De testamentis: «Uti paterfamilias super pecunia tutelaeve rei
suae legassit, ita ius esto»: ubi testator in testamento leges
condit, ut quicquid in eo legassit, ius sit, et, uti princeps
summus, legat hereditatem, tanquam rempublicam. Unde, uti
legatus principem summum, a quo legatur, in republica sibi
legata, refert; ita heres refert in hereditate defunctum. Quare
non immerito in legibus romanis testator dicitur «condere
testamentum», uti princepes summi «condere regna», «condere leges» legumlatores; et, uti potestas summa, dicitur testator «honorare legatis», «legando mandare honores»; uti
potestas summa, irrogat poenas, ut docent legata per damnationem; et, uti potestas denique summa, nuda voluntate, hoc
est sine traditione rerum suarum, transfert in heredes, in
legatarios dominium.
[60] Atque hoc liberrimo testandi genere patresfamiliarum usos esse tempore obscuro necesse est, qui unum mallent quam alterum vel unum maxime ex omnibus fíliis, nulla spectata sorte nascendi, vellent suam habere hereditatem. Quam libertatem integram testatoribus permisere romani, hoc tantum addito: ut filii sui nominatim, emancipati «inter ceteros», exheredes fierent.
ET DE IURE MAIORUM GENTIUM,
QUAE MAXIME PROPRIAE DICTAE SUNT
[61] Sed omnino necessarium est tempore obscuro successiones ab intestato illis ex testamento fuisse priores[1]. Stemmata libro superiore coniiciebamus fila aliqua esse, seu lineas: eas tandem reperimus fuisse cipporum, qui graece φύλακες