quodque enim eorum, quae moventur, secundum gravitatis suae centrum movetur: quod si centrum gravitatis non differat a centro mundi, tunc sphaera, super centro suae gravitatis circumvoluta, nec naturaliter nec violenter movebitur.
Sed hic duo quaeri possunt: primo, utrum sphera heterogenearum partium, cuius centrum magnitudinis esset in centro mundi, centrum vero gravitatis a mundi centro distaret, utrum, inquam, talis sphaera naturaliter nec violenter circumageretur, quaeritur, utrum, accepto motus principio ab externo motore, perpetuo moveretur nec ne. Si enim non praeter naturam movetur, videtur quod perpetuo moveri deberet; sed si non secundum naturam, videtur quod tandem quiescere debeat.
Ad primum itaque redeuntes, dicimus, sphaeram heterogenearum
partium, cuius centrum gravitatis a magnitudinis centro differret,
praeter naturam quidem et vi ita manere, ut eius centrum
magnitudinis esset in centro mundi, centrum vero gravitatis distaret; non
autem praeter naturam et vi moveri. Ut, verbigratia, sit sphaera,
cuius magnitudinis centrum sit a, quod a centro mundi non
differat; sit autem heterogenea, ut, verbigratia, si sphaera
esset lignea, sed tamen, ex parte in qua o, esset plumbi
frustrum; centrum autem gravitatis talis sphaerae esset
inter centrum a et o, ut, verbigratia, in e, Manifestum
est, quod in tali loco non nisi violenter retinebitur. Cum
enim gravia appetant centrum, et ad ipsum secundum
suae gravitatis centrum moveantur, ergo sphaerae centrum gravitatis e
naturaliter ad centrum mundi a moveretur: quare extra illud
violenter detinebitur. Non tamen extra mundi centrum violenter
circumageretur: nanque, in tali circulatione, centrum gravitatis circa mundi
centrum circulum describeret, ad ipsum nec accedendo nec recedendo.
Quod cum ita sit, nec naturaliter nec violenter circumgirabitur:
naturaliter enim, ut supra etiam diximus, tunc moveretur, quando in
motu ad centrum mundi accederet; violenter vero, si, dum movetur,
ab eodem recederet. Ex quo patet error quorumdam dicentium. Si
caelo una adderetur stella, caeli motus aut cessaret aut tardior eva-
5, 14, 20. eterogen.... – 9. queritur – 15. centrum gravitas – 22-23. esset in linea quae inter – 35. celi –
