Migne Patrologia Latina Tomus 105
Testimonia de Theodulfo (Auctores varii), J. P. Migne
Alcuinus in epistola ad Carolum regem, cum ab eo librum Felicis Urgellitani refutandum accepisset. Sed obsecro ut exemplarium illius libelli domno dirigatur apostolico; aliud quoque Paulino patriarchae; similiter Richbono et Theudulfo episcopis, doctoribus et magistris, ut singuli per se respondeant.
Eginhardus in Vita Caroli Magni, enumerans episcopos qui ejus testamento subscripserunt.
Episcopi Hildebaldus , Richolfus , Arnoldus , Wolfarius , Bernoinus , Laidradus , Joannes, Theodulfus, Jesse, Hetto, Waltgaudus .
Hincmarus de divortio Lotharii et Tethergae ad interrogationem 6.
Et hinc ex sacris Scripturis et catholicorum dictis quidam orthodoxus et insignis poeta inter alia scripserit dicens: At si jurandi te causa perurget et arctat, (0189C)Id puris verbis, id gere mente pia. et caetera quae leguntur in Paraenesi ad judices, versu 833.
Lupus abbas Ferrariensis in epistola 20, ad Alcuinum.
Nundinas in Theodulfi carmine legi producta penultima. Quod utrum ejus an praeceptorum auctoritate penes illum fides habeatur. (Versum innuit 357 c. 3, in die Palmarum, lib. II.)
Auctor Vitae Ludovici Pii imperatoris ad annum Christi 814. (Apud Andream du Chesne, tom. II Hist. Franc.)
Defuncto patre, missus est Rampo ad eum, ut et mortem ejus mature cognosceret, adventumque suum nullomodo comperendinaret. Qui cum Aurelianam devenisset ad urbem, Theodulfus ejusdem urbis episcopus, vir undecunque doctissimus, causam ejus adventus persensit, et velocissime misso perlatore (0189D)imperatori innotescere studuit. Idem ad annum 816 de Stephani papae adventu loquens: Imperator adventum ejus Rhemis sustinere statuit; cui etiam obviam Hildebaldum archicapellanum sacri palatii, Theodulfum episcopum Aurelianensem, Joannem Arelatensem, aliorumque ministrorum copiam procedere jussit infulis indutos sacerdotalibus. Idem rursus ad annum 817 de conjuratione agens Bernardi Italiae regis. Erant hujus sceleris conscii quamplures clerici seu laici; inter quos aliquos episcopos hujus (0190B)tempestatis procella involvit, Anselmum scilicet Mediolanensem, Wlfoldum Cremonensem, sed et Theodulfum Aurelianensem. Et post alia. Episcopos porro hac constrictos immanitate ab episcopis reliquis depositos monasteriis mancipavit.
Chronicon Vetus (Apud eumdem, tom. III, p. 366.)
Floruit etiam his temporibus apud urbem Aurelianensem Theodulfus episcopus, qui propter scientiae praerogativam qua pollebat, a memorato imperatore Carolo Magno ab Italia in Gallias adductus, et Floriacensem ab eo abbatiam et Aurelianensem simul meruit episcopatum.
Ex libro Miraculorum sancti Maximini abbatis Miciacensis, auctore Letaldo, monacho Miciacensi, qui sub finem saeculi X florere coepit. (Mabill. Act. SS. Bened., saec. I, pag. 601.)
Temporibus divae memoriae Caroli Augusti, disponente rerum omnium Domino eumdem locum pristinae reddere nobilitati, Theodulfus nobilissimus et moribus et genere acerrimique ingenii Aurelianensis Ecclesiae episcopus subrogatur. Hic itaque multa industria certans, quatenus idem locus in antiquum revocaretur honorem, dum in contiguis regionibus minus idoneos invenisset ad id efficiendum monachos, ex Septimaniae partibus ascivit, quibus et locum dedit, et res illi loco attributas de suo insuper addens contradidit. In qua re non poenituit eum facti sui; quippe cujus temporibus in tantum ejus loci gloria enituit, ut veteris ignominiae dedecus honestas superveniens obumbraret, et praeteritorum dispendia lucra sequentia compensarent. Theodulfus igitur episcopus inter caetera suorum operum basilicam miri operis, instar videlicet ejus quae Aquis est constituta; aedificavit in villa quae dicitur Germiniacus ( Germigny ), quo etiam his versibus sui memoriam eleganter expressit. (0190D)Haec in honore Dei Theodulfus templa sacravi Quae dum quisquis adis, oro, memento mei. Hic itaque venerabilis sacerdos insimulatus conjurationis apud regem de episcopatu dejectus, et multis diebus custodiae mancipatus est; postmodum mirabili rerum conversione, et crimen promptissime abluit et regis gratiam consecutus, cathedram pristinae dignitatis non diu victurus recepit. Fertur enim vi veneni ab his exstinctus qui dum exsularet, (0191A)libertate potiti bona ejus invadendi jam hauserant cupiditatem.
Theodulfi Epitaphium (Mabill. Analect., t. I, ex pervetusto cod. Vitoniano.)
Illius cineres saxo servantur in isto
Qui quondam populis praesul et abba fuit.
(0192A)Non noster genitus, noster habeatur alumnus:
Protulit hunc Speria, Gallia sed nutriit.
Urbs populosa satis Ligerim super Aurelianis,
Quae olim laeta fuit hoc residente Patre.
Proh dolor! hunc pepulit propria de sede malignus
Moenibus his traditur exsul et exsul erat.