adiunxit, fossas circa murum duxit. Primus omnium censum instituit, qui adhuc per orbem terrarum incognitus erat. Eo regnante Roma omnibus in censum delatis[1] habuit capitum octoginta tria milia civium Romanorum cum iis qui in agris erant. Tandem occisus est scelere generi sui Tarquinii, fili eius regis cui ipse successerat, et filiae quam Tarquinius in matrimonium duxerat.
10.—Lucius Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, dum oppidum Ardeam[2] obsidet, imperium perdidit. Nam cum filius eius, cui Sexto nomen erat, nobilissimae feminae Lucretiae, uxori Collatini, iniuriam intulisset, ea de iniuria marito et patri questa in omnium conspectu se occidit. Propter quam caussam Brutus, parens[3] et ipse Tarquinii, concitatis civibus Tarquinio imperium ademit.[4] Mox exercitus quoque eum, qui oppidum Ardeam obsidebat, reliquit. Inde rex cum ad urbem rediisset, portis clausis exclusus exsulatum[5] abiit.
11.—Hinc consules coepti sunt[6] pro uno rege duo creari, ut, si alter malus esse voluisset, alter eum coercere posset cum similem potestatem haberet. Placuit[7] etiam ne imperium longius quam annuum haberent, ne per diuturnitatem potestatis insolentiores redderentur, sed ut civiles semper essent, qui se post annum scirent[8] futuros esse privatos. Fuerunt igitur anno primo post exactos reges consules L. Iunius Brutus, qui maxime egerat ut Tarquinius pelleretur, et Tarquinius Collatinus, maritus Lucretiae. Sed Tarquinio Collatino statim sublata est dignitas; placuerat enim ne quisquam[9] in urbe maneret qui Tarquinius vocaretur. Itaque cum ex urbe migrasset loco eius Valerius Publicola consul factus est.
- ↑ in censum delatis—‘brought under the census.’
- ↑ Ardea—the chief town of the Rutuli, in Latium.
- ↑ parens—‘a relation.’
- ↑ Tarquinio ademit—the Latin idiom is ‘to take away to a person.’ Compare in French, ‘arracher â quelqu’un.’
- ↑ exsulatum—the supine. It is the accusative of the verb-noun exsulare, and is used after the verb of motion.
- ↑ coepti sunt—this is the usual form instead of coeperunt when the verb depending on it is in the passive voice.
- ↑ placuit—‘it was resolved.’
- ↑ qui scirent—the relative here takes the subjunctive as it has a causal force: (qui=cum ii, ‘since they’).
- ↑ ne quisquam—this is the way to translate ‘that no one,’ except in consecutive clauses, when ut nemo is used.
