Migne Patrologia Latina Tomus 9
AucVar.SeTeDeS 9 Auctores varii Parisiis J. P. Migne 1844 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
Hieronymi ex epistola VI. ad Florentium.
Interpretationem quoque psalmorum Davidicorum et prolixum valde librum de Synodis sancti Hilarii, quem ei apud Treviros manu mea ipse descripseram, aeque ut mihi transferas peto.
Ejusdem ex epistola VII, ad Laetam.
Athanasii epistolas et Hilarii libros inoffenso decurrat pede: illorum tractatibus, illorum delectetur ingeniis, in quorum libris pietas fidei non vacillet. Caeteros sic legat, ut magis judicet, quam sequatur.
Ejusdem ex epist. XIII, ad Paulinum.
Sanctus Hilarius Gallicano cothurno attollitur: et cum Graeciae floribus adornetur, longis interdum periodis involvitur, et a lectione fratrum simpliciorum procul est.
Ejusdem ex Apologia adversus Rufinum.
Si auctoritatem suo operi praestruebat, volens quos sequeretur ostendere; habuit in promptu Hilarium confessorem, qui quadraginta ferme millia versuum Origenis in Job et psalmos transtulit.
Ejusdem ex epist. LXXXIII, ad Magnum.
Hilarius meorum confessor temporum et episscopus duodecim Quintiliani libros et stylo imitatus est, et numero: brevique libello, quem scripsit contra Dioscorum medicum, quid in litteris posset ostendit.
Ejusdem ex epist. LXXXIX, ad Augustinum.
Apud Latinos autem Hilarius Pictavensis et Eusebius Vercellensis episcopus Origenem et Eusebium transtulerunt.
Ejusdem ex epist. CXLI, ad Marcellam.
Miror te in Hilarii commentariis non legisse, excussorum filios, credentium populos interpretari . . . . . Quid igitur faciam? Tantum virum et temporibus suis disertissimum reprehendere non audeo, qui et confessionis suae merito, et vitae industria, et eloquentiae claritate, ubicumque Romanum nomen est, praedicatur, etc.
Ejusdem ex epist. CXLVII, ad Amandum.
Miror te hoc a me quaerere voluisse, cum sanctus Hilarius Pictavensis episcopus undecimum librum contra Arianos hac quaestione et solutione compleverit.
Ejusdem praefat. in lib. VIII, Comment. in Esaiam.
Si flumen eloquentiae et concinnas declamationes desiderant; legant Tullium, Gallionem, Gabinianum, et, ut ad nostros veniam, Tertullianum, Cyprianum, Minutium, Arnobium, Lactantium, Hilarium.
Ejusdem praefat. in lib. II. Comment. ad Galatas.
Hilarius latinae eloquentiae Rhodanus, Gallus ipse et Pictavis genitus, in Hymnorum carmine, Gallos indociles vocat.
Rufini de adulteratione librorum Origenis.
Hilarius Pictavensis episcopus, confessor fidei catholicae fuit. Hic cum ad emendationem eorum, qui Ariminensi perfidiae subscripserant, librum instructionis plenissimae conscripsisset, etc.
Aliud ejusdem testimonium vide supra, col. 167, D.
Augustini lib. VI de Trinit. cap. 10.
Quidam cum vellet brevissime singularum in Trinitate personarum insinuare propria, Aeternitas, inquit, in Patre, species in imagine, usus in munere. Et quia non mediocris auctoritatis in tractatione Scripturarum et assertione fidei vir exstitit, Hilarius enim hoc in libris suis posuit, horum verborum, id est patris et imaginis et muneris et aeternitatis et speciei et usus abditam scrutatus intelligentiam, etc.
Ejusdem lib. I, contra Julianum, c. 3.
Audi adhuc quod te possit amplius commovere atque turbare, et utinam in melius commutare. Ecclesiae catholicae adversus haereticos acerrimum defensorem venerandum quis ignoret Hilarium episcopum Gallum? Qui cum de Christi carne ageret, attende quid dixerit.
Et lib. II, cap. 8, n. 26, 27 et 28.
Audi et beatissimum Hilarium ubi speret hominis perfectionem . . . In quadam vero homilia de libro sancti Job attende quid dicat . . . In expositione autem primi psalmi idem doctor non dubitat dicere . . . Catholicus loquitur, insignis Ecclesiarum doctor loquitur, Hilarius loquitur.
Cassiani lib. VII de Incarn., cap. 24, cujus verba exscripserunt Alcuinus lib. IV, contra Felicem, et Ratramnus Spicil. tom. I, p. 335.
Hilarius vir virtutum omnium atque ornamentorum; et sicut vita, ita eloquentia insignis: qui et magister Ecclesiarum et sacerdos, non per sua tantum merita, sed etiam per profectus crevit aliorum: et inter procellas persecutionum ita immobilis perstitit, ut per invictae fidei fortitudinem etiam Confessoris coeperit dignitatem, in libro fidei primo testatur, etc.
Vincentii Lirinensis in Commonitorio.
Tertullianus catholici dogmatis, id est, universalis ac vetustae fidei parum tenax, ac disertior multo quam felicior, mutata deinceps sententia fecit ad extremum, quod de eo beatus confessor Hilarius quodam loco scribit: Sequenti, inquit, errore detraxit scriptis probabilibus auctoritatem (In Matth. c. V, n. 1).
Facundi Hermianensis lib. I, cap. 4.
Si igitur, Hilario quoque, doctissimo antitiste et fortissimo confessore, etc.
Ejusdem lib. X, cap. 7.
Beatus Hilarius, Arianorum potentissimus atque acerrimus expugnator, et constantissimus fidei Christianae confessor in epistola, quam de exilio scripsit episcopis Germaniae primae et Germaniae secundae et primae Belgicae, etc.
Ejusdem lib. contra Mocianum.
Reprehendere audeat Hilarium prudentem ac moderatum gubernatorem Ecclesiae.
Cassiodori lib. de Instit. divin. litt. cap. 17 et 18.
Tunc in illo choro sanctissimo Patrum tibi eum eligere poteris, cum quo suavissime, colloquaris. Difficile dictu est quam frequenti occasione reperta Scripturas sanctas locis aptissimis potentes aperiant; ut subito transiens discas, quod te negligenter praeteriisse cognoscis. Testes sunt doctissimi viri diversa laude praecipui, quibus, velut stellis micantibus coelum, fulget Ecclesia: inter quos sanctus Hilarius Pictaviensis urbis episcopus nimia profunditate subtilis et cautissimus disputator incedit, altasque divinarum Scripturarum abyssos in medium reverenter adducens facit.
Venantii Fortunati lib. I, de Vita S. Martini. Et quia summus apex fidei, virtutis, honoris, Hilarius famae radios jaculabat in orbem, Rite sacerdotii penetralia jura gubernans Buccina terribilis, tuba legis, praeco tonantis, Pulchrior electro, ter cocto ardentior auro, Largior Eridano, Rhodano torrentior amplo, Uberior Nilo, generoso sparsior Histro, Cordis inundantis docilis ructare fluenta, Fontibus ingenii sitientia pectora rorans, Mens evangelici bis bini plena libelli, Quattuor ore suo manans nova flumina mundo, Ornatum Ecclesiae, pollens diadema coruscum In membris Christi capitis velut infula fulgens, Pectore belligerans, adamantinus arte topazos, Ad virtutis opus mens inconcussa palaestris, Gemmifer eloquiis, radiantior ore lapillis, Doctor apostolicus vacuans ratione sophistas, Dogmate, luce, fide, informans virtute sequaces. Hostibus hic quoniam gravis insuperabilis esset, Ducitur exilio, qua longa Seleucia tendit. Regis et auxilio petit hinc sua praemia miles, Cujus in abscessu errori vaga Gallia cedit, Et regio titubat tanta se turre movente. Hoc ubi praepropere Martinus comperit, inde Constituit cellam sub vertice Mediolani, etc.
Ex veteri inscriptione. Hilarius cubat hac Pictavus episcopus urna, Defensor nostrae terrificus fidei. Istius aspectum serpentes ferre nequibant: Nescio quae in vultu spicula Sanctus habet.
Alcuini Poem. 63. Hoc altare pater praesul Hilarius ornat, Notus in orbe procul, doctor ubique pius. Hac magis victor meritis memoratur in ara, Indita praeclarus miles in arma potens.
Hincmari de praedest. c. 3.
Sanctus Leo ad Chalcedonense concilium confirmandum ejusdem B. Hilarii testimonia inter catholicorum doctorum exempla etiam prima connumerat: et B. Gelasius eum sicut et S. Augustinum et Cyprianum atque Leonem sive Hieronymum, receptissimum in catalogo Scriptorum ecclesiasticorum atque illustrium computat. Sed et de eo, ut notum est, a notissimo dicitur, Hilarius episcopus Romanorum lucifer, Ecclesiarum lucerna et pretiosa lampas, pulchro aureoque ore loquitur universa.
Et cap. 25.
Beatus Hilarius doctor catholicus, qui propter excellentem doctrinam Romanorum lucifer appellatur.
Lanfranci testimonium videsis supra col. 53, D. Fulberti Carnot. epist. XXI ad Abbonem.
Tu quoque dereliquisti nos, sancte pater Hilari, qui olim unitatem Ecclesiae Spiritus sancti gladio tuebaris.
Ex Sacramentario biblioth. reg. 3865, in quo Nicaenum Symbolum sine additione filioque exstat, kal. novemb. Natale sancti Hilarii.
Adorabilem populi, beatissimi Helarii antestitis festivitatem solemniter recurrentem, cujus lingua in saeculo pro sanctae Trinitatis aequalitate sic tonuit, ut hujus mundi principem miles Christi prosterneret, et in coelestis Regis aula victor intraret, Dominum votis uberioribus deprecemur; ut qui eum inter diversas acies ita fecit esse sollicitum, ut redderet inter bella securum, nobis concedere dignetur, ut quod in ejus honore deposcimus, eo suffragante consequi mereamur.
Ex eodem codice regio, necnon ex ms. Missali Ratoldi et Colb. 1927 in praefatione Missae.
Vere dignum et justum est gratias agere, vota solvere, munera consecrare, Domine sancte Pater omnipotens aeterne Deus, qui beatum Hilarium confessorem tuum praeelegisti tibi sacratae confessionis tuae antistitem, ingenti lumine coruscantem, morum lenitate pollentem, fidei fervore flagrantem, eloquii fonte torrentem: cui quae sit gloriatio (Reg. ms. glorificatio,) ostendit concursus ad tumulum, purificatio incursorum, medela languentium, mirandarum signa virtutum. Qui etsi hic natura fecit finem per transitum, illic vivunt Pontificis merita post sepulcrum, ubi praesentia Salvatoris est J. C. Domini nostri: per quem, etc.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon.
Vere dignum et justum est, aeterne Deus, qui B. Hilarium confessorem tuum et scientiae documentis replesti, et virtutum ornamentis ditasti: quem ita multimodo pietatis imbuisti, ut ipse tibi et ara et sacrificium et sacerdos esset et templum per Christum, etc.
Ex Benigniano Missali ms. necnon Noviom., Corb., Colb., Reg. etc.
Deus, cujus miseratione delinquentes mutantur ad veniam, justi transferuntur ad palmam, qui infusus in corde B. Hilarii antistitis, quasi de tuo templo fidei responsa dedisti, concede propitius, ut qui tunc inclytum Confessorem tuum fecisti Caesarem non timere, ejus intercessione ab spiritali hoste plebem protegas obsecrantem, ut cujus solemnitate tripudiat, ejus sit fida prece defensa.
Ex iisdem mss. super Oblata.
Universitatis conditor, et humani generis reformator, annue, quaesumus, omnipotens Deus precibus nostris, ut qui miramur in Doctore quod colimus, mereamur in munere quod placeamus: et sicut B. Hilario confessore tuo atque pontifice dedisti, da Ecclesiae tuae concordiam, memoriam gloriosam; eo obtinente, ut sacrificium nostrum ejus meritis tibi efficiatur acceptum: ( vel ut in ms. Remensis ecclesiae ) ut sicut B. Hilarii confessoris tui atque pontificis meritis dedisti Ecclesiae tuae concordiam memoriamque gloriosam, da ut sacrificium, etc.
Ex ms. Missali S. Gatiani Turon. Collecta.
Praesta, quaesumus, omnipotens Deus, ut excellentiam verbi tui, quam B. Hilarius confessor gloriosus asseruit, et convenienter intelligere valeamus, et veraciter confiteri.
Ex Pontificali Ebroicensis ecclesiae, Bened.
Deus, fundator fidei, indultor sacerdotii, congregatio plebis, sanctificatio confessoris, qui beatum Hilarium ( forte, ad hoc) ab hac armasti virtute, ut tibi militaret in fide, concede huic familiae pro se hunc intercessorem esse, quem votis colit pontificem in fide. Amen. Sit apud te pro nobis exorator, qui tunc contra haereticos pro te adstitit assertor; ut te retribuente populus crescat innumerus, quod sudavit in fide sacerdos. Ille vos benedicat. Amen. Quod ipse. Amen.