Migne Patrologia Latina Tomus 98
Versus (Auctor incertus), J. P. Migne
Versus
(1443C)O Deus omnipotens, convexae conditor arcis,
Terrarum et maris, et quae tantus continet orbis,
Suscipe vota tuae plebis, dignare rogatus
Caesaris eximii Caroli firmare salutem.
Multiplices vitam protendas, rector, in annos,
Imperio Oceanum consignans ordine metam;
Hostibus oppressis firmato pace perenni,
Optime quod princeps sedatum rite gubernes,
Permulcente sua divino munere dextra,
Unus in aetherea altitonans qui praesidet aula.
Convenit et solum terris regnare sub illo,
Qui merito cunctis praestans mortalibus esset.
Discedant variae sectae, discedat et error
Antiquus, quondam malesuasus ab ore maligni.
Sancta fides niteat comitanter gressibus altis,
Cum Caroli Magni ut vastum perlustret et orbem,
Imperio dictoque simul domitis virtute superbis,
Ac post innumero captos ex hoste triumphos,
Cum victore suo victrix laetetur et ipsa.
(1443D)Post tanta in terris, post tot sublimia facta,
Pleno tum demum completo temporis aevo,
Felici centenos cursu evectus in annos,
Alma fides obviam comitante cohorte sororum
Virtutum veniens, Carolum super astra levabit,
Perpetuam tirbuens Christo praestante coronam.
Versibus incomptis, summo sed mentis amore,
Haec tibi conficiens, Caesar dignare superne,
Munera quaeso tui devoti sumere servi.
His ego litterulis domini deposco salutem
Perpetuam Carolo servulus ipse sui,
His te, praeclara Gundrada, saluto, puella,
Quae ore nitens pulchro, pulchrior et merito.
Littera festina dominae conferre salutem
Gundradae, egregiae moribus et facie.
Hos Carolo regi versus Hibernicus exsul
Dum proceres mundi regem venerare videntur,
Ponderibus vastis ingentia dona ferentes,
Immensum argenti pondus fulgentis et auri,
Gemmarum cumulos sacro stipante metallo,
Purpura splendentes aurato tegmine vestes,
(1444C)Spumantes et equos flavos stringente capistro,
Ardua barbarico gestantes colla sub auro,
Annua sublimi haec debentur munera regi.
Dic mihi quae pariter reddemus, garrula musa,
Ne forte in vanum regi servire videmur,
Quae tanto ac tali patri munuscula demus?
Carmina quin etiam modo lata voce canamus,
Dulcisonas regi promamus pectore laudes,
Et nostris cunctus reboet clangoribus orbis.
O sola ante alias cantus dulcedine capta,
Divitiis orbis comparis carmina, musa;
Sic dic quid valeant nostri jam carminis odae?
Heu nunquid socius musarum nomina nescis?
Aut forte illudens nostrorum munera temnis?
Dilectus socius, musae quoque dulcis alumnus
Haud equidem ignoro musarum dulcia dona.
Sed dic nunc veterum vatum mihi maxima nutrix,
Quae nostrae laudis concludent saecula finem,
Sidereae summus dum situs volvitur axis,
Et nox obscura claris dum pelletur astris,
(1444D)Splendidus eximiis surget dum phosphorus umbris,
Et celer aequoreas ventus dum verberat undas,
In mare dum properant spumosis cursibus amnes,
Nubila dum tangent minaci vertice montes
Atque jacent humiles limoso limite valles,
Aut summi extollent praerupta cacumina colles,
Regnumque obriso candor dum fulminat auro,
Nomina musarum saeclis aeterna manebunt.
His regum vetera clarescunt inclyta gesta,
Praesentum et saeclis narrantur facta futuris,
Musarum et donis laudatur conditor orbis,
Sedibus aethereis fulgens virtutibus almis,
Nostris assiduis gratulatur cantibus aequis.
His igitur donis regem venerare memento.
Ast ego praecipuo comitabor fistula cantu.
Dic igitur modulans nutrix mihi maxima vatum,
Quis pacem eximiam conatus frangere patrum,
Quis frustra egregiam commovit in arma quietem?
Quae pestis tetigit servum per cuncta fidelem,
Ut domini faciem mereatur cernere tristem?
Lubricus hoc serpens profudit ab ore venenum,
Isdem qui quondam miseris edixerat anguis
(1445A)Conjugibus mortis mortales pectore voces,
Qui geminos saevo laniavit vulnere fratres,
Et qui germanas maculavit sanguine palmas,
Fraternum foedus mortales vertit in iras,
Quique pietates nescire suasit amorem.
Hinc natus dejerans patrium derisit honorem,
Qui populos dudum docuit conscendere turrim,
Et dominum servis jussit nescire tonantem.
Hic solus scindit perfectae foedera pacis,
Et populos saevis gaudet committere bellis,
Ut nullus Christo digne famuletur in orbe,
Mortiferis suadet verbis consurgere lites,
Seminat et rixas ubi pacis sola jubentur
Foedera, perpetui queis dantur praemia regni,
Invidus hic serpens tentavit frangere pacem,
Qua rex egregius Carolus duxque inclytus una
Dasilo perpetue tenebantur jure beato.
Aggreditur fama, cunctum contaminat orbem.
Vocibus his pure pulsavit perfidus aures.
(1445B)Dasilo peccavit, linquit quia regia jussa,
Et sibi servitii non solvit foedera pacti.
Haec dicta egregias Caroli volvuntur ad aures,
Et rumor coepit latum volitare per orbem,
Pulsaturque ipsis regis praesentia verbis.
Imprimisque pias his dictis addidit aures,
Aiebat cunctis: Hic vir mihi valde fidelis
Est, et Francorum deposcit prospera regnis.
Ast rumor frequens regi firmabat, et omnis
Conclamat tellus: Non est dux ille fidelis,
Vocibus his tandem motus justissimus heros,
Agmina conjungit, classemque in margine ponit
Rheni, qui Gallis cingit Germania terris,
Felici cursu victum transnavigat amnem.
Inclytaque innumeris tremuit Germania turmis.
At rex Francorum stipatus millibus altis,
Maximus in patriis exsultat victor in armis,
Alloquitur proceres fidos, ac talibus inquit:
O gens regalis profecta a moenibus altis
(1445C)Trojae, nam patres nostros his appulit oris,
Tradidit atque illis hos agros arbiter orbis,
Subdidit et populos Francorum legibus aequis
Perpetueque illis sanxit formator ab astris
Hos fines, amplas capiendas funditus urbes,
Ancillas, servos, famulatus credidit omnes.
At nuper nostris hostis surrexit in arvis
Invidus hinc serpens fortassis vulnere saevo
Armillas grandi gemmarum pondere et auri
Offertur, sonipes auri sub tegmine fulgens.
His puer ex donis domini ditatur opimis.
Ad quem haec rex placidis deprompsit dicta loquelis:
Suscipe perpetui servitus pignora nostri.
Oscula tum libans genibus praedulcia regis
Dux, atque has celeres produxit pectore voces:
Rex, tibi donetur munus per cuncta salutis.
Ast ego servitium vobis per saecula solvo.
Sic fatus regis cum dono ad castra recessit.
Versus Caroli imperatoris.
(1445D)Haec est vera fides coeli quae ducit ad aulam:
Hanc teneat, requiem quisquis habere cupit.
(1446A)Est etenim virtus cunctis credentibus ampla,
More fide trino physe placere Deo
Summus apex Carolus Caesar pax orbis opima,
Huic turmas hominum subdere colla docet.
Altior ut cuncti regni rex summus honore
More fide forma Caesar ut octo prior.
Qui sibi praesentis regni concesserat arcem,
Arce poli summum det sibi posco locum,
Exiguus regi parvum nunc reddo libellum
Collectum ex variis flore comante rosis.
Versus Caroli imperatoris.
Charta, Christo comite per telluris spatium
Ad Caesaris spatiosum nunc perge palatium,
Fer salutes Caesari ac suis agminibus,
Gloriosis pueris, sacrisque virginibus,
Via pergens prospera per Christi suffragia,
Prona coram Caesare verba dicas talia.
Dic ut Caesar Carolus per Petri praeconia
(1446B)Sit sanus, longaevus sit, et felix victoria;
Dic regnator omnium det sibi subsidium,
Confortet, custodiat, dilatet imperium.
Dic ut fautor fuerat justis rite regibus,
Fiat Christus Carolo ac sibi fidelibus.
Dic regales pueri per prolixa spatia
Sint sani, sint longaevi Salvatoris gratia,
Sint coronae regiae digni dic honoribus,
Felices ac victores genitoris moribus.
Regalibus puellis dic fiat sublimitas.
Sit sancta, sit sobria, sit vera virginitas,
Christus amat virgines propter castimoniam,
Det ut illis promiserat in futuro gloriam.
Dic protegat Dominus sic Francos armigeros,
Regem, clerum, comites, milites belligeros.
Post haec, charta, Caesarem rogato continuo
De me Christo famulo sit memor exiguo.
Versus Caroli imperatoris.
Laudibus eximiis celebrantur tempora prisca,
(1446C)Omneque praeteritum gratificare solet.
Cum moveat praesens famosis ora loquelis,
Aggravat et plebis corda molesta dies,
Credere quae sese incertis successibus ultro,
Aut etiam nimia speque futura capit.
Hoc homines inter passim contingit haberi,
Rumori veterum cedere fama nova.
Nobis e contra ordo est commutatus et usus,
Priscis quique exstant tempora praeferimus.
In queis Romuleum summa virtute gubernat
Imperium dominus pacificus Carolus,
Cui cedunt proceres, et gloria celsa priorum,
Solis obumbrantur sidera ceu radiis,
Flumina ceu Nilo, colles vincuntur olympo,
Argento obryzum plus nitet Arabeum.
Sic, Auguste, tibi cedit jam maxime regum
Fama, vigor, virtus, gloria, nomen, honor.
Singula nam reliquis virtutum dona redundant,
In te cuncta videt quisque, notando probat.
(1446D)Sunt quos forma decens alios ventosa loquela,
Nobilis aut sanguis, dextrave marte potens.