Migne Patrologia Latina Tomus 134
Testamentum
Testamentum (Atto Vercellensis; Auctores varii), J. P. Migne 134.0899B
Testamentum
134.0893C| In nomine sanctae et individuae Trinitatis Patris et Filii et Spiritus sancti, cui sit gloria in sempiterna saecula saeculorum, amen. Regnantibus domno Hugone et domno Hlotario piissimis regibus, regni domni Hugonis vigesimo, et domni Hlotarii decimo quinto, pontificante venerabile patre et domino domino Marino sanctissimo papa universalis Ecclesiae Dei anno tertio, indictione 3, Idibus Maii, constituta synodo a venerabili patre domno Olderico archiepiscopo sanctae Mediolanensis Ecclesiae in basilica gloriosissimi pontificis et confessoris sancti Ambrosii ante ejus sanctum corpus; astantibus domno Hugone legato misso dominorum qui supra regum, et venerabili patre domno Rogerio episcopo Perusino legato sanctissimi domini papae. In ipsa synodo erat venerabilis 134.0893D| pater dominus archiepiscopus sanctae Mediolanensis Ecclesiae, et venerabiles episcopi Vercellensis, Papiensis, Novariensis, Brixiensis, Laudensis, Bergomensis, Terdonensis, Cremonensis, Astensis, Curiensis, Taurinensis, Eporediensis, Augustensis, Albensis, Aquensis, Savonensis, Januensis, Albingaunensis, 134.0894C| Vigintimiliensis, Placentinus, Parmensis, Mutinensis, et quamplures alii episcopi, abbates, sacerdotes, et clerici, una cum Vidone comite et quamplures illustres regni proceres.
Completa liturgia, antequam dissolveretur synodus, surrexit domnus Atto sanctae Vercellensis Ecclesiae episcopus, qui petiit reverenter facultatem loquendi, qua ei largita, dominus archiepiscopus eum sedere fecit, quo facto dixit: Venerabiles Patres et illustres viri, cum dixisset Deus in sancto Evangelio ubi duo vel tres in nomine meo congregati sunt, ibi et ego in medio eorum sum; ideo dubitare non debemus, Deum in medio nostrorum esse. Quam ob rem cum sim in bona senectute constitutus, et Deus nos admonuisset dicens: Estote parati, quia 134.0894D| nescitis diem neque horam quando Dominus veniet, propterea si vultis mihi complacere, vellem coram Deo et vobis bona mea ordinare ad salutem animae meae, parentumque meorum et omnium fidelium defunctorum, ut post mortem meam habeam qui pro anima mea Deum exorent, ut a peccatis solvatur. 134.0895A| Quibus auditis, omnes dixerunt: Fiat per venerabilem domnum Attonem quidquid vult. Et ipse sic dicere coepit:
In Jesu Christi nomine, ego Atto, sanctae Vercellensis Ecclesiae humilis episcopus, cogitans infallibilia esse verba Domini, videlicet thesaurizate vobis thesauros in coelo, et date pauperibus, quoniam centuplum accipietis et vitam aeternam possidebitis; ideo ego qui supra Atto episcopus volo, judico, seu per hoc meum judicatum statuo una cum Hugone marchione, ac Brucardo comite advocatis meis, quod omnia quae statuero perpetuis temporibus inviolata permaneant: et in primis judico et lego statim post mortem meam palatium meum Stazone cum ejus pomerio et silva et annexis in integrum 134.0895B| vobis venerabili patri, et domine domine archiepiscope Mediolani, et iis qui post vos Ecclesiam Mediolanensem episcopabunt, ita ut perpetuis temporibus permaneat sine imminutione in potestate archiepiscoporum Mediolani: pro quo rogo eos semel in anno sacra facere pro requie animae meae. Item lego et judico Ecclesiae sancti Eusebii seu episcopatui ejus, unde sum indigne episcopus, casales quatuor juris mei in valle Augustae, et alios duos in Verdezzo, omnia cum suis aedificiis et terris et juribus mihi, qui supra Attoni episcopo spectantibus, cum servis et aldiis utriusque sexus in integrum; ita ut qui post me praeerunt dictae Ecclesiae, usufructuario nomine tantum, cunctis diebus suis faciant ex fructibus eorum quidquid voluerint, absque tamen alienatione 134.0895C| fundi. Quod si aliquid alienaverint, praedicta omnia perveniant in potestatem sanctae Eporediensis Ecclesiae: qui omnes mei successores teneantur semel in mense sacrum facere, ut Deus misereatur animae meae pro ignorantiis in regimine Ecclesiae mihi commissae.
Item judico et lego canonicis praedictae sanctae Ecclesiae curtem regiam cum curticella, quae sunt juris mei, qui supra Attonis episcopi, cum eorum aedificiis, terris et juribus, vivis et mortuis in integrum, ut de eorum proventibus in Dominica olivarum unitim sumant refectionem, et residuum dividatur in octava Pentecostis aequis portionibus inter eos, quo die anniversarium faciunt pro omnibus episcopis ejus sanctae Vercellensis Ecclesiae, et prohibeo 134.0895D| eis omnem alienationem; et si alienaverint, omnia proveniant in potestatem Ecclesiae Taurinensis. Item volo quod statim post meum decessum, in honorem duodecim apostolorum liberentur duodecim servi mei, qui supra Attonis episcopi, ita ut cum uxoribus suis et filiis, cum omnibus eorum substantiis sint liberi, prout nunc, pro tunc, manumitto et libero.
Item judico et lego domno Aldemano consanguineo 134.0896A| meo archipresbytero sanctae Mediolanensis Ecclesiae, et cardinalibus et presbyteris decumanis, et clero dictae Ecclesiae, qui modo sunt et in futuro erunt, illas quatuor valles juris mei, qui supra Attonis episcopi, quae vocantur Bellaniam, Leventinam, Biascam, et Intrascam, cum omnibus capellis, casis et terris, cujuscunque speciei sint, cum famulis et aldiis utriusque sexus in integrum, ita ut perpetuo sint in potestate cleri dictae sanctae Mediolanensis Ecclesiae, cujus fui indignus archidiaconus. Quorum proventus sic dividatur: dominus archipresbyter tantum habeat, quam duo cardinales presbyteri; et cardinales presbyteri cum primicerio decumanorum tantum habeant per unumquemque, quam duo presbyteri decumani; et diaconi cardinales et subdiaconi 134.0896B| quantum unus presbyter decumanus. Eam vero partem, quae cardinalibus presbyteris spectat, dividat archipresbyter; ea quae cardinalibus diaconis et subdiaconis, dividatur per archidiaconum; et decumanis dividatur per eorum primicerium ad ejus mansionem. Et haec omnia cum conditione ut in perpetuum omni primo die lunae Quadragesimae majoris praedicti archipresbyter et cardinales primicerius et decumani, qui pro tempore erunt, veniant cum litaniis, et crucibus ad hanc basilicam, ubi ante corpora sanctorum Ambrosii, Protasii, et Gervasii, sacrum celebrent pro animabus, mea, et bonae memoriae domni Desiderii regis, et ducis Ermenulfi ejus patris, et Asprandi et Eberardi ejus fratris abavi mei, qui supra Attonis episcopi, ejus filii et aliorum 134.0896C| filiorum ejus. Et item in die lunae sequenti idem fiat ante corpus sancti Satyri in requiem animae meae et bonae memoriae Vuidonis comitis qui fuit proavus meus, et Attonis qui et Anscarius, qui fuit marchio, ejus filii, qui sunt tumulati in eadem ecclesia. Iterum idem fiat tertio die lunae sequenti, ut supra, et ibi ante corpus sanctae Marcellinae virginis sacrum fiat pro animabus, mea, et bonae memoriae Aldigerii, alias Ermenulfi patris mei, et fratrum suorum in eadem ecclesia quiescentium. Et prima die recedendo ab ipsa ecclesia intrent ecclesiam sancti Naboris; secunda vero vadant ad basilicam trium regum; et tertia pergant ad ecclesiam sancti Georgii, ibi ubi dicitur ad palatium, et ibi faciant kyrie et rogationes pro salute hujus civitatis 134.0896D| et omnium habitantium in ea, et in fine dicant requiem pro omnibus defunctis. Qui vero ad istas tres litanias non erit, nihil penitus habeat, salvo si aegrotaret, et tamen teneatur idem facere in alio die.
Item judico et lego venerabili domno Rupaldo abbati monasterii prope eamdem basilicam, et ejus monasterio, curtem meam de Deliciano, cum capella, et casis, et terris, et juribus ejus, et famulis mihi qui supra Attoni episcopo spectantibus, in integrum; 134.0897A| cum hac tamen conditione, ut ipse abbas cum monachis suis, dum cardinales et decumani praefati erunt in ecclesia sancti Ambrosii, vadant cum litaniis suis ad ecclesiam sanctae Mariae Majoris sitam intra civitatem Mediolani, ubi dicitur intus vineam, et ibi sacra faciant pro anima mea, et bonae memoriae domnae Mariae matris, ac domnae Imildae sororis, mearum, ibi humatarum: altera die idem faciant pro animabus bonae memoriae comitissae Felindae aviae meae, et filiarum ejus; et die tertio etiam ita fiat pro animabus Rodelindae proaviae meae, et omnium defunctorum meorum: quod si non fiet, omnia praedicta eis legata sint domnae Bertradae abbatissae dicti monasterii sanctae Mariae Majoris. Item judico et lego dictae venerabili domnae abbatissae Bertradae 134.0897B| fratruae meae cum ejus monialibus et monasterio suo mansa quinque terrae juris mei, qui supra Attonis episcopi, in curte Cerdati, cum aedificiis, servis, aldiis et eorum familiis utriusque sexus spectantibus, in integrum, ut commodius possint Deo servire, et semel in mense recordentur orare ut anima mea a peccatis solvatur.
Et haec omnia ego qui supra Atto episcopus judico et facio cum conditione, quod praedicti omnes qui supra cardinales, decumani, abbas, monachi, abbatissa, et moniales, ac eorum successores, vel succetrices, unitim vel separatim, in totum vel in partem, dictas valles, curtes, casales, terras, servos, famulos, aldios utriusque sexus, non possint quovis modo alienare aut invasere, quia mea firma voluntas 134.0897C| est, quod omnia praedicta perpetuis temporibus permaneant ad cultum divinum in requiem omnium defunctorum meorum. Ideo reverenter rogo vos, venerabiles, pater domine archiepiscope, et omnes residentes in hac sancta synodo, ut ponatis excommunicationem et anathema super omnes qui hoc meum judicatum in toto vel in parte violaverint.
Hoc audito, dominus archiepiscopus et omnis synodus ex parte Dei et omnium sanctorum anathematizavit quicunque per qualecunque ingenium hoc judicatum venerabilis patris domini Attonis sanctae Vercellensis Ecclesiae episcopi violaverit; et qui fecerit, partem habeat cum Juda traditore ac Simone mago in gehennam aeternam, una cum Satana et diabolis ejus. Et dixerunt omnes: Fiat, fiat, fiat. 134.0897D| Quo facto, ipse Atto episcopus dixit: Audite, omnes venerabiles Patres; hic disposui, quae judicare et disponere potui pro conscientia mea; reliquas vero meas substantias, quae mihi modo pertinere videntur, judico et lego propinquioribus meis, ut de eis faciant quidquid voluerint, juxta dispositionem majorum eorum, et lex Longobarda disponit. Item rogo sanctum patrem venerabilem papam, et clementissimos dominos reges suis litteris hoc meum judicatum confirmare dignentur.
Quibus auditis, dominus Hugo comes et dominus Rogerius episcopus missi praedicti, auctoritatem dominorum 134.0898A| regum et domini papae interponentes, haec omnia convalidaverunt et confirmare facere promiserunt. His peractis, idem dominus Atto episcopus una cum Hugone marchione et Brucardo comite advocatis suis dixit: Haec est mea libera voluntas et ultimum meum judicatum. Sic me Deus adjuvet, amen. Actum in basilica sancti Ambrosii pontificis et confessoris, ubi ejus sanctum requiescit corpus.
+ Ego Rogerius humilis episcopus legatus missus sanctissimi patris venerabilis Marini papae hoc judicatum laudavi, confirmavi, et subscripsi.
Ego Hugo comes legatus missus dominorum Hugonis et Lotharii regum piissimorum hoc judicatum laudavi, confirmavi, et manu mea subscripsi.
134.0898B| + Ego Olricus sanctae Mediolanensis Ecclesiae archiepiscopus omnibus, quae supra interfui, laudavi, confirmavi, et propria manu subscripsi.
+ Ego Atto sacrae Vercellensis Ecclesiae indignus episcopus ad confirmandum hoc meum judicatum manu mea subscripsi.
+ Ego Lincfredus Papiensis episcopus laudavi et confirmavi.
+ Notinghus Brixiensis episcopus subscripsi:
+ Gezzo sanctae Dertonensis Ecclesiae episcopus manu propria subscripsi.
+ Ego Bruningus Astensis episcopus subscripsi.
+ Ego Riculfus episcopus Taurinensis laudavi et subscripsi.
+ Griffo Augustanus episcopus subscripsit.
134.0898C| + Ego Adalgisius sanctae Aquensis Ecclesiae episcopus me subscripsi.
+ Mildo Vigintimiliensis Ecclesiae episcopus firmavit.
+ Ego Sigifredus Parmensis episcopus subscripsi.
+ Joannes Massanensis episcopus firmavit.
+ Ego Aldemanus sanctae Mediolanensis Ecclesiae archipresbyter laudavi, et ad firmandum manus posui.
+ Daipertus episcopus sanctae Cremonensis Ecclesiae manu sua firmavit.
+ Ego Baldo Curiensis episcopus subscripsi.
+ Asmundus Eporediensis episcopus manu mea firmavi.
+ Ego Daibertus episcopus Albensis subscripsi.
134.0898D| + Ingulfus Albengaunensis episcopus firmavit.
+ Ego Boso episcopus Placentinus subscripsi.
+ Ego Vuido Mutinensis episcopus laudavi et subscripsi.
+ Lotherius Marianensis Ecclesiae episcopus subscripsi.
+ Ego Hupaldus humilis abbas laudavi et subscripsi.
Signa * * manuum Hugonis marchionis, et Brucardi comitis advocati praefati venerabilis patris domini Attonis episcopi, qui hoc judicatum laudaverunt, 134.0899A| et ad confirmandum manus suas posuerunt.
Signa ****** manuum Ariperti, Olderici, Joannis, Asprandi, Burli, et Canonis testium, et quamplurimae aliae personae quae ad hoc vocati ( ita cod. ) sunt.
Ego Vualpertus humilis archidiaconus et cancellarius sanctae Mediolanensis Ecclesiae et praesentis sacri ( ita cod. ) synodi de mandato suprascriptorum Patrum hoc judicatum venerabilis patris domini Attonis episcopi Vercellarum scripsi, tradidi, et subscripsi.
Ego Lambertus notarius sacri palatii et missus dominorum Hugonis et Lotharii piissimorum regum, una cum suprascripto domino archidiacono tradidi 134.0899B| atque subscripsi.
Ego Petrus, qui dicor Rabbus, notarius domini Henrici imperatoris suprascriptum judicatum domini Attonis episcopi Vercellarum ab eo pronuntiatum in synodo Mediolanensi et subscriptum, ut supra fideliter exemplatum per infrascriptum Bogerium Bonafidem notarium ab originale praedicti judicatus, quod apparet fuisse tribus sigillis munitum, primum quorum erat dominorum regum, alterum cum sanctis Petro et Paulo, et tertium cum sancto Ambrosio sed antiquitate quasi consumptum, cum ipso originale, ut plurimum marcido, ut vix difficulter legi possit, diligenter concordavi, rogatus a 134.0900A| venerabili domino Ambrosio dicto de Vicomercato abbate monasterii sancti Ambrosii, ubi ejus sanctum requiescit corpus; instante etiam domna Columba abbatissa monasterii Majoris Mediolani: et hoc de mandato domni Joannis dicti de Rusca honorabilis potestatis civitatis et communis Mediolani, praesentibus dicto Bonafide, T. Senago, Jo. Coalia, J. Canova, A. Lomatio, notariis, atque Thoma dicto Crasso, et Rufino Corbo juris peritis, ac Ossa de Ossis, Petro dicto Bellabucca, Comasino de Cremis, Joanne Marcellino, Vidone vicecomite, testibus: et quia concordare inveni, praeter litteras plus minusve, mea manu subscripsi.
Ego Tebaldus, qui dicor de Sunago, notarius hoc transumptum quia fidele inveni me subscripsi.
134.0900B| Ego Joannes, qui dicor Coalia, notarius sacri palatii praedicto transumpto interfui, et quia concordare inveni, ut supra, de mandato me subscripsi.
Ego Joannes, qui dicor de Canova, imperialis notarius hoc transumptum fideliter concordavi, et [quia] uniforme cum originale inveni, me subscripsi.
Ego Anselarus, qui dicor de Lamatio, notarius cum supradictis notariis hoc transumptum examinavi, et quia concordare inveni, me subscripsi.