[63] Et tandem, rebus ipsis dictantibus[1], nullo mendacio, nullo consilio, nulla arte, sed solo pudore propudiosae veneris et turpis victus, et falsa persuasione caelum deum esse et per auspicia hominibus imperare, patres sua auspicia, suos agros, suos focos, suas aras, suum ignem, suam aquam, suum far suamque adoream, suum fas, seu linguam putarunt suam. Atque ita iure sacro auspiciorum ius publicum connubiorum, imperiorum, bellorum, sacerdotiorum, et privatum patriae potestatis, adgnationum, gentilitatum, ac proinde successionum, testamentorum, tutelarum et nexorum, religione conspersum et commixtum, natum est, ut religione omnis respublica, republica omnes res privatae religionis glutino cohaererent: ut, religione sublata, omne ius sacrum publicum privatumque corruere necesse sit.
[64] Clientelarum characterem poetae fecere Herculem, et eundem ludorum olympicorum institutorem, quorum primus erat pancratium, maxime spectanduim ea arte qua pancratiastae se humi implicabant explicabantque; qua arte Hercules vicit Antaeum, quem, cum vincere humi non posset, sublimem raptum interfecit. Hunc ludum dixere «nexum»[2], quo indito vocabulo nullum magis appositum inveniri potuit ad clientes terrae nexos significandos.
[65] Ludi autem ab Olympo dicti, namque caeli observatione coepere auspiciorum religiones: unde Hercules putatus caelum humeris sustinere, uti Olympus et Atlas; et Atlas magnus caeli observator; et Atlas et Olympus altissimi montes, ad quorum fontes primi pudici adhaesere.
- ↑ Ut dicit Pomponius, in Dig., I, 2 (De origine iuris), 2. § 11 («Novissime»).
- ↑ Solinus et, ad eum, Claudius Salmasius.
