Auctor incertus (Calixtus II?)
AuInCaI.SeDeSJa 163 Auctor incertus (Calixtus II?) Parisiis J. P. Migne 1854 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
SERMO PRIMUS. IN VIGILIA S. JACOBI ZEBEDAEI APOSTOLI.
Lectio secundum Marcum, cap. III, vers. 13: In illo tempore ascendens Dominus Jesus in montem, vocavit ad se quos voluit ipse, et venerunt ad eum, et fecit ut essent duodecim cum illo, et ut mitteret eos praedicare, etc.
Vigiliae noctis sacratissimae solemnitatis beati Jacobi Zebedaei, apostoli Gallaeciae, nobis, dilectissimi fratres, advenerunt: in quibus nobis est a malis cessandum et in bonis actibus persistendum, et divinae charitatis intima affectione laetandum. Quam nimirum solemnitatem congruum est ut jejunio et vigilia praevenire satagamus, et in quantum possumus delictorum nostrorum maculas gemitibus, lacrymis et eleemosynis tergamus, concordiam et charitatem diligamus, transitoria mundi oblectamenta contemnamus, vera patriae coelestis gaudia tota mentis aviditate amemus, et ut nobis a justo judice debita relaxentur, pro ipsius amore debito inveniri valeamus. Hinc est quod ecclesiastica religio ante majorum sanctorum solemnia ab illicitis abstinere, jejunare ac vigilare constituit, ut in hac videlicet die caro, per continentiam aliquantulum afflicta, a peccatorum sordibus expietur. Et licet omnibus diebus orare et abstinere conveniat, hac tamen die amplius jejuniis, eleemosynis ac precibus inservire oportet. Et ne ad ea quae hortamur, dilectissimi, torpeatis, a saecularibus vobis exemplum accipiatis. Si quilibet famulum cujuslibet terreni potentis suscipere deberetis, hospitii vestri domum diligenti sollicitudine mundam facere studeretis. Si hominum introitu corporea domus emundatur, cur praecipue Deo venturo domus animae summa munditiae diligentia non praeparatur? Sciendum vero quod qui digne et munde aeterni Regis militem solemni officio suscipit, et ipsum Regem aeternum in milite suscipit, ipso in Evangelio testante, qui dicit: Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis (Matth. XXV, 40). Si ergo quod uni ex minimis Christi fit, ipsi fit, constat quia quae uni ex sanctis ejus fiunt, ipsi fiunt. Ad hoc tamen apostolica voce moveamur, cum dicitur: Hora est jam nos de somno surgere (Rom. XIII, 11), in somno quippe sumus dum in carnis voluptate torpemus et in peccandi consuetudine manemus. Sicut enim per somnum corpus aggravatur, ita et per carnis voluptatem et peccandi consuetudinem animus deprimitur. Hinc itaque scriptum est: Evigilate, justi, et nolite peccare (I Cor. XV, 34). A somno ergo hujusmodi surgimus cum carnis voluptate postposita, peccandi consuetudine relicta, ad Dei dilectionem et servitium prompti efficimur. A somno attamen isto nunc praecipue tempus est ut surgamus, qui venerabilem magni Jacobi solemnitatem cras celebraturi sumus, cujus jam vigilias procul dubio recolimus. Hinc etiam Dominus per Isaiam hortatur dicens: Lavamini, mundi estote (Isa. I, 16). Lavare itaque nos oportet confessione, poenitentia, fletu, afflictione, mala quae gessimus, et in munditia illa perdurare, ne iterum per illicita sordeamus. Sicut enim qui lavatur a mortuo, et iterum tangit eum, sordidus efficitur; sic qui delictum reiterat, coinquinatus habetur. Hinc Psalmista ait: Declina a malo, et fac bonum (Psal. XXXVI, 27), et hinc etiam patet quia non sufficit homini abstinere a malo nisi faciat quod bonum est. Quod ostenditur cum iterum per Isaiam dicitur: Quiescite agere perverse, discite benefacere (Isa. I, 16). Quia sicut perverse agendo a Deo disjungimur, sic benefaciendo conjungimur. Scitote, fratres charissimi, quia sicut est inhonestum homini pransuro ad regis terreni mensam coinquinatis vestimentis accessisse, sic turpe est animae Christiani in celebratione tanti apostoli cum vitiis quibusdam advenisse. Et ultra ut fastidiosum est regi terreno si quid sordidum aut reprehensibile in residente ad mensam ejus viderit, ita inhonestum est divinis aspectibus Dei, si quid forte horrendum aut vitiosum in Christiano in celebritate B. Jacobi festi fuerit. Et idcirco oportet ut non solum caveamus in ejus diebus a vitioso lapsu, sed etiam longe ante abstineamus, ne gravi crimine deturpati, verum etiam bonorum floribus adornati ad festa tanti apostoli accedamus; ne nobis dicatur quod reprobo ad nuptias introgresso a bonis operibus nudo a Domino dicitur: Amice, quomodo huc intrasti non habens vestem nuptialem? At ille obmutuit. Tunc rex ait, Ligatis manibus et pedibus, mittite eum in tenebras exteriores, ibi erit fletus et stridor dentium (Matth. XXII, 12). Animadvertitis, fratres charissimi, quoniam velut iste idcirco quod nudus a veste nuptiali erat, a consortio convivantium ejicitur, sic timeo ne a consortio sanctorum fiat alienus, qui ad eorum solemnia celebranda bonis operibus accessit nudus; et si ille qui absque bono opere ad celebranda sanctorum festa accessit, ab eorum consortio sequestratur, quid tunc fiet de illo qui cum malis operibus absque poenitentia accessit? Timeo ne pari poena puniatur. Sciendum vero est quod qui juste et digne B. Jacobi festa celebraverit, cum ipso cujus victricem diem colit, procul dubio perenni saeculo sanctorum solemnitate angelorum participabit. Si enim ipsius festa colimus in mundo, multo altius et angeli colunt in coelo. O quam dignum est, fratres charissimi, atque gloriosum festa sanctorum colere cum angelis quorum regna accepturi sumus una cum eis in coelis. Quisquis igitur aut in fornicatione, aut in homicidio, aut in adulterio, aut in caeteris vitiis lapsus est, ad poenitentiae recurrat medicamenta, ut ad celebranda tanti apostoli Christi solemnia idoneus efficiatur; quatenus celebrata digne ejus solemnitate partem aeternae celebritatis sanctorum habere mereatur. Si enim aliquis forte aliquo crimine lapsus, in his sacris solemniis B. Jacobi fuerit, vel cum delicto antea perpetrato ad festa ejusdem absque poenitentia accesserit, vel a bono opere in his cessaverit, vel rebus saecularibus praeoccupatus fuerit, nisi poenituerit, frustra festa celebravit, quia laudes suas coram Deo vacuas fecit. Quapropter Dominus per prophetam non solum a pravis actibus, sed et a malis cogitationibus praecipit abstinendum, nobis dicens: Auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis (Isa. I, 16). Celebrare enim festa sanctorum, perpetuam populorum requiem demonstrare est. Cum enim a terrenis actibus his diebus quiescimus, tunc ostendimus quod sicut ille cujus festa colimus in aeterna requie est, ita et nos una cum eo in perenni paradisi requie erimus, Domino dante, si a malis cessamus actibus, et bonis implicamur. Cumque in eorum vigiliis jejunamus, tum ostendimus quod sicut a cibis corporalibus abstinemus, sic a nocivis actibus abstinere debeamus. Quandiu enim Adam a cibis interdictis et vitiosis abstinuit, tandiu in paradiso exstitit; mox ut comedit, statim expulsus est. Unde datur intelligi quod qui sanctorum vigilias jejuniis, precibus et eleemosynis in praesenti sanctificaverit, illorum gloriae particeps in futuro erit. Qui vero in illis non jejunaverit, aut a bonis, ut praediximus, cessaverit, aut illicita fecerit, a sanctorum consortio profecto alienus erit. Et qui in aliis rebus jejunat et vacat a malo, et bene facit, habebit coronam. Qui vero hac die non jejunat, et bene non facit, et a malis non cessat, sentiet poenam. Sed quod deterius est, diabolus invidus et ministrator vitiorum, qui Adam in paradiso tentavit, quique semper sanctos a bonis operibus non cessat avertere, ipse in sanctorum solemnitatibus intentus magis quam aliis diebus stimulis suis subdole solet tentare. Sunt et nonnulli, quod pejus est, qui diebus festivis magis quam aliis solent vitiis deteriorari plus quam meliorari. Certe non ille qui aut invidia, aut detractione, aut ebrietate, aut superflua comessatione, aut fornicatione, aut saecularium rerum occupatione, aut homicidio, aut venatione avium sive pecudum, aut joco alearum sive scaquorum [schaccorum], aut obsidione, sive vindicta, sive acie inimicorum, aut in oppressione fratrum, aut in aliquo gravi crimine deprehensus fuerit diebus festivis, sanctorum festa non celebrat; sed qui in egenorum distributione, aut in hospitalitate, aut castitate, aut infirmorum visitatione, aut sacra lectione atque prece, aut pacis discordantium locutione, aut aliqua bona operatione usus atque inventus fuerit. Quod in sancto Moysi et populo Israelitico ostenditur, cum Moyses in monte Sinai cum Domino morabatur, et populus perfidus conflatilem vitulum operabatur (Exod. XXXII). Quid est hoc quod Moyses cum Domino cum divina contemplatione stat, et populus vitulum adorat, nisi quia religiosi quicunque qui sanctorum festa celebrare rite et in comtemplatione persistere desiderant, longe ante a vitiis abstinent; et perversi econtrario, qui antea per multos dies abstinuerunt, nunc a bonis cessando peccata committunt? Ob hoc dicit Scriptura: Male celebrat Sabbatum qui a bonis operibus vacat (Marc. III, 4; Luc. VI, 9), et Psalmista ait: Mutaverunt gloriam suam in similitudinem vituli comedentis fenum (Psal. CV, 20). Gloriam suam perversi in similitudinem mutant vituli, qui bestiali more apostolica solemnia colunt, qui vitiis in eis inserviunt, cum facinoribus suis absque poenitentia ad celebranda eadem accedunt, et bene dicit: Obliti sunt Dominum qui salvavit eos (Psal. CV, 21), quia Dominum ignorant qui ejus sanctorum sacra solemnia non cum bonis actibus, sed ebrietatibus et luxuriis incestis et otiosis verbis celebrare appetunt. Populus vero Hebraicus non multa in Aegypto peccata perpetravit, qui postea in adorato vitulo in deserto corruit, per vitulum Deum offendisse dicitur. Quid hoc? nisi quia sunt nonnulli qui ante beati hujus apostoli Domini Jacobi festa se a vitiis abstinent, et nunc laqueis diaboli male operando capiuntur; quod avertat Deus, fratres, a vobis ne fiat istud. Ecce, charissimi, quomodo apostolicam solemnitatem digne celebrare valeamus. Ecce quemadmodum ejus ingentem atque honorabilem celebritatem excolere, et nosmetipsos cum summa munditia praeparare debeamus. Pensandum quippe nobis est ut nos iterum mundos, quantum possumus, per abstinentiam faciamus, et in celeberrimo solemnitatis ejus die idonei ejus officiis assistamus, quatenus cum venerit in ultima die cum duodena turba apostolica judicaturus duodenam turbam Israeliticam, ultionis judicium ejus praesidiis evadere mereamur, et cum ipso regnare in coelestibus regnis sine fine.
Mos ecclesiasticus, qui majorum sanctorum vigilias confessionibus lampadibusque et cereis nocte in ecclesiis celebrat, a priscis patribus veteris legis sumpsit exordium. Oportet igitur pridie ante vigilias basilicam scopis et pulveribus mundare, tapetis, palliis, et cortinis, et juncis exornare, ut convenientius in ea clerus et populus precibus possit vacare. Quod poenitentiam sumere a sacerdotibus in Ecclesia praedicantibus ante vigiliam plebem fidelem oporteat, codex Exodi ostendit cum dicit: Cumque lavasset populus vestimenta sua, ait ad eos Moyses: Abstinete ab uxoribus; estote parati usque in diem tertium; nec appropinquetis uxoribus vestris (Exod. XIX, 14). Sicut igitur plebs Hebraea legem acceptura vestimenta sua lavit, et a propriis uxoribus abstinuit, sic populus Christianus apostolica solemnia celebraturus ante vigilias pridie lavare non solum vestimenta, verum etiam per poenitentiam a sacerdotibus acceptam corda et corpora sua lavare, et a propriis uxoribus usque ad diem octavum abstinere debet. Et quidem si a legitimis uxoribus est abstinendum, quanto magis ab illicitis pollutionibus? Quod tota nocte populum in ecclesia coram altari orare, manibus cereos ardentes tenere, stare et non sedere, vigilare et non dormire oporteat, testatur Dominus qui ait: Sint lumbi vestri praecincti, et lucernae ardentes in manibus vestris (Luc. XII, 35). Lumbos praecipit praecingere, ut luxuriam, quae in lumbis est, coercendam esse demonstret. Lucernam quippe tenere manibus praecipit ut bona opera facienda designet. Quod stare debeant in ecclesia super pedes qui vigilant, et non sedere nisi ad tempus testatur Paulus qui ait: State ergo succincti lumbos vestros in veritate (Ephes. VI, 14). Et Dominus ad prophetam: Sta, inquit, super pedes tuos (Dan. X, 11). Multi facies suas tempore somni candelis ardentibus ne dormirent exusti sunt; maluerunt enim barbam et capillos ardere, quam coram altari Dei turpibus cogitationibus mentem maculare. Quod cereus uniuscujusque a vespere usque ad primam missam finitam ardere debet, testatur populus Israeliticus, qui per deserta gradiens, a columna ignis, quae nocte in nube super eum apparebat, meruit illuminari. Perdurabat enim a nocte incipiente usque ad luciferum, quod est stella matutina. Sed sciendum est inter caetera quod cereus quem manibus vigilans tenet, Trinitatis fidem demonstrat. In cera Deus Pater, in filo ejus Unigenitus, in lumine Spiritus paracletus ab utroque procedens significatur. Quam fidem debet corde firmiter tenere qui candelam manu tenet per noctem. Pallia, et serica, et tapetia, caeteraque ornamenta quae suspenduntur his diebus in ecclesia, fidem, spem et charitatem, caeterasque virtutes insinuant, quibus cordis nostri thalamum adornare debemus, quo summum hospitem, scilicet Regem sempiternum Jesum Christum recipere mereamur. Juncus qui cum caeteris herbis, sub pedibus sternitur, superbiam quam cum caeteris vitiis sequentibus sub pedibus nostris bene operando calcare debemus, designat. Hujusmodi vigilias populus Paschatis in Aegypto ostendit, qui moerorem Aegypti fugere, terramque repromissionis ingredi cupiens, nocte evigilans renibus accingitur, calceamentis induitur, baculis sustentatur, ostium domus suae agni sanguine consecrat (Exod. XII, 11). Si ergo populus Pascha suum, scilicet transitum de Aegypto ad terram promissionis, de temporalibus videlicet temporalia, nocte celebrat, quanto magis et nos vigilando beati Jacobi diem festum, quo de temporalibus ad sedes paradisiacas transivit, celebrare debemus? ipso enim annuente de hujus carnis exsilio nos transituros ad paradisum credimus. Sique ipsi populi terrenum agnum, tamen figurativum, per familias et domos suas nocte comedebant, quanto magis et nos in die festo nostri Jacobi per ecclesias summo diluculo, expulsis delictorum tenebris, verum Agnum immaculatum, peccata mundi auferentem, sacrificare et communicare debemus? Si nocte vigilabant, qui ab hostibus per Moysis manum liberari optabant, quanto magis et nos vigilare debemus in beati apostoli nocte, quia ejus praesidiis a vitiis et hostibus daemoniacis liberari optamus? Si vero calceamentis induebantur, quanto magis et nos praedicationibus et exemplis mortuorum animalium, id est primorum Patrum, gressus nostros introire eorumque acta enarrare debemus? Si baculis sustentabantur, quia iter arripere festinabant, quanto magis et nos efflagitare sanctos debemus, ut in itinere regni coelestis nos adjuvent? Si postes domus suae agni sanguine intingebant, quanto magis et nos Dominicae crucis vexillo cordis nostri domum vigilanti oculo munire contra tentamenta daemoniaca debemus? Et si plebs Hebraea, quae terram repromissionis ingredi cupiebat, renibus accingitur, bene ergo Christiana plebs, quae patriam coelestem a Deo sibi promissam ingredi cupit, renes dum vigilat et debet praecingere et luxuriam refrenare, ut nitidior possit ante beatum Jacobum vigilare. More enim illorum qui corpus mortuum vigilant, sanctos vigilamus, dum in ecclesiis eorum funera precibus exsequimur. Alii enim dilectissimi necem plorant, alii propter honores et spolia accepta gaudent. Alii Psalterii psallentes precibus instant. Igitur sicut corpus vigilandum inter vigilantes sistitur, sic veraciter beatus Jacobus inter vigilantes suos eorum preces coram Deo deferens commoratur. Multi enim testantur in ejus festi vigilia dum vigilabant, se eum in apostolica effigie vidisse. In ejus ergo vigilia per cordis compunctionem et oris confessionem peccata plorare debemus; insuper et gaudere, quia si bene eam observaverimus, honores et spolia vitae aeternae accipiemus; Gallaecianis maxime qui spolia, id est venerandum corpus, acceperunt, quotidie illis gaudendum est et lugendum. Lugendum dum male ea disponunt, gaudendum dum bene, ut Laurentius, dispergunt. Psallitur enim de eo sic: Dispersit, dedit pauperibus, non divitibus. Item sicut mos est in exsequiis defuncti clericos psallere, sic omnibus vigilantibus in beati Jacobi vigilia corde et ore psallendum est. Praeoccupemus, inquit Psalmista, faciem Domini in confessione et in psalmis jubilemus ei (Psal. XCIV, 2). Et Apostolus ait: Psallam spiritu, et psallam mente (I Cor. XIV, 15). Multi enim psalmos ignorantes olim fuere, qui magna praemia legentibus psalteria in hac nocte dederunt. Quod octo diebus sive beati Jacobi, sive majorum sanctorum solemnia observari debeant, testatur Paralipomenon qui de templo Salomonis loquitur dicens: Fecit ergo Salomon solemnitatem in tempore illo septem diebus et omnis Israel cum eo in Ecclesia magna valde (II Paral. VII, 8); et fecit in die octavo collectam, scilicet in templo. Vigilandum ergo et orandum hac in nocte nobis est, ne in tentationibus perversis occumbamus. Scriptum quippe est: Vigilate et orate, ne intretis in tentationem (Matth. XXVI, 41); et iterum: Vigilate, quia nescitis qua hora Dominus vester venturus est (Matth. XXV, 13); et alibi: Vigila [et ora], in omnibus labora (II Tim. IV, 5); et iterum: Beatus qui vigilat ad fores meas quotidie (Prov. VIII, 34). Fores sapientiae typice apostoli sunt per quos fideles regnum coelorum ingrediuntur. Igitur qui in apostolorum vigiliis vigilat, ad fores regni coelorum vigilat. Verumtamen si bene vigilaverit quis in hac nocte, ad illam remunerationem se accepturum se parare dicitur quam prudentes virgines acceperunt, quae lampades suas manibus tenuerunt, operibusque in bonis usque ad adventum veri Sponsi sui perseverarunt. Dum enim media nocte clamor sponsi advenientis fit, prudentes intraverunt cum eo ad coelestis regiae nuptias perpetuas; et fatuis dormientibus in peccatis clauditur coelestis aulae janua, et datur responsum.: Amen, dico vobis, nescio vos (Matth. XXV, 12). Qui enim Deum ignorat in peccatis, ignorabitur ad januam regni coelestis. Gedeon suos bellatores ut lampades ardentes in ollis occultarent, manibusque gestarent, et appropinquatis hostibus ollas quassarent, praemonuit (Judic. VII, 19); sicque factum est; quassatae sunt ollae, et prae admiratione claritatis lampadum hostes attoniti aufugere. Per ollas corpora nostra, per lampades occulta cordis nostri, bona desideria, per hostes daemones et vitia typice exprimuntur. Lampades in ollis occultamus cum de bonis coelestibus in cordibus nostris cogitamus. Ollas quassamus, cum corpora nostra prae abstinentia his diebus affligimus. Lampades ardentes ostendimus, cum bonorum operum exemplum cunctis damus. A facie lampadum fugiunt hostes, quia cum in bonis operibus semper intentos nos vident daemones, procul a nobis recedunt, et vitia. Et quidem sicut in vigilia matutina respiciens Dominus super castra Aegyptiorum per columnam ignis et nubis interfecit exercitum eorum, liberans populum suum, sic si beati Jacobi vigilias et solemnia luminaribus cordis et corporis diligenter celebraverimus, in matutinis et missa celebrata a vitiis et hostibus daemoniacis meritis apostolicis credimus liberari. Haec igitur nox nocti Paschalis solemnitatis in multis consimilis est. Quoniam sicut illa multis ad salutem, scilicet credentibus; multis ad damnationem, scilicet non credentibus est: ita haec nox aliis est ad salutem, aliis ad damnum. Qui enim turpia vel inania, vel otiosa verba, vel rixas, vel stuprum, vel adulteria, vel furta, vel ebrietates, comessationes illicitas commiserunt, vel jocos joculatorum diversos fecerunt, vel viderunt, vel cantilenas mendosas decantaverunt, nisi resipuerint, profecto damnabuntur. Qui vero poenitentes a commissis fuerint, et candelas, ut praefati sumus manibus tenuerint, et in precibus ac divinis eloquiis usque ad diem perseveraverint, procul dubio in perenni meritis apostoli a Domino remunerabuntur. Haec nox castos diligit, libidinosos odit, iniquos fugat, pios amat, somnolentos increpat, vigilantes remunerat, collaudantes glorificat, peccantes odit, sobrios diligit, ebrios repellit, largos multiplicat, avaros damnat, hospitales aedificat, crudeles non curat, laetificantes beatificat, iracundos prohibet, malevolos damnat, amantes servat, pacificos placat, litigantes prohibet, pauperes gratificat, infirmos corroborat, poenitentes salvificat, lugentes veros fovet. Hujus ergo sanctificatio noctis fugat scelera, culpas lavat, et reddit innocentiam lapsis, moestis laetitiam; fugat odia, concordiam parat, et curvat imperia. Haec nox est quae per universum mundum in Christo credentes, scilicet in hac solemnitate a vitiis saeculi segregatos, a caligine peccatorum reddit gratiae, sociat sanctitati. Haec nox est de qua dici fas est: Et nox illuminatio mea in deliciis meis (Psal. CXXXVIII, 11). Quae tenebris non obscurabitur, sed sicut dies illuminabitur vero lumine, in cordibus scilicet verorum celebrantium se. O vere beata nox, quae exspoliat a peccatis Aegyptios, scilicet poenitentiam agentes; ditat Hebraeos, scilicet credentes, de terrenis ad coelestia transeuntes! O vere beata nox, cujus dies meruit scire tempus et horam, in qua primus apostolus hac fragili vita spoliatur, Et sibi pro meritis prima corona datur!
Cessemus ergo ab operibus carnis, et operemur bona in his sacris solemniis. Qui enim, ut praediximus, ab illicitis actibus cessaverit, et in bonis usque in finem perseveraverit, ad illum verum montem se ascensurum sperare debet, de quo in hodierna lectione Marcus ait: Ascendens Dominus Jesus in montem, vocavit ad se quos voluit; et venerunt ad eum, et fecit ut essent duodecim cum illo, et ut mitteret eos praedicare. Mons in sacro eloquio aliquando Ecclesiam, aliquando coeleste regnum, aliquando humiles, aliquando altiora praecepta, aliquando virtutes, aliquando sanctos, aliquando Judaeos designat. Ecclesiam, ut Veritas ait: Non potest civitas abscondi super montem posita (Matth. V, 14). Coeleste regnum, ut Psalmista ait: Domine quis habitabit in tabernaculo tuo, aut quis requiescet in mente sancto tuo? (Psal. XIV, 1) et respondit ei Spiritus sanctus dicens: Qui ingreditur sine macula et operatur justitiam; qui loquitur veritatem in corde suo, qui non egit dolum in lingua sua, nec fecit proximo suo malum (ibid. II, 3). Humiles ostendit, ut idem Psalmista ait: Suscipiant montes pacem populo, et colles justitiam (Psal. LXXI, 3). Altiora praecepta, ut in Evangelio scribitur: Videns Jesus turbas, ascendit in montem (Matth. V, 1). Virtutes demonstrat, ut Psalmista ait: Utquid suspicamini montes coagulatos? (Psal. LXVII, 17.) Judaeos exprimit, ut David ait: Montes Gelboe, nec ros nec pluvia veniant super vos (II Reg. I, 21). Sed super omnes montes unus mons Dei, scilicet Unigenitus, est, qui super cunctos angelos elevatus est. Mons iste cunctis coelis est excelsior, omnibus abyssis profunditor, terris cunctis latior, omnibus altitudinibus altior. De quo monte Job cuidam sibi loquenti ait: Excelsior coelo est, et quid facies? profundior inferno, et unde cognosces eum? longior terra mensura ejus et latior mari (Job XI, 8). Sicut enim altitudinem coeli et latitudinem terrae, et profunditatem abyssi, et dies saeculi, et pluviae guttas vox deficit ad enarrandum, sic sublimitatem majestatis deificae mens humana deficit ad excogitandum; sed tamen augmentatur ad credendum. Quod homo enim ratione humana ex Deo comprehendere nequit, per fidem comprehendi potest. Deus qui per rationem humanam comprehendi nequit, fide integra comprehendi potest; credenda est ergo ejus sublimitas et profunditas immensa, sicut erat in principio et nunc et semper. Ipse est ergo mons, de quo propheta ait: Venite, ascendamus ad montem Domini (Isa. II, 3). Iste mons vocavit ad se quos voluit ipse, qui vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire (I Tim. II, 4).
Et fecit ut essent duodecim cum illo, et ut mitteret eos praedicare; et dedit illis potestatem curandi infirmitates, ejiciendi daemonia. Apostolis quos ad praedicandum Dominus misit, potestatem miracula faciendi praebuit, ut praedicationem suam sequentibus signis confirmarent. Dignum enim erat ut nova facerent, qui nova praedicarent. Et imposuit Simoni nomen Petrus. Simon enim Marcus nominat Petrum, ad differentiam alterius Simonis qui dicitur Chananaeus. Sed sciendum quia longe ante, ut in alio Evangelio legitur, Simoni datum est a Domino Cephas nomen, scilicet cum a fratre suo Andrea adductus esset ad eum et intuitus illum dixit. Tu es filius Joana; tu vocaberis Cephas, quod interpretatur Petrus (Joan. I, 42). Ibi vocatur Cephas, hic Petrus, ut inter Chaldaeos, Graecos et Latinos nomen ejus innotesceret. Cephas enim Syriace vel Chaldaice Petrus dicitur, sive Graece, sive Latine; quod nomen in utraque lingua a petra derivatur, ab illa scilicet de qua Paulus ait: Petra autem erat Christus (I Cor. X, 4). Notandum quod ad figuram hujus impositionis nominis sacerdos in baptismate pueris nomina imponit, et praesul praeterea dum reconciliat peccatorem, aptissime confirmat.
Et vocavit Jacobum Zebedaei et Joannem fratrem Jacobi, et imposuit illis nomina Boanerges, quod est filii tonitrui. Jacobum Zebedaei Marcus dicit, ad differentiam alterius Jacobi, qui dicitur Alfeus. Hos duos fratres, Jacobum scilicet et Joannem filios tonitrui Dominus vocavit, quia sicut pater bonus filium suum de proprio negotio erudit, sic tonitruare illos edocuit dum Pater in monte Thabor in transfiguratione illis audientibus tonitruavit dicens: Hic est Filius mens dilectus, in quo mihi bene complacuit (Matth. XVII, 5). Nec mirum si qui de tonitruo ipsius didicerant, postea tonitruarunt. Joannes septem Ecclesiis quae sunt in Asia mirabiliter tonitruavit dicens: In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum (Joan. I, 1). Jacobus vero tonitruavit, Domino ei praecipiente, in omni Judaea et Samaria, et usque ad ultimum terrae limitem, id est Gallaeciae, tonitru sonos terrificos facit, terram pluviis irrigat, et fulgorem emittit. Similiter terrificos sonos isti duo fratres emiserunt. Dum in omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum processerunt (Psal. XVIII, 5). Terram pluviis irrigarunt dum sua praedicatione divinae gratiae imbrem credentium mentibus intimarunt; fulgura emiserunt dum signis et miraculis effulsere.
Et vocavit Andream et Philippum, et Bartholomaeum, et Matthaeum, et Thomam, et Jacobum Alphaei, et Thadaeum, et Simonem Chananaeum, et Judam Iscariotem, qui et tradidit illum. Duodecim apostoli propriis nominibus a Domino nominantur, et ab evangelistis scribuntur, ne pseudoapostoli se de numero electorum praesumant gloriari. Numerus apostolorum non vacat magno mysterio. Duodenarius est, qui ex ternario et quaternario conficitur, illos per quos elementa mundi sanctae Trinitatis fidem praedicaturos ostendit. Sciendum quod isti heroes, ut Paulus refert, ante mundi constitutionem humani generis saluti praedestinantur, eliguntur et sanctificantur. Isti barones sunt piscatores Dei, animas peccatorum extrahentes de mundano mari periculoso. Sic enim mundo antea pollicitum fuit a Domino. Ait enim Dominus per prophetam: Ecce ego mittam ad eos piscatores multos et piscabuntur eos, venatores meos et venabuntur eos (Jer. XVI, 16). De his rursum per Isaiam Dominus ait: Qui sunt isti qui ut nubes volant, et quasi columbae ad fenestras suas, candidiores nive, nitidiores lacte, rubicundiores ebore antiquo (Isa. LX, 8). Nubes apostoli vocantur quia sicut nubes pluviam ferentes de loco ad locum transmigrant et irrigant, sic etiam ipsi de civitate in civitatem euntes pluviis salutaribus verbo Dei terrena corda hominum excaecata irrigant; ut per nubes aqua in terras delabitur, sic per illos praedicatores Dei Filius mundo revelatur. Rorate coeli desuper, et nubes pluant justum: aperiatur terra et germinet Salvatorem (Isa. XLV, 8). Coeli desuper rorant, quando prophetae de supernis sedibus Christum mundo praedixerunt, et angeli de supernis a Patre similiter venturum nuntiarunt. Nubes justum pluerunt, dum apostoli illum mundo praedicarunt. Terram aperuit, dum Virgo Maria illum recipit. Salvatorem terra germinavit, dum Christum ad mundum ab Adae peccato salvandum Virgo Dei Genitrix mundo edidit, quod beata Maria terra typice sit, testatur Psalmista, Veritas de terra orta est (Psal LXXXIV, 12); quod aqua typice Dominus sit, testatur idem Psalmista, qui in ejus persona ait: Sicut aqua effusus sum, et dispersa sunt ossa mea (Psal. XI, 5). Aqua effusa Dei Unigenitus fuit. quia sicut aqua sordes abluit et terram irrigat, sic ipse peccata, nostra suo sanguine lavit et corda hominum suo spiritu et fide irrigavit. Ossa typice apostoli sunt, quia sicut ossa firma sunt in corpore, sic apostoli confirmantur et coadunantur in Dei Filio, fide et opere. Isti quasi columbae de excelsis fenestris ad infimas terras descendunt, quando sive de numine Christi ad humanitatem, sive de contemplatione ad actionem praedicando condescendunt. De infimis ad excelsas fenestras redeunt, quando sive de humanitate Christi ad numen ejus, sive de actione ad contemplationem loquendo ascendunt. Nix alba est et natura frigida, et olera excoquit, et terras irrigat, dum sol eam calefacit. Candidiores nive ergo apostoli fuere, quia quos per fidei confessionem praedicando albos fecere, frigidos, scilicet caloribus vitiorum expulsis, reddidere. Olera terrarum nix excoquit quia apostoli tyrannos saeculares praedicando verberavere, et mundi vitia penitus destruxerunt. Sol nivem calefacit, quia Christus Spiritu sancto apostolos replevit. Nix terras irrigat, quia apostoli Spiritum sanctum, quem a Domino acceperunt, credentibus praedicando dedere. Lac nitidum est per candorem, et dulce per arvinam. Nitidiores ergo lacte apostoli fuere, quia miraculis mundo effulsere. Dulciores vino et lacte fuere, quia dulcissimis exhortationibus suis mundum puerilem nutrierunt. Ebur elephanti; cum sit castum animal, coitum nisi semel non facit, genua ad terram curvare nequit, pellem et ossa candida gerit, et pilum habet rubicundum dum senescit. Rubicundiores ergo ebore antiquo, per effusionem scilicet sanguinis apostoli fuere dum corpora sua diversis martyriorum generibus in fide pro Christo dedere. Lavere enim, inquit Joannes, stolas suas et corpora sua per sanguinis effusionem et candidas eas fecere in sanguine verissimi Agni innocentis per fidei candorem (Apoc. VII, 14 et XXII, 14). Elephas castum animal esse, et genua ad terram curvare non posse dicitur, quia apostoli casti per continentiam fuisse dicuntur, et ad terrena negotia nullo modo post conversionem flecti perhibent. Pellem et ossa elephas gerit candida, quia apostoli in fine per operationem bonam candidi facti sunt. De his iterum Dominus per prophetam ait: quam speciosi pedes evangelizantium pacem, evangelizantium bona (Isa. LII, 7). Ante Dominicum adventum inter mundum et Deum erat discordia et bellum; sed isti barones, pacem portantes, amicitiam inter illos corroboravere aeternam. Isti sal terrae, isti lux mundi, turres fortitudinis Dei, testes veritatis, radii veri solis, milites coeli, nuntii Regis summi, fenestrae nitidae veri luminis, valvae poli, claves regni, montes excelsi, tubae Olympi, praecones Christi, prudentes, serpentini; simplices columbini, agni novelli, arietes Nabaoth veri, coeli gloriam enarrantes, veri patres, saeculorum judices, labrum ablutionis animarum, aurum et argentum divinum, Scripturae divinae thesauri; corbona Veteris et Novi Testamenti, manus etiam Domini, pedes Christi: oculi Dei, mammae Ecclesiae habentur. De quibus vere per Psalmistam dicitur: Coeli enarrant gloriam Dei (Psal. XVIII, 1); ii sunt coeli in quibus Christus habitat et residet, in quibus verbis nimis [minis] tonitruat, miraculis fulgurat, gratia rorat; ii sunt duodecim horae noctis mundanae, et duodecim radii solis. Isti magnis mysteriis multisque figuris et argumentis antequam etiam nati essent in mundo praesignantur per duodecim filios Jacob, per duodecim principes duodecim tribuum Israel, per duodecim fontes viventes in Helim, scilicet in deserto, per duodecim lapides in rationali Aaron insculptos, per duodecim panes propositionis, per duodecim lapides ex quibus factum est altare, per duodecim lapides sublatos de Jordane, per duodecim boves qui sustinebant mare aeneum, et per duodecim stellas quae ponebantur in corona alicujus sponsae, per duodecim signa coeli, per duodecim menses anni, per duodecim Romae senatores, et per duodecim sapientes ostenduntur. In Novo etiam Testamento per duodecim cophinos fragmentorum, et per duodecim nomina quae Joannes in Apocalypsi super portam Hierusalem scripta vidit (Apoc. XXI, 12), et per duodecim fundamenta ejusdem urbis designantur. Notandum vero quod juxta numerum duodecim patriarcharum, filiorum scilicet Israel, et juxta numerum duodecim prophetarum Dominus apostolos elegit: et velut super duodecim filios Israel tres patriarchas, Abraham scilicet, Isaac et Jacob constituit; sic ex duodecim apostolis tres barones et magistros, Petrum videlicet, Jacobum et Joannem prae omnibus elegit. Hos tres heroes uno modo super mare Galilaeae elegit; hos, dum suscitaret filiam archisynagogi in aede, caeteris absentibus discipulis, secum ad videndum miraculum introduxit; his sua arcana caeteris plenius patefecit; his transfigurationem suam in monte Thabor ostendit, his in passione sua velut cum charis suis condoluit, moestitiam carnis suae ostendens eis et dicens: Tristis est anima mea usque ad mortem (Matth. XXVI, 38). Ad istorum namque heroum similitudinem antistes in Ecclesia Spiritum sanctum super presbyteros nunc disponit.
Considerandum vero quod duodecim apostoli, quos Dominus ad praedicandum misit, quibus et dedit potestatem curandi infirmos et ejiciendi daemonia, sacerdotes significant, quibus ipse verbum praedicationis et potestatem curandi infirmitates animarum per absolutionis officium, et ejicienda daemonia per baptismi mysterium commissit, et credendum ut quod per apostolorum manus tunc in corporibus corporaliter faciebat, nunc per sacerdotum manus spiritualiter in animabus etiam sive infirmis Spiritu sancto operante fit. Sicut enim apostolis Dominus dedit potestatem curandi infirmitates corporum et animarum, sic sacerdotibus dedit potestatem curandi infirmitates animarum et corporum divinitus. Quod apostolorum nomina sonant interpretatione, sacerdotes debent exercere in operatione. Dignum namque est ut quorum officiis utuntur, eorum vocabula operatione imitentur. Simon interpretatur obediens, Petrus agnoscens, Bar Jona filius columbae, Cephas caput. Joanna gratia Dei obediens fuit, quia Domino usque ad mortem per susceptae crucis mysterium obedivit; agnoscens, quia Christum Deum et hominem magis prae caeteris confessus est dicens: Tu es Christus Filius Dei vivi (Matth. XVI, 16; Joan. VI, 70); filius columbae fuit, quia repletus Spiritu sancto exstitit. Caput pulchre dicitur, quia ejus Ecclesia omnium ecclesiarum caput habetur. Dei gratia ipse dicitur, quia ejus praedicationibus, meritis et precibus coelestis gratia datur fidelibus. Sic sacerdotes debent obedire Deo in omnibus, et crucis mortem subire pro eo si illata fuerit, vel forte pro justitia persequentur. Agnoscere etiam debent et Scripturarum latentia, ut mentibus hominum Dei voluntatem melius possint praedicando intimare. Filii etiam Spiritus sancti fide et opere esse debent. Capita insuper omnium ipsi habentur, quorum mysteriis sacrosanctis omnes fideles salvantur, sanctificantur. Jacobus interpretatur supplantator, quia de Judaeorum et gentilium cordibus idololatriam et perfidiam sua praedicatione supplantavit, et vitia resecavit: sic sacerdotes debent supplantare hominum vitia exemplis operum bonorum praedicationibusque Scripturarum. Joannes interpretatur Dei gratia, quia privilegium amoris Christi virginitatem custodiendo habere meruit, quia sacerdotibus exemplum tribuit, ut mente et corpore caste vivant in Ecclesiis. Andreas interpretatur virilis sive decorus; virilis per patientiam crucis, decorus per confessionem cordis. De isto enim populus sic est confessus Aegeae dicens: Concede nobis hominem justum, redde nobis hominem sanctum, ne interficias hominem Deo charum, justum, mansuetum et pium. Sic sacerdotes viriles debent esse adversa tolerando, et decori per mentis et oris confessionem ad confitenda peccata. Corde enim creditur ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem (Rom. X, 10). Philippus interpretatur os lampadis, quia [quae] de Deo sensit fideli corde, omnibus confessus est praedicando aperto ore. Lampas in angusto corpore suo habet oleum, et in oleo filum, et in filo ignem, et os magnum semper habet apertum, per quod claritatem suam circumastantibus emittit, et tenebras projicit. Per oleum, filum et ignem fides sanctae Trinitatis; et per os praedicatores ejusdem exprimuntur. Hanc vero fidem sacerdotes debent habere in corde, et praedicando cunctis confiteri ore, auditorumque mentes tenebrosas illuminare. Bartholomaeus interpretatur filius suspendentis aquas, quod evidenter filium Dei sonat, qui praedicatorum suorum mentes ad coelestia contemplanda erigit et suspendit, ut quo celsa libentius pervolant, eo terrenorum corda veracius dictorum suorum guttis inebrient. Quod aqua populos significet testatur Scriptura quae dicit: Aquae vero multi populi. Ut igitur Bartholomaeus filius Dei fuit per adoptionem, et aquas, id est populos, suspendit ad coelum per praedicationem, sic sacerdotes debent esse filii Dei per obedientiam, et populos aquosos, videlicet in aqua baptizatos, ad polorum arcem suspendere per praedicationem. Matthaeus interpretatur donatus, vel assumptus; de massa perditorum exstitit, quando de telonio illum Dominus sibi assumpsit. Sic sacerdotes debent esse extranei perditis male operantibus per continentiam, et donati gratiae Dei per operationem bonam. Thomas interpretatur Didymus et geminus vel abyssus. Geminus, quia duplex in fide fuit, dum Dominum in resurrectione priusquam ejus fixuras videret, credere noluit, sed et vidit et credidit; abyssus, quia fideliter sacramentorum Christi profunditatem propterea cognovit et tenuit, dum in India martyrium gladii pro eo accepit. Thomas dicitur et Didymus, hoc est Christo similis, quia regali statura fuit Domino consimilis; simili modo praedicatores abyssus debent esse, id est altitudinem mysteriorum Dei Scripturarumque divinarum profunditatem agnoscere, ut possint comprehendere cum omnibus sanctis quae sit latitudo, longitudo, et sublimitas, et profundum. Jacobum Alphaei Marcus nominat (III, 18) ad differentiam Jacobi Zebedaei. Hic Jacobus sicut alter supplantator interpretatur, quia vita digna et admonitione hominum vitia supplantavit, quia praedicatores sua vitia diversis afflictionibus et subjectorum crebris admonitionibus supplantare debent, bene congruit. De hoc Jacobo minore scribitur quod vinum et siceram non bibit, non animal ascendit, non carnem manducavit, ferrum in caput ejus non ascendit, oleo non est unctus, balneis non est usus; huic soli licebat introire in sancta sanctorum. Alii volunt de hoc Jacobo quod frater Domini et cognatus sit, idcirco quod Jacobus frater Domini etiam in Evangeliis et in Epistola ad Galatas legitur (Gal. I, 19). Alii de alio, alii vero simul de duobus; alii quidem asserunt tres fuisse sorores, Mariam scilicet Matrem Domini, et Mariam matrem Jacobi Alphaei, et Mariam matrem filiorum Zebedaei. Nepos enim et cognatus apostolorum tempore frater ejus nuncupatur. Sed quia diversa opinio est in diversis, ita sane definiendum ut quicunque illorum per carnis cognationem Domini frater sit, tamen is per Dei voluntatem, quam vivendo tenuit, frater ejus fuit, ipso Domino affirmante, qui ait: Quicunque fecerit voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse meus frater est (Matth. XII, 50). Majus est esse fratrem Domini spiritualiter quam carnaliter. Quisquis ergo aut Jacobum Zebedaei aut Jacobum Alphaei fratrem Domini appellat, verum dicit. Alphaeus, Jacobi pater, doctus interpretatur, quod iisdem praedicatoribus congruit, qui docti non solum utriusque Testamenti, verum etiam divinitatis Dei firmiter esse debent. Thaddaeus ipse est quem Lucas in Evangelio suo (VI, 16) et in Actibus apostolorum Judam Jacobi nominavit. Erat enim frater Jacobi, fratris Domini, ut ipse in Epistola sua scribit, unde et ipse frater Domini vocabatur, testantibus civibus illius, qui de virtutibus ejus stupentes aiebant: Nonne iste est faber Mariae filius, frater Jacobi, et Joseph, et Judae, et Simonis (Marc. VI, 3; Matth. XIII, 55). Iste, id est Thaddaeus, a nonnullis vocatus est Letheus. Thaddaeus corculus interpretatur, quasi cor colens, quia bona cordis sua desideria, a Deo scilicet inspirata, ore per praedicationem coluit, et manu per operationem complevit; quae etiam desideria praedicatores simili modo ore admonendo colere, et opere implere debent. Simonem Chananaeum Marcus ponit ad differentiam Simonis Petri, quem Lucas secundum interpretationem Simon Zelotes posuit. Simon obediens, Chananaeus Zelotes, id est aemulator, interpretatur. Simon quia Deo per omnia usque ad mortem obedivit; Chananaeus, quia a Chana, vico Galilaeae, istud cognomen accepit et spirituali aemulatione Dei populos praedicando praelatus est. Aemulatio, cum in bona significatione ponitur, in Scriptura sanctum exprimit, Apostolo dicente, qui ait: Aemulor enim vos Dei aemulatione (II Cor. XII, 2). Simili modo praedicantes mandatis Dominicis debent obedire, et speciali aemulatione suos auditores inflammare cum Apostolo, qui dicit: Aemulor enim vos Dei aemulatione.
Judas, qui tradidit Dominum, ad differentiam Judae Jacobi Marcus posuit. Qui autem a vico in quo natus est aut ex tribu Issachar praesagium suae damnationis vocabulum Iscarioth sumpsit. Issachar quippe, qui dicitur merces, pretium damnationis insinuat. Scarioth autem, quod memoria mortis interpretatur, arguit eum non repente persuasum, sed meditatum diutius Dominicae traditionis patrasse flagitium. Sed cur Dominus istum maleficum elegit, cum sciret illum se traditurum? ipse enim sic est de eo testatus apostolis, dicens: Unus vestrum diabolus est, Cur ergo diabolum in apostolatus ordine praeelegit? idcirco ut domesticum haberet inimicum, et qui perfectus est, etiam nequam familiarem non timet: et ut doceret nos pati malos inter nos et nullum e convictu abjicere: et ut ostenderet apostolatum et ecclesiasticos gradus non esse meritum, sed ministerium, cum tam bene operentur per istum impium, sic per Petrum, miracula et sacramenta divina. In ejus loco beatus Mathias, qui ex septuaginta discipulis exstitit, sorte electus ponitur (Act. I, 16). Mathias Hebraice, Latine donatus interpretatur. Qui ordini apostolatus pro Juda a Deo donatus, sacerdotes ostendit, quos Dominus sorte Spiritus sancti in apostolica vice elegit, et ad regendos fideles populos Ecclesiae suae donavit. Judas, qui interpretatur confessor, cum in bona significatione ponitur, sacerdotes ostendit, qui fidei confessionem quam habent in corde, debent etiam ore cunctis confiteri, et memorare mortem Dominicae passionis jugiter in praedicatione. Cum vero in mala significatione ponitur Judas, antistites malos, presbyteros, abbates, monachos et praelatos sanctae Ecclesiae iniquos significat, qui Dominum ut Judas vendunt, cum aut de sacris ordinibus, aut de episcopis ordinandis, aut de praebendis ecclesiasticis, aut de nuptiali benedictione, aut de sepulturis mortuorum, aut dedicationibus basilicarum, aut de sacerdotibus in Ecclesiis juste ponendis, vel injuste positis, aut de defunctorum exsequiis, aut de pueris baptizandis, aut de poenitentiis peccatoribus datis ad excommunicandum in Ecclesia praemissis, aut de missis et matutinis pretium accipiunt. Sicut mercator et carnifex qui in macello tres aut sex aut duodecim aut triginta nummos de apposita carne facit, sic sacerdotes mali et monachi Simoniacam haeresim sectantes, ecclesiastica officia vendentes, de Domino aut tres aut septem aut tredecim aut triginta nummos faciunt, dum etiam de missis et vigiliis et obsequiis defunctorum, gratis cantandis, unum aut septem aut quindecim aut triginta nummos quaerunt. Sciant igitur se damnandos illa ultione in perpetuum qua Judas perditus damnatur in aevum. Sicut Judas, qui tradidit corpus Christi et triginta nummorum pretium accepit, damnatur, sic qui triginta missas aut plus aut minus cantat et pretium triginta nummorum aut plus aut minus exinde quaerit, punitur. Alii enim ex his mercatoribus vocantur Judae, alii Simoniaci, alii Giezitae. Sicut enim Judas, qui primum accepit pecuniam, et pro ea dedit corpus, damnatur, sic episcopi et sacerdotes, archipresbyteri et decani, et archidiaconi qui prius accipiunt pecuniam, et pro ea dant ecclesiastica dona, damnantur. Et sicut Simon Magus, qui beato Petro apostolo, ut ab eo Spiritum sanctum acciperet per quem et miracula faceret, et exinde lucrum quaereret, pecuniam obtulit, a quo etiam audire meruit: Pecunia tua tecum sit in perditione (Act. VIII, 20), damnatur, sic episcopi, sacerdotes, clerici et monachi, qui pecuniam, ut aliquos gradus ecclesiasticos accipiant, majoribus offerunt, damnantur. Et sicut Giezi, cliens Elisei prophetae, a Naaman Syro post leprae purificationem pecuniam petiit, et lepram quam princeps amiserat, judicante magistro, accepit, damnatur (IV Reg. V); sic qui post data spiritualia dona et benedictiones ecclesiasticas lucrum petunt, lepra peccatorum omnium quorum pecuniam accipiunt, replebuntur, et divina ultione damnabuntur. Fugiamus ergo, fratres, istorum facta ne damnationem cum illis feramus in aeterna poena. Discamus gratis dare quod gratis a Deo accepimus: Gratis accepistis, gratis date (Matth. X, 8), impendite cunctis. Non quaesivit Dominus a nobis pretium cum dedit spirituale donum; non quaeramus ab illis quibus damus lucrum terrenum. Sciendum quia in acceptione non est peccatum, sed in petitione. Si enim pecuniam pro dato ecclesiastico officio petimus, peccamus; si dator sponte sua, sed non aliqua districtione coactus, sine nostra petitione dat, et nos accipimus, non peccamus. Iterum clerici et monachi qui terram mortuo ad sepeliendum vendunt, damnantur. Extraneus mercator est, qui cum mortuo hujusmodi forum facit; barbarum forum facit qui terram mortuo vendit. Verum est quod quidam super canones de Simoniacis ait: Recessit omnis aequitas, Nusquam comparet bonitas, Totum replet iniquitas, Et vanitatum vanitas. Nummorum desiderio Missarum celebratio Et omnis consecratio Dirigitur sub pretio; Sed omnis haec destructio Et haec coinquinatio Processit ab initio De sacerdotum vitio. Multi jam pene clerici Sunt amatores saeculi; Non Christi jam discipuli, Mammonae facti famuli.
Nec minus damnabuntur praelati mali-qui ab illis qui trebam frangunt, vel majora peccata committunt, fraudulenter pecuniam, scilicet aut viginti aut viginti sex solidos, aut marcham argenti, aut plus aut minus accipiunt. Sic non accusator praelatus reo stanti coram se dicit: Vah! qui trebam fregisti, vel tanta mala fecisti, fac mihi rectum; emenda trebam, da mihi fidejussores pro certo; non dicit ut satisfaciat Deo qui peccavit, sed dicit, ut sibi rectum faciat quem non offendit; at ipse accusatus, datis fidejussoribus, praelato aut pecuniam mutuo, juxta illius ad dictum ei dabit, aut districti judicii sententia, aut excommunicationis illum praelatus damnabit. Heu! heu! res nimis dolosa! Poenitentiam pro peccato non vult peccanti imponere, nec curat de ejus animae salute, sed pecuniam dolosam et ultra quam credi fas est, anathematizatam in marsupio mittit, et animam in inferno recludit. Vae, vae talibus, fratres. Praelatus iste ex illis est de quibus ait Dominus querimoniam faciens per prophetam: Peccata populi mei comedunt, et ad iniquitates eorum sublevant manus suas [Vulgata, sublevabunt animas eorum ] (Ose. IV, 8). Peccata populi, dicitur, comedunt, qui taliter, ut praefati sumus, pecuniam a subjectis accipiunt. Peccata populi Dei mali judices comedunt, qui recta judicia pecunia subvertunt, vel qui pecuniam ab illis quos justificare non debent, parcentes accipiunt. Ad iniquitates populi Dei sublevant manus suas mali praelati et mali judices, qui gaudent cum aliquem subjectum suum reum scilicet inveniunt, quem accusare possint et pecuniam ab eo extorquere. Similiter quilibet praesul qui curam a quolibet sacerdote vel a tenente quemlibet honorem parva occasione aufert, et alteri pecunia accepta tribuit, damnatur. Sicut praesul hoc faciens vult ut a gradu suo minime deponatur, sic alium deponere parva occasione non debet, Domino dicente in Evangelio: Quod tibi non vis fieri, alteri ne facias (Tob. IV, 16; Matth. VII, 12; Luc. VI, 3).
Pravus usus de Gallia surrexit, qui non a priscis sanctis Patribus, nec a praesentibus est constitutus, et ideo ab omnibus Catholicis est radendus et abolendus. Surrexerunt quidam falsi hypocritae daemoniaci, sive clerici sive laici, religioso habitu induti, qui in itinere Virixbacensi, vel Jacobensi, vel Egidiano, vel Romano peregrinantibus sive alios quos incautos inveniunt, in remotis falsas tribuunt poenitentias. Pergentes enim aliquando cum illis proferunt in primis optima verba, enarrantes cunctis per ordinem omnia vitia; dehinc, unicuique illorum separatim loquentes, in secretis interrogant singulos de conscientiis et peccatis perpetratis quibus illi mox ut confessi fuerint triginta missas, alteri tredecim pro quolibet peccato imponunt. Fac, inquiunt, triginta nummis triginta missas celebrari a talibus presbyteris qui nunquam stuprum fecerint, non carnem comederint, non proprium habuerint. Sed ille qui nescit quomodo invenire tales possit, triginta nummos, vel pretium illorum, illi qui dicit se inventurum illos tribuit. Non curat acceptor de peccatoris salute, sed pecuniam in marsupium mittit, et luxuriose expendit, et animam suam anathematizatam in inferno concludit. Hujusmodi rem multi sacerdotes Ecclesiae faciunt, qui in figura duodecim apostolorum vel triginta nummorum, quibus Christus venditus, triginta nummos aut decem solum pro triginta missis, et vigiliis ab aliquo sive defuncto, sive vivo, sua cupiditate petunt. Sicut Judas Dominum triginta nummis vendidit, sic et isti corpus Christi nummis triginta vendunt. O quam malum forum, quam pessimum lucrum! Isti sunt veritatis destructores, falsas poenitentias imponentes, Christi corpus peccatoribus gratis dandum vendentes, falsi testes peccatorum animas in orcum mittentes, totam Simoniacam haeresim reparantes, caeci caecos ducentes. Isti non solum sunt a praelatis ecclesiasticis destruendi, sed etiam a potestatibus saecularibus depraedandi. Sic et presbyter libidinosus, qui mulierem poenitentiae causa ad se venientem, provocat ad peccandum secum, libidinosis suggestibus suis vel derisoriis dictis, damnatur. Mulier illa similis est illi qui cum aquam ad puteum requirit, labitur in eo et moritur. Similis est etiam illi qui in deserto tramitem rectum requirit, et ursum in absconditis se devorantem invenit. Sacerdos ille similis illi qui in messe retia ad capiendam avem extendit, dum canit dulce venit avis mitissima et cadens in rete decipitur. Vidi in itinere Sancti Jacobi quemdam suspensum qui, antequam suspenderetur, peregrinantes ad pergendum ante auroram in capite cujuslibet villae provocare assuetus erat. Clamabat namque modo peregrinali, excelsa voce: Deus, adjuva, sancte Jacobe. Cum itaque aliquis peregrinus egrediebatur ad pergendum cum eo, ibat simul parumper donec veniret in remotis unde socii sui aderant, cum quibus statim interficiebat depraedans eum. Huic plane presbyter similis est qui mulierem causa poenitentiae ad se venientem dictis libidinosis decepit. Hic est puteus in quem labitur de se bibens, ursus devorans agnum, leo transglutiens ovem, latro viatorem perimens, caecus caecum ducens. Idcirco episcopis caute considerandum est ut talibus presbyteris castissimis potestatem dandi poenitentias tribuant, qui non cupiditate, vel odio, vel amore, vel ignorantia, vel immunditia, sed auctoritate canonum, vel possibilitate poenitentis onera poenitentiae legitimae peccatoribus imponant. Aliter est poenitentia de uno eodemque peccato danda infirmo, aliter sano, aliter clerico, aliter laico, aliter militi, aliter religioso, aliter iter facienti, aliter in loco stanti, aliter adolescenti, aliter viro, aliter mulieri. Postponamus ergo, fratres, malorum acta ne pereamus cum eis in perpetua poena. Videat unusquisque ne cupiditatis causa subdolas poenitentias tribuat; nec etiam propter missas gratis cantandas pretium damnationis suae quaerat. Peccator quilibet non admonendus a sacerdote ut missam cantare faciat, sed presbyter ab ipso humiliter exorandus est, ut eam cantet. Sacerdos invitus et non invitus eucharistiam debet facere; sed peccator ad missam non invitus pro peccatis vivorum et mortuorum oblationes bonorum suorum debet offerre. Festinemus igitur ad sanctorum apostolorum consortium quorum memoriam fecimus, bene vivendo, praedicando, ascendere, ut quorum vice fungimur in terris, eorum meritis et intercessionibus adjuti mereamur cum illis gaudere in coelis.
SERMO II. IN PASSIONE S. JACOBI APOSTOLI. Celebritatis sacratissimae, fratres, B. Jacobi apostoli hodie nobis dies veneranda refulsit, quia votis et hymnis immolare Deo nos condecet sacrificium laudis, ut pius indultor nobis tribuat veniam qui apostolo suae vitae contulit palmam. Exstitit enim hic Jacobus, ut evangelica testatur historia, Zebedaei gnatus, Joannis evangelistae germanus, Hispanorum decus, Gallaecianorum advocatus, vita beatus, virtute magnificus, charitate fervidus, opere venustus, eloquio luculentus. Quem divina providentia non solum in matris gremio consecrat, verum etiam ante mundi constitutionem praeelegit, ut per eum huic mundo lumen ostenderet veritatis et Hispano populo daret pastorem pietatis. Hic Jacobus valde venerandus est, qui in praeclara apostolorum curia primatum tenens, primus eorum martyrio coronari meruit, scandere coelos, sceptrum victoriae, coronam gloriae et poli sedem primus possidere. Lucas in Actibus apostolorum (cap. XII) neminem illorum ante beatum Jacobum dicit obiisse, sed et postquam ejusdem narrat passionem, alii apostoli leguntur vixisse. Quapropter patet quia in apostolico choro residet primus martyrio laureatus. Christus est Dominus, qui munera sua dividit singulis prout vult, quique beato Stephano protomartyri martyrum in choro principatum dedit tenere in coelis, et beatum Petrum apostolorum principem ob fidei meritum constituit in terris, ipse beato Jacobo dilecto suo per martyrii primum triumphum, inter apostolos primatum praebuit in coelis. Ideoque tanto proximior est ei prae omnibus honorificatus in gloria, quanto ejus imitator fuit ante alios apostolos in passione. Cujus passionis solemnia sacro sancto die octavo Kal. Augusti cum vigilia et jejunio et octavis celebrare omnibus Ecclesiis non solum Gallaeciae, verum etiam totius orbis longe lateque generaliter praecipimus: ejusdemque electionem ac translationem tertia die Kalend. Januarii, qualiter electus est a Domino super mare Galilaeae, et a Hierosolymis translatus in Gallaeciam, ac etiam quinta de Nonas Octobris festum miraculorum ejus, qualiter hominem qui seipsum interfecit, suscitavit, caeteraque miracula fecit, praesulibusque cunctis in synodis suis et presbyteris in Ecclesiis viva voce hoc annuntiare. Et ut plebs cuncta cum universo clero ad Ecclesiam conveniat, operibusque a terrenis cesset, diesque illos in Christi laudibus expendat pulsantibus tintinnabulis tapetisque continuis, et palliis in basilica extensis, cantibus multiplicatis more festivo, haec sacra colere solemnia non minus praecipimus. Et si aliqua basilica alicubi forte interdicta fuerit, ex Domini et apostoli parte, his diebus a nobis absolvitur, et audientium solemniter, gaudio ingenti in ea celebretur. Hoc modo hic solemnia colentibus succedunt praemia, qui illius expetunt beneficia, recusantibus tormenta. Merito igitur sic celebrent solemnia, quemadmodum apostolorum Petri et Pauli colunt celebria. Exsultet igitur Domino coeli curia immodicis laudibus, laetetur terra gaudiis coelestibus his sacris solemniis praecelsi apostoli Christi Jacobi; gratuletur fidelium Ecclesia ejus virtutibus decorata, resonet Deo jucunda laus, mens humana, patrociniis ejus illustrata. Illi nimirum oportet nos tota devotione laudem referre in terris, cui angeli honorificentiam exhibent in coelis. Si omnes corporis mei artus verterentur in linguas, et humana resonarent voce, non sufficerent magnum Jacobum in Christo laudare. Quas ergo laudes illi dicam? qui mox ut vocem Domini secus mare Galilaeae audivit, cunctis relictis, secutus est Redemptorem. Quis beatior illo qui propter Christum Herode devicto in fide constans ad passionis supplicia corpus suum tradidit? Quis praeconia laudum ei digne quaerat [ b. queat] patrare, qui Dei Natum in Patris claritate transfiguratum meruit videre: Beati, inquit Dominus, oculi qui vident quae vos videtis (Luc. X, 23): aut quas etiam laudes fidelium turma ei impendat in terris, cui Dominus inter apostolos dedit primatum tenere in coelis. Sicut enim quis ingressus agrum variis floribus affluentem, conspiciens florum plurimam varietatem, huc illucque circumfertur intuitu, ignoransque quidem quos ex his assumere eum oportuit, quos omnino deserere; sic ego hoc in pratum virtutum et miraculorum magni Jacobi ingressus, quid primum dicam ambigo. Desiderium tamen habeo cunctos decerpere flores ejus actuum, sed quia velut immensum pelagus habentur, a nobis compendiose non comprehenduntur. Cum enim excelsa intueor quae ante Dominicam Ascensionem cum aliis asseclis praesente Domino egit, praecipuam dilectionem, quam cum eo Dominus habet, obstupesco. Cumque inspicio magnalia quae post Spiritus sancti paracliti adventum per divinam gratiam operatus est, ante quam pateretur, pavesco. Cum vero interioribus cordis mei excelsiora rememorantur inenarrabilia et incomprehensibilia miracula, quae a die qua passus est usque ad hodiernum diem non solum in Gallaecia, verum etiam in omnibus gentibus quae nomen ejus invocant, Deo operante egit, imo quae meis oculis aspexi, penitus attonitus sum. Sed quoniam Evangelistarum auctoritas quae de eodem in Evangeliis habentur primum dicere me compellit, eadem narrando explanabo.
Veneremur omnes in Domino Jacobum Zebedaei Gallaeciae patronum, qui a Salvatore nostro Jesu Christo venerari meruit prae omnibus inter apostolos, vocatione et electione locum tenens tertius. Locum vero per electionem juxta Matthaeum (X, 3) tenet tertium, quia, cum Salvator noster pertransisset secus mare Galilaeae, primum vocavit Petrum et Andream, deinde progressus paululum vidit alios duos fratres, Jacobum Zebedaei, et Joannem cum Zebedaeo patre eorum reficientes retia sua, et vocavit eos dicens: Venite, sequimini me, et faciam vos piscatores hominum (Matth. IV, 19). O mira Redemptoris clementia! Ex indoctis fecit doctos, ex perversis bonos, ex fatuis peritos, ex piscatoribus praedicatores claros. O magnum Salvatoris mysterium, o admirabile praemium, per quod piscatores piscium effici meruerunt piscatores animarum! quod cum B. Jacobus et Joannes piscati fuerunt a Jesu, nos rursus sua praedicatione piscantur in rete fidei. Ipsi apostoli qui piscati fuerunt a Salvatore, ipsi nos piscati sunt extrahentes de salsis aquis, ubi capita sunt draconis. Hos enim piscatores generis humani Reparator ante Nati sui Incarnationem, populis in hujus saeculi mari periclitantibus promisit per Jeremiam prophetam dicens: Ecce ego mittam ad vos piscatores multos (Jer. XVI, 16). Merito Natus et vocavit ad se, et misit ad praedicandum animas quas Pater praeelegerat. Felices ergo apostoli qui magistrum tantum praesentem sequebantur, felices qui poterant sole praesente lucere, felices quibus dictum est: Sequimini me (Matth. IV, 19); et statim dimisso patre et rete et navicula secuti sunt Salvatorem. Sequuntur Dominum non solum passibus pedum, sed imitatione bonorum operum. Jure ergo Dominum consequuntur, qui eum et passibus pedum et imitatione bonorum actuum sequuntur. Fides vera nescit affectum rerum temporalium, nescit consanguinitatem, ignorat patris et matris naturam, denegat recusationis causam. Denique scriptum est in veteri lege: Qui dixerunt patri suo et matri suae: Non novite; et fratribus suis: Ignoro vos, ii custodiere eloquium et pactum meum servavere, dicit Dominus (Deut. XXXIII). Isti fratres, quibus servimus propitio Christo dicunt patri, aiunt matri, inquiunt fratribus, sororibus, filiis, amicis omnique affectui, Non novimus vos. Vultis ut sciamus vos, credite in Patrem nostrum et incipiemus vos de Patre habere fratres. Non novimus patrem, non novimus matrem, unus est enim Pater qui nos genuit, nos agnoscimus Patrem, vultis et vos cognoscamus, et vos cognoscite verum Patrem, ut simus omnes fratres.
Felices ergo apostoli, felices et secundum saeculum. Jacobus enim et Joannes si parentes suos non contempsissent, non de illis hodie in mundo tot Ecclesiae personarent; nisi contempsissent patrem suum Jacobus et Joannes, ego ignorarem magistros: parva tamen dimisere et magna invenere; terrenum patrem reliquere, et coelestem invenere, in quo omnium credentium patres exstitere. Terrenam patris potestatem contempsere, sed ligandi atque solvendi potestatem accepere. Terrenam haereditatem contempsere, sed coelorum haeredes efficiuntur. In uno viculo domum suam reliquere; in toto orbe Ecclesiarum principes fuere. Notos et affines contempsere, sed fratres et notos in omni mundo generarunt. Cuncta terrena reliquere, et cuncta coelestia invenerunt. Si ergo cuncta dimiserunt, sibique nihil retinuere, quid de nobis erit qui parva dimisimus et omnia possidemus? imo possidemus animo ea quae non habemus, tanquam ea quae habemus. Jacobus et Joannes nisi contempsissent carnalia, non haberent spiritualia; sic et nos minime habebimus coelestia nisi dimittamus carnalia. Cuncta dimisere et cuncta prospera invenere. Nihil illis etiam temporaliter defuit, quia cunctorum bonorum largitorem secum habuere. Sic quippe his qui cuncta dereliquerint nihil deerit, si Deum secum habuerint, ipso testante qui discipulos suos interrogavit dicens: Quando misi vos sine pera et sacculo et calceamentis, nunquid defuit vobis? At illi dixere: Nihil (Luc. XXII, 33). Et alibi ipse dixit: Quaerite primum regnum Dei et omnia adjicientur vobis (Matth. VI, 33). Ipse enim Dominus fecit cuncta, ipsius est mundus, ille creavit omnia, qui eum habet et sua. Qui tantum habet thesaurum nihil deest ei. Spera in Domino, sicut dicit Psalmographus, et fac bonitatem, et inhabita terram, et pasceris in divitiis ejus (Psal. XXXVI, 3); in divitiis, id est epulis ejus. Et alibi: Jacta cogitatum tuum [Vulgata curam tuam] in Domino, et ipse te enutriet (Psal. LIV, 23). Nihil ergo sollicitet Christianum, non cogitet de die crastina. Sufficit enim diei malitia sua. Laudemus ergo Dominum Salvatorem nostrum, qui germanos Jacobum et Joannem de mundo elegit, et in regno suo laetari facit. Haec est vera fraternitas quae inter mundanas varietates violari nequivit, sed relictis omnibus sequitur velociter felicia Redemptoris vestigia. Contemnendo terrena pervenerunt ad regna coelestia, fratres fuere in terris, et fratres inveniuntur in coelis: fratres in terreno patre, et fratres inventi sunt in coelesti Patre. Isti sunt vere fratres, quos elegit Dominus in charitate non ficta, et tribuit eis regna coelestia, quorum doctrinis micat Ecclesia ut sol et luna. Ut sol quidem fulget, in contemplativis; ut luna, in activis. Bina sunt etiam aulae coelestis luminaria, duoque coram Deo candelabra radiantia, quorum lux nunquam desinit in saecula. Nimirum unus martyrio purpuratus, alter vero confessione candidatus. Quia quos Dominus vocavit, hos et justificavit; et quos justificavit illos et magnificavit [Vulg. glorificavit ] (Rom. VIII, 30), vere magnificavit illos in coelestibus, quia nimis honorificati sunt amici tui, Deus (Psal. CXXXVIII, 7). Hunc itaque Jacobum et Joannem fratrem ejus Redemptor, dum esset in monte, nomina aptissima discipulis imponens, Marco narrante, vocavit Boanerges quod est filii tonitrui (Marc. III, 17); quia sicut tonitrui voces resonant in terra et faciunt eam tremere, sic omnis mundus resonuit et contremuit vocibus illorum, dum illi praedicaverunt ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis (Marc. XVI, 20). Huic vero Jacobo tantam Dominus contulit gratiam, ut supra montem Thabor venerandum corpus suum in gloria Patris transfiguratum demonstraret (Matth. XVII, Marc. IX, Luc. IX). Conspexit enim Jacobus dilectus Domini, testibus astantibus Petro et Joanne cum eo, Dominicam faciem, sicut sol resplendentem, et vestem ejus velut nix micantem, et Patrem cum eo audivit loquentem ac dicentem: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui: ipsum audite (Matth. XVII, V). Et vidit cum eo duos prophetas loquentes, Moysen videlicet et Eliam: quorum unus ante multa tempora obierat, alter in coelum raptus fuit. O mira res! vivi apparuere qui jam inter mortuos computabantur. Transfiguratio Salvatoris nostri typice formam resurrectionis futurae et speciem perennis vitae manifestat. Facies enim Domini, quae velut Titan splenduit, sanctorum gloriam incomparabilem et laetitiam ineffabilem, quam in ultima die accepturi sunt, designat. Unde Scriptura ait: Justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum (Matth. XIII, 43). Vestimentum ejus, quod tanquam nix emicuit, corporis immortalitatem, quam in resurrectione accepturi sumus, demonstrat. Unde Paulus: Oportet, inquit, corruptibile hoc induere incorruptionem, et mortale hoc induere immortalitatem (I Cor. XV, 43). Vetus lex per Moysen designatur, et prophetia per Eliam ostenditur; et per tres discipulos novae gratiae, quae per Trinitatis fidem tenetur. Igitur inter duos vates, tresque discipulos, ut sol splendens clementissimus Redemptor noster transfiguratus apparere voluit, ut vere divinitatis et assumptae humanitatis suae lex vetus et prophetia et Evangelium in mundo perhiberent testimonium: ut in ore duorum vel trium testium staret omne verbum (Matth. XVIII, 16), illud videlicet Verbum, quod caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I, 14), huic etiam omnes prophetae testimonium perhibent (Act. X, 43). Thabor, quod lumen veniens interpretatur, ad quam discipulos suos de valle collium Dominus eduxit, ipsum Dei unigenitum, lumen aeternum in tempore judicii venturum insinuat, qui electos suos de corruptione ad incorruptionem, de mortalitate ad immortalitatem, de infimis ad polorum celsitudinem educet, et lumine vultus sui faciet laetari in futura resurrectione: quam B. Jacobus aspexit typice in eodem monte. O quam beati oculi, qui omnium sanctorum Redemptorem in splendore Patris transfiguratum viderunt! O meritum sublime trium, quibus illa videre contigit in mundo quae non sunt credita mundo. O Isaiae vaticinium, non caligabunt oculi videntium Dominum (Isa. XXXII, 3). Sciendum praeterea quod in monte illo, loco scilicet quo Dominus transfiguratus est, basilicam miro opere in nomine S. Salvatoris ob memoriam transfigurationis illius, Christiana religione crescente, fidelis plebs fabricavit, monasticae regulae in ea cultores instituit. Tradunt etiam incolae illius montis quod tantus splendor transfigurationis die supra montem illum emicuit, ut lapis, qui ante niger erat, in eo usque ad hodiernum diem albus in modum alabastri apparuit. Ex quo lapide loci illius habitatores modicas limis ferreis cruces faciunt, quas peregrinantes illa loca sacrosancta visitantes ab eis accipiunt, et ob testimonium Dominicae transfigurationis eas proprio collo suspensas ad propria remeantes secum deferunt diligenter. Et quanto magis adhuc opus scinditur, tanto magis usque ad anni caput augmentari perhibetur. Ex vino vero in quo crux ejusdem lapidis elixatur, multi colliniti sanantur. Felix nimium et Deo gratus, et omni etiam laude dignissimus Jacobus, cui Pater de coelis mundi Salvatorem adhuc mortalem in patris munere transfiguratum ostendere voluit, quod aut propheta aut patriarcha olim cernere nequivit. Felix qui meruit promissum cernere Christum.
Quapropter gratia praecipui amoris a Domino valde honorari promeruit. Dum enim amator aeternus, Redemptor piissimus, ac Salvator noster suscitaret filiam archisynagogi, in aedes non admisit quemquam sequi se, secundum Marcum (V, 37), ad videndum miraculum, nisi hunc Jacobum una cum duobus asseclis. Quia ipse qui novit bonos in aeternam requiem secum introducere, et ingratos a se prohibere, ipse etiam dignatus est charo suo istud miraculum ostendere. O ineffabilem Salvatoris gratiam! o ejus operationem venerandam! per quam mundi figulus, per quam vas gemina nece ante confractum B. Jacobo ostendit restauratum. Deinde hic Jacobus miro modo illud excellentissimum donum a Domino una cum fratre suo Joanne quaesivit, quod nemo discipulorum aliorum aut prophetarum ante vel post petere ausus fuit, sicut Matthaeus ait, quia accessit ad Jesum mater filiorum Zebedaei cum filiis suis Jacobo et Joanne, adorans et petens ab eo, ut unus ad dexteram et alius ad sinistram sedere possent in gloria ipsius (Matth. XX, 20). Sciendum vero quod filii Zebedaei sedium Christi dignitatem acceperunt, sed non illa discretione qua mater petebat, ut unus ad laevam illius in regno ejus, et alius ad dexteram sederet: quia nullus in coelesti regno ad laevam sessurus dicitur, cum in extremo examine ad Christi dexteram cuncti electi futuri esse legantur (Matth. XXV, 33). Impossibile enim videtur ut aliquis inter Patrem et Filium sedeat, cum idem Filius ad Patris dexteram, et Pater ad Filii laevam resideat. Sic et B. Lucas in Actuum apostolorum codice testatur (Act. I, 4): Dominus quidem Jesus, inquit Marcus (XVI, 19), postquam locutus est discipulis suis, assumptus est in coelum, et sedet a dextris Dei. Sed si mystico sensu vult intelligi laeva Christi et dextera, constat illos ad laevam ejus et dexteram sedisse, per sedem vero Christi laeva hoc in loco praesens vita, et per sedem ejus dexterae mystice intelligitur aeterna vita. Sic enim scriptum est: Longitudo dierum in dextera ejus, et in sinistra illius divitiae et gloria (Prov. III, 16). In sede Christi laevae sedet quicunque fidelem populum in praesenti vita digne regere studet. In sede ejus dexterae sedet quisquis in aeterna vita locum quietudinis tenet. Filii ergo Zebedaei Jacobus et Joannes temporaliter ad laevam Christi ambo sederunt, cum in praesenti vita fidelibus populis regendis apostolico praesiderent regimine. In illo videlicet almae Ecclesiae regno, de quo ipsa Veritas dixit: Regnum Dei intra vos est (Luc. XVII, 21). Per regnum enim Dei Ecclesia intelligitur. Mittet Filius hominis angelos suos, et colligent de regno ejus omnia scandala (Matth. XIII, 41). Ad dexteram igitur Christi, id est in aeterna beatitudine, cum caeteris apostolis noster Jacobus et Joannes cupitam Dominicam faciem cernentes sedere testantur. Unde venturi cum illo omnium saeculorum judices die ultimo dicuntur. Sed quia diximus qualiter ad Christi laevam et dexteram sedeant, quid eorum mater, quid ipsi filii, quidve Zebedaeus significet videamus. Mystice haec mater venerabilis praesentem designat Ecclesiam, quae sanctae regenerationis lavacro duorum filiorum, id est duorum populorum, Judaeorum scilicet et gentilium, genitrix exstitit, pro quibus accedens ad Dominum oravit in Psalmo, dicens: A finibus terrae ad te clamavi: dum anxiaretur cor meum in petra exaltasti me (Psal. LX, 2). Populi Judaici Ecclesia genitrix exstitit, quoniam multi ex eo olim ad Christi fidem venere, quorum Paulus fuit, qui sedem Christi laevae fidelem populum praeteritum, praesentem et futurum epistolarum suarum doctrinis regendo tenet. Populi item gentium mater est Ecclesia, multi enim ex eo ad Dominicam fidem olim per baptismum conversi sunt, quorum hi duo caeterique multi fuere. His ergo filiis alma mater Ecclesia sedem laevae Dominicae a Christo impetravit, dum ex eis praesules et sacerdotes ad regendum populum fidelem in praesenti vita sibi constituit. Sedem vero Dominicae dexterae illis adeo impetravit, quia filios quos per baptismi gratiam regeneraverit, per fidei et operationis bonae conscientiam in coelesti beatitudine conscendere facit. Cujus sponsus est Zebedaeus, qui interpretatur hostia Domini, sive relinquens fugitivum diabolum. Illum vero Ecclesiae sponsum hoc in loco designans, qui semetipsum hostiam vivam obtulit Deo Patri in ara crucis pro nostris facinoribus; quae etiam diabolum fugitivum ac superbum reliquit, quando a consortio bonorum angelorum eum sequestravit, et apparens in carne de mundo ejecit, dicens: Nunc princeps hujus mundi ejicietur foras (Joan. XII, 31). Hic vero Zebedaeus cum in mala significatione ponitur relinquens fugitivus diabolus interpretatur; cum autem in bona, ut in hoc loco, ponitur tunc, mutata interpretatione Zebedaeus relinquens fugitivum diabolum interpretatur. Filius hujus sponsi est Joannes, qui gratia Dei interpretatur, illos typice designans qui acceptam baptismatis gratiam usque ad extremum vitae suae bonis actibus conservant, in quibus etiam tanta Dei gratia abundat, ut non solum semetipsos ad coelestia sublevent, verum etiam alios admonendo atque bene operando inflamment. Hujus etiam sponsi filius est Jacobus magnus, qui interpretatur supplantator, et consolator. Nam Jacob supplantator dicitur; hus addita aspiratione, ut in Job scribitur, hus consolator interpretatur. Igitur supplantator et consolator pulchre Jacobus dicitur, quia quos olim sua praedicatione a vitiis supplantavit, consolatione Spiritus sancti, per impositionem manuum suarum hos in fide Christi confirmavit. Nunc vero se toto corde invocantes, et sedulos suis precibus et praesidiis coram Deo visus est supplantare a malis. Et quos supplantat a vitiis, hos corroborat per eamdem Spiritus sancti consolationem in virtutibus sacris. Et sicut agricola aut hortulanus superfluas eradicat herbas de horto suo, plantando bonas, sic beatus Christicola Jacobus de agro sanctae Ecclesiae spinas et vepres vitiorum sua praedicatione olim amputavit, inserendo rosas et lilia virtutum: illos figurate designans qui carnis delicta poenitendo atque bene operando supplantant. Sed notandum quod desiderantibus cunctis regnum Dei, necesse est habere hos duos filios Zebedaei, quia, nisi unusquisque nostrum hos duos fratres secum habuerimus, polorum regnum minime possidebit. Nisi enim gratiam Dei habuerimus, et vitia nostra supplantaverimus, perennem vitam minime habebimus. Gratiam Dei manentem in nobis habemus Joannem; supplantando carnis vitia habemus et Jacobum. In his vero duobus fratribus designantur omnes sancti qui fuere ab exordio mundi usque in hodiernum diem. Cuncti gratiam Dei habuerunt, cuncti delicta carnis suae supplantaverunt: sed videndum quia prius expedit nobis habere Jacobum, deinde Joannem, qui nisi prius vitia a nobis supplantaverimus, gratiam Dei minime habebimus, Salomone dicente: Spiritus enim sanctus disciplinae effugiet fictum (Sap. I, 5). Prius ergo crimina carnis debemus supplantare, ut gratiam Dei mereamur possidere. Primum enim Jacobus sua supplantatione cordium nostrorum emundat fana; deinde Joannes exornat divina gratia. Emundet itaque Jacobus templum cordis nostri, ut inhabitet in eo gratia Dei. Quod igitur Joannes inter caeteros magis a Domino dilectus fuisse describitur, et a carnis pollutione atque a persecutione gladii alienus dignoscitur, significat contemplativam vitam a Domino esse dilectam, et a carnis corruptione alienam, atque inter adversa tranquillam. Quod et beatus Jacobus supplantator vitiorum et martyrio laureatus fuisse legitur, designat activam vitam debere vitia a se prohibendo supplantare, et praesentis vitae adversa tolerare, quatenus contemplationi conjuncta valeat coronari. Activa enim vita aliquando tranquillitate, aliquando adversitate utitur, sed contemplativa vita in tranquillitate magis quam ea habetur; hoc est quod Dominus testatur, ubi ad Martham ministrantem loquitur activam vitam designando dicens: Martha, Martha, sollicita es et turbaris erga plurima (Luc. X, 41); et mox contemplativam vitam significat, dicens: Maria optimam partem elegit sibi quae non auferetur ab ea (ibid.). Qua parte videlicet electa ac cupita et nos perfrui mereamur quatenus una cum beato Jacobo, cujus votiva celebramus solemnia, in coelestibus regnis gaudere possimus, praestante Domino Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum. Amen.
SERMO III. IN EADEM SOLEMNITATE. Spiritali igitur jucunditate, dilectissimi fratres, salutem in Domino hac sacra die praecellentissimi apostoli Jacobi Zebedaei, Gallaeciae patroni, cui Christus condoluit in passione sua, velut charus charo suo moestitiam carnis suae ostendens ei, et dicens: Tristis est anima mea usque ad mortem (Matth. XXVI, 38). Non in morte tamen tristis fuit Dominus, sed usque ad mortem, quia non dixit, Tristis est anima mea in morte, sed usque ad mortem. Usque ad mortem fuit tristis, quia qui corpus humanum suscepit, omnia debuit subire quae corporis sunt, ut esuriret, sitiret, angeretur, contristaretur, divinitas animae ejus commutari per hos nescit affectus. In morte non fuit tristis: nam qui sponte de sinu Patris ut humanum genus redimeret carne indutus advenit, ipse mortem in ligno crucis libenter pro nobis subiit. Unde Isaias: Oblatus est, inquit, quia ipse voluit (Isa. LIII, 7); et: Dolores nostros ipse portavit (ibid., 4). Sed notandum est quoque quod ultimum convivium Dominus cum B. Jacobo ad mare Tiberiadis post resurrectionem suam habuisse describitur, propter nimiam charitatem qua eum diligebat, astantibus cum eo Petro et Thoma, Nathanaele et Joanne, aliisque duobus. O vere felicem virum et Deo amabilem, cui Salvator venerabilis tantam conferre dignatus est gratiam, ut cum eo novissime comederet, et colloquium haberet! Quid est ergo quod cum septem clientibus Dominus ultimum convivium celebrat? quia eos tantummodo qui septiformis gratiae Spiritu pleni sunt futuros secum in aeterna refectione denuntiat. Cesset ergo unusquisque nostrum a malo et faciat bonum ut Spiritus sancti gratiam habere valeat, quatenus in aeterna refectione cum Domino refici possit. Quia si quis Spiritum Dei non habet, hic non est ejus (Rom. VIII, 9). Denique cum post adventum Spiritus sancti apostolus Christi Jacobus in Judaea praedicaret verbum Dei et resurrectionis Domini nostri Jesu Christi testimonium redderet, signa multa et miracula faceret, innumerabiles populorum cohortes ad fidem convertit. Pergente itaque eo atque evangelizante verbum salutis omnibus gentibus, nullus est qui ediscere queat quot gentilium millia conversi sunt eo in tempore ad Christum; sed et caecis reddebat visum, claudis gressum, surdis auditum, mutis colloquium, mortuis vitam, et ab omnibus generibus morborum ad Christi laudem et gloriam gentes curabat, omniumque corda gentilium arida, divini verbi fervore intus accendebat, sequens monita Magistri sui dicentis: Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, daemones ejicite (Matth. III, 15). Et alibi: Qui credit, inquit, in me, opera quae ego facio et ipse faciet (Joan. XIV, 12). Non enim aliquibus medicamentis vel electuariis, vel confectionibus, vel syrupis, vel diversis emplastris, vel potionibus, vel solutionibus, vel vomitibus, vel caeteris medicorum antidotis, sed sola Dei gratia sibi a Deo impetrata multos languidos, videlicet leprosos, phreneticos, maniosos, scabiosos, paralyticos, arreptitios, phlegmaticos, febricitantes, cephalalgicos, energumenos, podagricos, stranguriosos, calculosos, hepaticos, fistulosos, phthisicos, dysenteriacos, a serpentibus laesos, ictericos, lunaticos, stomaticos, reumosos, amentes, epistrosos, albuginosos, multisque morbis dolentes sanitati integrae clementissimus apostolus restituit. Non geram fortissimam, aut triferam Alexandrinam, aut Saracenicam, aut triferam magnam, aut geram pigram aut geram rufinam, aut geram paulinam, aut apostolicon, aut geralogodion, aut adrianum, aut aliquam potionem illis adhibuit, sed divinam gratiam desuper datam effudit. Melancholia enim aut cholera rubea, aut nigra, aut phlegma, aut sanguis nullatenus nocere praevaluit, ubi ejus virtus potentissima adfuit. Melius hic generi humano medicinae divinae studiis subvenit salutaribus quam Hippocrates, aut Dioscorides, aut Galenus, aut Macer, aut Vindicianus, aut Serenus, aut caeteri medici physicae artis actibus. Hippocrates enim ejusque sequaces, humano tantum corpori profuit; hic vero corpori animaeque divinitus praevaluit. Nulla valet penna describere quantas virtutes, quantaque signa et prodigia Christus per eum gentibus demonstravit. Exiguo tempore post Christi passionem vixit, sed multum populum acquisivit. Erat enim forma pulcherrimus, specie decorus, statura procerus, corpore castus, mente devotus, aspectu amabilis, prudentia praeditus, temperantia clarus, interna fortitudine firmus, longanimitate assiduus, patientia robustus, humilitate mansuetus, charitate sollicitus, spe longanimus, vigiliis sobrius, oratione assiduus, doctrina benignus, sermone verissimus, locutione cautus, consilio prudentissimus, in nulla mundi compede catenatus, in egenorum largitate diffusus, in obsequiis servorum Dei paratus, in adversis more sinapis fortissimus, in temperatione tutissimus, in hospitalitate laetissimus, inter opprobria securus, inter odia beneficus. Non enim poterat in eo invenire humani generis inimicus vel quod fraude deciperet, vel quod simulatione offuscaret. Quid plura loquendo immoror? In omni conversatione sua quasi lucifer inter astra refulgens instar magnae lampadis micabat. Quoniam Rex regum Christus hunc elegerat militem, quem quasi agnum mansuetissimum contra immanissimas bestiarum direxerat legiones. Ecce, inquit, ego mitto vos sicut agnos inter lupos (Matth. X, 16), sicque vir Dei in Spiritu sancto strenuus, bellator fortissimus, miles legitimus, signifer egregius, scuto fidei protectus. lorica justitiae indutus, gladio verbi Dei fortiter accinctus, galea salutis coopertus, in praeparatione Evangelii pacis calciatus (Ephes. VI, 16), in praelium publicum contra hostem antiquum processit, omnia tela ejus nequissima contrivit, aeriasque potestates debellavit, et homines adeo Christi virtute de manu mortis eripuit, et spolia multa victo hoste in Christi Ecclesia reportavit, tam metuendus humani generis inimico quam generi humano pernecessarius, utpote qui non suae tantum animae sed multarum per Christum fuit redemptor: cujus non tantum est quae ab eo gesta sunt narrare miracula, quantum agnoscere miraculorum virtutem, quae coelesti regi in diebus suis multum populum acquisivit. O venerabilem Christi apostolum! o virum mirabilem, pietate redundantem, misericordia affluentem, charitate pollentem! Hic enim est verus Dei cultor, qui Christi Ecclesiam sanguine suo plantavit, magna humilitate ornavit, vera charitate excoluit, verbi praedicatione plantavit, superno perpetuae salutis rore irrigavit. Inde divina clementia per ejus irrigationem in populis plurima fidei dedit incrementa. Hic vero non solum in Hierosolymitanis partibus per praedicationis lumina vel pietatis opera clarus effulsit, verum etiam ut lucifer aequoreos Oceani campos transiliens pro Eoo diurni luminis, nocturnas suo exortu discutit umbras, sic ejus fama exteras nationes et regiones illuminabat gratia miraculorum huc illucque percurrente, ut toto orbe ejus gloria usque in hodiernum diem militaret. De cujus virtutibus et exhortationibus beatus Fortunatus, versificator egregius, Christi confessor et praesul, cecinit dicens: Cultoris Domini toto sonus exiit orbe: Nec locus est ubi se gloria celsa neget. Nobilis antiquo veniens de germine patrum; Sed magis in Christo nobilior merito. Culmen honoratum, decus almum, lumen opimum. Laudibus in cujus militat omne decus. Fons generis, tutor patriae, correptio plebis, Eloquii flumen, fons salis, unda loquax. Immaculata Deo conservans membra pudore Hunc quod pro meritis vexit ad astra fides. Pectore sub cujus regnans patientia victrix Fluctibus in tantis anchora sensus erat. Felle carens, animo placidus, dulcedine pastus, Offensus nescit ira referre vices. Dulcis in eloquio, placidus moderamine sacro: In cujus sensu perdidit ira locum. Alterius motus patienti pectore vicit: Quod levitas laesit, hoc gravitate tulit. Templorum cultor recreans modulamine cives, Vulneribus patriae fida medela fuit. Vincula corporei dissolvere carceris optans, Plenius ut Domino se sociaret homo. Qui dat mundanis miracula plurima terris: Unde magis populis unicus exstat amor. Ostendens verbis, addens miracula factis: Ut quod sermo daret, consequeretur opus. Gentiles docet hic, Judaeos increpat idem, Fructificansque Deo seminat orbe fidem. In ramis haeresis, fidei pia germina fixit. Quodque oleaster erat, pinguis oliva viret. Quae stetit exilis viduatis frondibus arbos, Jam paritura cibum floret honore novo. Imponenda focis sine spe ficulnea tristis, Praeparat ad fructum stercore culta sinum. Palmitis uva tremens avium laceranda rapinis, Hoc custode bono non peritura latet. Rebus apostolicis direxit vinitor antes Arva ligone movens, falce flagella premens. Ex agro Domini labruscam excidit inertem, Atque racemus adest, quod fuit ante frutex. De satione Dei zizania vulsit amara, Surgit et aequalis laetificata seges. Pastoris studio circum sua septa recurrens, Ne lupus intret oves, servat amore greges. Supportante manu trahit ipse ad pabula Christi Montibus instabilem ne voret error ovem. Cujus vox refluens plebi de fonte salubri, Ut bibat aure fidem, porrigit ore salem. Nosti damna quidem, Domino pia vota paravit: Et commissa sibi dupla talenta refert. Vocem divinam spectans operarius almus, Ut sibi dicatur: « Servule, perge, bone: Quando fidelis enim mihi supra pauca fuisti, Supra multa nimis constituendus eris. Ecce tui Domini modo gaudia laetior intra, Proque labore brevi magna parata tibi. » Cujus ingentem probitatem Sapiens describens inter caetera dixit: In medio magnatorum ministrabit, et in conspectu praesidis apparebit, et in terra alienarum gentium transibit. Bona enim et mala in omnibus tentabit (Eccli., XXXIX, 4). In medio magnatorum beatus Jacobus ministrabit, quoniam regum et principum cordibus aeternae vitae cibaria salubria sua praedicatione subministravit. In conspectu praesidis apparuit, quoniam coram Herode rege Dei verbum intrepidus praedicavit. In terra alienarum gentium transivit, quoniam ab Hierosolyma usque ad Gallaeciam nomen Dominicum divulgavit. Bona et mala in omnibus tentavit, quia in Judaico et gentili populo doctrinam evangelicam inseruit, et haereticam pravitatem resecavit, sic enim praecepit illi Dominus per Isaiam prophetam, dicens: Posui te in lumen gentibus, ut sis in salutem usque ad extremum terrae (Isa. XLIX, 6). In lumen gentibus a Domino beatus Jacobus ponitur, quoniam, expulsis peccatorum tenebris, gentem sua praedicatione ad verae fidei lumen adduxit. In salutem usque ad extremum terrae fuit, quoniam illum qui salus totius populi est usque ad marinas insulas extremas suo sermone notum fecit. Sic Dominus per prophetam Joelem pollicitus est olim gentibus, dicens: Exsultate, filiae Sion, et laetamini in Domino Deo vestro, quia dedit vobis doctorem justitiae, et descendere faciet ad vos imbrem matutinum et serotinum sicut in principio (Joel., II, 23). Tunc exsultant filiae Sion in Domino, id est, sanctae Ecclesiae per bonam operationem et divinam speculationem in Christo laetantur. Doctor justitiae beatus Jacobus datus filiabus Sion fuit, quoniam justae fidei viam per quam ad regnum coelorum irent, filiis Ecclesiae divino sermone patefecit. Descendere gratiosum imbrem matutinum ad eos fecit, quoniam gratia Dei Spiritus ad ipsius praedicationis vocem, ut auditores inflammaret, condescendit. Matutinum imbrem propheta Spiritum sanctum vocat, quia sicut imber matutinus terram ne solis calor nimius semina corrumpat, humidam reddit, sic mentes auditorum verbum Dei, et Spiritus almus, ne divini sermonis semina tentatio daemoniaca atque vitiosa varietas et callida dissipet, munit. Serotinum imbrem Spiritum Dominicum propheta appellat, quoniam velut ros serotinus cultam tellurem et incultam infundit, sed cultam tantum germinare facit, sic Spiritus almus, quamvis omnes anhelet, tamen in bonis perseverat et fructificat. Ait enim ipse Dominus alibi per prophetam: Super quem requiescit Spiritus meus nisi super humilem et quietum et trementem verba mea (Isai. LXVI, sec. LXX). Principium propheta Deum Patrem vocat, quia cuncta in eo sumpsere initium et tandem accipient finem. Ego principium, inquit ipse, qui et loquor vobis (Joan. VIII, 25). Beatus igitur Jacobus ad filias Sion imbrem descendere in principio fecit, quoniam Spiritum sanctum esse in Patre et Filio praedicando Ecclesiae filiis ostendit. Implens illud Isaiae dicentis: Posuit Dominus os meum quasi gladium acutum (Isa. XLIX, 2). Acutus gladius ad dexteram et laevam velociter scindit, sic bonos salvandos ad venturi judicis dexteram, et malos damnando ad laevam venturos judicavit. Iterum Isaias ibidem ait: Et posuit me sicut sagittam electam, vel, occultam. Illa profecto sagitta est occulta, quae hostem citius interfecit emissa. Et quia tria sunt in sagitta penetrabilia, videlicet ferrum, lignum rectum, pluma dirigens, sagitta Trinitatem et unitatem Dominicam ostendit. Sagitta itaque electa beatus Jacobus fuit, quoniam sicut velox sagitta trahentis eam adversarium interficit, sic Trinitatem et unitatem Dominicam praedicando generis humani inimicum in hominibus peremit, et vitiorum aggeres destruxit. Rursumque propheta ait: In pharetra sua abscondit me (Isa. LXIX, 2). Pharetra typice est intemeratae Virginis beatae Mariae uterus, in quo sagitta electa, id est Dei Filius, unus cum Patre et Spiritu sancto Deus latuit. Sagitta in pharetra est abscondita, quia divinitas in humanitate est hospitata. In ea namque habitavit plenitudo totius divinitatis corporaliter (Coloss. II, 9). In pharetra ergo sua Dominus B. Jacobum abscondit, quia in conversatione suae humanitatis benignis doctrinis illum imbuit. Dixitque ei rursum per prophetam: Longos fac funiculos tuos, et clavos tuos consolida: ad dexteram enim et laevam penetrabis, et semen tuum gentes haereditabit (Isa. LIV, 2). Per funiculos quippe, quibus artifices duas res quaslibet dissidentes alligare simul solent Dominica praecepta designantur quibus Deus et homo per bonorum operum exhibitionem simul alligantur.
Inter Deum et hominem per protoplasti delictum olim facta fuit discordia, sed per Dominicorum praeceptorum exercitationem facta est concordia. Funiculos igitur suos apostolus longos fecit, quia a Judaea usque ad Mediterraneum mare sive occidentale doctrinas evangelicas extendit. Clavos suos consolidavit, quoniam catholicae fidei monita hominum cordibus infixit. Ad dexteram et laevam penetravit, quia electis bonorum operum suorum remunerationem coelestem, et reprobis extremi examinis terrorem pronuntiavit. Et semen ejus gentes haereditavit, quoniam fideles populos per praedicationem suam secum regni coelestis haeredes fecit. Sicut sol diei obscuritates, et luna noctis tenebras illuminat, sic sancta doctrinis effulsit Ecclesia. Quemadmodum arcus diversis coloribus refulgens inter nebulas coeli, sic inter adversa ferorum gentilium ac Judaeorum diversis virtutibus fervens refulsit quasi rosa vernans inter spinas et lilium florens juxta aquas; sic divinis exemplis effloruit inter gentes, sicut thymiamata et thus redolens in igne, sic omnibus gentibus odor vitae perennis exstitit ad salutem, ut omnes ad aeternae beatitudinis regnum revocaret. Radiabat enim in eo divina virtus in vita, in moribus, in praedicatione verbi, in lenitate et mansuetudine spiritus, in signis et prodigiis, in omni etiam mortificatione carnis, vigiliis, jejuniis precibusque divinis. Circuibat villas, castella et viculos ingrediens, per Judaeorum synagogas verbum Dei praedicans, opportune, importune instans, ut omnibus gentibus Dominum ignorantibus una lex luxque perpetuae vitae claresceret, et simul omnes resurgerent ad vitam, qui simul descenderant ad mortem. Imo vel propter minas principum vel verba iniquorum praedicare Christi nomen in conspectu et auditu ferorum hominum Judaeorum et gentilium, zelo fidei munitus, non cessavit usque ad horam necis suae. Tanquam enim cliens a magno imperatore missus majoribus turbis populorum lumen veritatis immittere non formidabat, ut quo multi congregabantur, multi suo exemplo vel doctrina erudirentur. Sicut enim piscator ibi retia sua tendit unde scit piscium multitudinem, avium vel pecudum congregari, ut dum multi congregantur magna pars illorum capiatur, sic et beatus Jacobus hominum piscator ferarumque venator, multitudinibus gentium suae praedicationis retia extendere non desistebat, ut quia sub hujus rei obtentu multi congregabantur, multi sagitta ejus praedicationis caperentur; ac velut fidelis dispensator a Domino constitutus super familiam suam, ut det illis cibum in tempore necessario, sic barbaros populos omnimodis festinabat spiritualibus reficere cibis, clementer docens, optime instruens, ab erroribus idolorum tota animi virtute retrahere nitens. O pingue vas Spiritus sancti! quod adipem frumenti Christi et laetitiam olei ac sobriam ebrietatem vini plebi affluenter administrabat. Oculus enim fuit caeco et pes claudo, pater pauperum et miserorum, consolator orphanorum et viduarum. Hic velut nauta navim Ecclesiae plenam divitiis gentium, anchoram fidei mittens per mare fluctuantis saeculi hujus, salutis ad portum traduxit. Hic velut vinearum procurator Ecclesiae, vineam magno labore plantavit, vitiorum tribulos exstirpans, spinas pravorum actuum resecans, bonos palmites plantans, aedificans evangelicorum dogmatum sepem circa eam, contra barbaras feras agens: vulpes haereticas, quarum mos est demoliri vineas, procul ab ea expellens. Torcular altaris novi, et turrim fidei inaedificavit. Hic prius incultam tellurem, ceu arator modernus, scienter cultro novae praedicationis suae et aratro fidei sulcavit, ut posteri citius arare praedicando possent, et tellus vitiorum vepribus mundata semen acciperet et afferret abundantius fructum alium centesimum, et alium sexagesimum. Et sicut qui in nemorosis locis callem ad quamlibet dirigit urbem, modos scientiae faciens [ f. nodos semita ejiciens]; sic beatus apostolus, novae legis rectissimus viator, ut ad coelum transmitteret fidei erexit, asperum iter planans, duros repellens lapides, tortuosum dirigens callem divinorumque praeceptorum nodos agens in virgultis juxta eam; ut posteri aptius ire mererentur, exiguam semitam latam fecit viam itinere venientium post se. Ecce enim semita versa est in viam. Exigua et tortuosa erat Veteris Testamenti semita, per quam pauci ad coelum gradiebantur, tempore illo scilicet; lata et recta nunc est Novi Testamenti via, per quam multi gradiuntur. Cum itaque magni Jacobi fama longe lateque per orbem crevisset, et veniebant ad eum Judaei, tum plures gentiles et idolorum cultores, et baptizabantur, et destruebantur idola a quibus fuerant fabricata; unde dolens hostis antiquus, videns sibi deficere gentes quas Christus acquirebat per famulum suum, tota artificii sui machinamenta ad impugnandam Dei Ecclesiam convertit, Herodemque regem Hierosolymitanorum ita inflammavit, et ad tantam rabiem indignationis commovit, ut caperet apostolum et interficeret eum. Sicque Herodes hostis Domini, jaculo invidiae exagitatus, misit manus ut affligeret quosdam de Ecclesia, et occidit Jacobum fratrem Joannis gladio. Heu! heu! valde res dolosa! Illum occidit quem angelus Domini de carcere in Hierusalem olim extraxerat. Illum interfecit quem Dominus de mundo elegerat ac consecrarat, dignumque sibi et charum fecerat. Sed postquam magnus Jacobus apostolus Christi, et athleta martyr invictus, Herodis gladium libenter Christi amore tolerasset, alma ejus anima vinculis corporeis soluta atque terrenis passionibus liberata ad suum laeta revertitur auctorem, angelis plaudentibus tandem obviam conscendit. Corpus telluri, spiritum paradisi sedibus reddidit, ubi regnat et exsultat dignitate meritorum, angelorum coetibus aggregatus. Felix ergo poena vulneris per quam perpetuae vitae palmam peperit ipse sibi, qui morte contrivit mortem, auream tenens coronam paradisiaca possidet regna; fuso sanguine suo factus est ipse victima Deo. Occidente itaque Herode Jacobum gaudebat phalanx angelorum, eo quod recepisset socium: contristabatur in tellure cohors fidelium, eo quod perdidisset pastorem suum. Laetabatur coetus idololatrarum, eo quod calumniatorem suum videbat mortuum.
De beati Jacobi nece gloriosa idem beatus Fortunatus, Pictaviensis antistes, Christi confessor, luculentis versibus elegiacis sic cecinit, dicens: Jacobus ex terris animam transmisit Olympo: O felix, cujus funere mors premitur. Ante sepulcra Patris dantur modo dona salutis, Et corpus lacerum corpora multa fovet. Dic ubi mors inimica jaces? ubi vita recumbis? Quando vides sancti funere vota dari. Quem male credebas obitu finire salutem, Dat vitam multis, et tenet ipse suam. Huc captiva cubas, quo te pugnare putabas: Invadendo peris, teque furendo necas. Te tua poena premit, tua te quoque vincula torquent: Quos dare vis gemitus, ipsa ferendo gemis. Martyr ovans caelos retinet, tu lucida testis Mors inimica tibi, Tartara nigra colis. Florigerum nunc sede, manet sine fine beate, Inter odoratos thure calente choros. Non aliquas metuit placato judice causas, Praemia sed miles victor habenda petit. Pro meritis Jacobum sic ad coelestia vectum, Non premit urna rogi, sed tenet urna Dei. Si quaeras meritum, produnt miracula verum; Per quae debilibus fertur amica salus. Sed considerandum quod Herodes beati Jacobi decollator typice diabolum designat regnantem in mundo, quoniam Dominum in membris suis persequens dixit: Pellem pro pelle, et universa quae habet homo dabit pro anima sua (Job II, 4); et alibi: Dixit inimicus: Persequar et comprehendam, dividam spolia, implebitur anima mea (Exod. XXV, 9), quoniam sicut adversarius noster diabolus Christi passionem, id est nostram salutem, per uxorem somniantem Pilati evertere cupivit, dicens: Nihil tibi et justo illi (Matth. XXVII, 29), sic Herodes diabolo suadente apostolicam praedicationem gentibus a Deo destinatam evertere voluit Jacobum interficiendo.
Herodes interpretatur pelliceus sive pellis gloriae. Cui recte haec interpretatio congruit, quia non de coelesti gloria, sed de gloria pellis et carnis cogitabat. Tales sunt illi, quorum Deus venter est, et finis interitus, et gloria in confusione ipsorum, qui terrena sapiunt (Phil. III, 19). Itaque Herodes apostolum Domini interficiebat. Per eum enim regnum suum perdere putabat, et magis perdere timebat regnum terrenum quam aeternum; sed quia apostoli sui necem Dominus vindicare voluit, Herodem hujuscemodi mortem subire permisit sicut Actuum apostolorum libro dicitur (Act. XII, 23). Videns autem Herodes quia beati Jacobi mors placeret Judaeis, apprehendit Petrum apostolum et misit in carcerem: qui angelo Domini ducente illaesus nocte evasit; facta autem die non invento Petro dolens Herodes descendit a Judaea in Caesaream, et ibi moratus est. Erat autem iratus Tyriis et Sidoniis, et illi unanimes venerunt ad eum, et persuaso Blasto, qui erat super cubiculum regis, postulabant pacem eo quod alerentur regiones eorum ab illo. Statuto autem die Herodes, vestitus veste regia, sedit pro tribunali et concionabatur ad eos. Populus autem acclamabat: Dei voces et non hominis. Confestim autem percussit eum angelus Domini et consumptus a vermibus exspiravit, eo quod non dedisset honorem Deo, et beati Jacobi sanguinem injuste effudisset. Itaque Herodes Jacobum occidit, et angelus Domini eum percussit; ab ipso innocens interficitur, et ab angelo Domini ipse occiditur. Non legi aliquem ex persecutoribus apostolorum a Domino per angelum interfectum esse nisi hunc Herodem, beati Jacobi decollatorem. Unde intelligitur quia multum hic Jacobus ob honorem praelationis inter alios a Domino amabatur: multum ergo diligitur a Domino et in terra et in coelo. O Herodes, rex impie, crudelis hostis Domini, cur tantum ac talem virum occidisti? Nesciebas quod interimendus esses a Domino. Armigerum interfecisti et occisus es a milite, famulum occidisti et interemptus es a Domino. O alme apostole Dei, cur tanta pertulisti! Idcirco tanta profecto pertulisti, quoniam dignus eras pro nomine Jesu contumelias pati. Sciebas enim quod non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam (Rom. VIII, 18). O pie Deus, cur apostolum interfici permisisti, ut regem postea interficeres? Ideo profecto ut coronam praeparares apostolo, et supplicium regi iniquo. Ambo ergo acceperunt stipendia meritorum suorum, unicuique secundum meritum suum contulisti, quia apostolo coronam regni, et regi gehennam ignis tribuisti. Impletur itaque in hoc facto quod in libro Sapientiae legitur: Condemnat autem justus mortuus viventes impios, et juventus celerius consummata longam vitam injusti. Videbunt enim finem sapientis, et non intelligent quid cogitaverit de illo Deus, et quare munierit illum Dominus. Videbunt enim ut contemnat eum; illos autem Dominus irridebit. Et erunt posthaec decedentes sine honore: et in contumelia inter mortuos in perpetuum (Sap. IV, 16-19). Laetatur ergo Christi apostolus in illa perpetua beatitudine, ubi laetitia est sine dolore, vita sine morte, gaudium inenarrabile. Legitime pro Dei fide certavit in terra, idcirco coronatur in gloria; veneratur ab angelis, honoratur ab omnibus sanctis, nive candidior, ebore antiquo rubicundior, modo videt illum facie ad faciem, qui vidit in monte Thabor per speciem: nunc perenniter, tunc temporaliter; nunc cum amore, tunc cum tremore: modo reficitur divinis epulis cum Domino aeternaliter, cum quo ad mare Tiberiadis post resurrectionem ultimum convivium celebrat temporaliter, nunc illud donum excellentissimum obtinet in coelis quod quaesivit a Domino dum esset in terris. Sedem dominicae dexterae cum electis possidet scienter, quam quaesivit ab eo nescienter. Cujus solemnia non funebria, sed natalitia dicuntur. Quia tunc vivere coepit quando de hoc saeculo migravit, et sic de perfecto quodam scriptum est: Vivens de inter peccatores translatus est: quia placita erat Deo anima illius (Sap. IV, 14), de talibus quippe per Salomonem dicitur: Justus de angustia liberatus est (Prov. XI, 8), de hujusmodi viris per Malachiam Dominus dicit: In pace et aequitate ambulavit mecum, et multos avertit ab iniquitate (Malac. II, 6). Hinc per Isaiam Dominus loquitur dicens: Ego vocavi cum, et benedixi cum, in directo est via ejus. Hinc quoque in libro Ecclesiastico dicitur: Timenti Deum bene erit in extremis, et in die defunctionis suae benedicetur (Eccli. I, 13, 19). In libro Sapientiae dicitur: Bonorum laborum ejus gloriosus est fructus, ac in perpetuum coronatus triumphat (Sap. III, 15). Deinde Psalmista ait: In memoria aeterna erit justus; ab auditione mala non timebit (Psal. CXI, 6). Vere digne in memoria vertitur angelorum et hominum quem Dominus mirificavit gratia praedicationum et miraculorum, ab auditu malo non timebit, cum Dominus dicet: Discedite a me, maledicti (Math. XXV, 41). Hic Jacobus vero non solum in Novo Testamento legitur, verum etiam in Veteri Testamento designatur; in Jacob figuratur, in Israel demonstratur: quia Jacobus a Jacob propheta nomen trahit, et supplantator, ut ipse, interpretatur, recte ex ejus genere fuisse dicitur, et ei assimilatur in multis. Notandum vero quod Jacob filius Isaac gentilem designat populum, Esau Judaicum, Isaac Patrem Domini, Rebecca Spiritum sanctum. Judaicum populum gratia benedictionis olim decebat, sed quia ad fidem quasi de venatione venire tardavit, gentilis populus fidem Christi pro haereditate accepit. Quemadmodum discipuli Judaeis dixerunt: Vobis quidem oportuit primum loqui verbum Dei, sed quia repulistis illud et indignos vos judicastis aeternae vitae, ecce convertimur ad gentes (Act. XIII, 47). Sic enim Jacob matris suae Rebeccae monitis obedivit, unde benedictionem patris promeruit. Jacob dando lenticulas primogenita fratris sui emit; et Jacobus noster relinquendo terrena mercatur coelestia. Jacob cohortem angelicam in monte Bethel conspexit, sed et Jacobus noster non angelos, sed ipsum Dei Natum in gloria Patris transfiguratum in monte Thabor aspexit. Jacob patriarcha supplantando fratrem suum meruit a patre benedici; Jacobus vitia carnis supplantando meruit Domino sociari. Jacob enim duodecim filios genuit, Jacobus multos in fide filios procreavit. Hic est typice unus ex duodecim filiis Israel e quibus creavit populos fideles Ecclesiae; hic est figurate unus ex duodecim fontibus Elim, quos populus Israeliticus per deserta gradiens invenit cum quadraginta palmis, e quibus usque hodie universa irrigatur Ecclesia. Hic est typice unus ex duodecim principibus a Moyse constitutis ad regendum populum Israeliticum, et quibus usque huc alma regitur Ecclesia. Hic est figurate unus ex duodecim pretiosis lapidibus in vestimento Aaron expressis, e quibus astitit Ecclesia a dextris Dei in vestitu deaurato, circumdata varietate meritorum suorum (Psal. XLIV, 10). Hic est unus ex duodecim panibus propositionis, semper calidis, supra mensam Dominicam oblatis, e quibus pascitur omnis mundus. Hic est typice unus ex duodecim exploratoribus a Moyse missis in terram repromissionis, qui revertentes gestabant inter duos palmitem cum uva in vecte pendentem, necnon et malogranata et ficus ferebant. Uvam inter duos, Christum inter duo Testamenta intellige. Malogranata martyres, ficus doctrinam Ecclesiae, exploratores duodecim apostolos, qui usque in hodiernum diem regni coelestis delicias pronuntiare non cessant Ecclesiae Dei. Hic est unus ex duodecim lapidibus Jordanis, qui ab electis viris duodecim tribuum portantur in loca castrorum ob testimonium miraculorum Dei, in quibus omnis aedificatio Ecclesiae construitur (Eph. II, 21). Hic est typice unus ex duodecim lapidibus quos misit Josue in medio Jordanis ( (Jos. IV, 5), in loco ubi steterunt pedes sacerdotum arcam foederis portantium, et permanent immobiles usque in hodiernum diem, iter fidelibus demonstrantes in Christi baptismate, cujus precibus nos adjuvari mereamur apud Deum nostrum Christum, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum. Amen.
SERMO IV. IN TRANSLATIONE BEATI JACOBI APOSTOLI. Lectio libri Sapientiae (XLIV, 16 seq.); Jacobus placuit Deo et translatus est in paradisum ut det gentibus poenitentiam, etc.
Solemnia sacra praesentia, electionis [ f. elevationis] scilicet et translationis beati Jacobi Zebedaei apostoli Gallaeciae, fratris sancti Joannis evangelistae, dilectissimi fratres, hodierna die recensentes, hujus pulcherrimae lectionis verba venusto, digno ac odorifero flore expositionis ad Domini nostri Jesu Christi decus excipere debemus. Ait enim lectio divina: Jacobus placuit Deo et translatus est in paradisum (Eccli. XLIV, 16). Idcirco translatus est in terram viventium, quia Deo placuit in terra morientium. At ubi hujus versiculi prima pars, Jacobi scilicet, scribitur, Henoch in codicis Sapientiae serie habetur, quia illud quod de eodem Henoch scribitur, quamvis de Christo sive de quolibet justo typice intelligatur, tamen de sancto Jacobo res expostulat ut significetur. Sed in primis quaerendum est cur Henoch translatus sit in paradisum. Idcirco Henoch vivens proprio corpore translatus est in paradisum, quia cum Elia propheta, quem Dominus olim similiter tulit per turbinem in coelum, in fine venturus est ad debellandum Antichristum. Sed unde vivunt Elias et Henoch, et vestiuntur, qui extra saeculum ponuntur, et carnales habentur? Quia ille qui filios Israel in deserto manna pavit, ipse Dominus piissimus prout vult pascit. Et cur missurus est Dominus homines ad debellandum Antichristum et non angelos aut archangelos? Quia sicut non angelum, sed hominem saeculi Filium suum ad debellandum diabolum et liberandum hominem olim Deus misit, sic homines ad vincendum Antichristum et non angelos mittere instituit. Sed cur non apostolos, qui proximiores Christo et domestici Dei sunt, magis quam illi missurus est? quia si apostoli aut quidam sancti novae legis mitterentur, igitur homines veteris legis testes non haberent. Tria enim tempora sunt, aliud ante legem, aliud sub lege, aliud sub baptismatis gratia, ex quibus veritatis testes voluit habere Dei Filius contra Antichristum: Henoch scilicet ex hominibus qui fuere ante legem, Eliam sub lege, apostolos gratiae. Apostolos olim testes habuit in adventu primo, Eliam et Henoch habiturus est in secundo. Et cur homines adhuc morituros in humana carne ad hoc opus reservavit. Nonne in fine praesentis saeculi quosdam discipulos suos, aut apostolos, aut homines sanctiores illis suscitare potuisset? Sed si homines jam mortuos ad hanc vitam tunc revocaret non bene secure decertarent cum scirent se esse iterum morituros, quia mori formidarent. Lethi enim umbra tantae amaritudinis est quod qui semel eam gustavit, iterum gustare valde pertimescat. Igitur Henoch, qui interpretatur dedicatio, Christum innuit, qui Ecclesiam suam dedicavit sanguine suo. Quod verbis, exemplis operibusque bonis Henoch Deo placuit, ipsum Unigenitum ostendit, qui in omnibus et per omnia Deo Patri placuit, ut ipse Pater super montem Thabor audiente B. Jacobo et super Jordanem testatur, de eo sic dicens: Hic est filius meus dilectus in quo mihi bene complacui: ipsum audite (Matth. III, 17; XVII, 5). Quod Henoch vivens corpore translatus est in paradisum, ipsum Dei Filium a mortuis corpore proprio resuscitatum ostendit, quem Deus Pater, triumphato inferni principe, non solum in paradisum, verum etiam super omnia agmina polorum sublimavit. Quod in fine venturus est Henoch et daturus poenitentiam gentibus, et antichristum triumphaturus, Christum manifestat, qui hujus mundi principem saeculi diabolum triumphator demum ejecit, ut ipse ait: Nunc princeps hujus mundi ejicietur foras (Joan. XII, 31). Ipse poenitentiam cunctis ad se venientibus dedit, ut Evangelium dicit: Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum coelorum (Matth. III, 2). Et sicut Henoch placuit Deo, et translatus est in paradiso, sic B. Jacobus fide et opere placuit Deo, cui beneplacitum est super timentes eum, et in eis qui sperant in misericordia ejus, et translatus est in paradisiacam sedem pollicitam; hic insuper poenitentiam cunctis praedicavit: Poenitemini, inquiens, et convertimini, ut deleantur facinora vestra (Act. III 19).
Inventus est perfectus, justus, et in tempore irae factus est reconciliatio. Testamenta saeculi posita sunt apud illum, ne deleri possit omnis caro. Isti duo versiculi praetitulantur in Noe. Noe, qui interpretatur requies, qui invenitur perfectus et justus, Dei Filium ostendit, qui justior cunctis justis et perfectior omnibus perfectis est: in quo est requies aeterna, pax continua, tranquillitas assidua; in quo requiescunt sanctorum animae, ut ipse discipulis ait: Invenietis requiem animabus vestris (Matth. XI, 9). Quemadmodum Noe in tempore irae, scilicet diluvii, mundum servavit per arcam ligneam quam fecit, et lympham qua natavit, sic Christus per crucem suam et baptismi sui aquam mundum perditum Deo Patri reconciliavit, sicut B. Paulus ait: Christus per sanguinem passionis suae mundum reconciliavit Deo (II Cor. V, 19); et canit Ecclesia: Agnus redemit oves, Christus innocens Patri reconciliavit peccatores. Et sicut Noe tempore diluvii testis fuit mundo, ne deleri posset omnis caro; sic Dei Filius testis datur mundo coram Deo Patre, ne possit deleri tempore perditionis omnis caro. Ait enim Pater de Filio suo sic per prophetam: Ecce testem populis dedi eum, ducem ac praeceptorem gentibus (Isa. LV, 4). Et B. Job ait: In coelo est testis meus et conscius meus in excelsis (Job XVI, 20). Per Noe, ut diximus, Christum; per arcam, Ecclesiam; per lympham, Christi baptismum; per exstinctos in aqua, crimina nostra in baptismate exstincta; per salvatos in arca, fideles salvari in Ecclesia insinuantur. Qui enim extra Ecclesiam sunt, haeretici scilicet, Judaei, gentiles et anathematizati in diluvii perditionem incurrunt; et sicut Noe in latere arcae fenestram fecit, sic mitissimus ac piissimus Redemptor noster, nobis miserrimis condolens, latus suum pendens in cruce ad aperiendum militi praebuit, ut egrederentur ex eo flumina apertissima, sanguinis scilicet Redemptoris, et lympha baptismatis, quibus abluuntur crimina nostra. Quod Noe ut mundi reliquias salvaret arcam exstruxit, de sancto Jacobo fas est intelligi, quia sua praedicatione et proprio sanguine fuso, ut mundum ad fidem salvatricem revocaret Ecclesiam construxit. Sic enim ad Christi laudem de eo una cum caeteris apostolis Ecclesia ejus meritis et doctrinis gavisa canit dicens: Isti sunt qui viventes in carne plantaverunt Ecclesiam sanguine suo.
Magnus pater multitudinis gentium, et non est inventus similis illi in gloria, qui conservaret legem Excelsi. Versiculus iste cum quatuor versibus sequentibus praetitulatur in Abraham. Per Abraham, qui pater excelsus interpretatur, et pater multitudinis gentium dicitur, Dei Filius intelligitur, qui omnium in se credentium pius pater habetur, et non solum caeteris gentibus, verum etiam in coelis et angelis omnibus excelsior approbatus. De quo Psalmista sic testatur dicens: Excelsus super omnes gentes Dominus, et super coelos gloria ejus (Psal. CXII, 4). Est enim super omnia, infra omnia, et quidquid est, in ipso est. De quo B. Job cuidam sibi loquenti sic ait: Excelsior coelo est, et quid facies? Profundior inferno et unde agnoscis eum? Longior terra mensura ejus, et latior mari (Job XI, 8). Hic insuper tantus ac talis omnium artifex, mundum pugillo continens, ventris B. Mariae Virginis clausus, sub arca olim pro mundi salute exstitit, hic in omnibus, et per omnia legem mandatorum excelsi patris observavit. Quapropter non est inventus similis illi in gloria angelorum et hominum, ut Psalmista ait: Non est similis tui in diis, Domine, et non est secundum opera tua (Psal. LXXXV, 8); et alibi: Deus, quis similis erit tui? (Psal. LXXXII, 2.) Et velut Abraham multarum gentium pater exstitit, sic B. Jacobus multorum peregrinantium ad se in Gallaecia venientium pater et auxiliator piissimus exstat, qui etiam dum adhuc viveret legem excelsi Dei in omnibus conservavit diligenter. Sed non est inventus inter apostolos similis illi in gloria, qui Christum ante apostolos alios prius per Herodis gladium sequi meruit; in coelo proximior Christo prae omnibus apostolis residere meruit in excellentissimo throno. Et fuit Dominus in testamento cum ipso, sicut Dominus in testamento circumcisionis et prolis promissione cum Abraham fuit; sic imo Deus Pater et Spiritus sanctus cum Christo in gloria baptismatis et nova prole Catholicorum exstitit, et B. Jacobo per divinae praedicationis gratiam adfuit. In carne ejus fecit stare testamentum et interpretatione inventus est fidelis. Sicut Dominus in carne Abrahae circumcisionis fecit stare testamentum, sic in Jacobo caeterisque Christi apostolis baptismatis novae gratiae testamentum persistere fecit. Testis et inventor Abraham fuit circumcisionis, testes et apostoli sunt novae gratiae baptismatis. Et sicut Abraham in tentatione Dominica dum ei dicitur: Tolle filium tuum quem diligis, Isaac, et offeres illum in holocaustum (Gen. XXII, 2), fidelis invenitur; sic Dominus noster Jesus Christus, dum ei in tentatione a diabolo dicitur: Haec omnia tibi dabo si cadens adoraveris me (Matth. IV, 9), fidelissimus habetur. Similiter beatus Jacobus in diabolicis tentationibus, in prosperis et in adversis, fidelis exstitit quandiu vixit: eodem modo et nos sive a Domino sive a diabolo tentati fuerimus, fideliter et patienter agere debemus. De Dominica tentatione per apostolum scriptum est: Tentat vos Deus ut sciat si diligitis eum. De tantatione diabolica in oratione Dominica a Domino dicitur: Et ne nos inducas in tentationem, sed libera nos a malo (Matth. VI, 13). Quapropter videat Hispanus, sive quilibet Christianus, ut si forte inter Mauros fuerit captus, fidelis sit usque ad lethi debitum in omnibus, quatenus illam remunerationem accipiat quam repromisit Deus, dicens fidelibus: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. X, 22).
Ideo jurejurando dedit illi semen in gente sua, crescere illum quasi terrae cumulum, et ut stellas coeli exaltare semen ejus. Semen quod Dominus in gente Abrahae jurejurando dedit, Salvatoris nostri caro proprie est quae ex Abrahae prosapia descendit. Quae semini optime assimilatur, quia sicut ex uno seminis grano multa grana oriuntur, sic ex ejusdem carnis sanguine millia millium gentium et nationum baptismatis gratia regenerantur. Haec vero quasi terrae cumulus crevit, quia prophetas et patriarchas, apostolos, martyres, confessores, omnesque electos super Olympi cacumina accumulator omnium bonorum Dominus accumulavit. Semen Abrahae ut stellae exaltatur, quia super choros angelorum Redemptoris caro sublimatur et haereditas illius a mari usque ad mare Abrahae, et a flumine usque ad terminos orbis terrarum (Psal. LXXI, 8). A mari usque ad mare Abrahae haeredes haereditantur, quia ubique Christi fideles divina disponente gratia multiplicantur. Et sicut Abraham pater multitudinis gentium habetur, sic B. Jacobus diversorum populorum et nationum ad ejus venerandum sepulcrum in Gallaeciam venientium, pater pius approbatur. Et sicut Abrahae semen quasi terrae cumulus augmentatur, et ut stellae exaltatur, sic B. Jacobi gens peregrina quotidie augmentatur in terra et super poli stellas exaltatur una cum eo in coelesti patria.
Agnovit eum in benedictionibus suis et dedit illi haereditatem, et divisit ei partem in tribubus duodecim. Versiculus iste una cum sequenti praetitulatur in Jacob. Idcirco quia Jacob valde benedictiones dilexit, Dominus illum agnovit et amavit, ut ipse per prophetam, ait: Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Rom. IX, 13). Jacob manus suas et colli nuda haedorum pellibus protexit, se ipsum esse abnegavit, nomen et loquelam mutavit, in fratris effigie se finxit, mendacium pro vero asseruit, fratrem supplantavit, patrem fraudavit, ut mereretur ab eo benedici (Gen. XXVII); in monte Bethel cum angelo tota nocte luctatus claudus efficitur, ut benedictionem a Domino accipere mereretur (Gen. XXXII). Quapropter Dominum in summitate scalae vidit, et Dominus illum agnovit (Gen. XXVIII, 12, 13). Idcirco et nos animas nostras, quas malignus hostis a virtutibus sanctis et felicitatibus paradisi vitiorum casibus denudavit, poenitentia mentis et mortificationibus carnis cooperire debemus, ut mereamur a Patre nostro Deo benedici. Rursum cum Angelo, qui est magni consilii Angelus (Isa. IX, 6, juxta LXX), Domini scilicet, Jesus Christus, luctari debemus, non armis vanae potentiae, sed assiduis precibus et jejuniis crebris, et eleemosynis, et praedicationibus divinis, quatenus a Domino non in monte Bethel sed in coelo mereamur benedici. Haereditas quam Dominus tribuit, populus Christianus typice est, quam Deus Pater Unigenito praestitit. De qua ipsa Veritas sic testificatur dicens: Laudabilis populus quem Dominus exercituum benedixit dicens: Opus manuum mearum tu es, haereditas mea Israel. De hac haereditate Psalmista ait: Haereditas mea praeclara est mihi (Psal. XV, 6). Hujus haereditatis haeres Dei Filius est, quem Dominus, dicente Apostolo, constituit haeredem universorum, per quem fecit et saecula (Hebr. I, 2). Haec haereditas pars Christiana dicitur quam Dominus Filio suo divisit in tribubus duodecim, quia ab haereticis et Judaeis et gentibus infidelibus, missis duodecim apostolis suis, scilicet ad praedicandum, Dominus sibi eam separavit. Cum enim aliquis aliquid dividit, partem accipit et partem relinquit: sic Dominus in extremi examinis die partem nequam respuit pravorum, accipit et bonorum. Hinc in veteri volumine scribitur: Separavi vos a caeteris populis ut essetis mei. Et alibi: Si separaveritis pretiosum a vili, quasi os meum eritis (Jer. IX, 10).
Et conservavit illi homines misericordiae, invenientes gratiam in oculis omnis carnis. Jacob, cui Dominus homines misericordiae, id est duodecim ejusdem filios, duodecim scilicet mundi patriarchas, conservavit, Dei Unigenitum innuit, cui homines misericordiae, id est duodecim apostolos, hic et in futuro Deus Pater fideliter conservavit, sicut idem Filius Patrem pro eis postulavit dicens: Pater sancte, serva eos in nomine tuo quos dedisti mihi (Joan. I, 4). Et alibi illis dicit: Capillus de capite vestro non peribit (Luc. II, 5). Et sicut duodecim patriarchae invenere gratiam in oculis omnis carnis, sic et multo magis gratiam indeficientem invenere duodecim apostoli in oculis veri numinis Christi, Filii Dei. Jacob, qui Dominum in monte Bethel conspexit, beatum Jacobum innuit qui Dominum in Patris numine transfiguratum in monte Thabor vidit. Jacob supplantator interpretatur: etiam Jacobus noster supplantator similiter dicitur, quia ille qui benedictionem patris fraudulenter occupando fratrem supplantavit, Jacobum nostrum ostendit qui humana vitia et in se per mortificationem carnis et in aliis per praedicationem divini verbi jugiter supplantavit.
Dilectus a Deo et hominibus, cujus memoria in benedictione est. In Moysi persona versiculus iste describitur. Moyses, qui aquosus interpretatur, quia in aqua invenitur, quique a Deo et hominibus diligitur, Christum Dei Filium innuit, qui aquosus fuit, cum per aquam baptismatis et sanguinem suae passionis regnum coelorum fidelibus dedit; quique in aqua invenitur, cum poenitentibus per lacrymarum dulcia flumina gratiam suam largitur. Sic enim per prophetam ipse ait: Quaerite Dominum dum inveniri potest (Isa. LV, 6). In ipso a mor Dei Patris et hominum habetur. Si Christus a Deo et hominibus diligitur, ergo in ipso per dilectionem homo Deo adunatur, et humana coelestibus conjunguntur. O quam pretiosum est, fratres, atque gloriosum diligere Redemptorem nostrum, quem Deus Pater diligit! Sicut sponsus sponsae in thalamo amore conjungitur, sic amor noster Patris amori in Christo copulatur. Cum enim Christum digno amore diligimus, Deo adunamur. Per peccatum primi hominis a Deo alienati fuimus, sed per dilectionem in Christo ei adunati sumus. Quandiu amor noster est in Christo, tandiu Deus Pater est nobiscum, et nos cum ipso. Providere ergo debemus, juxta Apostolum, bona non solum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus (Rom. XII, 17), ut per dilectionem Dei et proximi apud Deum et homines amari mereamur. Jacobus almus a Deo diligitur, quia illum quem Dominus secus mare Galilaeae hodierna die elegit, in polorum sedibus digne pro meritis coronavit. Ab hominibus in hoc mundo etiam ipse diligitur, quia per quatuor mundi climata a cunctis fidelibus amatur, invocatur, colitur et honoratur, et insuper in Gallaecia petitur. Igitur ille piissimus Christi apostolus Jacobus, cujus electionis ac translationis solemnia colimus, in omnibus necessitatibus nostris adjuvare et ad coeleste regnum nos perducere dignetur, praestante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum. Amen.