Migne Patrologia Latina Tomus 137
Historia translationis S. Glodesindis Metensis Historia translationis S. Glodesindis Metensis (Joannes S. Arnulfi Metensis), J. P. Migne 137.0240A
PROLOGUS AUCTORIS. 137.0219|
- 1.
137.0219A| Partibus primis gestorum sacrae virginis, ut dicendi siccitas patiebatur, ex veterum illarum litterarum situ in nova quadam facie Deo miserante reductis, priusquam reliquis expediendis succedam, lectorem, si quis forte haec in manus post illa sumere non fastidiet, bona venia paucis oratum volo, ne me quasi temerarium et omnibus forsitan seriis vacuum mentis quadam nobilitate ad haec denotet prorupisse, causasque aequo animo non aspernetur addiscere. In primis quam exordio professus sum, quaeque caeteris praeponderat flagitatio sanctarum nimium importuna, eademque diutina subegit sororum, quibus quidpiam denegare offensae pene videbatur in Deum. Deinde materia tam perspicabilis, quam merito sui praestantissimis quibusque (libere 137.0219B| pronuntiaverim) coaequanda, in sui commendationem per seipsa sufficiens, animum in se tota cupiditate convertit. Nec scriptura illa, quamvis silenti feratur auctore, viribus rerum aliquid detrahit, cum semine utique ac si raro aspersa, non sterilem usibus nostris in immensum extendendam messem produxerit. Neque enim refert quovis indicio ex quacunque cavernula gemma pulcherrima extrahatur, dummodo avaritiam mortalium usu expleat et decore. Et quoniam tanti pretii margaritam, pluribus pretiosis merito praeferendam, inter vitae hujus aerumnas multiplices infirmitati nostrae solatium tam efficax divina praestitit pietas, indignum omnimodis judicabam, si ad tantam gratiam linguae improba et ingrata torperent silentia, ut si non quanto dignum esset eloquii 137.0219C| nitore, oratio posset vestiri, nudus saltem sermo praestaret, ne salus, quae erat in commune, videretur mortalibus intercludi.
- 2.
Non autem certius nos aliquid allaturos hac scripti novitate fatemur, neque enim intactam ordimur rem, cum alienis tantum vestigiis innitamur. Sed quoniam historia illa beatae virginis simplici, ut forte antiquitas de repente mandavit memoriae, stylo compacta vulgo solum erat accommoda; considerantes jam Christo propitio plures disciplinarum studiis eminentes, lectionem insulsioris scripturae non sine quadam nausea fastidire; eorum deliciis nostram operam non incongruum aestimavimus deservire. Fidem ergo gestorum et in priori parte, ut scripta praefata monstrabant, interpretatione fida, ut 137.0219D| puto, usque ad obitum beatae virginis transposuimus, et nunc sequentibus deinceps pari nihilominus puritate, 137.0220A| Christo Domino nostro praevio, meritisque ipsius sponsae divinae faventibus, narrandi ordine eadem vestigia persequemur.
- 3.
Gratum praeterea admodum habemus, quod haec posteriora certiori jam aliquantulum ducunt itinere, temporis maxime notitia, quae superiores partes nonnihil infuscat, lucidius insignita. Nam excepto prima fronte nomine Childerici regis, et hoc sub opinione apposito per totam exinde narrationem; quid, sub quo rege vel principe gestum sit, ita siletur, ut etiam ipse Childericus, qui in nece sponsi beatae virginis sententiam ferens reperitur, non satis certos temporis reddat. Hunc siquidem Childericum, si tamen ipse est, fama tantum fert Caroli Senioris non multum superius tempora contigisse, 137.0220B| eique adhuc superstite genitorem ipsius Caroli Pippinum prius ducem et majorem domus, ut tunc dicebatur, in regio culmine superductum, nimia illo socordia et inerti demerso ignavia, rebus regendis non solum minus idoneo, sed per omnia prorsus inutili reddito. Hoc utrum sic se habeat, necne, non equidem in magno ponam discrimine. Caeterum annales seu historici, quos inspicere potui, praeter solam Caroli Vitam, Raganfredum quemdam continent, de cujus manu Carolus principatum sustulit; Chidericum unus tantum ille annalis quam brevissime adnotat, et famam supradictam sequitur eo deposito de regno et tonsorato, Pippinum ei superductum. Si tamen is de quo fama jactat, ea aetate fuisse credendus est; quomodo id, quod in praesenti libello reperitur, quod 137.0220C| locus coemeterii sanctimonalium ad sanctos apostolos necdum temporis corpore beati Arnulfi haberetur insignis, possit probari, non satis elucet: cum constet beatum Arnulfum longius multo antequam is Childericus fuisse dicatur, e mundo receptum, et ut sacra gestorum ejus scripta declarant, vixdum anno dormitionis suae exacte a loco sepulturae Mettis relatum. Ea utcunque sint quibusque pro arbitratu in medium relinquentes, non multum utique sententiarum pondus hac adimente ambage; quae restant omnino, Domino conatum juvante, jam persequi contendamus, et translationibus geminis beatae virginis, quae successerint virtutum miracula, quaeque ad sacratissimam tumuli ejus reverentiam diversorum langorum sint ostensa remedia, officio non minus 137.0220D| devoto quam debito explicemus.
NARRATIO TRANSLATIONIS PRIMAE S. GLODESINDIS. 137.0219|
- 4.
137.0219D| Ut superior narrationis series comprehendit, postquam sacratissimae virginis corpus intemeratum 137.0220D| in basilica sanctorum apostolorum extra muros urbis per annos 254 quieverat, quaedam forte religiosarum 137.0221A| supra memorati sanctimonalium coenobii revelatione divina se testata est fuisse commonitam, uti majori ecclesiae, quae erat loco subteriori, alia adjacens extrinsecus in honore sanctae Dei genitricis Mariae construeretur basilica, modumque ipsius revelationis hoc ordine referebat. Videbatur, inquiens, mihi quiescenti beata virgo Domini Glodesindis super murum civitatis stans, lapidem eminus veluti loco designando manu dejicere, meque verbis insuper compellare: Ibi, inquit, ecclesia fabricetur, et quem in locum lapis casu devenit, in eo beatissimae semper virginis Mariae erigatur altare. Monstrato denique aliam quamdam in partem latere seorsum: Hic, ait, ostium fiat, quo ex ecclesia majori, hoc est, monasterio, in eamdem pervius novam sororibus 137.0221B| aperiatur ingressus. Hoc somno discusso, cum caeteris retulisset, ancipiti diu haesere consilio, eo quod tunc temporis regiae tutelae locus subesset, nec nisi ad eum rogatione perlata tale quid aggrediendi eis suggerebatur fiducia. Itaque re celerrime principi insinuata, eoque auctore in negotio exsequendo, ut visio docuerat, summa facilitate adducto, opus strenue curatur atque perficitur. Edictum insuper regiae liberalitatis eisdem sanctimonialibus est adjectum, ut eadem nova, quae condenda esset, basilica coemeterium sororum denuo solemniter haberet, ac mox in eamdem basilicam corpus sacrae virginis ex loco prioris tumuli venerabiliter referretur humandum. Sic et longitudini itineris, quod funeribus ancillarum Dei urbe exportandis laboriosum 137.0221C| cernebatur temperatum, et patrocinium multitudini fidelium est copiosissime divinitus provisum. Nec ex eo tempore jam, ut prius moris erat, vel ad memoratam apostolorum, nunc beati Arnulfi nomine celebrem, vel caeteras circa urbem basilicas cujuslibet earum est funus elatum; sed veluti matri filias ut viventes devotis obsequiis, ita saeculo functas sub tempus glorificationis suae debita corporis videas adhaerere quiete.
- 5.
Fabrica igitur nova ecclesiae ad summam manum perducta, ad locum sepulcri plebe tota certatim undique accurrente, mira alacritate contenditur, effossaque humo circumjecta, ac lapide monumento subducto, reperiunt sanctam toto adhuc corpore integram, nulla illius tam diutini sepulcralis situs 137.0221D| signa in carne monstrantem, sed ac si die eodem esset deposita, gratiam totius corporis referebat. Quae ibi laetitia, quae intimi calore gaudii lacrymae prorumpentes beatam illam de tanta visione tenuerint frequentiam, melius verbis succumbere, quam parum digne dicere, quod utique dicendo minus reddiderim. Nam et si quid forte sermo possit explicare, id multo uberius ea fidelis populi tunc evicerunt obsequia. Tandem incomparabilem thesaurum pia aviditate exceptum cum solemni coelestis pompa triumphi laudes Deo sacris ordinibus concentu religioso in coelum tollentibus ad praeparatum sibi novae 137.0222A| basilicae deferunt habitaculum. Ibi sanctimoniales inaestimabili in eam devotione ferventes, corpus beatissimum, tanquam tunc primo vita excessisset, de more ecclesiastico lavant atque exornant. Inter lavandum quaedam sanctimonalium diutino languore obsessa, vitamque ipsam in ancipiti trahens, spe salutis non frustra praesumpta, ad locum lavacri fiducialiter venit, et faciem sanctae digito levi tactu compressit. Illico digitum redeuntem sanguis ex facie virginea prodigio mirabili est subsecutus. Omnibus ibi pariter consistentibus, et in exemplum Dominici lateris miraculo stupentibus, cruor isdem palam apparuit. Cumque eadem vix, ut dixi, religiosa femina supremum halitum retineret, repente vires jam morbo exhaustas paulatim sibi redire persensit, 137.0222B| et mensibus sex tantae rei testis postmodum supervixit. Expleto omni pii amoris circa sanctam virginem ministerio, deposuerunt eam item in sarcophago novo, ad dexteram partem altaris sanctae Dei Genitricis, humoque desuper aggesta, diligenter componunt.
- 6.
Aliquantum postea fluxerat tempus, et ecce nocte quadam cuidam vitae continentioris feminae in visu a quodam dicebatur, quod corpus ipsius beatae virginis mus infra sepulcrum corrumperet, atque id ipso sopore monumentum sibi videbatur aperiri, et murem, qui jam pollicis pedis dextri partem corroserat, ipsa quae haec videbat, expelleret. Expergefacta diluculo, rem matri congregationis, caeterisque sororibus narrat. Ad id explorandum 137.0222C| ministros sacrorum acciri continuo placuit. Qui de more Christianae religionis litaniis et orationibus pro re prosperanda peractis tumulum reverenter aperiunt, et ad certa indicia visionis pollice pedis dextro cruentato reperto, soricem depellentes, et via in reliquum penetrandi obstructa, sepulcrum, ut prius, obcludunt et muniunt.
- 7.
Quievit in eodem loco corpus sacratissimum usque ad tempora imperatoris piissimi Ludovici Carolo famosissimo ac maximo imperatore progeniti, ubi pluribus se frequenter virgo beata publicavit virtutibus, multaque infirmantium curatio sanctitatis ejus et meriti apud Dominum praestantissimi testimonio fuit. Ea quamvis incuria antiquitatis scripto minus sint tradita, memoria tamen ex narratione 137.0222D| praecedentium subinde in succedentes transfusa, quae res omnes vetustate et senio fugientes durabili reparat novitate, semper eam ostensione signorum floruisse non tacet. Quae autem posteriori aetate, otio jam segniori submoto, litterae signaverunt, facile insinuant quanta fides praeteritis possit haberi, nec minus claris in illo tanti temporis spatio miraculis eam celebrem exstitisse. Frustra autem haec in commendationem ejus requiri videntur, cum certe id unum tanta praesentia deitatis concessum corpus scilicet per tot annos sine corruptione servatum cuncta exsuperet admiranda, quocunque casu 137.0223A| extra potuerant provenire. Ubi simul datur intelligi in quanta gloria beatae immortalitatis ejus spiritus illic ubi vere est, totius mutabilitatis expers triumphat, cum hic et illud, quod corruptibile fuerat datum, ingentis meriti viribus ipsa conditioni mortalium jura imposita tam potenti gratia superaverit.
- 8.
Quod utique Dominus ad commendendam gloriam purissimae castitatis ejus oculis humanis ostendere voluit, ut palam claresceret, quo praemio apud eum soleat compensari carne prae ejus amore contempta solis ipsius haerere compleximus, quodque virginitas, quae supra quam jussum est facit, plusquam promissum est meretur. Posse sane ex divino duntaxat munere ante illam generalem corporum resurrectionem carnem hominis cujusquam integram 137.0223B| per tempora durare aliquanta, licet plurioribus idoneis scriptoribus multa lectio testis defendat, unum tamen in hanc partem sanctum Bedam presbyterum adduxisse sufficiat; qui in historia gentis suae, quae jam ecclesiasticis auctoritatibus merito rectae fidei et sanae doctrinae adminiscetur, de beato pontifice Gutperto refert, quod postquam 12 esset annis sepultus, integro corpore sit repertus. Idque plenius in libro de Vita ipsius exsequitur. Simile etiam de quadam mirae sanctitatis regina Edeltrude commemorat. Sanctum quoque Patrem Hilarionem Hieronymus non solum carne, sed etiam vestibus intaminatis post aliquantum temporis sepulturae, a discipulo ejus scribit inventum et sublatum. Caeterum non haec in obfuscationem illius supereminendi 137.0223C| et Domini gloriae singularis de praeconio sanctorum attolimus. Christus siquidem naturae nostrae particeps factus, non culpae, sicut prae filiis hominum gratia ampliori plenus, vere et naturaliter Dei Filius exstitit Deus; ita caro ejus juxta prophetam paululum in sepulcro requievit in spem resurrectionis quantocius secuturae; et anima, qua inferno nullatenus potuit detineri, citius corpus repetente, Sanctus ipse sanctorum, nec in ipsa carne, quam mortalem 137.0224A| assumpserat, ullam est corruptionem expertus. Est maxima utrique servorum ac Domini distantia. Ille, ut qui animam, quando vellet, ponendi, et cum vellet, iterum sumendi, solus habuit potestatem, morte sibi sponte admissa, infra breve tempus claustris sepulcri contentus virtute mox propriae majestatis mortis legibus fractis victor per se ipse surrexit; sancti vero corpore hoc mortali natura ipsi toti mortales egressi, spiritu ad eum qui illum miserat, revolante, caro lege primi hominis ad terram reducitur. Sed quia mirabili commercio natura utraque carnis ac spiritus concreta, dum in praesenti ad divina se exercet, mutua inter se expendunt operandi officia, ut spiritus per carnem, caro per spiritus bona quaelibet 137.0224B| operentur, et haec simul dum vivunt, Christi templum, et quasi quaedam arca testamenti divinam servans scientiam habentur; mox ut spiritus ab auctore reposcitur, corpus in quo tot sacrata diu servabantur, vice templi Dei, et arcae illis sacramentis plenissimae digne a fidelibus reverendum excipitur et servatur, donec in fine temporalium aeterna utraque substantia reddita in unam, ut prius, compaginem, gloria tamen praestantiori, amicis postea nulloque inter se dissidentibus nexibus reparentur. Si ergo bonitas potentiae Dei, quae suam sanctam ex virgine carnem nulli corruptioni subdi permisit, sanctorum quorumdam per aliquot tempora gratuito munere servari voluit corpora incorrupta; haec laus inferiorum nihil illam summe singularem Dei Christi 137.0224C| omnium superioris comminuit: quin potius haec, quae per se obscurarentur, luce illius immensitatis ornantur. Jam de secunda transpositione seu translatione sacratissimae virginis ordinem prosequamur, et quantis signorum splendoribus ad consolationem mortalium sponsam suam rex illustravit angelorum, meritis ipsius juvandi coepti operis termino intendamus.
NARRATIO SECUNDAE TRANSLATIONIS. 137.0223|
- 9.
137.0223D| Ludovicus imperator, de quo praemisimus, filius Caroli Magni, cognomento Pius, post patris gloriosissime exactum imperium, in nullo inferiori fastigio rerum potiebatur, anno ab obitu patris decimo septimo, cum incarnationis Dominicae octingentesimus tricesimus ageretur annus, et sedem apostolicam Romae Gregorius quidam occuparet, qui duobus Eugenio et Valentino festina tunc recens sese morte consequentibus, quorum prior tantum triennum, sequens vix mensem superfuit, successerat, tuncque 137.0224D| tertium apostolatus sui annum agebat. Hanc autem sanctam sedem Mettensem Drogo ejusdem imperatoris Ludovici frater jam per annum tuebatur octavum, qui etiam vices apostolicas in cunctis Galliarum partibus privilegio ab ipsa sede Romana cum pallii auctoritate et nomine summi archiepiscopatus accepto, ut amplissimae dignitatis vir sustinebat. Cum igitur ad id usque temporis, corpus beatae virginis in dexteriore, quam praediximus, parte altaris basilicae nova sanctae Dei Genitricis 137.0225A| humo mansisset reconditum; dispositio illa superna, cui cum omnium quae condidit, tunc maxime suorum cura exstat praecipua, in ipso quoque corpore ad oculos hominum merita ipsius sacrae virginis, quanti apud se semper existerent, patenter voluit demonstrare. Coepit enim tunc temporis sepulcrum ipsum de terra se sponte subrigere, et mirum in modum, ita ut nec in terra eadem viciniora tumuli loca apparerent, nec in murali constructione desuper composita. Hujus rei novitas, dum ad notitiam supra memorati pontificis pervenisset, morarum impatiens mox in crastinum fidos ad hoc inspiciendum sacrorum ministros cum archidiacono majore, quem chorepiscopum dicunt, direxit. Qui venientes et cuncta viris, ut relatio pertulerat, approbantes, ad 137.0225B| rem continuo certam renuntiant. Episcopus ad hanc relationem de eadem sacratissima virgine, quae fuerit, quaeve ei conversatio vel vita viventi fuerit, quae utique nondum satis vulgata claruerant, sollicitius disquirit.
- 10.
Ubi cuncta ex ordine ab ipsis qui vivam ipsam in corpore videre potuerant, quorum pars multa adhuc supererat, didicit, gaudio misto admirationi non minimum percitus, ac divino nescio quo nutu impulsus, ad hoc hortatu addito plurimorum, de ea sublevanda ocius capit consilium. Ne cui autem incredibile videatur ejus temporis aliquos tunc esse potuisse superstites, chronica a tempore Childerici regis ex Pippino per Carolum in Ludovicum deducta, facili id probat indicio, quae utique non multum super 137.0225C| octogesimum reperitur annum: idque tempus aetate unius hominis non difficile durare convincitur. Antistes igitur reverentissimus cum sacra clericorum ac populorum frequentia, ad locum per semetipsum accedens, religiosis votorum supplicationibus ritu solemni praemissis, patefacto sepulcro, ipse propriis ulnis miro, et supra quam credi possit, religioso in eam fervens officio, sancta virginalia membra, quae utique tota adhuc compage integre tenebantur, e tumulo sublevat, et feretro impositam, laudes Deo, gloriam Christo, totis certatim turbarum et populorum agminibus personantibus, ad majorem ingenti triumpho basilicam perferunt. Est ipsa basilica major, quae adhuc cernitur, paulo a muro civitatis disjuncta: in cujus fronte orientali 137.0225D| foris murum urbis, illa nova, de qua supra exposuimus, sanctae Dei Genitricis exstiterat ad coemeterium puellarum exstructa. Ipsa autem major basilica antiquo ab initio nomine et honore sancti Sulpicii Biturici episcopi et confessoris sacrata habebatur. Ipsa est, quam beata virgo, dum viveret, a parentibus suis ad usus divinos praedio concesso jactis fundamentis monasterium instituerat. Edicta quoque publica de possessionibus ejusdem monasterii in cunctis scriptis, vel polypticis, vetusto stylo et calamo 137.0226A| editis, nomen ipsius beati Sulpicii continent, et tota ratio juris haereditarii ipsius loci rerumque supputatio, quam abbatiam dicunt, ejus nomine appellatur. Dicitur tamen et nomine sanctae Dei Genitricis, addito etiam beati Petri apostoli, aram ipsam majorem simul cum ipso confessore esse dicatam. In hac ergo basilica, sarcophago novo post sacrum altare venerabiliter praeparato, sanctum et pretiosissimum pignus honore et cultu, quo ampliori valuerunt, diligentissime collocarunt.
- 11.
Mirabilia mox per virtutem Christi tam jucunda et salutaria illic coeperunt clarescere, ut quanti virginei meriti gloria apud Deum constare crederetur, ad haec ipsa nostra, id est humana judicia, certioribus ipse Dominus comprobare dignaretur praeconiis. 137.0226B| In quibus corporaliter quoque non desinit adimplere quod per virum Dei in libro Regum loquentem ad Heli protestatur: Quicunque, inquiens, honorificaverit me, honorabo eum; qui autem contemnunt me, erunt ignobiles (I Reg. II, 30). Quia enim haec sancta et saepe dicenda sancta puella, Dominum in suo corpore juxta Apostolum glorificavit, et reverenter amore virginitatis portavit; ideo gratia copiosior, ut jam de illa immensi ponderis coelesti taceamus mercede, etiam in hac mortalitate eam et manentem in corpore est comitata, et exstincta nunc ipsa illius membra ingenti honore prosequitur. Contemptoribus autem Dei et conculcantibus ea quae sancta sunt, et qui juxta Sapientiam videntes justos. et non intelligentes, nec ponentes in praecordiis talia, illa 137.0226C| quae in eodem libro contexuntur jure conveniunt. Condemnat autem justus mortuus vivos impios (Sap. IV, 16). Et paulo post: Post haec erunt decidentes sine honore et in contumelia inter mortuos in perpetuum.
- 12.
Verum de ipsis signorum virtutibus jam plenius disseramus. Feretro, ut superiora retulerunt, ex sepulcro priore imposita, priusquam altero reconderetur sepulcro, quidam ex multo jam tempore caecus, nec ultra in reliquum videndi sperans subsidia, ad feretrum subito spe meliori animatus accessit. Nec mora, ope sacratissimae virginis desperatum diu lumen perfecte recepit. Item mulier quaedam multorum similiter annorum caecitate tabescens, sub ipsa fere hora ibidem per gratiam Christi illuminata 137.0226D| est.
- 13.
Postquam vero tumulo sacra sunt membra recondita, quaedam simili modo longa luminis amissione multata, ut signa, quae Dominus per merita beatae virginis operabatur, quaeque fama veloci jam totam commoverant urbem, audivit, quanta potuit celeritate ad sanctum sepulcrum contendit: ubi divinum per famulam ipsius humo porrecta implorans auxilium, dum aliquot ibidem excubat noctes, quaesitum tandem integre lumen adepta est. 137.0227A|
- 14.
Sub idem tempus feminae tres febribus nimiis ex diutissime tracto languore omnibus pene membris exhaustae, quae in vana medicorum cura multoties sibi frustra adhibita, censu pauperum perdito, et onus geminaverant paupertatis, et remedii nihil omnino attulerant; audita relatione ingentium mirabilium, ad virginis sanctae sepulcrum se fide non cassa propere contulerunt. Hae mox ut limina aedis sanctae contigerunt, virgine in sui auxilium precibus credulis invocata, integerrimam membris omnibus recuperaverunt salutem. Et in quo avaritia semper, curationum carnalium comes, illa suae, qua in miserorum corpora vel opes desaevit, artis expensa potentia, tota defecerat; fides sola, quae gratis cuncta ferre consuevit, quod suum est, solita velocitate restituit.
- 15.
137.0227B| Alia item femina morbo adeo gravissimo longissimae aegritudinis lecto decubans tenebatur, ut solo spiritu tantum superesset, cui quidquid humana adhibuerat manus, frustra totum id fuerat: quin etiam ipsa spe salutem sibi ultra posse restitui jam penitus deserebatur. Haec, quo nescitur instinctu, nisi forte ut post satis claruit, Deo cui suorum omnium cura est, inspirante, qui eam ex hujusmodi fovea desperationis gratuita bonitate sua eximere voluit, et fomentum boni operis, quamvis tenuiter in ea accensum, non prorsus patiebatur exstingui, ad limina sacri monasterii inter manus se ferri fecit: quae ubi jam septum seu atrium, quo monasterium ambiebatur, ingressa est, 137.0227C| gratia omnipotenti Deo voce, qua valuit, agere coepit; quia quod nunquam sperare potuerat, sed nec aliquando fieri posse credebat, illuc se divina misericordia venire concesserit. Cum vero portas sanctae basilicae primis attingere coepisset vestigiis, paulatim languore mitigato se convalescere; quantoque proprior sacrosancto corpori accedebat, tanto longius aegritudinem a se removeri, et melius subinde sibi vires et sospitatem sentiebat succrescere. Deinde cum ipsa sui ipsius quodam miraculo stupens, huc illucque quasi spatiabunda basilicam obambulare coepisset, et gratias vocibus apertis non modicas resonaret; post modicum ad sacri tumuli pavimenta supplicatura prosternitur. Ibi enixius oratione profusa, et aliquandiu inter altare et sepulcrum 137.0227D| pernoctans, paucis post diebus integre sanitati est restituta, ut illius diutini et desperati languoris nulla in se indicia senserit resedisse.
- 16.
Die quadam sanctimonialibus rem divinam in ecclesia agentibus, mulier ignota, oculis capta, alia quadam sibi manuductum praebente, in conspectu earumdem puellarum Dei psallentium, ad gradus usque, quibus ad altare conscenditur, pervenit. Quos ubi praetergressa, propius altare sola tunc ipsa concessit, palpebris, quae longo et tenaci situ diu haerebant occlusae, in aliis quantulum lumen percipiendum repente divisis, ignotam quamdam se ducere mirata conspexit; subitoque clamore emisso, suam quae solito sibi dabat manum, coepit inquirere. 137.0228A| Qua divinitus forte subducta nusquam accurrente, ab ipsa ignota, quam sub dubia adhuc luce vix cernere poterat, usque ad sepulcrum virginis, parte quae caput respicit, est perducta. Ibi orationi prostrata, ubi surgens tremebunda et stupida e regione tumuli constitit, pro sepulcro ipso nubem quamdam sibi apparere putabat; et mirabatur quod nubes, quae altius in aere ferri consueverunt, tam vicinae tunc terram tangere videbantur. Sensim deinde ei lux clarius magis ac magis coepit infundi, donec caligine tota oculis submota certo et vero intuitu, quia sepulcrum esset, quod prae oculis situm habebat, plane cognosceret. Tunc ubi esset, vel qualiter illuc advenisset, attonita, nihilque circa se quod recognosceret videns, anxia haerebat et stupens; et 137.0228B| quod adhuc pavorem augeret, jam nec ipsam ignotam personam, quam se paulo ante praecedere, et illuc adduxisse mirabatur, ultra videre praevaluit. Dum ergo in hoc moerore diu contabesceret, tandem ad se reversa, beatam Glodesindem sibi apparuisse, et se illuc perduxisse, ac suis meritis lumen sibi recuperasse, certissime cognovit, atque in gratiarum actionem prorumpens, jamque clare omnia cernens, Dominum et sanctam virginem publicis vocibus collaudabat, nec jam ulterius duce indigens, viam libere quaquaversum exsultans ingreditur.
- 17.
Non multis hinc exactis diebus, rursus alia multi item temporis caeca ad tumbam sanctam deducitur, illucque cum caeteris languentium turbis illic excubantium per totam noctem divinum cum precibus 137.0228C| praestolans subsidium, matutinali officio de more ab ancillis Dei peracto, vidit sibi beatam virginem propius accessisse, et digitis propriis oculorum palpebras, quasi violenter ab invicem separare. Nec mora, puro lumine reddita, meritis virginis sacrae plurimis postea annis testis superfuit.
- 16.
Quidam praeterea mirabili narium horrore graviter spirans, ita ut ne eminus quidem ei a quoquam facilis esset accessio, in quo cura a diversis mederi cupientibus ei saepe adhibita, vane per omnia cesserat, ut rumorem longe lateque currentium gaudiorum, quae in Mettensi civitate ad memoratum monasterium per gloriosi meriti virginem Glodesindem fiebant, audivit, illuc festinus accurrere studuit. Quo postquam pervenit, et ecclesiam ingredi 137.0228D| visus est, omnes nimio ex naribus prodeunte offensi fetore, fugere ab eo in diversa coepere. Ille quem anxii doloris causa praesens monebat, et poenam suam secum circumferens se fugere ipse non poterat, pudorem hominum necessitate devincens, et de eo, qui leprosorum et cruore fluentium contactum non sprevit, et morbos atque infirmitates miserorum curare descendit, nullatenus diffisus, ad sepulcrum omnibus salutare cum caeteris infirmis processit, ibique lucernam, votum sanctorum manu protendens, et pro salutis suae recuperatione enixius supplicans, misericordiae coelestis exspectabat adventum. Nec prius a fidei suae instantia destitit, quam ope ingentis meriti virginis, illa omni obsceni odoris 137.0229A| foeditate careret, et communi deinceps hominum frequentia, et solitis salutationum et confabulationum occursibus sine cujusquam molestia frueretur.
- 18.
Item mulier jam decennio caeca, nec spem in reliquum visus retinens potiendi, divinitus, ut aestimatur, commonita monasterium petiit. Quae ecclesiam ingressa, ut tumultum infirmantium, qui plurimi sedentes sepulcrum circumsepserant, audivit, vocibus altius emissis in auxilium sui Glodesindem, itemque nomine ingeminans invocabat, Deumque sibi peccatrici propitium fieri precabatur. Mox virtutis supernae largitate luce recepta, laeta discessit.
- 19.
Et ne singulis quibusque personis diutius immorati 137.0229B| taediosi, et ob hoc merito refugiendi scriptoris culpam incurrisse videamur, si quid memorabilius duntaxat exstiterit, quam succincte notato, turbam curatorum in numerum quemdam redegisse suffecerit. Ordinem sane, ut sibi subinde operatio virtutum successit, quoquam cavemus invertere; sed sicut scriptura ipsa veterior retulit, quae utique unamquamcunque narrationem juxta ordinem temporis ita antecedenti subtexuit, ut quod prius factum sit, prius scriberet, et quod deinde mox est subsecutum, e vestigio redderet; sicque usque ad certum tempus serie totius catalogi texeretur, licet fidi interpretis vitio denotandi, per omnia sequimur.
- 20.
Quinque ibi feminae, diutina olim caecitate 137.0229C| multatae, Christo Domino illuminante ad gloriam et commendationem sacratissimae virginis diu desiderati luminis gratiam receperunt. Exinde mulier quaedam per tres catenus annos pedem utrumque et manum unam gerens distortam, auditis tot mirabilibus, illo ocius se ferri rogavit, allataque pavimento sepulcri prostrata, fletuque multo et precibus se ob peccata propria haec pertulisse testata, tandem in commendationem piae et recte actae virginitatis, in conspectu multorum circumstantium directa in integrum perfectae sanitatis officium, discessit incolumis. 21. Septem post hanc, mares tres, feminae quatuor, tenebris oculorum jamdudum damnati, ad laudem 137.0229D| clarissimae virginis, et semper lumine aeternitatis splendentis, luci videndae sunt restituti.
- 22.
Parum est circa praesentiam ejus sacratissimi corporis crebras factas esse virtutes, absentes quoque nomine ejus invocato per gratiam Christi, qui in omni parte mundi cum sanctis suis et manet et operatur, plurima sibi adfuisse sensere subsidia, quod vel ex his, quae licet exigua subjicimus, colliquebit.
- 23.
Clericus monasterii ipsius vicem officii ecclesiastici in ordine proprio administrans, cui nomen Fulgubertus erat, fluvium civitati a parte orientali 137.0230A| contiguum, qui Sallia [ la Seille ] dicitur, causa aliqua perurgente trajicere gestiebat, qui ubi ripae accurrens navigium nusquam vidit adesse, diu si quis forte quacunque ex parte fluminis adveniret, operiebatur. Hac exspectatione, ut fit, tandem defatigatus, humoque paululum reclinatus, somno corripitur; experrectus, nec quid etiam tum ad trajiciendum spectans consilii, dum jam semetipsum morarum, quas sibi tandiu frustra insumpsisset, accusans, deliberaret recedere, repente ori subrepsit sanctam virginem nomine inclamare. Postquam vocem aliquot intra se momenta sustinuit, et ecce respiciens navim sibi in loco littoris, quo stabat, ex improviso videt assistere, quae quo ordine absque humano ministerio adducta sit, cum omnino non 137.0230B| posset conjicere, divinum tantummodo opus, cui omnia famulantur, et merita sacrae virginis, quam invocasset, sibi id certum tenuit praestitisse. Stupensque hoc tanto miraculo, et gratias, ut par erat, immensas omnipotenti Deo sanctaeque virgini reddens, fluvium, ut desideraverat, transit. Hucusque tam ingentis facti ipse post fidelis relator sancte juratus asseruit nihil se confinxisse, sed, ut sibi vere contigerat, fideliter enarrare.
- 24.
Pauper quidam longe ab urbe commanens, qui vitam arte tantum piscatoria tuebatur, die quadam ut monasterium praedictae virginis adiret, mente concepit. Qui simplicitate rustica, non tamen improbanda, vacuus illuc procedere nolens, quia aliud 137.0230C| forte sibi non suberat, flumen petere, piscemque, si quis forsitan occurreret, ferre disponit. Mox navicula conscensa, jacto recte piscem praeter spem involvit non modicum; dumque littus tenere deproperat, ocius piscis ex recte violenter eluctatus in flumen elabitur. Hic rusticus vehementer animo consternatus, voce lacrymabili: Sancta, inquit, Glodesindis, redde quod tibi ferre disposui. Hoc dicto, rursus rete flumini merso, idem qui prius piscis praeda fugitiva concluditur, votumque, ut mente decreverat, monasterio delatum et redditum.
- 25.
In curatione vexatorum non minori gratia sanctam hanc meritis potentibus praevalere plurima prodidere frequentius documenta, quibus haec fidem 137.0230D| facere vel sola sufficiant.
- 26.
Rustico, de quo praediximus, piscem votum ferente et abeunte, sub ipso fere articulo temporis in loco eodem faber quidam imperatorius de villa Judicio advenit. Hic jam per annos undecim graviter daemone agitatus, multa sanctorum martyrum loca etiam in longinquiora Franciae ad sanctum Sebastianum Suessionis, cujus non multo ante idem temporis reliquiae ab urbe Roma illuc dicebantur delatae et apud sanctum Medardum reconditae; seu ad sanctum Quintinum Viromandis, atque sanctum Dionysium Parisius, 137.0231A| multorumque praeterea sanctorum memorias spe recuperandae salutis circuierat; sed ejus curatio divino quodam arcano, non per impotentiam sanctorum differebatur, sed huic sanctae virgini, cum qua manus Domini tam efficaciter operabatur, certissime est reservata. Huic quoque carnalis medicinae industria, si qua posset arte succurrere, multa vane remedia adhibere conata est, nihilque opis prorsus attulerat. Tandem Dominus volens apertius demonstrare frustra eum tot in longinqua toties expetisse subsidia, cum de proximo velocior ei salus posset occurrere, ut de miraculorum tanta, quae ad sepulcrum reverentissimae virginis Glodesindis fiebant, audivit frequentia, Mettis quam celerrime potuit, pervenit, atque basilicam beatae virginis 137.0231B| ingressus, penes tumbam ipsius se collocavit. Ubi cum aliquandiu jacuisset, impurus ille ac teterrimus spiritus praesentiam tantae sanctitatis non ferens, nihil deinde viris in homine possidens, violenter pulsus abscessit.
- 27.
Post hunc mutus quidam ab infantia illuc accedens repente ante corpus sacratissimum absolutissimam oris libertatem est consecutus. Eodem modo et mulier itidem, ex quo nata est, muta, virtute virginis loquelam ibidem recepit. Item femina quaedam daemone diu atrociter captivata illuc deveniens adversario depulso, sui compos atque integra mente regressa est. Claudus quidam ex villa Lauriaco in loco eodem potenti virtute virginis pedes, quos valida tabes distorserat, in usum libere gradiendi 137.0231C| directos recepit. Mulier ab annis plurimis caeca, de villa Arcuntiaco, aliquo tempore ad sanctum sepulcrum cum infirmis caeteris excubans non post multum temporis luce donata est. Similiter et aliae duae caecitate damnatae gratiam diu amissi luminis per beatam virginem receperunt.
- 28.
Multa praeter haec et pene innumerabilia apud ejus perpetua virginitate beatissimum corpus ex tempore memorati Drogonis archiepiscopi per annos circiter sexaginta sub praesulatu Adventii eidem succedentis episcopi, imperantibus Lothario seniore, et post eum Lothario juniore, sunt ostensa miracula, usque ad tempora Walonis, qui praefato Adventio successit, quae ex incuria scripto non sunt commendata. Quae vero sub ipso Walone, vel successore ipsius 137.0231D| Rotberto, sunt gesta, ordo subsequens declarabit.
- 29.
Antequam ad reliqua progrediamur, quando res ita monet, et se occasio praebuit de memoratis primis duobus se subinde consequentibus episcopis, sed et de statu temporum aliqua breviter adnotanda putavimus, ea praecipue causa, quod alterius eorum, id est, Adventii, temporibus, monasterio hujus sanctae. virginis plurima regali munificentia sunt collata beneficia, regisque Lotharii Junioris edicta testamentalia 137.0232A| penes ipsas ancillas Dei usque hodie manent, quae suasu conjugis suae Teutbergae reginae, interveniente eodem Adventio episcopo, eis et de noviter datis, et de antiquioribus restitutis, sive etiam de immunitatibus ejusdem monasterii regia auctoritate constant liberalissime attributa. Nam et ipsa Teutberga regina loci ipsius regimen tunc tenebat, quae etiam ibi quiescit; sed et quis iste Lotharius fuerit, et ex occasione ejus aliqua supra repetere non ingratum esse lectori arbitramur, ut ex notitia temporum validiores narrationi vires accrescant. Hic est Lotharius junior filius illius Lotharii senioris ex Ludovico Pio geniti, qui post mortem ipsius piae memoriae patris sui diutina dissensione cum fratribus suis Ludovico Germanorum rege et 137.0232B| Carolo, qui post imperator factus est, cupiditate imperii habita, tandem gravibus et intestinis odiis funesto ritu inter se longe prius protractis, in pago Autissiodorensi loco, qui dicitur Fontanetum, praelio atrocissimo, et absque exemplo cruentissimo, caede miserabili conflixerunt, adjuncto eis Pippino Aquitanorum rege. Pace tamen post inter eos facta, divisoque regno, haec pars Franciae, quae Rheno et Mosella limitatur, additis pro consensu et firmitate pacis quibusdam civitatibus et regalibus abbatiis ultra citraque, eidem Lothario cessit, ejusque exinde in id usque temporis nomine regnum Lotharii appellatur. Ipse non multo post cuncti saeculi rebus sponte abjectis, monachum in Prumia monasterio professus, ibidem quievit, ubi et sepulcrum ejus celebre 137.0232C| usque habetur. Successit eidem filius et aequivocus hic junior Lotharius, de quo fama satis dolenda vulgatur, odio Teutbergae hujus quam diximus, reginae, et illicita superductione Waldradae. Quae miserabilis species facti cum faciem rerum luctuoso foedasset exemplo, totum pene orbem in sui commovit invidiam. Nam et quod multo amplius expavescendum, primarum sedium antistites Tietgaudus Treverensis et Gonterus Coloniensis hujus exsecrandi connubii assentatores, cum viderentur sapientes esse ingenio, et litteris divine humaneque eruditi, insipientiae deterrimi sunt facti fautores. Unde a papa Nicolao Romam evocati et ante sacratissimum corpus beati Petri synodo, tam Italiae 137.0232D| pene totius, quam et pluribus Galliarum episcopis congregata auditi, et culpam praetextu conjugii ornare diu conati, tandem fraude captiosa, qua capere se alios arbitrabantur, ipsi capti, papa Nicolao cunctis assentientibus damnati, et gradibus sunt ecclesiasticis multati; rex quoque cum Waldrada et cunctis ejus scandalis participantibus pariter anathematizati. Et, ut multa ad alia tendens praeteream, qualiter ipse Gonterus factum suum tuens, in papam ipsum publice multis invectus, injusto se judicio alligatum testatus sit, et ut parvipendens apostolicam 137.0233A| censuram, domum nec venia petita, nec impetrata reversus, missas, et in die sacrosanctae coenae absolutionem et chrismatis actionem victus peregerit. Hoc tantum in terrorem eorum, si qui forte talium unquam erunt participes, dixisse sufficiat, quod socius ejus Tietgaudus Treverensis peregre Romae excommunicatus interiit. Lotharius rex, licet correctionem promiserit, et reginam Teuthergam in honore suo, ut videbatur, receperit; post tamen Romam veniens a papa super fide conjugis requisitus, et metu culpam inficiatus, ea conditione, si vera fateretur, missas a domno papa in sancto Anastasio audivit, et corpus Dominicum de manu ejus infelix praesumpsit. Inde patriam repetens, repente miserrima clade suorum pene in ipsis Romae portis exorta, 137.0233B| nec mora, nec requies morientium erat, donec tandem dum ocius festinat, jam fere omnibus suis assumptis, Placentiam usque cum paucis pervenit: ubi circa horam nonam cum incolumis resideret, repente percussus obmutuit, et mane morte miserabili defunctus ibi in quadam vilissimi operis basilica est obrutus. Ejus morte Adventius episcopus cognita, nuntium ocius Carolo regi Franciae occidentalis dirigit, eumque Metim deductum, associato sibi Hincmaro Remorum archiepiscopo; corona secunda, praeter eam, quam habuerat, in ecclesia beati Stephani, quae dicitur domus episcopii, capiti iterato imposita, regem super duo regna constituit. Haec, ut episcopi cujus mentio facta fuerat tempus magis claresceret, paucis inserta sunt.
137.0233C| Huic Adventio successit, ut diximus, Walo episcopus, quo tempore Berthulfus Treveris praeerat archiepiscopus, ipso adhuc Carolo superstite, et Joanne quodam universale nomen papae tenente, a quo et ipse Walo pallium promeruit. Qui Walo, dum vix septem annis ecclesiam rexisset, excursione Nortmannorum, postquam plures Galliarum partes pervagata fuerat, usque Treviros accedente, dum eis incaute manuque impari congredi parat, usque ad locum, qui dicitur Remicha, in littore Mosellae, obviam venit Nortmannis impetum minaciter facientibus: dum his nullae ad resistendum suppetunt vires, non praelium jam illud, sed strages miserorum fuit, ibi episcopus cum caeteris obtruncatur. Corpus post cladem Metim relatum, et in basilica sancti Salvatoris, 137.0233D| quam ipse in sepulcrum sibi pridem a fundamentis exstruxerat, sepultum. Hujus igitur temporibus jamjamque obitu ipsius imminente, luctiferum quid monstro ipso praesagante, a parte sepulcri sacrae virginis, quae pedes respicit, oleum non phantasticum, sed verum, dictu mirabile! visum est emanasse. Hoc non modo ipsis sanctimonialibus vel aedituis, qui noctu atque interdiu sacri sepulcri adhaerebant excubiis, verum toti urbi perclaruit. Viderit quisque in quam partem hoc interpretari velit. Illud certe multorum et visus probavit et tactus; diuque ita emanans ille liquor effluxit, ut specie et usu oleum palpabile repraesentaret, et a parte pedum ad capitis usque confinia sepulcrum madefaceret, 137.0234A| et (quod magis stupeas) vase exceptum diutius postea est servatum, multique pro diversis incommodis eo tacti et uncti vera retulerunt remedia. Opinio vulgi erat, et quibusdam revelationibus sibi plures ostensum esse dicebant, lacrymas eas sanctae virginis esse, quibus imminente urbis interitu, iram Domini avertere laborabat. Non usquequaque error damnandus, qui licet et ex simplici mente descendens, nonnihil tamen intelligentiae perspicitur continere: siquidem oleum figuram misericordiae, lacrymae motum exprimunt indulgentiae. Etsi enim in illa summae laetitiae civitate dolor nullus, nullae omnino sint lacrymae, ubi absterget Deus omnem lacrymam ab oculis sanctorum; non incongrue tamen Dominus oculis humanis hujusmodi speciem ostendere 137.0234B| voluit, per quam prudens quisque colligeret, qua suavitate, quove lumine in conspectu claritatis Dei anima illa sancta gauderet, cujus hic exstinctus cinis tam jucundo cordibus et pulcherrimo oculis mysterio resplenderet. Exitus tamen rerum edocuit, quid beata virgo in occulto pro civitate obtinuerit, cum eam ita periculo proximam a barbarorum infestatione, et si non lacrymis, certe precibus virginis inenarrabilibus Christus inenarrabiliter flexus immunem reddiderit.
- 30.
Sub eo etiam, qui huic post annum subrogatus est, episcopo Ruotperto gentis Alemannorum viro clarissimo, olei similiter emanatio ex ipso sacro sepulcro frequentius visa est profluxisse, ut a latere monumenti longius in rivum per pavimentum decurreret. 137.0234C| Hoc ab ancillis Dei spongia collectum, et vase vitreo dum impleretur destrictum, super sanctum sepulcrum est reverenter appensum; de quo, ut praedictum est, plures sibi remedia praesumpserunt.
- 31.
Et ut non vani quid simile hoc aestimari daretur, illud palam cunctis et tunc temporis factum est, et per multorum ora, qui viderant, exinde ad nos usque cucurrit, quod ibi ex ipso oleo contigit. Erat sanctae aedis illius custos, nomine Doda, quam una sororum, cujus curae erat oratorium quoddam sanctae crucis infra septa ipsius monasterii, importune rogavit, ut vas vitreum, quod oleum illud divinum continebat, sibi ad idem curae suae oratorium, 137.0234D| quasi majori reverentia a se ibi servandum tribueret. Quae dum levitate admodum temeraria manum super sepulcrum, quo vas appensum meminerat, porrexisset, ut poscenti daret, nusquam invenit. Mirata et tremens, dum item itemque palpando sollicitius exploraret, nec sentire ullo modo posset, cum tamen ibidem vas idem ut positum fuerat dependeret, ridiculo satis diludebatur errore. Cum caeteras advocasset, ipsaeque similiter cum ea diutius errabundae prae oculis semper haberent, nec viderint; lucerna adhibita circa sepulcrum huc illucque vana indagine perquirebant: tandem postquam satis jam ludibrio hujuscemodi sunt fatigatae, vix aliquando contingere potuerunt depositum. Partem ipsius liquoris eadem custos sibi praesumens, fratri suo 137.0235A| viro religioso presbytero Angelerio ad ecclesiam sancti Salvatoris in eadem urbe pro reliquiis munere misit, vas ipsum cum reliqua parte petenti sociae tribuit, et oratorio supra dicto ab ipsa est deportatum. Mox ipsa custos temeraria pro tam improbo ausu amentia se satis digna poena corripitur; nec prius medelam consequi potuit, quam ex utrisque, quibus largitio illa inepta fuerat facta, quod illicite datum erat, reciperetur, et loco suo super sepulcrum, ut prius, integre reponeretur: nam mox ut id factum est, vix spatio duarum horarum intercedente sanae mentis et plenissimi sensus effecta est. Ex eodem postea, ut dictum est, oleo plures caput, oculos vel caetera loca corporis dolentes dum contingerent, meritis sanctae virginis saepissime se recreatos 137.0235B| et perfecte senserunt curatos.
- 32.
Multa praeterea temporibus ejusdem Rotberti episcopi, nec minora, superioribus ad idem sacrosanctum sepulcrum Dominus Jesus Christus est operari dignatus miracula, ex quibus subsequens stylus expedire aliqua tentabit eo securius, quo multos, qui his interfuerunt, nostra aetate superfuisse certo comperimus, quos in idoneum testimonium advocatos nemo est qui possit refellere. Ex ipsa quoque curatorum turba nonnulli haec ipsa nostra tempora attigerunt.
- 33.
Mulier, cui Hildigardi nomen erat, annis octo oculorum luce privata, spe non cassa, salutiferum sepulcrum expetiit. Ibi nocte in excubiis permanens, antequam dilucesceret, miseratione divina virgine intercedente, 137.0235C| nihil noctis obstantibus tenebris, lumine puro donata est. Item adolescens caecus, dum aliquandiu infra basilicam visitationem supernam exspectaret, meritis virginis visum perfecte recepit. Femina, nomine Osa, quinquennio clauda, illuc se rogans deferri, mensibus sex ibidem languida jacens, divinum indeficientibus animis praestolabatur auxilium: nec prius a fidei suae instantia destitit, quam mercedem fidelis perseverantiae, soliditatem omnium membrorum perciperet, pedibusque propriis gaudens rediret, quae manibus alienis illuc allata fuit.
- 34.
Quidam similiter claudus vespertino aliquando tempore grabato deportatus, et pro foribus basilicae positus, dum copiam sibi ea nocte intra aedem sanctam 137.0235D| quiescendi deprecaretur, nec obtinere valuisset, ibi ante januam fide non vacua usque in lucem pernoctat. Ecce autem mane subito viribus validioribus accedentibus, miro celerique quodam saltu lecto excussus relicto in loco eodem grabato, gradu directo ad tumulum sanctum processit clare et palam virginem sanctam Glodesindem divino auxilio auctorem suae sospitatis proclamans, et gratias quanto praevalebat referens ampliores, vocibus magnis Dei sanctaeque virginis glorificabat clementiam.
- 35.
Alius item infirmus et omni virtute corporis destitutus, cum aliquandiu in ipso sancto loco opem sui praestolaretur, quadam die sopore correptus obdormisset, videt sibi in somnis beatam virginem assistentem 137.0236A| et cum quodam imperio jubere ut surgeret, et his qui tunc forte pavimento instabant, operator ipse conjungeretur, opusque ipsum perfici adjuvaret. Statim experrectus, et nihil pristinae debilitatis in se recognoscens, laetus exsiliit, et ut jussus fuerat, mirantibus universis ad opus accessit, nulloque segnior in operando apparuit, sciens profecto beatissimam virginem desideratam sibi praestitisse salutem.
- 36.
Adelburga mulier dicebatur, ore et naribus plurimo sanguine diutius fluens, jam in ipso vitae agens discrimine, cum nihil undecunque ei remedii posset occurrere. Forte dies natalitius sanctissimae virginis in crastinum imminebat; spem illico salutis ex divino praesumens solatio, candelam, quae nocte 137.0236B| vigiliarum ipsius solemnitatis ante aram sanctam lumen praeberet, voto propriae sanitatis direxit. Mox ea perlata optatam Christo per sanctam virginem operante salutem promeruit. Simili modo vir quidam ex villa Fadiliaco, nomine Hilleicus, habens filium debilem et membris omnibus inutilem, votum sanctae candelas altari ipsius intulit, ac pro eo ibi precem profundens domum reversus invenit filium sanum. Quid femina illa, quae diu contracta, dum vota illo candelam misisset, priusquam ecclesiae candela ipsa intromitteretur, perfectam emeruit sospitatem. Haec ex villa Columbaria fuit, et per totum aestivum tempus ita languida membris omnibus pene emarcuerat, ut nec gressum figere, nec nisi alienis manibus valeret efferri. Alia non dispari modo diu 137.0236C| debilis et clauda decumbens, ad ecclesiam perducta, integre ibi est sanata.
- 37.
Audiant aliud divinae animadversionis documentum hi, qui ea quae semel Domino voverant, illicita praesumptione non timent effringere; et vel poenis manifestioribus discant, quanti sit periculi promissa non reddere, quae Scripturae testimoniis noluerunt agnoscere. Vir Metis inter suos non obscurus, cui Adelmanno nomen erat, filiam in ipsis primis annis Dei et hujus sanctae Glodesindis famulatui in habitu sanctitatis voto delegavit. Haec ubi adulta est, patre, ut dicunt, ignaro et invito, quemdam extra urbem clandestino secuta est matrimonio. Cumque in tali conjugio tempus aliquod effluxisset, forte aliquando fuit, ut parentes et propinquos 137.0236D| in urbe vellet revisere: ubi dum dies aliquot moraretur, ita repentina membrorum omnium dissolutione contracta est, ut nec lecto exsurgere, nec nisi alieno ministerio loco posset moveri. Tum pater voti reminiscens ad monasterium eam fecit deferri. Quae ibi dimissa, postquam multum temporis in languore tabida jacuerat, ab ancillis Dei ei suasum est, ut sacrum velamen sibi imponens se Deo servituram promitteret. Factum est, et die tertio sana et incolumis reddita est, ut pristini doloris ne vestigium quidem aliquod in se persentiret, et de reliquo in eodem monasterio sub habitu religionis permansit.
- 38.
Item femina quaedam, duodecim jam annorum 137.0237A| pedes languidos trahens, nomine Alda, ad monasterium adducta per sex annos ibidem debilis mansit. Cumque crebris coram altare supplicationibus divinum sibi adesse saepius precaretur auxilium, die quadam inopinato ita perfecte sanata est, ut libero gressu ubique gaudens incederet.
- 39.
Daemoniacus quidam ex villa Marlei, Wolferus dictus, ita atrocissimo et vesano spiritu fuerat pervasus, ut omnium se notitiam habere linguarum et situs cunctarum jactaret nosse terrarum. Hic ad sacrum perductus monasterium, ac per dies octo ibi detentus, gratia Christi ac meritis virginis hoste fugato, mentis libertati integre restitutus abscessit. Item adolescens quidam ex villa Lauriaco, et feminae quatuor foedis spiritibus obsessae, ibi similiter ope 137.0237B| sacratissimae virginis curari meruerunt.
- 40.
His illa non incongrue inserenda censentur, in quibus fidei, cui omnia Salvator perhibet possibilia, ingens ostenditur documentum, ut quod natura negare convincitur, sancta et innocens virginitas merito suis efficere posse probetur.
- 41.
Ex his quae habitu inter laicas religioso oblationes altario deferre consueverunt, quaedam fuit, nomine Raginaidis, quae ad basilicam virginis veniens, vasculum, quo vinum ad sacra secum hujusmodi circumferri solet, plenum detulerat: ex quo dum ipsa obtulisset, et caeteris, quae plures oblaturae convenerant, dum quod superfuit totum divisisset, repente vasculum ipsum quod jam omnino exhaustum putabat, attentans, vino ut prius, repletum 137.0237C| maximo cum stupore invenit.
- 42.
Custos quaedam ejusdem sacrae aedis, dum die quadam missis celebrandis vinum quaesitum nequaquam in promptu posset inveniri, ad arcam illam qua nescio de causa accessit, ubi jam retro a mensibus fere tribus vasculum, quod in modum flasconis parvuli (butticulam appellant) vacuum et siccum dependebat. Arca aperta vasculum ipsum vino ad summum usque impletum vidit: ex quo et sacrificiis tunc ministratum est; et quaedam ipsius loci femina dudum graviter languida, dum ex eodem vino parum quid sibi absorbendum poposcisset, mox gustato salutem integram recuperavit.
- 43.
Paschali quadam solemnitate puella caeca, 137.0237D| cujusdam Joannis civis Metensis filia, ad sanctum sepulcrum perducta, dum per tres dies ibidem mansisset, ipsa quarta sacrae hebdomadis feria per gratiam coelestem visum pleniter est consecuta.
- 44.
Haec, ut valuimus, ex prioribus, quas invenimus, transfudimus litteris, non quod eamdem scripturam nullam aestimaremus, quae utique plena fidei et ad rerum gestarum ordinem vires maximas subministrat; sed quia, uti praefatus sum, litterariorum, 137.0238A| quibus jam Domino miserante tempora florent, hoc expetere voluptas videbatur. Quanquam ne ad hanc quidem partem mihi aliquam scientiae praerogaverim facultatem, qui, ut vere fateor, frequentius tamen in dictis quam scriptis nimio rubore suffundor: et nisi aliquorum, qui forte in me amore labuntur improvido, stimuli incitarent, penitus conticerem, ob hoc vel maxime, quia etsi scientia, qualiter praesentes, et qui ex ipsa inter nos consuetudine quidquid ore exciderit probant, accipiant; secuturos certe aut omnino ingratos, aut non multum haec curaturos satis perspicio. Quibus tamen quod acerrimo dente in aemulos Hieronymus prooemio Hebraicarum quaestionum fixit, objiciendum: « Peregrina merces tantum volentibus navi defertur. 137.0238B| Balsamum, piper, et poma palmarum rustici non emant. » Ita et illi si despexerint, ne quidem legant, moneo et oro, dum tandem voti mei apud Deum et sanctam ejus virginem, cujus me amor traxit immodicus, spem fideliter praesumptam mihi non penitus invideant, vel intercludant.
- 45.
Jam quia ad nostram aetatem res perducta est, liberioribus spatiis decurrentes, breviter, quae Dominus nobis videre concessit, adnotamus. Post Rotpertum qui 40 praefuit annis, Wigirico 10 annis pontificio exacto vita decedente, dum Benno quidam, in eremitica conversatione dudum famosus, bona intentione Heinrici tunc regis, patris gloriosi postea Caesaris domni Ottonis, eidem esset subrogatus, vixque biennium in sacro ordine exegisset; 137.0238C| infanda et nimis lacrymabili servulorum quorumdam factione excaecatus, et inutilis redditus, quo fungi non poterat officio sese ipse abdicavit: inde a principe electione petita et impetrata, virum magni post futurum praeconii, dominum Adelberonem, haec sancta sedes adepta est. Hic monasteria quaecunque per amplitudinem suae erant providentiae, retro a multis jam annis interius et exterius spiritalibus et corporalibus opibus nimium lapsa studio praeter caetera egregie animum recuperare induxit. Et primum quidem ejus operum spiritualium Gorzia monasterium fuit, ubi magnarum virtutum viro domno Eginoldo promoto, et brevi copiosa religiosorum turba eo confluente, et in beatitudinem pauperum spiritu sub regula beati Benedicti conspirante, 137.0238D| ad ejus exemplar reliqua extra vel infra virorum ac feminarum, si qua etiam sub nomine canonicorum erant, composuit monasteria. Unde et hoc idem beatae virginis collegium praefecta ibi domna Himmiltrude, sanguine, et (quod majus est) spiritu sibi propinqua, ad monasticam institutionem coegit. De cujus sancti pontificis dignis Deo operibus proprium est merito quod desideretur opus, nec hujus articuli brevitate tantam concludi fas fuerit 137.0239A| majestatem. Quod ad praesens attinere videtur, brevi subjicimus.
- 46.
Anno pontificatus sui 23, cum nongentesimus quinquagesimus primus Dominicae Incarnationis ageretur, matrem praedictam loci ipsius reparandi, quia vetustas et brevitas monere videbatur, cupido coepit immodica. Id per se, quoniam non nisi sacro corpore interim submoto fieri poterat, non praesumens, quid animo conceperat, episcopo intimat. Ille de fabrica ut fieret gratum omnino habens, suamque benigne pollicitus operam, de sublevatione sacri corporis diu cunctabundus, tandem Domini super hoc voluntatem ut exquirerent, imperavit: communicato deinde negotio patribus tunc venerandis Einoldo, de quo praemisimus, et Ansteo aeque 137.0239B| viro religioso e proximo sancti Arnulfi collegio, ipsisque animos eidem sancto pontifici vel abbatissae magis addentibus, in communi decretum est, ut ficret. Instabat tunc dies Ascensionis Dominicae, in quem populus universus missarum solemniis condicto jussus adesse. Praesul reverendissimus post verbum sacrae diei populo redditum, de hac ipsa re palam aperiens, Domini misericordiam cunctos monuit exorare, ut prosperum conatibus fidelium suorum largiri dignaretur effectum. Quod cum in crastinum sextae feriae multa cum devotione sacris aedibus circunquaque lustratis alacriter peregissent, in sequenti mox Dominica omnes ad sacrum confluunt locum. Ibi ab ipso sancto pontifice missis dictis, itemque plurima exhortatione plebe in Deum 137.0239C| animata, cunctis acclamantibus, et ministris sacrorum solitis supplicationibus preces in coelum tollentibus, ad arcam virginis aperiendam pontifex venerandus, cumque eo patres monasteriorum simul et caeteri ex clero religiosi digne Deo sancteque virgini submissi reverenter accedunt; moxque sacrosanctos artus loculo tunc pro tempore praeparato exceptos 137.0240A| in proximam quamdam domum interim conservandos transponunt. Eadem die a parentibus quidam illuc daemoniacus adductus, cum penes loculum in domo eadem populo abscedente esset relictus, post modicum intervallum, Domino et meritis virginis suffragantibus, a vesano spiritu est liberatus.
- 47.
Sub ipsa fere hora sanctimonialibus a loco, in quo sacrum corpus extulerant, ad corpora curanda residentibus, puerulum naturali membrorum compage damnatum penitusque ab ipsa nativitate contractum bajulus, ut brachio ferebat, ecclesiae intulit. Inde a quadam ex sanctimonialibus intra domunculam, qua corpus sanctissimae virginis servabatur, sub ipso loculo solus relictus, parva mora intercedente, nimio repente clamore puer emisso, ad vocem 137.0240B| caeteris accurrentibus, membris officio naturae directis sanus divino auxilio est inventus. Hunc multo postmodum tempore eadem incolumitate gaudentem prospero ubique gradu conspeximus ingredi. Alter itidem puerulus oculis captus, sed et quorumdam membrorum inaequalitate confectus, alio ferente illo deportatus, et ante loculum projectus, visu et caeterorum membrorum integritate virtute Christi et obtentu sacratissimae virginis repente cunctis stupentibus et gratias Deo clamantibus, est muneratus.
Plura deinde et usque in praesens tempus pene quotidie cum fide petentium ibidem Domino Christo operante exhibentur solatia, tum corporum, tum (quod praestantissimum est) animarum: ubi conscientia 137.0240C| uniuscujusque supplicantis satis persentit, quantam inde efficaciam precum suarum reportet; et nisi diffidentia sola retundat, vere Christi certus, fatebor, nullius illic suspiria, nullius gemitus, vel lacrymas pleno corde profusas, quaecunque illa fuerit necessitas vel angustia, inde aliquando vacuo fructu reversas.
- MONITUM. Tres leguntur in subjecto libello sanctae Glodesindis corporis translationes: prima saeculo VIII facta, anno incerto; altera anno 830 per Drogonem episcopum, in cujus epitaphio istius rei memoriam consignatam lego his versibus: Iste Glodesindis solemniter ossa levavit, Condigneque loco condidit eximio. Ad hanc quae solemnior fuit alias duas revocare visum est, nempe eam quam saeculo VIII factam dixi; et tertiam, quae anno 951 ab Adalberone episcopo curata est. Omnes sequens libellus commemorat. ↑