Pagina:Ioannes Baptista a Vico - Opera latina tomus I - Mediolani, 1835.djvu/340

Haec pagina emendata est
310
de rebus gestis a. caraphæi

que post perpetuos annos Caesarem adit coram, adloquiturque: et quo ei gravius pacem suadeat, ingentes perennesque belli Hungarici fructus exponit, si pace parta Hungariae Regnum bonis rationibus ordinandum suscipiat. Etenim Hungariae, longo duorum et viginti annorum, quos ibi res gesserat, usu, multa emendanda, complura promovenda, pleraque instituenda animadverterat: sed ad Bellogradum, ejus situs cogitans ingentes utilitates, haec de ea Republica ordinanda meditatus erat, quae mox Caesari in haec ferme verba enarravit:

Transylvania et Bellogradum digna ejus belli praemia.Jam divino beneficio in utraque Hungaria ingentes ab eo victorias reportatas; sed hinc Transylvaniam, hinc Bellogradum ejus Imperio adjectas ei commodare facultatem, Ordinationis propositiout si in eo Regno Summi Numinis religionem constabiliat, munimentis firmet securitatem, a militibus ducibusque severam exigat disciplinam, paganis artificiorum commerciorumque industriam promoveat, eoque aerario sapienter utatur; Regni Hungariae recte administrati opes.Regnum florentissimum pollentissimumque habiturum, quo ut omnibus Europae Regibus dignitate praeit, ita opibus certe fuerit secundus nemini.

Agri amplitudo.
Optima pabula.
Agrum enim longissime latissimeque patere; eumque maximo Europae fluminum interfluente supra fidem pabulis beatissimum, ut centum bovum millibus in annos solius Germaniae mensas alat; ac praeterea omnis naturae fructus uberrimum nedum necessaria, vitae quoque delicias aliis nationibus commodare. E superiore Hungaria Maramarosiensem salem externas condire dapesSalinae.
Vina Toccajana.
: et e perexiguo agro expressa Toccajana vina ab Polonis aliisque ad Septentriones nationibus ingentem auri vim ei merere: Ingentes Principorum Hungarorum opes.passimque tres quatuorve Transdanubianos Primores tantam ditionem tantorumque proventuum habere, ut indidem Principi summo splenderet cultus et aula. Has opes in Regno arctiori ambitu, factionibus discerpto, bellis externis vastato: quid longissime latissimeque prolatis finibus, et ad concordiam pacemque aeternum duraturam bene ordinata Republica?

Religionis pietatisque excitatio.Principio igitur oportere, in Regnum inducere plurimâ copiâ Sacerdotes, sacrorum doctrina eximios, et adstricti Christiani moris insignes, qui cives Romanis Sacris initiatos pietatis officiis erudiant excolantque. Nam in una Regni parte, quam tredecim Comitatus adpellant, ad multa civium millia numerari, qui binas domi ductas uxores habent; et ob eorum, qui sacris praesunt, negligentiam id per indignam veniâ excusationem palam sibi licere putant.