Pagina:Gravina, Gianvincenzo – Scritti critici e teorici, 1973 – BEIC 1839108.djvu/407

Haec pagina emendata est
405
de recta in jure disputandi ratione

enunciata nullius omnino usus, ne dicam sensus, e gratuitis interpretum assertionibus, non ex ipsis profecta legibus: horum vobis nullam sive in opponendo, sive in respondendo orationem ducendam censeo: ne super otiosis aliorum commentis, rixas frustra seratis.

Igitur, si me audieritis, primae vobis et celebriores argumentorum sedes ipsae fuerint leges, vel cum proposita opinione, vel secum pugnantes, ut legibus inter se commissis collatisque utrimque interpretationibus, certiorem reddatis earum sententiam. Quarum legum in speciem dissentientium segetem vobis e sui disputationibus uberrimam protulerit in primis Ubertus Gifanius, aliique viri doctissimi, qui hoc jurisprudentiae studium navarunt egregie. Ac si legum repugnantia nulla occurrat, argumenta contra oppositam sententiam recte trahentur a generalibus regulis juris civilis: iisque deficientibus, advocanda erunt ex historiis lumina illa juris, quae nobis in digestione legum Tribonianus uti supervacua subduxit, quae si neque historiae suppeditaverint, excurrendum est ad notiones juris naturalis et mens, quae rationes exterius collectum ierat, introrsum retrahenda, ut ex innata mentibus lege promatur quod scripto constitutoque jure non fuerit expressum. Idque more jurisconsultorum veterum, qui quod in duodecim tabulis aliisque legibus et praetorum edictis frustra quaesissent, petebant e morali doctrina philosophorum: qui doctores fuerunt juris gentium ac primores communis naturalisque legis interpretes.

Ut autem tum disputando, tum definiendo, quod plurimum refert, interpretum atque auctorum delectum habeatis ac noritis, cujus in qua quaestione praecellat auctoritas, separandae sunt controversiae illae, ubi quaeritur cognitio antiqui juris et germana sententia legum, ab iis quae in forum tendunt et ab irneriana schola, communi populorum usu, ad aetatem pervenerunt usque nostram.

Etenim in sincera et germana intelligentia romani juris, omnes quorum sanum sit sinciput quosque pudeat alienae ignorantiae blandiri, primas tribuerint Alciato, Cujacio, Donello, Duareno, totique interpretum eruditiorum scholae, qui graeca et latina