Migne Patrologia Latina Tomus 67
CaeAre.Testam3 67 Caesarius Arelatensis470-542 Parisiis J. P. Migne 1848 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
PAX ECCLESIAE ARELATENSI.
Caesarius episcopus presbyteris et diaconibus, sanctae ac venerabili Caesariae abbatissae, quam Dominus per meam parvitatem in monasterio nostro praeposuit, ac universae congregationi, quam ibi Dominus sua gratia collocaverit, in Domino aeternam salutem.
Cum ecclesiastica pietas consuetudinis suae rem faciat ordinabiliter, scilicet quo peregrinis et destitutis opem largitionis impendat: quanto magis cum opportunitas aut necessitas fuerit, ut sanctis quibusque et Deum timentibus aliqua largiatur, amplius debet pia misericordiae suae viscera dilatare? Et ideo juxta hanc epistolam quam manus nostrae subscriptione roboravimus, cuique diem et consulem subtus adjecimus, Deo dispensante, hoc testamentum meum condidi, vel manu propria subscripsi, atque jure praetorio, vel jure civili, et ad vicem illorum codicillo firmavi.
Ego Caesarius peccator cum debitum humanae carnis reddidero, cunctum monasterium S. Joannis, quod ego condidi, sub potestate Arelatensis pontificis canonice sit, haeredemque meum esse volo ac jubeo; caeteri caeteraeve exhaeredes sint. Totum quod cuique aut per hoc testamentum meum dedero, legavero, darive jussero, ut detur fiat. Caeterum autem Arelatensem episcopum cohaeredem meo monasterio relinquo: quosque liberos, quasque liberas esse jussero, liberi liberaeve sint omnes. Ego tamen cum nihil de parentum bonis habuerim, hoc testamentum meum praesumere erubui; illa tamen me sententia compulit, ut pleraeque Salvatoris, formidanda, qua iniqui audituri sunt dicentem: Ite in ignem aeternum (Matth. XXIV, 41), pietatis affectu aliquid ecclesiae meae contulisse. Et ne forte post obitum meum aliqui de parentibus meis, exceptis iis rebus quas illis pro elogiis [ forte eulogiis] donaro, inquietare praesumant cui praesum ecclesiam: ideo hanc voluntatem meam tractare amplius desideravi, ne qui de parentibus meis vel apud ipsum monasterium praefatum, vel pontificem Arelatensis Ecclesiae, praeter id quod illis dedero ac dederim, praesumant requirere. Sancto et domino meo archiepiscopo qui mihi indigno digne successerit, licet omnia in sua potestate sint, tamen si lubet et dignum ducit, indumenta paschalia quae mihi data sunt, omnia illi serviant, simul cum casula villosa et tunica, vel galnape, quod melius dimisero. Reliqua vero vestimenta mea, excepto birro amiculari, mei tam clerici quam laici, cum gratia vel ordinatione domini archiepiscopi, sibi ipso jubente, imo donante, dividant. Ea vero quae monasterio ante per donationem contuli, nunc affirmo, et si cui aliquid per epistolam, aut per pitacium, aut verbo pietatis intuitu contuli, valere volo. Hoc etiam assuete precor, quatenus cellam quam bonae memoriae Augustus subdiaconus in atrio S. Stephani euntibus parte dextra habuit, provisoribus monasterii propter custodiam illorum firmam dominus archiepiscopus perpetuo dignetur jure concedere, ita ut eam sibi succedendam monasterii provisores habeant. Et hoc specialiter volo, et ita, domine archiepiscope, precor, sive provisorem ad monasterium, sive presbyterum ad basilicam S. Mariae, nullum alium habeat congregatio sancta, nisi quem ipsa elegerit vel ordinari petierit. Et licet de tua, domine archiepiscope, pietate praesumam, tamen ne forte contra monasterium nostrum aliquorum suggestiones importunas habeatis, adjuro vos per Patrem et Filium et Spiritum sanctum, et per tremendum diem judicii, ne unquam praevaleat apud vos hostis antiquus, ut ancillas vestras contristari acquiescatis; aut aliquid illis auferri de iis quae possident, eisque contulimus, permittatis: quia Deo propitio non sine discretione vel justitia quibuscunque saecularibus jure directo res ecclesiae vendidimus, nisi hoc tantum quod ecclesiae minus utile et infructuosum est; et quod animabus sanctis et Deo vacantibus cum sanctorum fratrum consensu vel subscriptione tribuimus, perpetuo illis jure permaneat. Vos vero, dominae filiolae, per sanctam Trinitatem inseparabilem, et per Domini nostri Jesu Christi adventum adjuro, ut pontificem qui mihi indigno ordinante Deo successerit digne, omni affectu ut dominum rogetis, ac pura mente diligatis, et ne per vestram contristetis inobedientiam. Confidimus enim de Dei misericordia, quod ita omnibus sacerdotibus quibus religionis collatio est, castum amorem impendat, ut nihil vobis quod ad sustentandum corpusculum opus est, deesse permittat. Te iterum atque iterum, pontifex optime, rogo gratia divina praefati monasterii ut curam maximam habeas, et familiam illarum cum grandi pietate satagas provideri. Quod si alicujus persona injustum tibi dederit consilium, cum auctoritate respondendum deprecor: quia hoc quod episcopi agitur verbo, non solum auferri non debet nec omnino potest. Tum praecipue quia et hoc ipsa sanctissimi papae Urbicani suasit auctoritas, ut hoc de sancto et domino meo pontifice credam. Nunquam enim apud te praevalebit tam iniqua suggestio, ut contra justam voluntatem qualiscunque antistitis pro meo studio substantia ad te multum profecerit, et prope duplicata sit. Additur ad hoc quod Deus misericors per parvitatem meam etiam immunitatem tributorum, tam juxta urbem et infra, quam etiam in suburbanis et villis ex maxima parte concessit. Agellum igitur Aucharianum, unde parvam particulam monasterio dedimus, multa servamus: nam plus minus centum aripennes vineae, et trecentorum modiorum campos reservavimus: ita quod supradictum monasterium tantum modiatas de terra quam ego plantavi, habeat modiatas quadraginta; et de vetere vinea vix triginta aripennes contulimus. Agellum Gallicumanum, Mercloanum, vel agellum Gemellos cum stagnis et paludibus, cum omni jure et termino suo, et pascua in campo Lapideo, vel si qua alia sunt; vel campum in Trifinitio super viam munitam, vel reliqua quaecunque sunt; agellum Orvedum, et agellum Martinatis, et agellum Silvanum, in quo est sita ecclesia S. Mariae de Ratis; et agellum Missiamanum, cum omnibus sibi pertinentibus pascuis, paludibus, cum omni jure et termino suo sanctae tuae ecclesiae reservavimus in stipendiis earum. Unde te, sancte pontifex, adjuro, ut si Deus omnipotens per manus se timentium sanctae matri Ecclesiae, monasterio sanctarum virginum aliquod majus bonum dederit, tua sancta dilectio unum ab altero non disjungat. Si vero, quod Deus non patiatur, congregatio ibi aut congregata non fuerit, aut forte postea, quod absit, cum congregata fuerit, esse desierit, ad matrem Ecclesiam revertantur. Haec quidem ego, ut timori meo satisfacerem, scripsi. Nam absit ut de tua, piissime pontifex, inscientia inculperis; quia, ut supra jam dixi, pietas divina concessit ut per meam humilitatem immunitas Ecclesiae in tot capitibus daretur. Quod monasterio cum fratrum consensu dedimus, per hanc voluntatem meam confirmo. Ancillae nostrae Caesariae abbatissae mantum majorem quem de cannabe fecit, dari volo. Domino meo Cypriano mantum e cunctis meliorem dari volo. Quidquid servo meo Briciano contuli, nunc per hoc testamentum meum confirmo. Agritia puella mea propria libentissime monasterio et Caesariae abbatissae serviat: et vere gariolas quas illis vel parentibus eorum dedi confirmo. Omnes cubicularios meos tibi, domine episcope, coram Deo et angelis ejus commendo.