ipsam denique patriam cum omni humano genere communicarint. Quapropter sicuti multiplices ciborum species valentem stomachum ingredientes, salubres in humores ad totius corporis alimentum convertuntur, ita et varia dissimilium locorum et nationum ingenia sub hoc coelo et sub illa institutione civilibus et militaribus rebus attemperata, exemplisque nostris veluti complanata in romanos mores ad terrarum regimen transferebantur. Itaque ab hac civilis vitae ac divini humanique juris communione societatem omnium gentium conflaverunt, ut romanum esset quodcumque oculi viderent et civitatem homines non a latino solo acciperent, sed a morum ac legum professione romanarum. Quo nomine majores nostri imperium crearunt omnium uti maximum, ita et justissimum solaque violentia fortunae, nullo vero, nec dissentientium populorum, neque contrariorum foederum, neque temporis aut oblivionis jure interiturum: quippe promiscuum, nec Romanis modo, sed universis gentibus paratum et utile, ut e re omnium fuerit manere perpetuo, quod ceterorum commodo haberetur institutum.
Quis enim populus, utcumque remotissimus, non imperabat in ea urbe, ubi senatus et jurisdictio et ipse denique principatus, patebant nationibus cunctis, quandocumque aut homines egregios, aut praestantissimum civili et militari virtute ducem latinis populis obtulissent? Quales romanum tulit imperium plurimos. Etsi enim inter milites, ubi praecipue senatus langueret auctoritas, ratio viribus obtemperaret, raro tamen quis ad imperium attollebatur, nisi aut omnibus virtutibus, ut Nerva, Trajanus, Titus, Pertinax, Pius, Marcus, Alexander, Probus, Constantinus; aut fortitudine militari, ut Commodus, Caracalla, Maximinus, Decius; aut rerum gestarum tali gloria, qua vitia obruerentur, ut Vespasianus, Adrianus, Severus, Aurelianus, Diocletianus, Julianus, aliique ceteris mortalibus praestitissent Et qui partim suis sceleribus, partim offensione scriptorum inter monstra hominum referuntur, aliqua tamen virtute adeo excelluerunt, ut ejus laudem etiam apud posteros in tanta vitiorum infamia conservarint. Quis enim Tiberio doctior? Quis Nerone cultior? Quis Cajo eloquentior? Quis Domitiano ingeniosior? Quorum alter oratores, alter poëtas
