«domini» dicti; ii iusti, qui mortuos terrae redderent, a qua
primum datos rebantur: quae prima «iustitia» in terris fuit,
unde mansit «iusta persolvere» pro «sepelire». Atque has
omnes virtutes pietate, quae eorum omnium et principium et
finis erat, complectebantur.
[4] Igitur ii soli optimi, priscis «fortissimi» dicti, quibus idem «fortus» ut nunc nobis «bonus» significabat: et pudor latinis praecipua pars fortitudinis habita, ut Pamphilus terentianus:
Amavit; tum id clam; cavit, ne unquam infamiae
Ea res sibi esset, ut virum fortem decet[1].
Prima fortium facinora.
[5] Qui latinis «optimi», graecis ἄριστοι appellati, ab Ἄρης, Mars, ex eodem fortitudinis fonte, ratione tamen diversa. Mars enim fortitudinis heroicus est character; unde postea belli divina mens, seu voluntas, seu fortuna, habita est, ut docent illae poeticae locutiones: «aequo, iniquo, dubio Marte pugnare» et «Mars communis». Sed Mars prior bello fuit, qui bellum invenit. Nam prima ἀρετή, seu virtus, seu fortitudo, fuit terras subigere; deinde successit subigere bello populos: prius pugnare pro aris et miseros ad eas confugientes a violentis protegere, quae mox dicemus prima in terris asyla fuisse; deinde pugnare pro patria: unde mansit id dictum: «pro aris focisque pugnare». Et quum fortitudo in terris extitit, vera virtus extitit, quae ad salutem, non ad perniciem, sit comparata.
[6] Ab hac eadem origine est Ἀρειοπάγος, quem describunt quidem eruditi communiter vicum Athenarum, sed a
- ↑ Andria, II, 6, 13-4 [Ed.].