 I. - A Carlo duca di Durazzo (1339) |
III. - Ad un ignoto (1339)  |
ii.
(1339)
Mavortis miles extrenue,
Si mestis datur posse boatus in altum extollere, ac vocibus aures tangere sacri Iovis, ut vestre meum epystolium suscipiant crebris flagitationibus provoco et exoro, cui de benignitate solita respondendo, vestra crocata colloquia anxiantem animam et vecordem poterunt, si libet quod libeat rogo, multimode refovere. Cum me igitur vester subditus, ignorantie tenebris involutus, rudis ens iners indigestaque moles, informis sine titulo vivens, cum toto mei curriculo temporis sim fortune ludibulis conquassatus; me prorsus miserie palliatus, semperque degens in lathebrosis anfractibus laberinti, pulsus ad fumos stigios rusticorum, semper respiciens lutum agrestium villicorum, audiendo latratus brunellicos eorundem, degustans ligustrica alimenta, odorans fetida que conturbant, tangendo vepres cuiuspiam ruditatis, virgiliana teneret Neapolis, et in ea libertatis offitium sequerer inconcusse, commodum semel antelucio, dum marcidus et semisopitus surgerem, reseratis postibus gurgustiolum exivi, carpens iter litora super uda. Sed cum iam nox iret in diem, et ego penes busta Maronis securus et incautus ambularem, subito suda mulier, ceu fulgur descendens, apparuit nescio quomodo, meis auspitiis undique moribus et forma conformis. O! quam in eius apparitione obstupui! Certe tantum quod magis aliud videbar esse quam ego, ymo quod admodo larvale simulacrum me sciebam: et sic exterminatus animi actonitus in amentia vigilans sonniabar, destrictis adeo diu pupulis an vigilarem scire querebam. Tandem stupor subsequentis tonitrui terrore cessavit. Nam sicut divinis corruscationibus illico subcedunt tonitrua, sic inspecta fiamma pulcritudinis huius, amor terribilis et imperiosus me tenuit atque ferox, tanquam dominus pulsus a patria post longum exilium sola in sua repatrians, quidquid eius contrarium fuerat in me vel occidit vel expulit vel ligavit: et qualiter in me regnaverit nulla refragante virtute, extra sinum presentium brevi caliopeo sermone queratis, ubi enim ambifarie propalatur. Sed quid? Post diutinam lassitudinem gratiam merui dominantis, quam ego alacris, inargutulus tamen, per tempusculum conservavi: et cum in auge rote volubilis permanerem, et fortunarum lubricas ambages et instabiies incursiones ac reciprocas vicissitudines ignorarem, subito causa non atramento sed lacrimis describenda suborta, iniuste tamen mee domine incido in orrorem, et per consequens in malorum profunditate deiectum, ac me misere prosternatum inveni, ubi inquies «heu!» dixi quampluries. Sed cum ad gratiam rehabendam astutia non valeret, multotiens centuculo dudum faciem punicantem obtectam lacrimis insistebam, et pectora cogitationibus variis misera exanclabam, atque meas erumpnas, egerrime tempora repetendo priora, plorate et dicacitate fovebam. Nam cum sic anxie per amplum spatium commorarer, nec tamen viam recuperande salutis agnoscerem, et me videns meis fortunis ultimis convicinum, suspirans altius celumque sollicito nutu petens incepi: — O superi! tandem meis supremis suppliciis opem facite, et tu fortuna durior iam sevire desiste: sat tibi miseris istis cruciatibus meis litatum est! — Tum vero amicus etate scitulus et prorsus argutulus ut solarer accessit; «Apage! » infit, et prosequens multa dicacitate prolixa, perorans in sacratissimum nomen vestrum incidit, asserens me meis miseriis finem dare, si vestrorum verborum copiam degustarem, subsequens ut fiam certior de vobis cum iam certus existerem: — Avinioni Musarum alvo iuvenem Iovis manibus alumpnatum, lacte phylosophico educatum, ac divinis scientiis roboratum cognovi, ibique veluti discipulus sacri Vasis iam rapii ad tertium celum gloriosum, in aperto abscondita predicat et arcana. Ipse enim est quem fama pennata gerulonum ore notificat, exornant mores et virtutes quempiam circumspectant. Hic est ingeniosissimus per Saturnum, per Iovem dives placabilis, per Martem preliabilis contra vitia que pernecant, per Appollinem lucidus et regalis et affabilis universis, per Cythereiam iocundissimus, per deorum pincernam mathematicus et formalis, et per Hecaten humillimus et honestus; estque in artibus per excellentiam hiis monarcha: in gramatica Aristarcus, Occam in logica, in recthorica Tullius et Ulixes, in arismetrica iordanizans, in geometria similis Euclidi sive syragusanum sequitur Archimedem, in musica boetizans, et in astrologia suscitat egyptium Ptholomeum. Quid plura? Ut Seneca moralizat, in opere Socratem moraliter insectando, ac in ystoriis scolasticis optimum Commestorem. — Que ego auriens avide, luctuosa suspiria derelicta, acquievi cepique post modicum: — Hic presidium mee libertatis meeque salutis aderit, si sua possum opera indagare. — Quapropter cum per spectabilem tantum virum, qui ut phenix ultra montes obtinet monarchiam, possim fortune miserias et amoris augustias debellare, ac exui a qualibet ruditate, cum me miserum rudem inermem inertem crudum pariter et informem cognoscam, et a patre Iovis factum deformem, ab Yperione inopem, a Gradivo rixosum, a Delyo pusillanimem, a Dyona spurcissimum dyoneum, a Cyllenio balbutientem, et strabum et gravem turpiter a Lucina, deprecor affectanter, quatenus gratia vestri oraculi possim admissum solatium reassummere condecenter, necnon et capud ornare galea Appollinis, levam egide pallanteo, dexteram asta Minerve; nare in abissibus phylosophorum, speculari Empyrei Lycostraten, in Diti Plutonem tenuius intueri, cernere stellas dyafano ecthere commicantes, et intelligere Primi mobilis substantiam homogeneam uniformem, ac Gorgonem precidere vestra spata. Expecto igitur forma retenta discipuli, devotus benivolus et actentus, doctrinam tanti magistri, per quam spero meam inertiam indigestamque molem et ignorantiam copiosam vaporiformiter resolvi et in tenuitatem mirabilem transformari. Spero enim ociter quod peto et iam reverenter cepi ieiunare vigiliam tanti festi. Nam si crederem «Nolo» streperent labia vestra, cito in lacrimas resolverer ut Narcissus. Scio me stilo desultorio nimia inepte ac exotica blacterando narrasse, alterius summens offitium, cum meum dictare non sit: propter quod in marmoream statuam merui transformari; tamen sub fiducia tanti magistri, reprehensiones expectans debitas in quo decet hoc feci. Opto vos bene valere.
Data sub monte Falerno etc.
Caliopeus vero sermo est iste: Quanto di bene a noi può dar natura, etc.
| I. - A Carlo duca di Durazzo (1339) |
III. - Ad un ignoto (1339) |