Quantum redactiones paginae "Astronomiae Instauratae Progymnasmata" differant

Etsi vero haec de solaris cursus exacta ad nostrum aeuum redintegratione, quam adducturi sumo tractatio, quibusdam ab instituto huius operis, quo de ascititiis et novis coeli phaenomenis agere proposuimus, aliena fortassis videri poterit : tamen, quia sine exquisita motus Solis notitia, ipsa etiam neoterica (de quibus agemus) sidera, in ordinem redigi nequeunt; cum quod affixarum stellarum, a quibus horum pendet deno¬tatiodenotatio, loca absque sole (uti dictum est) restitutioni non pateant, tum quia multa alia, et in temporis praecisa assignatione, et apparentiis istorum phaenomenon diligenter perscrutandis, occurrant, quae solis motum adamussim cognitum necessario requirunt ; ob id non abs re me facturum arbitror, sic solaris itineris ad haec secula accuratam peruestigationem, caeteris omnibus, quae in hoc opere continebuntur, praemisero; praesertim, cum non saltem ea, quae ad haec novitia coeli phaenomena sedulo disquirenda proprie pertinent, sed etiam nonnulla ad ipsam artem astronomicam rectius quam hactenus instaurandam et promovendam impense facientia, in medium (quoties occasio patitur) referre, non inconsultum, sed apprime utile censeamus. Sed ne longis ambagibus res ipsa dif¬feraturdifferatur, solaris quam pollicemur cursus ad nostra tempora coelitus deducta emendationem, aggrediemur.

ob praecipuam eius dignitatem, tum etiam aliis quibusdam adductus occasionibus, non dubitavit in centro universi prorsus immotum et quiescentem constituere, adeo ut non solum omnes reliqui planetae, eum in meditullio suarum revolutionum obseruarent, sed ipsa etiam Terra, una cum sibi contermina Luna, annuatim circa eundem convolverentur, satis capaci inter orbem Martis et Vene¬risVeneris illis relicto spacio. In qua etiam sententia quosdam veterum, inprimis vero ARISTARCHVM Samium fuisse, legimus. Verum nos Terram centrum universi occupare, una cum antiquissimis astronomis, et communiter recepta philossophorum sententia, nihil hasit antes Solem circa hanc an¬nuoannuo convolvi motu asseveramus: Rationes cur haec summi illius Copernici, utut admodum ingeniose, et concinne excogitata circuituum in Mundanis corporibus apparentium dispositio, re ipsa veritati non correspondeat, alias sufficienter ostensuri.

Sed facilitates gratia, Eccentricum hic praeferentes, locum quo Sol a Terra remotissimus evadit ( quem Apogaeum vel Augem nuncupant ) et centri eiusdem Orbis a cen¬trocentro Terrae distantiam, quae Eccentricitas dicitur, e propriis iisdemque certis in Solari cursu Obscrvationibus, pervestigabimus; id enim ante omnia necessario requiritur. Moveri autem Solem revera, in Orbe aliquo ad Terras eccentrico, ita ut aliquando propior, aliquando remotior nobis reddatur, non solum tarditas motus aestvui, et celeritas hyberni, de quibus nonnulla diximus, sed etiam, quod maior aliquantulum iuxta Perigaeum, quam Apogaeum eiusdem Orbis, visibilis eius diameter attenta animadversione appareat, rem non aliter se habere satis convincit : ipsis etiam Eclipsibus, non dubium huic assertioni ferentibus testimonium. Facessant itaque Homocentricorum Orbium nimis per se violentorum, irrito conamine effictores.

Refractionibus non est obnoxia, multoties accurata animadversione perquisivi. Quae, etenim a Sole, in utroque etiam Solstitio assumitur hoc loco ratiocinatio, non caret sensibili virio, eo praesertim, quod iuxta Brumam in decliviori ipsius situ, a vera Altitudine per refractionem sese insinuantem, evidens contingat aberratio : utut Parallaxis non negligatur; quod pauci, vel potius nulli, quod sciam, prius animadverterunt. Neque sane paruo haec res nobis constitit. Dum enim uno atque altero satis quidem affabre elaborato Instrumento, Poli Altitudinem praecisam hic rimarer, idque vtraque ratione, cum per Solis Elevationem in ambobus Solstitiis, tum etiam per Stella Polaris sublimitatem, tam maximam quam minimam, nequaquam tamen earn sibi consentire depraehendi, differentia incidente satis perceptibili, utpote quae quatuor etiam scrupula prima aliquantulum excederet; atque hinc in dubitationem de Instrumentorum exquisita compositione protractus, non destiti varia unum post ali¬udaliud diversa forma et magnitudine confici curare Organa, usque dum ad minimum dena exactissima perfectione constructa, quibus Solis et Stellarum Altitudines admodum scrupulose perscrutari liceret, in promtu haberemus, Labore, Diligentia, et Sumtibus, inestimabilia.