ECCLESIÆ TARBIENSIS. t, i INSTRUMENTA AD ECCLESIAM TARBIENSEM SPECTANTIA. L Heraclius episcopus Bigorrensis > & Bernardus comes 9 dant monajlerium SS. Felicis dr Licerii Cluniacensibus. EGo HeracLius Dci gratia Bigorrensis ecclesiæ cpiscOpus, de Bernardus BigOrrensis comes, dcfide- ramus & rogamus omnes Christi fideles, tam futuros quampræsenres 9 ut sinr testes de fautores negotii quOd inpiefcntiarum dicturi sumus.Ex hereditate par en rum nOfi rorum devolutum est ad postcfliOneni nOstram monasterium in territorio Bigorrensi sirum, quod est con- strucium in honore beati Felicis martyris, de beati Licerii confcstbris de episcopi •, in hoc ex multo tempore congregatio fuit monachorum, sed pro peccatis nostris per incuriam nostram de aliarum personarum, ad quarum curam & difoositionem idem monasterium pertinuit > non ita valebat ibi regularis disciplina & ordo monasticus9 ut Vcl Deo placeret9 vel nobis ad salutem animarum nostrarum expedirer, visum est nobis quaerere confit ium de auxilium dUmni HugOnis rcVerendi ab- batis>& regemis illudreVcrendum collegium munacho- rum Cluniaco congregatorum : per hujus loci abbates cum pleraque monastcria restaurata fine & meliorata per charitatcm, qux, ut ait apostolus, omnia sperat, affcctayiinus nos quoque fimile beneficium eorum sanctitatis obtinere. Hujus rei gratia pro solute animarum nostrarum de parentum nostrorum, facimus ipfis præ- dicti monasterii traditionem de omnium rerum ad hoc quolibet modo pertinentium Domino Deo & Cinctis ejus apostolis Petro & Paulo ad locum cujus stipra meminimus Cluniacum, eO tenore > ut Cluniacensis congregatio perpetuo jure illud habeat de pcflideat, de hujus congregationis abba 9 videlicet Cluniacensis, secundo loco pOst sc committat, cui velit de quomodo velit curam monasterii. &hOC semper fiat fineomnium mortalium contradictione. Volumus quoque ut liberum fit i & absolutum ab omni servitio de posteris nostris, &cuilibet seculari, vel ecclesiasticæ porestati, de hoc sir ma- nifestum de indubitatum, quod nostra est volunns, nostra petitio, ut hæc eadem nostra traditio per Romanum • onrisiccm confirmerur, ut quicunque eam Violare & infringere tentaverit, sciat fe per eius arctoritatem cxcommunicatum, de a {ancta Dci ecclesia separatum. Hæc autem carta frripia est in ipso Bigorrensi CastrOa& dataxi.cal. Decembris, anno Dominicæ incarnationis mixiv.regni autem Philippi regis Francorum iv. ind. n. Sigr-um domni Heraclii Bigorrensis episcopi. S. domni Bernardi Bigojrensis comitis, qui hauc cartam dederunt. S. domni Stcphani Oloronensis cpiscOpi. S. domni Durandi Tolosini episcopi. S. Gregorii Lascur- rensis episcopi. S. Petri Aturrenlisepiscopi. S.domni] Bernardi Armaniacenfis comitis. II. Privilegium a Carolo comite Marchia dr Bigorra filio Caroli regis » GuiHelmo Hunaldi episcopo concessum. CArolvs regis Franciæ filius, comes Marchiæ dc Bigorrz, ac don inus Criciaci & Fulgeriarum salutem. NOtum facimus auod cum dilectus & fidelis no- ster Guillelmus Hunaldi TarVicnfis cpiscOpus, nObis cum inst< ntiasupplicailet, ut fuper quibusdam infra scrip is quibus dicebat sc, ecclesia ; u suam, clericos dc pertonas ccdcfiasticas, a nubis seu nostris gentibus contra justiciam gravatos, eidem provideremus de remedio opportuno ; Videlicet quod cum contingit infra comitatum nostrum Bigorræ clericum vulnerare, vel percutere clericum aut laicum ; aut ii contingat clericum vulnerari vel percuti usque ad cffusioncm siinguinis, vel fractionem membri, vel a sc ipfo aut bruto animali, vcl casu fortuito, nisi plagam seu vulnus de membri L fractionem Ostendat gentibus nostris in recentia facti licet de jure communi, de consuetudine notoria regni Franciæ, dictorum clericorum de factis personalibus punitiO, cognitio, & correctio ad ipsum episcopum pertinere noscatur j nihilominus senelcallus vel alii officiales nostri Bigorræ, indebite convellunt eOsdem clericos ad solvendum fibi pro præmiflis emendamjegem seu pœnam fexaginta quinque solidos MOrlanenfcs, vel ad tradendum ipsum brutum animal, aut rem damnificantem pro dicta lege (eu noxa ; quod nonobstante ista abolenda consiietudine^quæ corruptela dici potius deber, in praejudicium jurisdictionis ecclesiasticæ, de cetero per gentes nostras fieri prohibemus præmiflbs abusiis4ad jus commune penitus reducentes. Irem quod quando contingit aliquem laicum falsiim dicere, aut alium dclin- > quere tali delicto cujus punitio de cognitio de consiie- tudine regni notorie ad judicem ecclesiasticum spcctar* fi idem episcopus capiat eosdem laicos iic delinquentes 9 dc ultra unam noctem reneat, ad faciendum de ipfis ju- stitix complementum, dictus senescallus, fini alii nostri officiales Bigorræ indebite petunt ab ipfo episcopOpro
! [uiliber nocte sexaginta quinque solidos Morlaneraes, icet idem episcopus carcerem ha beat, de ejus prædeces- sores habuerint ab antiquo, de ad ipsum pertinere nos- carur detentio, punitio de correctio praedictorum, quam exictionem quacumque corruprela in contrarium non- obstance per fenescalium, & alios officiales nostros dc cetero fieri prohibemus ; cumnostræintentionis non existac jurisdictionem ecclesiasticam impedire quominus delinquentes ipsos tenere debeat de punire. Item quOd fi COiitingat per aliauemde subditis seryitoribus vel familiaribus ipnus episcopi vel clericorum, seu per- fonarum ecclenasticarum aliquem vulnerari vel sangui- nemab ipso abstuhi, seu membrum aliquod frangi, dc persona delinquens fugiat > aut solvendo non exist 9 vei episcopus ipso 9 aut alia ecctefiastica persona ecclesiasticam ipfim personam delinquentem non tradat demsenescalL si : u nostrisofficialibus, praefatus scnescal- lus seu alii nostri cfficiales compellunt ipsos episcopum, clericum, seu pclonam ecclesiasticam ad lolvendum sibi pro delinquente legem, seu penam 65. solidorum Morlanensium, licet idem episcopus, clericus 9 seu persona ecclesiLstica culpabiles non existant ; quem abulum seu corrupreLm 4c medio tOllentesjuri communi duximus reducendum. Item quod ii aliquis clericus vel persona ecclesiastica in habitu & tonsura clericali capiatur per dictas gentes nostras^uamvis ratione vel cail- ia dicti officiales nol.ri compeLant eundem ad ioNen- dum carreragium, seu perlonagium, quod abusu in contrarium nonobstante de cetero fieri vetamus 9 nisi hoc casu quo clericus a jure permittitur a secularibus capi. Item volumus quod cxcommunicati qui per annum & amplius in excommunicatione pertinaciter stc- tcrunr, bonorum AiOrum captione, & aliis juris remediis per nostros Osticiales, ii, de quando ab episcOpo, vcl ejus officiali exrirerint requisiti, debite compellantur redire ad ecclesiasticam unitatem, prout in aresto regio super hoc edito videbitur contineri, mandantes seneC- callo, de aliis officialibus nCstris Bigorræ modernis, dc qui pro tempore fuerint, ut prædlcta omnia & lingula COmpleant, tenerique de inViolabiliter obscrva-
