Migne Patrologia Latina Tomus 67
CaeAre.SeAdSa 67 Caesarius Arelatensis470-542 Parisiis J. P. Migne 1848 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
Sermo ad sanctimoniales
Gaudete et exsultate in Domino, venerabiles filiae, et gratias illi jugiter uberes agite, qui vos de tenebrosa saeculi hujus conversatione ad portum quietis et religionis attrahere et provocare dignatus est. Cogitate jugiter unde existis, et ubi pervenire meruistis. Reliquistis fideliter mundi tenebras, et lucem Christi feliciter videre coepistis. Contempsistis libidinis incendium, et ad castitatis refrigerium pervenistis. Respuistis gulam, et abstinentiam elegistis. Respuistis avaritiam atque luxuriam, et castitatem vel misericordiam tenuistis. Et quamvis vobis usque ad exitum vitae non desit pugna, tamen Deo donante securi sumus de vestra victoria. Sed rogo vos, venerabiles filiae, ut quanto estis securae de praeteritis, tanto sitis sollicitae de futuris. Omnia enim crimina vel peccata cito ad nos revertuntur, si non quotidie bonis operibus expugnentur. Audite apostolum Petrum dicentem: Sobriae estote, et vigilate, quia adversarius vester diabolus, tanquam leo rugiens, aliquid devorare quaerens circuit (I Petr. V). Quandiu in hoc corpore vivimus, die nocteque Christo adjutore vel duce, contra diabolum repugnemus. Sunt enim aliquae, quod pejus est, negligentes et tepidae, quae de solo Christianitatis vocabulo gloriantur, et putant quod illis sufficiat vestem mutasse, et religionis tantum habitum suscepisse: nescientes illud propheticum: Fili, accedens ad servitutem Dei sta in justitia et timore, et praepara animam tuam ad tentationem (Eccli. II); nec sententiam Psalmistae considerantes: Propter verba labiorum tuorum ego custodivi vias duras (Psal. XVI); et illud quod Apostolus dixit: Per multas tribulationes oportet nos intrare in regnum coelorum (Act. XIV). Vestes enim saeculares deponere, et religiosas assumere unius horae momento possumus; mores vero bonos jugiter retinere, vel contra malas dulcesque voluptates saeculi hujus quandiu vivimus, Christo adjutore laborare debemus, quia non qui coeperit, sed qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. XXIV). Imprimis ergo omnis anima quae religionem servare desiderat, gulae concupiscentiam vincere, et ebrietatem vitare tota fidei virtute contendat; et ita temperamentum [ Leg. temperatum] convivium mensamque mediocrem habere studeat, ut caro illius nec nimietate abstinentiae debilitetur, nec per deliciarum abundantiamad luxuriam provocetur. Deinde abjecta superbia, cui Deus resistit, profundae humilitatis jaciat fundamentum; invidiam velut vipereum venenum detestetur, ac fugiat; linguam refrenet, detractionem quasi venenum respuat; verba otiosa, nec ipsa proferat, nec ab aliis prolata auribus suis libenter admittat. Vestimentorum habitum, nec nimis abjectum, nec notabiliter pomposum, aut periculose elegantem habere consuescat; lectionem aut ipsa frequentius legat, aut legentis verba tota pectore aviditate suscipiat. De divinis Scripturarum fontibus jugiter aquam salutis hauriat: illam utique de qua Dominus dicit: Qui credit in me, flumina de ventre ejus fluent aquae vivae (Joan. VII). De paradisi etiam floribus, hoc est sanctarum Scripturarum sensibus, anima sancta se jugiter ornare contendat, ex ipsis pretiosas margaritas auribus suis indesinenter appendat, ex ipsis annulos et dextralia, dum exercet opera bona, sibi componat. Ibi vulnerum medicamenta, ibi castitatis aromata, ibi compunctionis holocausta requirat. Quae vero religionem immaculato corde et puro corpore conservare desiderat, aut nunquam in publicum, aut certe non nisi pro grandi et inevitabili necessitate procedat. Nolite, quaeso vos, nolite quibuscunque aut occasionem dare, aut familiaritatem tribuere. Quae vero libidinem Christo adjuvante desiderat vincere, familiaritatem debet refugere; et quae indignam familiaritatem non spreverit, aut se, aut alium cito perdet. Sed forte dicit aliqua: Ideo familiaritatem non fugio, quia volo habere quod vincam, et adversarium meum cupio tenere captivum. Vide ne contra te adversarius incipiat rebellare; vide ne te ducat captivitas ista captivam. Audi Apostolum dicentem: Fugite fornicationem (I Joan. VI). Contra reliqua vitia oportet nos omni virtute resistere; contra libidinem vero non expedit repugnare, sed fugere. Esto ergo libidinis fugitiva, si vis esse castitatis pugnatrix egregia. Sed quod dixi diligenter attendite. Quando sola aliqua libidinis stimulis incitatur, Christo adjuvante repugnet quantum praevalet contra se; quia non habet quo possit fugere: quando vero per alterius sodalitatem, opportunitatem voluptatis diabolus subministrat, ipsam familiaritatem quantum praevalet, ut diximus, sancta anima refugiat. Sed ut haec omnia servare possimus, abstinentiam rationabilem teneamus: quia vera est illius sanctissimi viri sententia: Prout continueris ventrem, ita et venenosos motus ejus. Humilitatem etiam veram quantum possumus conservemus. Non enim diu carnis integritas servatur, ubi animus superbiae tumore corrumpitur; praecipue si iracundiae flamma frequentius surgit, castitatis et virginitatis flores cito consumit. Casta enim et Deo devota anima non solum extraneorum, sed etiam parentum suorum familiaritatem habere non debet. Si enim vasa quae Ecclesiae offeruntur, ut in sacrosanctis altaribus ponantur, sancta ab omnibus appellantur, et nefas est ut de ecclesia postmodum in domum laicam revocentur, aut usibus humanis aptentur, putas qualem dignitatem apud Deum habet anima ad ejus imaginem procreata? Sicut ergo vasa sancta humanis usibus servitura, nec possunt, nec debent de ecclesia revocari, sic religiosam quampiam non oportet, non decet, non expedit, parentum suorum multis obligationibus implicari, aut quorumcunque extraneorum perniciosa familiaritate constringi. Illud ante omnia admoneo, ut aemulationis malum, quasi venenum vipereum fugiatis, et ita inter vos charitatis dulcedinem conservetis, ut vobis invicem per sancta colloquia medicamenta spiritualia praeparetis. Sunt enim, quod pejus est, aliquae quae quando se pariter jungunt, magis sibi detrahendo, vel contra praepositas murmurando, vulnera faciunt, quam spiritalia medicamenta componunt. Vos vero, sanctae ac venerabiles filiae, si aliquam videtis pusillanimem, consolationem impendite; si superbientem, humilitatis medicamentum apponite; si iracundam videritis, refrigerium patientiae ministrate. Si nobiles natae estis, magis de religionis humilitate quam de saeculi dignitate gaudete. Tenete ergo firmiter manus in aratro, et nolite respicere retro (Luc. IX). Mementote uxoris Loth (Luc. XVII), quae retro respiciens versa est in statuam salis. Nunquam juramentum, nunquam maledictum de virginis ore procedat. Non solum enim corpora, sed etiam corda vestra omni sollicitudine custodite, propter illud quod scriptum est: Omni custodia serva cor tuum (Prov. IV); et illud quod Dominus in Evangelio dixit: De corde enim exeunt cogitationes malae (Matth. XV). Si enim in corde nihil mali cogitatur, quidquid sanctum est ex ore profertur; quia sicut scriptum est: Ex abundantia cordis os loquitur (Matth. XII). Hoc enim lingua proferro consuevit, quod ex officina cordis conscientia ministraverit. Et ideo si ex ore vultis bona proferre, semper in corde quae sancta sunt cogitate. Sic lectioni et orationi debetis incumbere, ut ante omnia etiam manibus possitis aliquid exercere, secundum illud quod Apostolus ait: Qui non operatur, nec manducet (II Thes. III). Meliorem quoque diei partem sancto operi dedicate, lectioni vacare consuescite. Oratio vestra ita cum silentio procedat ex corde, ut vix audiatur in ore. Nam qui alta voce orare voluerit, et sibi et alteri multum nocet, dum per suam garrulitatem alterius mentem ab oratione sancta et secreta suspendit. Pomposa indumenta, quae non utilitati, sed vanitati serviunt, fastidite atque contemnite. Multae enim quod in moribus diligunt, hoc etiam in operibus suis ostendunt; praeparant sibi ornamenta saecularia saeculum diligentes, et voluptati servientes vel luxuriae. Vobis vero nihil sit commune cum talibus, sed omnia ornamenta, quibus ad luxuriam caro componitur, velut inimica et contraria vestro proposito, respuantur. Sunt enim, quod pejus est, quae pro vanitate saeculi istius plus student terrenis cupiditatibus operam dare, quam lectioni divinae justitiae, dum volunt stragula pulchra, et picta tapetia, plumaria etiam, et reliqua his similia, cum ingenti sumptu et superflua expensa, ad oculorum libidinem praeparare: nescientes illud quod Dominus per Joannem evangelistam clamat, et dicit: Nolite diligere mundum, neque ea quae in mundo sunt; quoniam omne quod in mundo est, concupiscentia carnis, et concupiscentia oculorum, et ambitio saeculi est (II Joan. II). Quid prodest virgini integritatem corporis custodire, si oculorum concupiscentias noluerit evitare? Vos vero, sanctae et Deo dignae animae, totum spiritaliter agite. Sequimini Christum, tenendo perseveranter quod voluistis ardenter. Iterum atque iterum, sanctae et Deo dicatae animae, rogo, et cum omni humilitate pro conservando virginitatis praemio consilium do, ut familiaritatem incongruam a vobis, vel a vestris animis, totis viribus repellere laboretis. Nam ad conservandam sanctae religionis dignitatem singularitas testis sanctissima est. Familiaritas enim cujuslibet si frequens esse coeperit, nonnisi corruptionem seminat, vitia pullulat, libidinem concipit, ignominiam parit, rabiem concitat, lasciviam pascit, petulantiam nutrit, casus exaltat, ruinas aedificat, confusionem mercatur, thesaurizat opprobrium, criminationem exaggerat, excusationes inflammat, et catervatim simul in fascem conglomerat. Nam si anima sancta secretum suum custodire voluerit, et assidue familiaritatis malum tota animi virtute fugerit, ipsa sancta singularitas munimen illi invictum est sanctimonii, expugnatio fortis infamiae, exercitium continentiae, evacuatio luxuriae, pax secura virtutum, et impugnatio inquieta bellorum; puritatis culmen. et libidinis carcer; honestatis portus, et ignominiae naufragium; virginitatis mater, et hostis immunditiae; integritatis dignitas, et fornicationis abdicatio; voluntas bonorum operum, et afflictio vitiorum; refrigerium pudicitiae; acquisitio triumphorum, et facinorum detrimentum; requies salutis, et perditionis exsilium; vita spiritus, et carnis interitus. Haec omnia mala fortiter, Deo adjuvante, repellentur; et illa quae diximus bona feliciter acquirentur, si ab animabus sanctis familiaritas inordinata respuatur. Attendite vos, o animae sanctae, quia inter omnia certamina, quibus semper comes est Christiana militia, sola duriora sunt praelia castitatis, ubi quotidiana pugna est et rara victoria. Castitatis dura sunt praelia, sed majora sunt praemia. Castitatis palmam nemo securus accipit, cui quantum duri sunt exitus, tantum gloriosi sunt fructus. Ut ergo castitatis praemia, et virginitatis coronam feliciter, Deo remunerante, possitis accipere, periculosam familiaritatem a vobis semper excludite. Currite fideliter, ut possitis pervenire feliciter, adjuvante Domino nostro Jesu Christo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.