὸς τὸ φαυλότερον ἐκτραπέντων ἀπεῖρξαι τῆς κατὰ τὴν ἴασιν διορθώσεως. Ὅθεν ἐπειδὴ κατὰ τὸν καιρὸν τῆς συγχωρήσεως τὸ ἀνανῆψαι μᾶλλον ὑπὲρ τὸ ἐμμένειν ἠγάπησας, ἥδομαι τὴν ἄνωθεν ἰατρείαν αἰτοῦντός σου, ἵνα τὴν πίστιν τὴν ὑπὸ τῶν αἱρετικῶν πολεμουμένην, ὀψὲ γοῦν δυνηθῇς φανῆναι διεκδικῶν· εἰ καὶ τὰ μάλιστα γὰρ οὐδενὶ τῶν ἐπισκόπων ἔξεστιν ἀγνοεῖν ὃ κηρύσσει, πολλὦ μᾶλλον ἐκεῖνος οὐκ ἔχει παραίτησιν ὑπὲρ πάντας τοὺς ἀμαθεῖς, ὁ οἷος δήποτε τυγχάνων Χριστιανὸς, καὶ ἱεροσόλυμα κατοικῶν, ὅστις πρὸς τὸ γινώσκειν τὴν δύναμιν τὴν τῶν εὐαγγελίων οὐ μόνον ἐκ τῶν ἐγγεγραμμένων αὐτοῖς λογίων, ἀλλὰ καὶ διὰ τῆς τῶν τόπων ἐκπαιδεύεται μαρτυρίας καὶ ὅπερ ἐστιν ἀλλαχοῦ μὴ πιστεύειν, ἐκεῖ οὐ δύναται μὴ ὁρᾶσθαι. Τί κάμνει γὰρ ἡ διάνοια, ὅπου πάρεστιν ἡ θέα διδάσκαλος; καὶ τί τὰ ἐκ τῆς ἀναγνώσεως καὶ τῆς ἀκοῆς ἀμφιβάλλεται, ὅπου ὄψει καὶ τῇ ἁφῇ ὅλα τὰ τῆς σωτηρίας τῆς τῶν ἀνθρώπων ἐναργῶς ἑαυτὰ παρίστησι τὰ μυστήρια; ὡσανεί πρὀς ἅπαντας τοὺς ἐνδοιάζοντας ἔτι τοῦ κυρίου τῇ κατὰ σάρκα φωνῇ κεχρημένου, καὶ λέγοντος· Τί τεταραγμένοι ἑστὲ, καὶ διὰ τί διαλογισμοὶ ἀναβαίνουσιν εἰς τάς καρδίας ὑμῶν; θεωρήσατε τὰς χεῖράς μου καὶ τοὺς πόδας μου, ὅτι ἐγὼ αὐτός εἰμι, ψηλαφήσατέ με, καὶ ἴδετε ὅτι πνεῦμα σάρκα καὶ ὀστέα οὐκ ἔχει, καθῶς ἐμὲ 1290 θεωρεῖτε ἔχοντα. Τοῖς ἀηττήτοις τοίνυν προσφιλῶς κέχρησο τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας διδάγμασι, καὶ τὸ κήρυγμα τὸ τῶν εὐαγγελιστῶν τῇ μαρτυρίᾳ τῶν τόπων ἐν οἷς διάγοις ἐκδίκησον· παρὰ σοί ἐστιν ἡ βηθλεὲμ, ἐν ᾗ τῆς παρθένου τῆς Δαυιδικῆς ὁ σωτήριος τόκος ἐπέφανεν, ὃν ἑλισσόμενον ἐν σπαργάνοις διὰ τὴν τοῦ καταγωγίου στενότητα ὑπεδέξατο φάτνη· παρὰ σοὶ ἐσημάνθη μὲν ὑπὸ ἀγγέλου, προσεκυνὴθη δὲ ὑπὸ μάγων, καὶ διὰ τοῦ θανάτου τῶν πλείστων βρεφῶν παρ' Ἑρώδου ἡ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐπεζήτηται νηπιότης παρὰ σοὶ κεθέστηκεν· ἔνθα τὰ παιδικὰ αὐτοῦ ηὔξηνται· ἔνθα ἤκμασεν ἡ νεότης, καὶ κατὰ σώματος πρόσβασιν εἰς ἄνδρα τέλειον ἡ ἀληθῶς ἀνθρώπου φύσις προέκοψεν οὐ δίχα τροφῆς τῆς ἐκ πείνης, οὐ δίχα ὕπνου τῆς ἀναπαύσεως, οὐ δίχα τοῦ κατὰ τὸν ἔλεον θρήνου, ἀλλ' οὐδὲ δίχα δέους τοῦ κατὰ τὴν ἀγωνίαν. Ὁ αὐτὸς γάρ ἐστι καὶ ὁ εἷς, ὃς καὶ ἐν μορφῇ θεοῦ ὑπάρχει, καὶ τὰ μεγάλα θαύματα εἴργασται τῆς δυνάμεως, καὶ ἐν τῇ μορφῇ τοῦ δούλου τὸ χαλεπὸν τῶν παθημάτων ὑπέμεινε. Τοῦτο ἀπαύστως αὐτὸς ὁ σταυρός σοι λαλεῖ. Τοῦτο ὁ λίθος ὁ τοῦ μνήματος κέκραγεν, ἐν ᾧ ὁ κύριος τὸ κατ' ἄνθρωπον ἔκειτο, καὶ ὅθεν κατὰ τὲν θείαν δύναμιν ἐξανέστη· καὶ ὅτε εὶς τὸ ὄρος ἀνέρχῃ τῶν ἐλαιῶν προσκυνεῖν μέλλων τὸν τόπον τῆς ἀναβάσεως, ἆρ' οὐκ ἐκείνη σοι δοκεῖ τῶν ἀγγέλων ἐνηχεῖν ἡ φωνὴ ταῖς σαῖς ἀκοαῖς ἡ λέγουσα πρὸς τοὺς θαυμάζοντας τοῦ κυρίου τὴν ὕψωσιν, Ἄνδρες γαλιλαῖοι τί ἑστήκατε βλέποντες εἰς τὸν οὐρανόν; 1292 οὗτος ὁ Ἰησοῦς ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ' ὑμῶν, οὕτως ἐλεύσεται πάλιν, καθάπερ αυτὸν ἐθεωρήσατε ἀνιόντα εἰς τὸν οὐρανόν. Τὴν γέννησιν τοιγαροῦν τὴν ἀληθῆ τοῦ Χριστοῦ ὁ ἀληθὴς σταυρὸς βεβαιοῖ, ἐπειδὴ ὁ αὐτὸς ἐν τῷ ἡμετέρῳ τίκτεται σώματι ὁ ἐν τῇ σαρκὶ τῇ ἡμετέρᾳ σταυρούμενος, ἥτις, οὐ κατ' οὐδένα τρόπον ἁμαρτήματος ὑπάρχοντος ἐν αὐτῇ, εἰ μὴ ὅτε ἐκ τοῦ γένους ἦν τοῦ ἡμῶν, οὐκ ἂν θνητὴ τυγχάνειν ἠδύνατο ἵνα δὲ καὶ τὴν ἁπάντων καινίσῃ ζωὴν, τὸ κοινὸν ἁπάντων ἐδέξατο πρᾶγμα, καὶ τὴν δύναμιν τοῦ παλαιοῦ χειρογράφου, ὅπερ μόνος ἐν ἅπασιν οὐκ ἐπώφλησεν, ὑπὲρ ἁπάντων ἐκτίσας, ματαίαν ἀπειργάσατο, ἵνα καθάπερ δι' ἑνὸς ὑπευθύνου γεγονότος ἀμαρτωλοὶ πάντες ἐγένοντο, οὕτως δι' ἑνὸς ἀνευθύνου τυγχάνοντος πάντες ἀνεύθυνο. γένωνται, ἐκεῖ φοιτησάσης τῆς περὶ τοὺς ἀνθρώπους δικαιοσύνης, ἔνθα τὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Οὐδενὶ γὰρ λόγῳ ἐκτός ἐστιν οὗτος τῆς τοῦ ἡμετέρου σώματος ἀληθείας, περὶ οὗ ὁ εὐαγγελιστὴς ἀρχόμενος τοῦ κηρύγματος εἶπε· Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ υἱοῦ Δαυὶδ υἱοῦ Ἀβραὰμ· συνᾳδούσης τῆς τοῦ μακαρίου Παύλου τοῦ ἀποστόλου τῆς διδασκαλίας τοῦ λέγοντος· Ὧν οἱ πατέρες, καὶ ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρκα, ὅς ἐστιν ἐπὶ πάντων Θεὸς εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας. Ὡσαύτως δὲ καὶ πρὸς Τιμόθεον· Μέμνησο, φησὶ, Ἰησοῦν Χριστὸν ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν ἐκ σπέρματος Δαυίδ. Αὕτη δὲ ἡ ἀλήθεια πόσαις τῆς τε παλαιᾶς καὶ τῆς καινῆς διαθήκης αὐθεντίαις διασημαίνεται, κατὰ 1294 τὸ πρόσφορον τῇ τῆς σῆς ἐπισκοπῆς ἀρχαιότητι σαφῶς ἐπιγινώσκεις, ὁπότε ἡ πίστις ἡ τῶν πατέρων καὶ τὰ γράμματα τὰ ἐμὰ τὰ πρὸς τὸν τῆς ὁσίας μνήμης Φλαβιανὸν, ὧν αὐτὸς ἐμνημόνευσας, εἰς τὴν τῆς οἰκουμενικῆς συνόδου προστεθέντα βεβαίωσιν ἐξαρκεῖ. Ὅθεν προνοεῖσθαι τὴν σὴν διάθεσιν χρὴ, ὥστε μηδένα κατὰ τοῦ ἀῤῥήτου μυστηρίου τῆς ἡμετέρας λυτρώσεως καὶ ἐλπίδος ὑπογογγύζειν. Ἀλλ' οἵτινες εἶεν οἱ ἔτι τὴν τῆς ἀγνοίας ἀχλὺν ὑφιστάμενοι, ἤ διχονοοῦντες διὰ φαυλότητα, διδαχθῶσιν ἐκ τῆς εἰσηγήσεως τῶν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις τοῦ Θεοῦ τήν ἀποστολικὴν καὶ σαφῆ ποιουμένων διδασκαλίαν, πρὸς τὸ γινώσκειν αὐτοὺς, ὡς περὶ τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ λόγου τοῦτο πιστεύομεν, ἢ ἐκεῖνοι ἐπίστευσαν, καὶ μὴ διὰ τὴν σκληρότητα τὴν οἰκείαν ἐκτὸς ἑαυτοὺς ποιήσωσι τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ᾦτινι συναπεθάνομεν καὶ συνανέστημεν· ἐπειδὴ οὔτε ἡ εὐσέβεια ἡ τῆς πίστεως, οὔτε ὁ τοῦ μυστηρίου λόγος ἀνέχεται, ἢ ἐν τῇ ἰδία οὐσία εἶναι τὴν Θεότητα παθητὴν, ἢ διεψεῦσθαι ἐν τῇ ληφθείσῃ φύσει τῇ ἡμῶν τὴν ἀλήθειαν.
1295 EPISTOLA CXL. AD JULIANUM EPISCOPUM COENSEM. SYNOPSIS.
Faciliorem fore deinceps errantium correctionem, Dioscoro sublato, cujus mortem Julianus Leoni nuntiaverat. Eumdem monet ut de statu Alexandrinae Ecclesiae scribat.
LEO JULIANO episcopo.
Litteras dilectionis tuae per filium nostrum Gerontium me accepisse rescribo, mihique fuisse pergratum, quia non omiseris opportunitatem familiaris alloquii, quod omni occasione inter nos convenit frequentari: ut de his quae ad curam nostram pro Ecclesiae statu pertinent, nihil incognitum, nihil habeamus incertum. In hac autem sollicitudine constitutis numquam desunt divina praesidia, quae hypocritarum simulationes nihil posse permittunt, occultamque eorum nequitiam manifesta destructione confundunt. Quamvis enim jampridem omnia haereticorum machinamenta confracta sint et universas ejus vires dextera veritatis abstulerit, nunc tamen intereunte, ut scripsistis, Dioscoro, in profundiora ceciderunt, et perfidiae incentore sublato, instabiles quaedam et insipientes animae habent quod paveant, non habent quod sequantur. Unde auxiliante misericordia Dei facilius est errantium speranda correctio, et efficacior erit praedicatio Evangelii, exstincto defensore mendacii: cooperante ad hoc remedium Christianissimi principis pietate, cujus devotio pro omnibus catholicae fidei provectibus sanctas semper praetendit excubias. Et ideo fraternitatem tuam hortor et moneo ut dignatione et charitate regia sapienter utaris, et de omnibus quae profutura credideris, opportunas suggestiones non moreris offerre: quia multis experimentis probavimus eam esse gloriosissimi Augusti fidem, ut tunc maxime se arbitretur regno 1296 suo consulere, cum praecipue studuerit pro integritate Ecclesiae laborare. Si quid sane de Alexandrinae plebis provectibus cognoveris, scire nos facito: ut sicut de Orientalium populorum pace laetamur, ita de provectibus etiam hujus populi gaudeamus. Datum octavo idus Decembris, Aetio et Studio viris clarissimis consulibus.