Migne Patrologia Latina Tomus 80
Sisebut.ViSDe2 80 Sisebutus-621 Parisiis J. P. Migne 1850 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin Vita S. Desiderii 1. Pro imitatione praesentium, pro aedificatione hominum futurorum, pro sanctis exercendis studiis succedentium temporum, vitam sancti martyris scribere Desiderii disposui, quaeque nostrae cognitioni fidelis fama innotuit, sicco magis stylo, quam verbis onusto faleratis innotui, quae adesse nobis flagitans Dominum adfuturum, qui faciendis virtutibus ei nec immerito contulit potestatem, torporem mentis ac linguae nostrae discutiens, ad enarrandum gestorum ordinem indignis nobis conferat facultatem.
2. Hic vir, de stimate claro Romanis a parentibus ortus, ab ipsis cunabulis Deo sacratus, nobilissimam satis trahebat prosapiam. Qui cum annos quo fas est doceri contigisset legitimos, traditur ad studia litterarum. Nec multa morula concrescente sensus si vigore, jam doctus transcendens, plenissime grammaticae docatus, divinas auctoritates mira celeritate retinendo explicuit: fuit enim capacitate strenuus, recordatione memoriosus, ingenio animi acerrimus, loquacitate clarissimus, et quod his omnibus majus est, in omni sua actione compunctus; esurienti, juxta Evangelium, victum, sitienti obtulit potum, praebuit infirmo carceratoque solatium, peregrino hospitium, nudo vestivit amictum. Non illum cunctis inimica elatio virtutibus extulit, non languida temulentia sauciavit, non ciborum nimia praesumptio one ravit, non vorax libido corrupit, non fallax mendo sitas demutavit, non cupiditas nocitura persuasit cumque talibus divino favore virtutibus polleret, et metas temporum pubertatis elapsus juveniles annos, non desideria caperet, fama bonum opinione crescente, sparsit et opera luminis a vero lumine condonata, multis in regionibus coruscavit, multarum denique urbium pro beneficiis populis capiendis eum sibimet episcopi sanctum poposcerint; qui reluctans tanti mysterii, ut se habet humilitas, imparem fore, in lignum se fatebatur.
3. Tandem non [tam] voluntarium, quam impulsum multis precibus exoptatum pontificem Ecclesia Viennensis promeruit: quam susceptam, praedicatione cautissima removit ab ira litigiosum, a mendositate fallacem, a rapacitate cupidum, a flagitiis libidinosum, temulentiam sobrietate edomuit, voracitatem abstinentia superavit, discordiam charitatis munere vicit, superbiam humilitate sincera compescuit, incertissimum vigilantia a torpore excussit, edocuit in eleemosynis esse largiores, gratificos in oratione compunctos, in amicitia fixos, in rebus dijudicandis sollicitos, in omni semper actione discretos. Sed haec omnia exemplo magis quam verbis edocuit, sciens Dominum adfuturum, non tam eloquia quaesiturum quam opera.
4. Ista dum Christo concedente geruntur, adversus conversis et conversus aversis inventor et amicus mortis ingemuit, atque contra militem Christi omni genere septus telorum, seipsum pugnaturus invexit. Nihil sane calliditas adversantis praevaluit, nihil viram Dei calamitosa nequitia docuit, quem gratia Redemptoris specialibus armis armavit. Tandem Spiritus nequam quemdam pestiferae mentis hominem virus vipereo sauciavit et concinnationes criminum in ejus visceribus pocula venenata transfudit, quatenus os nefandum quod malignis sensibus auxit, athletam Domini aeque mens infamaret, persuasit quosdam in suo nomine compares, et adversus famulum Salvatoris talia fraudis documenta fraudator aptavit, regnante simul scilicet Theodorico, totius hominem stultitiae dignum et fautricem pessimarum artium, malis amicissimam, Brunigildem; quamdam pariter matronam conveniunt, quae erat prosapiae nobilis, sed mente deformis, justa vocabulo, turpis in acto, decus in nomine, sed dedecus magis in opere, bonis indigna, nimirum de malis onusta, a veritate externa, a crimine nunquam discreta: quae instructa in concilio quaesta est a beatissimo vim stuprum Desiderio esse sibi quondam illatum, mirantibus cunctis talibus in rebus fore Dei servum implicitum, criminatione sed objecta commentitia adversus eum fore pensabant. Sed praesidentes sententiam contra insontem, juxta pridem machinationes aptatas, ausu temerario mala sanam dederunt, quem statim homines punituri ab honore privatum, exsilio ad monasterium insula religarunt; cujus abjectio fuit summa felicitas, contumelia praespicua sanctitas, degradatio aeterna felicitas. Subrogatur ei pseudo-sacerdos, Domnolus quidem nomine, servus quidem diaboli, et quantum vir Dei crescebat virtutibus copiosis, e contra actibus ille foedebatur nefandis.
5. In eo sane monasterio, cum beatam vitam beatus degeret martyr, stipem mente flagitans pauper advenit, cujus ora ingenita silentia clauserant et articulatae vocis officium perpetua taciturnitas obcelabat. Quem Pater omnipotens precem sui militis non omittens, munere simul et idoneum eloquio fecit. Hoc nempe quod gestum est, opinione vulgata, fama bonam tacere non potuit, sed magis universa perlustrans ad multorum notitiam duxit; unde factum est spe recuperandae salutis ad eum multitudo languentium curreret, nec defuerunt beneficia Domini ad sanandum pro quibus Dei famulus Salvatorem exoratus est Dominum. Sufficienter, ut opinor, de gratia sanitatum sermo generalis emicuit; sed ne concinnis oratio de nimia brevitate januam praescrutantis observando recludat, specialiter quaedam quacunque potui continuatione huic operi praenotandum studui. Quidam veteres semper obfuseati tenebris, tempus obtinebant nocturnum, et sine lumine vultum, quos miles dominicus, horrido tenebrarum velamine segregato, ad capitum fulgidum lumen per Dei gratiam orans revocavit. Ubi tres leprosi a sancto Desiderio curati.
6. Post talia, aegritudinis suae tres morbo oppressi leprosi medendi ad eum gratia convenerunt, quorum corpora albedo deformis invaserat, et vulneratiae atricum artus infelicium obsidebant; eratque fetor intolerabilis, et qualitas verticosa faciei nimis abundeque horribilis: eviscerabat humor luridus totamque pene caesariem et contagia purulenta, amputatis pilis, turpiter radicibus traxit. Quas laborantium Dei servus morbidas passiones removit, et saluti propriae sanos hilaresque restituit. Ista Domino solita pietate praestante, auribus Theoderici rumor populi pariterque Brunigildi inseruit, Dei famulum opulentis virtutibus sublimatum, et munere potestatis omnigenae donum ei curationis magis esse contradictum. Statim trepidi maximoque timore perculsi, praescrutantes ante rei negotia quaerunt, quatenus aut honor debitus redderetur spulso, vel permansio relegationis adderetur frustra damnato; cumque callida pervestigatio totius mysterii causam aegre requireret, inventorem magicae artis nefandi consilii, qui dudum Christi militem visus est condemnasse, ultio divina nec immerito condigna corripuit, de cujus detestabili exitu calamo pingente continuata narratione notavi. Haec pestilentiosa persona ac infeliciter memoranda, multis vitiis criminibusque tenebatur obnoxia: proprium illi tamen inter nefanda scelera cupiditas opum, et criminatio fuit, quae res ad necandum monstruosum opprobrium plebem maximam excitavit; nam quodam in tempore dum fautoris aspectibus sui Theuderici adstaret, tumultuari interitu manu Burbundionum decipitur, et frustratim cadaver trucidatum passim cruentumque relinquitur. Tali modo vitam animamque simul miser horrificam perdidit, et infernalibus claustris seipsum periturus ultroneus miscuit. Quid de illam injuste justam et juste dicam injustam, quem taliter cruentus ut vere propriam possessionem arripuit. Tempore eodem quo jam memoratus condigne est interemptus, condigne spiritus malignus invasit. Omnesque copias falsitatum quas dudum aptaverat, a domicilio rursus idem vernulo funesto nimis exegit, cujus exactiva professio isto modo prolata est: cognosco crimen Dei contra famulum machinatum, cognosco causam, cognosco magis sentiens et debitam poenam. Haec ultor omnipotens inventrici Brunigildi respondeat, has poenas restituat vindex, ac tormentorum dextera passiones conferat ultrix, cujus persuasio me ad interitum fumea traxit, munus exsecrandum ad mortem, promissio ad nullam perituram salutem. At ubi finem loquendi dedit, enectam suffocatamque cunctorum artifex vitiorum peremit, secumque semper arsuram ultricibus conflagrantibus flammis invexit; audientibus de mortibus praefatorum, Brunigildis simulque Theodoricus, expavit.
7. Opinantes divino talia judicio fieri venementius terruerunt, ac ne compari animadversionis sententia multarentur, dissimulata pietate praecipiunt ut vir Dei qui frustra fuerat, de ordine pontificali remotus, ad suam rursus accederet regendam Ecclesiam exoptatus. Qui dum postulata minus annueret, sese permansurum ubi relegatus fuerat solidaret, iterum iterumque oblatis precibus poposcerunt suam illis praesentiam non negare, et concinnationes suarum fraudium animo clementi laxare. Pietas quippe sincera sincerum pectus emoluit, ac benevolentia copiosa viam Dei famulo regradanti aperuit. At ubi vultibus infelicium idem Beatissimus patuit, provoluti ejus ad vestigia corruunt, sibique eum propitium nitebantur efficere quem fraudulenta dudum relegarant damnatione, atque expiatio tanti piaculi a noxa redderet alienos, quos funesta contagia criminibus fore fecit implicitos. Ille autem facinus perpetratum animo clementi laxavit, et juxta sententiam Domini culpas debentium non retinuit, sed omisit. Subinde cum maximo commeatu, Domnulo infeliciter pulso, Ecclesia suum Viennensis exsultans gubernatorem suscepit. Gaudebant medicum quod reperisset aegrotus, solatium quod invenisset oppressus, alimentum quod jam teneret egenus. Quid multa? reddita sunt a Domino Ecclesiae Viennensi copiosa suffragia; nam calamitatum penurias et crebras pestilentiae clades insolentesque totius urbis procellas sancti viri praesentia, Domino miserante, suspendit, quas indubie, remoto pastore, causa ejus absentiae pressit.
8. Tria sane de ejus virtutibus quamlibet morbo inertiae languidus sermo laboret, enarrando institui: dum quodam ad eum tempore gratia visitandi plebs maxima convenisset, hanc ex more cibo potuque reficerent imperavit, a ministro narratum est defecisse plus magis concupitam speciem vini. Ocius vas illud ubi talis jam liquor defluxerat, sibimet praecepit ostendi: quod crucis munimine praesignatum gratia Salvatoris nobilitate meri fragrantis repletum est. Sic turba conveniens benedictione simul et mystico potu refecta est. Rursus cum longa distractione suum corpus abstinentia maceraret, et carnium perceptione non pro immunditia, sed pro temperantia interjecto tempore castigaret, consacerdos ejus haud procul ab urbe ad eum visitandi gratia venit: erat inter eos de divinis oraculis inter caetera familiare colloquium. Adest ubi peragens spatia diurna Phoebus horarum transcenderat axem, tempusque refectionis legitimum immineret. Subito defecto aere crepitantibus plumis rapidoque volatu aquila, regina volucrum, a partibus coeli fulgentis apparuit, quae pulmentum aquatile deferens aequoreum pecus coram vultibus eorum exposuit, quod maxima cum jucunditate susceptum largitori Domino grates solventes acclines hilaresque sumpserunt ante quoddam suae nobilis secta. Passionis tempore gestum est ut lucernam manibus propria replens juxta altare accenderet, quae minus porrectas luminis astas irradiat ac suae capacitatis mensuram sine cujuspiam objectione cres . . . exuberat liquor sane exundantis olei; summa ratione amplectitur qui aegritudines laboris per Dei gratiam pellet, atque morbidas humanum passiones salutem conferendo removet. Ista sane qua extenuatus sermo breviter [sum] praestringere potui de vita ejus dixisse sufficiat. Nunc de passionibus ejus qualiter sanctam animam omnipotenti Domino consignavit, ut nostram ad notitiam ducta sunt, ipso suffragante, expediam.
9. Cum non prodesse, sed obesse et magis perdere quam regere Theudericus pariter et Brunegildis vitiis cernerentur infestis, atque labe perjurii reserati et foedera sacramenti deserti mente sacrilega perfidi ad non esse pertenderent, nec quipiam de flagitiis vel facinus remaneret; his Dei martyr malis inspector et pontifex, more nempe prophetico, clangore tubae personuit, sese totum pro depellendis erroribus eorum invexit, quatenus Deo faceret proprios quos fecerat diabolus alienos, illud divinae auctoritatis eloquium eminens qui convertit impium, salvat animam ejus et suorum multitudinem operiet peccatorum; sed vasa irae fomesque vitiorum ac frutex damnationis amara pro dulcibus, pro lenibus aspera obtulit, pro salute medicamenta mortifera, obsidebatque pectus eorum truculentior hostis, et captivos in sua ditione tenebat callidissimus serpens. Nec poterant liberis gressibus ad portum pervenire salutis, quos addixerat praedo funestus arctioribus vinculis. Satiati tamen de ejus levibus poculis, coeperunt contra Dei famulum rabidos latrare sermones, et verbis strepentibus comminentes spurcissimas evomere voces; sed martyrem Dei nec comminatio mortalium fregit, nec ira perfidorum emolluit, nec tempestas insanientium flexit, immobilem se obtulit in persecutionibus justitia feriendum, non haec repromissum caperet a Domino regnum aethereum. Hujus illibatam inimicus constantiam humanitatis aspiciens, pectora qui nunquam Brunigildi ac Theuderici deseruit, totum ut in proprio se domicilio miscuit, modoque imperativo in suum magis exitium jus sibi debitum impulit, pollicitus eis locum in poenis primum contradere, si a corporeis vinculis Christi militis animam possint extrahere. Extemplo noxialibus verbis os sacrilegum, et in conviciis semper armatum statim impietatis genere sententiam oblaravit. Desiderium moribus nostris infestum, et operibus inimicum, lapidum ictibus verberatum, multoque genere poenarum afflictum, animadverti complacuit. Ocius ministri compares crimine tam nefandae praeceptionis edictum nequiter impleturi promittunt auribus ab imperante qua nequissime capiunt. Nec latuerunt Dei martyrem sui laboris certamina; qui praedestinatus, imo praemonitus a Domino, praemia coronae fuerat capienda. Hic cum praestolatum cerneret diem ab infidorum subito manibus e gremio raptim ecclesiae tollitur, et quasi reus indemnes occisurus ad supplicium ducitur: eratque ingentis populi fletus intolerabilis tanti pastoris abrogata caruisse remedia, his vocibus clamitantes: Cur ovilem tuum, pie, deseris, pater? Cur gregem periturum relinquis? ne, quaesumus, luporum nos in faucibus mittas, ne oves tuae hactenus nectareis floribus suavitate refectae mordacibus tribulis vepribusque falcatis laniemur minus procurante pontifice. Certum quidem est, et vox cum divinis litteris consona, quod sit absentia pastoris dispersio ovium, cujus fit earum praesentia amplissimum beneficium. Nulla ratione patimur te nobis avelli, quibus pariter si negatur cupitam carpere vitam, subire tecum mortem liceat gloriosam. His denique verbis placida sic verba beatus intulit martyr: miranda quidem intentio, sed non laudanda devotio: si tartareas nos portas obsiderent caverni, si claustra niterentur inferni obserare funerei, si crepitans invadere horrenda conaretur flamma baratri, spiritalibus armis inimicum acrius convenerat oppugnare; nunc quoniam in castris militare invitatur aethereis cum radiantibus turmis angelicis, cum apostolis et apostolicis viris, cum fulgentibus martyrumque catervis, nostra vestra redditur universitas; remeare sinite flagito pastorem vestrum ad pastorem omnium pervenire pastorum, quo facilius, praecedente pontifice, grex illibatus ad locum valeat pervenire paratum. Sic ait, et ecce subito rabientium stipata caterva furens advenit, homines funesti et vultu teterrimo, quorum erat frons torva, truces oculi, aspectus odibilis, motus horrendus; erantque mente sinistri, moribus pravi, lingua mendaces, verbis obsceni, foris turgidi, interius vacui, utrobique deformes, de bonis indigni, de pessimis opulenti, delictis obnoxii, inimici Dei, amici sane diaboli perpetui, ad mortem nimis ultronei. Horum exsecranda pernicies furore ministrante arma nequissimo rapuit, atque super martyrem Christi imbrem lapidum cor saxeum fudit; quae cum marsiliam ( sic ) praeterirent dira furentium jacula, et in partem aliam cursum flecterent, silicum natura durissima, ipseque fragor lapidationis Dei famulo famulatum exhiberet, et quamlibet non viventia Deo tamen divinis legibus viventia caederent, humanum pectus mansit solummodo induratum, quod pronum in miseratione fore potuit, atque evicinum. Qui cum animam exhalaret, idem arrepto viri beatae fusto colla confregit. Sic carnea materiae animam deserens, seseque a vinclis corporalibus exuens, victrix in astrigeris comitem commiscuit auris.
10. Vitam obitumque simul impolitus ut potuit sermo Christi militis enarravit, qui quamlibet squalore nimio peritis imperite displiceat, omissa pompa verborum, humiliter sentientes credentesque nobilitat. Ergo sicut vitam, virtutes et ejus granditer gloriosum finem descripsimus, restat ut exitia perditorum obitumque narremus. Cum Theudericus deserens Deum, imo derelictus a Deo, percepto nuntio Christi de famulo, exsultaret, dyssenterio morbo correptus, vitam foedissimam perdidit, et amicam sibi mortem perpetuam acquisivit. Amisit perdita Brunigildis peritura solatia, atque formidans torquebatur intrinsecus indice conscientia, quatenus quem culpae qualitas extulit in scelere perpetrato, vindicta consequens pasceret acrius in tormentis excruciando. Ista secum atra mente dum volveret, bellum contra finitimam gentem indixit. At ubi tempus certamini patuit et diverso stipata caterva conflixit divino, siquidem terror partem pessimae mulieris invasit; unde factum est ut morbidum caput membra torpentia ad fugae praesidium sequeretur. Sic passim ante faciem hostium evagantes, primum ab hostibus hostis regulae Christianae, et totius criminis artifex, capta est. De cujus interitu quae vulgata opinione comperimus dicere non pigebit. Est animal tortuosum, immane magis obtinens corpus, habens et naturaliter quosdam anfractus, summitas licet dorsi turgentior, atque collecto celsiorem artubus reliquis obtinet locum, oneri satis abundeque aptissimum et in vehendis animalibus caeteris rebus praestantior. In hujus centri fastigium vestibus detecta antefata sustollitur, coramque vultibus hostium ignominiose deducitur. Aliquandiu foedissimum exspectantibus miraculum tribuit; dehinc sonipedum indomitorum arctatur, atque per invia fragosaque loca raptatur. Sic equis ferventibus corpus jam senio maceratum frustratim decerpitur, ac divaricata passim sine nomine membra cruentaque laxantur. Taliter terrena materiae anima resoluta, perpetuisque poenis nec immerito religata tenetur piceis arsura bullientibus undis. Major haec prosecutio occurrentibus latiorque causis evasit. Sed ne fastidiosis de sua prolixitate displiceat, modica nectentes amodo denominat, terminum finemque ponamus; communiterve cunctos efflagitans, ne pigerrime velint accipere qua Dominus noster Jesus Christus non piguit per suum martyrem condonare, ad cujus venerantissimum corpus tanta Christus conferet copia sanitatum. Quacumque fuerit quispiam aegritudine convexatus, vel debilitate corporis deturbatus, statim divinum nomen illic toto corde poposcerit, omnes a se morbos discutiens totamque maculam pellens, sanus hilarisque ad cupitam per Dei gratiam pervenit sanitatem; unum in Trinitate Dominum semperque manentem, qui mihi vitam indignissimo prosequenti conferat sempiternam et audientibus vobis gratiam tribuat copiosam.