Pagina:Pline l'ancien - Histoire naturelle, Littré, T1 - 1848.djvu/173

Haec pagina emendata est
149
LIVRE II.


quinquaginta mill. pass. Quæ mensura universa ab eo mari efficit octogies quinquies centena, lxviii mill. pass.

3 Alia via, quæ certior, itinere terreno maxime patet, a Gange ad Euphratem amnem quinquagies et semel centena mill. pass. et lxix. Inde Cappadociæ Mazaca, cccxix mill. Inde per Phrygiam, Cariam, Ephesum, ccccxv mill. Ab Epheso per Ægæum pelagus Delum, cc. Isthmum, ccxii, quingenti. 4Inde terra, et Lechaïco mari, et Corinthiaco sinu, Patras Peloponnesi, xc mill. Leucadem, lxxxvii millia, quingenti : Corcyram, totidem : Acroceraunia, cxxxii millia quingenti : Brundisium, lxxxvii millia, quingenti : Romam, ccclx millia. Alpes usque ad Scingomagum vicum, dxix. Per Galliam ad Pyrenæos montes Illiberim, dccccxxvii. Ad Oceanum et Hispaniæ oram, cccxxxi. Trajectu Gadis, vii millia, quingenti. Quæ mensura Artemidori ratione efficit octuagies novies centena, xlv.

5 Latitudo autem terræ a meridiano situ ad septemtrionem, dimidio fere minor colligitur, quadragies quater centena, xc millia. Quo palam fit, quantum et hinc vapor abstulerit, et illinc rigor. Neque enim deesse arbitror terris, aut non esse globi formam ; sed inhabitabilia utrinque incomperta esse. Hæc mensura currit a littore Æthiopici Oceani, qua modo habitatur, ad Meroën, decies centena millia. Inde Alexandriam, duodecies centena millia quinquaginta. Rbodum, dlxiii. Cnidum, lxxxvii millia, quingenti. Con, xxv millia. Samum, c millia. Chium, xciv millia. Mitylenen, lxv millia. Tenedon, xciv millia. 6Sigeum promontorium, xii millia, quingenti. Os Ponti, cccxii millia, quingenti. Carambim promontorium, cccl. Os Mæotidis, cccxii millia, quingenti. Ostium Tanais, cclxxv mill. qui cursus compendiis maris brevior fieri potest lxxxix mill. Ab ostio Tanais nihil modicum diligentissimi auctores fecere. Artemidorus ulteriora incomperta existimavit, quum circa Tanaim Sarmatarum gentes degere fateretur ad septemtriones versas. 7Isidorus adjecit duodecies centena millia quinquaginta, usque ad Thulen : quæ conjectura divinationis est. Ego non minore, quam proxime dicto, spatio Sarmatarum fines nosci intelligo. Et alioquin quantum esse debet, quod innumerabiles gentes subinde sedem mutantes capiat ? Unde ulteriorem mensuram inhabitabilis plagæ multo esse majorem arbitror. Nam et a Germania immensas insulas non pridem compertas, cognitum habeo.

8 De longitudine ac latitudine hæc sunt, quæ digna memoratu putem. Universum autem hunc circuitum Eratosthenes in omnium quidem litterarum subtilitate, et in hac utique præter cæteros solers, quem cunctis probari video, ducentorum quinquaginta duorum millium stadium prodidit. 9Quæ mensura Romana computatione efficit trecenties quindecies centena millia pass. Improbum ausum, verum ita subtili argumentatione comprehensum, ut pu-