18 HISTORIAE ROMANAE
dispares. Cum his agunt duces, ut pro sua quisque patria dimicent ferro; et foedus ictum inter Romanos et Albanos est his legibus, ut imperium penes eum populum foret, cuius cives eo certamine vicissent.
Foedere icto, trigemini arma capiunt, et pleni adhortantium vocibus, in medium inter duas acies procedunt. Consederant utrinque duo exercitus. Datur signum; et terni iuvenes, magnorum exercituum animos gerentes, concurrunt. Ut primo statim concursu increpuere arma, horror ingens spectantes perstringit. Consertis deinde manibus, duo Romani, super alium alius, vulneratis tribus Albanis, exspirantes corruerunt. Ad Romanorum casum conclamat gaudio albanus exercitus. Unus autem ille Horatius, qui integer supererat, ut Curiatiorum pugnam segregaret, capessii fugam, ratus, illos, pro diversa vulnerum gravitate, separatim secuturos. Iam aliquantum spatii ex eo loco, ubi pugnatum est, aufugerat, quum respiciens videt Curiatios magnis intervallis sequentes; unum vero ab se haud procul abesse. In eum magno impetu redit; et dum albanus exercitus inclamat Curiatiis, uti opem ferant fratri, iam Horatius, illo caeso, alterum petebat, quem pariter confecit, priusquam tertius, qui nec procul aberat, consequi posset. Iam singuli supererant; sed nec spe nec viribus pares. Alter enim intacto erat corpore, et geminata victoria ferox; alter fessum vulnere, fessum cursu trahebat corpus. Romanus exsultans, male sustinentem arma interficit; iacentem spoliat. Romani ovantes ac gratulantes Horatium accipiunt. Exercitus inde domos abducti.
