partu editus est. Is cum inter pastores latrocinaretur, duodeviginti annos natus urbem exiguam in Palatino[1] monte constituit anno ante Christum natum septingentesimo quinquagesimo tertio. Condita civitate, quam ex nomine suo Romam vocavit, haec fere egit. Cum multos e finitimis in civitatem recepisset, centum ex senioribus legit, quos senatores nominavit propter senectutem, quorum consilio omnia ageret.[2] Inde, cum uxores ipse et populus non haberent, invitatis ad spectaculum ludorum Sabinis,[3] virgines rapuit. Qua iniuria commotis finitimis, Caeninenses[4] vicit, Crustuminos,[5] Fidenates,[6] Veientes.[7] Postea cum orta subito tempestate non comparuisset ad deos transisse regem aiebant optimates, quos Romulum trucidasse satis constat. Deinde Romae per quinos[8] dies senatores imperaverunt, quibus regnantibus annus unus completus est.
3.—Postea Numa Pompilius rex creatus est, qui bellum quidem nullum gessit, sed non minus civitati quam Romulus profuit. Nam et leges Romanis moresque constituit, qui propter crebras in finitimos incursiones latrones putabantur, et annum descripsit, in decem menses prius incerto dierum numero confusum.[9] Quibus rebus gestis, cum et infinita Romae sacra ac templa constituisset, morbo decessit, magno cum dolore civium qui per tot annos pace fruiti sunt.
4.—Huic successit Tullus Hostilius, qui Albanos[10] Veientes Fidenates bello superavit, Albanisque Romam transportatis urbem ampliavit adiecto Coelio monte.[11] Cum triginta duos annos regnasset, fulmine ictus cum domo sua arsit.
- ↑ Palatino—one of the seven hills on which Rome stood.
- ↑ quorum ageret—the relative takes the subjunctive because it is equal to ut eorum, and therefore has a final force.
- ↑ Sabinis—the inhabitants of Central Italy.
- ↑ Caeninenses—the men of Caenina.
- ↑ Crustuminos—the men of Crustumerium or Crustumium.
- ↑ Fidenates—the men of Fidenae. These towns were all in Latium, near Rome, inhabited by Sabines.
- ↑ Veientes—the men of Veli, an Etrurian city near Rome.
- ↑ quinos—‘five apiece.’
- ↑ confusum—‘confusedly divided.’
- ↑ Albanos—the inbabitants of Alba Longa, the most ancient town of Latium, said to have been founded by Ascanius, the son of the Trojan Aeneas, who fled to Italy after the fall of Troy. Romulus belonged to the royal house of Alba.
- ↑ Coelio monte—another of the seven hills.
