Migne Patrologia Latina Tomus 67
CaeAre.ReAdMo3 67 Caesarius Arelatensis470-542 Parisiis J. P. Migne 1848 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
DE S. CAESARIO EJUSQUE REGULA VETERUM TESTIMONIA.
Gennadius de Script. eccles. cap. 86: « Caesarius Arelatensis urbis episcopus, vir sanctitate et virtute celeber, scripsit egregia et grata valde, et monachis necessaria opuscula. Floruit Anastasio rempublicam gubernante. »
Cyprianus lib. I de Vita S. Caesarii cap. 4: « Caesarius primum diaconus, deinde presbyter ordinatur; nec unquam tamen canonicam monachi modulationem, nunquam Lerinensium fratrum instituta reliquit: ordine et officio clericus; humilitate, charitate, obedientia, cruce monachus permanet. »
Ibidem, cap. 5: « Defuncto in suburbana civitatis insula abbate, ab episcopo Eonio eo Caesarius mittitur, ut monasterium rectore destitutum ipse, in eadem reverentiae auctoritate succedens, monastica disciplina informaret. Itaque in suburbano monasterio libens eam complectitur vitae rationem quam etiam intra urbem quotidianis semper studiis contulisset et perpetuis optasset votis. Ipsum vero monasterium ita quotidiana instantia et divinis informavit officiis, ut hodieque Deo propitio illic videre licet. »
Florianus, epist. 5 ad Nicetium episc., tom. I Scrip. Franc., pag. 851: « Sed et coronae vestrae socium beatae memoriae dominum Caesarium Arelatensem episcopum, qui vixit inter barbaros pius, inter bella pacatus, pater orphanorum, pastor egregius: qui tanti census effusione nil perdidit, catholicae regulam disciplinae dictis factisque demonstrans. »
OBSERVATIO CRITICA IN REGULAM SEQUENTEM.
Binas regulas monasticas scripsisse S. Caesarium, Arelatensem episcopum, fatentur omnes viri docti, unam nimirum ad monachos, alteram ad virgines, et utramque suo codici inseruit Holstenius, de prima monachorum norma hic agens. Postquam enim S. Caesarius ob labefactatam valetudinem monasterium Lirinense relinquere coactus fuerat, Arelatem se contulit, ubi ab Eonio episcopo familiariter exceptus, tantam familiaritatem cum eo iniit, ut ab episcopo, jam convalescens, constitutus sit monasterii abbas, ac post triennium, nimirum anno 502, omnium suffragiis in loci episcopum suffectus. Cum igitur sanctissimus episcopus in coenobio Lirinensi ab adolescentia educatus fuerit, sic facile supponere possumus illum haud aliam disciplinam monasticam in monasterium Arelatense introduxisse, nisi Lirinensem; ita quod haec regula existat insigne monumentum arctae disciplinae monasticae in celeberrimo coenobio Lirinensi olim usitatae. Constat haec regular 26 articulis, cum brevi sed pathetica exhortatione ad monachos, scriptaque est non solum ad monasterium Arelatense, sed ad omne aliud coenobium abbate gubernatum. Et quidem, ex privilegio Hormisdae papae ad sacras virgines Arelatenses misso, omnino patet S. Caesarium post adeptum episcopatum et alia monasteria pro clericis et monachis in ipsa civitate erexisse, praeter illud in suburbana insula a praedecessore conditum, cujus et ipse aliquando constitutus erat abbas. Deinde sub exordio hujus regulae Tetradius, nepos S. Caesarii, et forsan cujusdam monasterii apud Gallos abbas, testatur hanc regulam fuisse dictatam ante initum episcopatum, adeoque quando S. Caesarius adhuc erat abbas et presbyter monasterii ab Eonio conditi.
INCIPIT REGULA A S. TETRADIO PRESBYTERO, NEPOTE BEATAE MEMORIAE S. CAESARII EPISCOPI ARELATENSIS ABBATE, MEA PARVA PERSONA ROGANTE, TRANSMISSA: QUAM A SUO SUPRAMEMORATO DOMINO CAESARIO DIXIT IPSE DICTATAM; QUAM DUM ESSET SACERDOS IPSE PER DIVERSA MONASTERIA TRANSMISIT.
Incipit in Christi nomine Regula, qualis debeat esse in monasterio ubi abbas est, quicunque fuerit.
CAPUT PRIMUM. Imprimis si quis ad conversionem venerit, ea conditione excipiatur, ut usque ad mortem suam ibi perseveret. Vestimenta vero laica non ei mutentur, nisi antea de facultate sua chartas venditionis faciat, sicut Dominus praecepit dicens: Si vis perfectus esse, vade, vende omnia quae habes, da pauperibus, et veni, sequere me (Matth. XIX). Certe si non vult vendere, donationis chartas aut parentibus aut monasterio faciat, dummodo liber sit, et nihil habeat proprium. Si vero pater ejus aut mater vivat, et non habet potestatem faciendi, quando illi migraverint cogatur facere. Quaecunque secum exhibuit abbati tradat; nihil sibi reservet: et si aliquis de propinquis aliquid transmiserit, offerat abbati. Si ipsi est necessarium, ipso jubente habeat; si illi necesse non est, in commune redactum, cui opus est tribuatur.
II. Sint vobis omnia communia. III. Cellam peculiarem, aut armariolum, vel quamlibet clausuram nullus habeat; in una schola omnes maneant. IV. Non jurent; quia Dominus dixit: Nolite jurare omnino, sed sit sermo vester est est, non non (Matth. V). V. Mentiri qui inventus fuerit, disciplinam legitimam accipiat; quia Os quod mentitur occidit animam (Sap. I); et, Perdes eos qui loquuntur mendacium (Psal. V). VI. Non maledicant: quia scriptum est: Neque maledici regnum Dei possidebunt (I Cor. VI). VII. Operam non quam unusquisque voluerit, sed quae eis ordinata fuerit, faciant. VIII. Dum psallimus, nullus loqui praesumat. IX. Ad mensam dum manducant, nullus loquatur; sed unus legat quemcunque librum: ut sicut corpus reficitur cibo, ita anima reficiatur Dei verbo, sicut dicit Dominus: Non autem in solo pane vivit homo, sed ex omni verbo Dei (Matth. IV). Qualis est terra sine pluvia, et caro sine cibo, talis est anima si non reficiatur Dei verbo. X. Filium de baptismo nullus excipiat. XI. Mulieres in monasterio nunquam ingrediantur. Qui in remoto loco est, signo tacto, ad omne opus Dei nullus tardius veniat. Si tardius venerit, statim de ferula in manus accipiat. Arguente abbate, aut praeposito, aut quolibet seniore, respondere penitus non praesumat. XII. Lites inter vos non habeatis: sic enim dicit Apostolus: Servum Domini non oportet litigare, sed mansuetum esse (II Tim. II). Certe si excesserit, ut est humana fragilitas, ut se sermonibus duris exstimulent, Sol non occidat super iracundiam vestram (Ephes. IV). XIII. Sed nec ullus praesumat iratum culpare; sed qui se sciunt fecisse quod non debuerunt, invicem sibi veniam petant, implentes illud Dei mandatum ubi dicit: Dimittite et dimittetur vobis. Si vos non dimiseritis, nec Pater vester coelestis dimittet vobis peccata vestra (Matth. VI). Ira viri justitiam Dei non operatur (Jac. I). Si offers munus tuum ad altare, et recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid adversum te, vade prius reconciliari fratri tuo; et tunc veniens offeres munus tuum (Matth. V). Certus esto quia dum iratus es contra alium, oratio tua non recipitur; nec irato licet communicare. Et ideo implete quod Dominus dicit: Pacem meam do vobis, pacem meam dimitto vobis (Joan. XIV). In hoc cognoscent omnes homines quod mei discipuli estis, si vos invicem diligitis (Ibid., XIII). Dixit amplius Joannes: Qui odit fratrem suum, in tenebris est, et in tenebris ambulat. Qui odit fratrem suum, homicida est. Charitas Deus est; qui manet in charitate, Deus in eo manet (I Joan. III). Et qui inimicos jubemur diligere, et bene eis facere, qua fronte fratres odimus? XIV. Omni tempore usque ad tertiam legant; post tertiam unusquisque sibi opera injuncta faciat. XV. Nullus occulte aliquid accipiat, praecipue epistolas sine scientia abbatis nullus accipiat nec transmittat. XVI. Victum et vestimenta abbas ministret. Quia sicut sancitum ut nihil proprium habeant, ita justum est ut omnes quae necessaria fuerint a sancto abbate accipiant. XVII. Infirmi tractentur, ut citius convalescant. XVIII. Omne ministerium cum bona voluntate facite, ut impleatis illud: Voluntarie sacrificabo tibi (Psal. LIII): quia satis alta merces erit illius qui voluntarie, quam illius qui invitus facit quod jubetur. XIX. Contendite intrare per angustam portam, quia arcta et laboriosa via est quae ducit ad vitam, lata et spatiosa quae ducit ad mortem (Luc. XIII). Vos vero sicut certamen habituri eratis, si in pugna contra gentem aliquam ambulassetis, ut non ibi mortem faceretis; tanto magis in isto spiritali certamine pugnate, ut non vos adversarii animae percutiant. Quanta vitia habueritis, tantos habebitis adversarios; et ideo certate sicut milites Christi, ut cum ipso regnetis in coelis, qui dixit: Si quis tulerit crucem suam et secutus me fuerit: si quis reliquerit patrem, matrem, uxorem, filios et facultates, centuplum accipiet, et vitam aeternam possidebit (Matth. XIX). Hoc certamen habete inter vos, qui alterum vincat per humilitatem, per charitatem: qui sit minor; qui sit in opus Dei vigilantior; qui patientiam habeat majorem; qui sit tacitus, mitis, blandus, compunctus: ut laetetur Deus et angeli ejus de vestra sancta conversatione, et confundatur diabolus hostis antiquus; qui semper cogitat miserum hominem contra Dei facere voluntatem, ne sit ibi unde ille pro sua praesumptione jactatus est: Sic currite ut apprehendatis (I Cor. IX), et possitis dicere: Viam mandatorum tuorum cucurri (Psal. CXVIII). Videte, fratres, quomodo caute ambuletis; non quasi insipientes: redimentes tempus, quoniam dies mali sunt. Propterea nolite fieri imprudentes, sed intelligentes quae sit voluntas Dei. Et nolite inebriari vino, in quo est luxuria, sed implemini Spiritu sancto, loquentes vobismetipsis in psalmis, et hymnis, et canticis spiritualibus, cantantes et psallentes in cordibus vestris Patri et Deo: subjecti invicem in timore Christi (Ephes. V). XX. Vigilias, a mense Octobri usque ad Pascha, duos nocturnos faciant, et tres missas. Ab una missa legat frater folia tria, et orate; legat alia tria, et levet se. XXI. Dicite antiphonam, responsorium et aliam antiphonam; antiphonas ipsas de ordine Psalterii. Post hoc dicant matutinos, directaneum: Exaltabo te, Deus meus et Rex meus. Deinde in ordine totus matutinarius in antiphonas dicatur. Omni dominica sex missas facite. Prima missa semper resurrectio legatur, nullus sedeat. Perfectis missis dicite matutinos, directaneo: Exaltabo te, Deus meus et Rex meus. Deinde, Confitemini. Inde, Cantemus Domino. Lauda, anima mea, Dominum. Benedictionem. Laudate Dominum de coelis. Te Deum laudamus. Gloria in excelsis Deo, et capitellum. Omni dominica sic dicatur. XXII. A sancto Pascha usque ad mensem Septembrem, quarta et sexta tantum jejunandum. A mense Septembre usque ad Domini Natale, quotidie jejunandum. Iterum ante duas hebdomadas ante Quadragesimam, quotidie jejunandum; excepta dominica, in qua non licet penitus jejunare, propter resurrectionem Domini. Si quis die dominica jejunaverit, peccat. A Domini Natale usque ante duas hebdomadas de Quadragesima, secunda, quarta et sexta; inde postea usque Pascha, omni die jejunandum, absque die dominica. Qui dominica jejunat, peccat. Missus veroin jejunio tres, in prandia [ Leg. prandio] vero et in coena duo tantum praeparentur: in prandio binas biberes, et in coena accipiant, et in jejunio ternas. Ad lectum suum nullus praesumat habere quod manducetur aut bibatur. XXIII. Qui pro aliqua culpa excommunicatus fuerit, in una cella recludatur, et cum uno seniore ibi legat, donec jubeatur ad veniam venire. XXIV. Pullos et carnes nunquam sani accipiant; infirmis quidquid necesse fuerit ministretur. XXV. Omni sabbato et omni dominica, vel diebus festis duodecim psalmi, tres antiphonae, tres lectiones; una de Prophetiis, alia de Apostolo et tertia de Evangelio dicantur. XXVI. Haec licet minus idonei bellatores arma vobis spiritualia contra ignitas diaboli providemus.
Gaudete et exsultate in Domino, venerabiles filii, et gratias illi jugiter uberes agite, qui vos de tenebrosa saeculi hujus conversatione ad portum quietis et religionis attrahere et provocare dignatus est. Cogitate jugiter unde existis, et ubi pervenire meruistis. Reliquistis fideliter mundi tenebras, et lucem Christi feliciter videre coepistis. Contempsistis libidinis incendium, et ad castitatis refrigerium pervenistis; respuistis gulam, et abstinentiam elegistis; repudiastis avaritiam atque luxuriam, et charitatem vel misericordiam tenuistis. Et quamvis vobis usque ad exitum vitae non deerit pugna, tamen Deo donante securi sumus de vestra victoria. Sed rogo vos, venerabiles filii, ut quantum estis securi de praeteritis, tantum sitis solliciti de futuris. Omnia enim crimina vel peccata cito ad nos revertuntur, si non quotidie bonis operibus expugnantur. Audite apostolum Petrum dicentem: Sobrii estote, et vigilate, quia adversarius vester diabolus, tanquam leo rugiens, aliquid devorare quaerens, circuit (I Petr. V). Quandiu in hoc corpore vivimus, die noctuque Christo adjutore vel duce, contra diabolum repugnemus. Sunt enim aliqui, quod pejus est, negligentes et tepidi, qui de solo Christianitatis vocabulo gloriantur, et putant quod illis sufficiat vestem mutasse, et religionis tantum habitum suscepisse; nescientes illud propheticum: Fili, accedens ad servitutem Dei, sta in justitia et timore, et praepara animam tuam ad tentationem (Eccli. II); nec sententiam Psalmistae considerantes: Propter verba labiorum tuorum, ego custodivi vias duras (Psal. XVI). Et illud quod Apostolus dixit: Per multas tribulationes oportet nos intrare in regnum coelorum (Act. XIV). Vestes enim saeculares deponere, et religiosas assumere, unius horae momento possumus; mores vero bonos jugiter retinere, vel contra male dulces voluptates saeculi hujus, quandiu vivimus, Christo adjutore, laborare debemus. Quia non qui incoeperit, sed qui perseveraverit usque ad finem, hic salvus erit (Marc. XIII).