tantum sit quantum erat aër, per longum profecto temporis spatium calorem servabit; licet aquae frigiditas longe peius odio habeat calorem quam aër. Patet etiam, aestivo tempore multo magis excalefieri lapides vel ferrum quam aër, cum lapidis calorem vix manus substinere valeant, eumque diu conservant; iidem vero lapides hieme longe frigidiores evadunt ipsomet aëre. Ex his itaque omnibus patet, qualitates omnes contrarias fortius in graviori ac densiori materia haerere, tardiusque ex eadem recedere. His autem constitutis, patet iam problematis solutio. Nam si in ligno et plumbo eadem proportione remitterentur qualitates contrariae, verum quidem esset quod in principio naturalis motus eadem moverentur velocitate: verum, quia qualitas contraria facilius et citius in minus gravi materia consumitur, hinc fit ut in ligno citius deperdatur, et a ligno recedat, virtus impressa; quod cum ita fuerit, necessario velocius movebitur. Verum, quia, amissa qualitate contraria, non tantam gravitatem acquirit lignum quantam plumbum, cum, simpliciter et libere, plumbum ligno sit gravius, hinc fit ut plumbum lignum deinde assequatur et longe praecedat.
Verum exemplo adhuc facilius haec declarentur. Sintque duo
mobilia, mole aequalia; alterum vero sit ligneum, plumbeum
alterum: sitque plumbi gravitas 20, ligni vero 4; et ambo
substineantur a linea ab. Primo, itaque, manifestum est, tanta vi deorsum
premere ipsa mobilia, quanta vi sursum impellit linea ab. Nam, si
magis premerent, linea ab illos non regeret, sed deorsum, invita linea,
ferrentur: nunc autem ipsa mobilia non feruntur deorsum in aëre,
quia in aëre, per quod ferri debent, non gravant (nec, ut
demonstratum est, quicquam deorsum fertur, ni medio, per quod ferri debet,
gravius fuerit), sed in ab gravant;
magis gravent quam
ipsa substineat, necessario quiescunt. Cum autem a linea
derelinquuntur, in primo puncto recessus retinent adhuc qualitatem contrariam
sursum impellentem impressam, quae non in instanti sed successive
remittitur; plumbumque 20 qualitatis contrariae, lignum vero 4,
consumendum habent. Quae qualitates si aequaliter in utroque
remitterentur, ita ut, quando in plumbo 1 qualitatis recesserit, in ligno
3. estivo — 5. lapide — 8. aerere — 12. citius ex in — 13. deperdatur ac et — 16. quanta — 17. ferro sit — 19. ime — 20. vero si ligneum — 26-27. demostratum — 32. que — 34. in unotroque —
