adussit pedes, multos excaecavit. Nam fatigati saepe in ipso gelu deficientia corpora sternebant; quae cum moveri desissent, vis frigus ita adstringebat ut rursus ad surgendum conniti[1] non possent. A commilitonibus torpentes excitabantur, neque aliud remedium erat quam ut ambulare cogerentur. Tum demum, vitali calore moto, membris aliquis redibat vigor. Rex agmen cireumibat pedes,[2] iacentes quosdam erigens et alios, cum aegre sequerentur, adminiculo corporis sui excipiens. Tandem ad loca cultiora perventum est, commeatuque largo recreatus exercitus. Inde agmen processit ad Caucasum montem, cuius dorsum Asiam perpetuo iugo[3] dividit; hunc septemdecim dierum spatio summa difficultate superavit.
224.—At Bessus Alexandri celeritate perterritus, diis patriis sacrificio rite facto, sicut illis gentibus mos est, cum amicis ducibusque copiarum inter epulas de bello consultabat. Graves mero suas vires extollere, hostium nunc temeritatem nunc paucitatem spernere incipiunt. Praecipue Bessus, ferox verbis et parto per scelus regno superbus ac vix potens mentis,[4] dicere orditur, socordia Darii crevisse hostium famam. Occurrisse enim in Ciliciae angustissimis faucibus, cum retrocedendo posset perducere incautos in loca naturae situ invia, tot fluminibus obiectis, tot montium latebris, inter quas deprehensus hostis ne fugae quidem,[5] nedum resistendi occasionem fuerit habiturus,
Sibi placere in Sogdianos[6] recedere, Oxum[7] amnem velut murum obiecturum hosti, dum ex finitimis gentibus valida auxilia concurrerent. Venturos autem Scythas[8] quorum neminem adeo humilem esse ut humeri eius non possent Macedonis militis verticem aequare. Conclamant temulenti unam hane sententiam salubrem esse, et Bessus circumferri merum largius iubet, Alexandrum super mensam debellaturus.[9]
- ↑ ad surgendum conniti—‘to make an effort to rise.’
- ↑ pedes—‘on foot.’
- ↑ perpetuo iugo—‘in an unbroken range.’
- ↑ vix potens mentis—‘scarcely in his senses.’
- ↑ ne fugae quidem—the emphatic word is always placed between ne and quidem.
- ↑ Sogdianos—Sogdiana to the N. of the Oxus, now part of Turkestan and the Khanate of Bokhara.
- ↑ Oxus—(Amou Darya), flowing into the sea of Aral. Its ancient course took it into the Caspian.
- ↑ Scythas—212, note.
- ↑ debellaturus—‘ready to conquer.’
