Christus ille, qui magis antichristus nominari debet, & mortuus est ; dispersique sumt omnes, qui cum eo erant. Maria autem illa suppliciis dedita, omnia phantasmata ejus ac præstigias publicavit.
Hæc refert Gregorius ad annum decimumsextum Childeberti regis, qui anno Christi 590. illigatur ; quo proinde tempore vivebat S. Aurelius, de quo plura non habentur. Eum mortuum aiunt anno 595. Jacet in basilica S. Evodii ubi pro sancto colitur.
Fundasse dicitur hospitalem domum, quæ ecclesiæ est contigua ex parte e Septemtrionali, curatoresque ac administratores habet B. Mariæ canonicos. Hanc plurimi summi pontifices indulgentiis & privilegiis ditarunt. Sepultus est Benignus ad S. Evodium ubi ejus festum & aliorum sanctorum episcoporum fit die 12. Novembris.
Ut martyr colitur in Aniciensi ecclesia, quanquam minime certa videantur quæ de ipso vulgo narrant ; nimirum ipsum Hispanum fuisse : a Martino papa I. consecrationem accepisse : decertasse adversus Arianos ac ethnicos, quorum impius cultus adhuc in Vellavis vigebat : ab iis, cum Roma rediret, occisum capitis obtruncatione fuisse cum socio Ursicino apud Chiniacum in pago Vivariensi, hortante paganos loci domina. De ejus martyrio, cultu, translatione consulendus Bollandus ad calendas Februarii, qui dies est ejus martyrii. Olim ejus translatio celebrabatur die 25. Octob. nunc die 6. Novembris ab an. 1522. Antonii episcopi jussu.
Notus est hic episcopus ex actis S. Agripani, cujus corpus ex Vivariensi pago transtulit Anicium, in oratorium subterraneum sancti Stephani. Postmodum deportatæ sunt S. Agripani reliquiæ in ecclesiam, quam ipse Dulcidius ædificarat, ad radices Rupis-Corneliæ, sub nomine S. martyris. Celebris olim ecclesiæ hujus collegiatæ vetustate collabentis bona & præbendæ, seminario cesserunt ; quod in hujus basilicæ ruderibus conditum fuit.
Hujus antistitis episcopatum inchoat Carolus Cointius an. 705. eumque superstitem fuisse putat anno 732. cum pars Saracenorum post pugnam Pictav. in qua cœfi sunt, per diœcesim Aniciensem in Septimaniam se recepit ; quo tempore Saraceni Calmeliense S. Theofredi cœnobium invaserunt, & ipsum sanctum abbatem Theofredum lethalibus confecerunt vulneribus.
Sedente, & ut par est credere, juvante Torpione, monasterium ** Monastier, al.
* S. Chaffre. Calmeliense, quod etiam S. Theofredi * nomen gerit, conditur in Velavia. Hujus illustris cœnobii abbates, ut canonici Anic. in choro sedent cum superpelliceo. Et quando primum accedunt ad hanc ecclesiam, solemni pompa excipiuntur, præstantque hoc sacramentum, uti videre est in receptione Drogonis de S. Vidal abbatis an. 1392. Ego N. juro esse fidelis frater capitulo Aniciensi, fraternamque unionem quæ inter capitulum et abbatiam ab antiquo exstitit, & adhuc existit, manu tenebo, & inviolabiliter observabo ; salvis in omnibus juribus abbatia prædictæ : & alia juro observare, prout prædecessores mei juraverunt. Torpio potuit attingere annum 752.
Basilius, de quo Carolus Cointius ad annum 778778, ædem sacram ad sepulcrum S. Theofredi martyris construxisse legitur.
De hoc episcopo multa narrantur quæ dubiæ fidei habentur apud eruditos. Hinc ejus tantum nomen exhibet Cointius in Annalibus, conjicitque ipsum episcopatum sumsisse seculo nono jam inchoato. Eum dominum (comitem alii appellant) pagi Vellavensis fratres Sammarth. scripsere. Addunt aliqui eum excepisse Anicii Carolummagnum jam imperatorem factum ; qui volens fundare in Hispania sedem episcopalem Gerundensem, primum episcopum elegit ex canonicis Aniciensibus ; hinc orta societas inter utramque ecclesiam quæ hactenus perseverat. Hæc judicio lectoris permittimus. Circa tempus episcopatus Roricii, Theodulfus Aurelianensis episcopus obtulit, ut aiunt, insignem codicem ecclesiæ Aniciensi, quo continentur vetus & novum-testamentum, multaque alia. In fronte libri qui asservatur sub armario SS. reliquiarum legitur :
Codicis hujus opus struxit Theodulfus amore
Illius, hic cujus lex benedicta tonat, &c.
Vive diu felix per plurima tempora. Lector,
Theodulfi ne sis immemor, oro tui.
Cointius tom. 8. Annal. ad an. 840.840 n. 92. inducit in hunc locum post Roricium Dructanum abbatem S. Theofredi, qui in antiquis monumentis dicitur simul abbas & episcopus : Sedes episcopatus, inquit Cointius, haud longe quærenda. Post Roricium locus inter Aniciensis episcopos tribuendus videtur Dructano.
Harduinus Vellaunensis860.
866. pontificis nomine subscriptus reperitur canonibus synodi Tusiacensis 860. & Suessionensis iii. 866.
Wido roboravit privilegium Trenorchiensi monasterio concessum in synodo Cabilonensi anno 875.875 eique subscripsit, uti & concilio Pontigonensi anno 876. Impetrarat Wido præceptum[1] a Carolo Calvo, quo monasterium S. Theofredi suo subjici episcopatui procurarat. Sed imperator, audito Rostagno S. Theofredi abbate, immunitatem cœnobii hujus alio præcepto confirmavit, cui subscripsit Frotarius e sede Burdigalensi Bitu-
- ↑ Hoc præceptum lege inter instrumenta C. i. col. 221.
