Pagina:Gallia Christiana, 1715, T1.djvu/558

Haec pagina nondum emendata est

TO57 ECCLESIA A QuU E N S I S. 1038 canonici, easque colligere ; juxta earum numerum ac pluralitatem proferre judicium vice capituli, cujus tantum nomine detentantur cuncta, feu qua spectant ad morum correctionem, ex cafibus de jure communi ad episcopum non pertinentibus, stve ad curam adminijlrationemque tam ecclesta cathedralis,’ quam census ac mensu capituli— snter pracipua jura quibus gloriatur capitulum Aquense, hac sunt : Ca- nonicatus omnes pleno jure confert, & ipso prasente episcopo duas voces, quarum altera adhuc sub judice est, dante, titulum tamen collatfome nomine capituli, nulla facta episcopi mentione. Octoginta circiter capellania, feu prabenda instituta sunt in e&lesta cathedrali : has omnes conferunt canonici Aquenses in suis turnis feu vicibus, & episcopus qiIltuas vices habet : Parochia Aquensis vulgo capellania majoris collatio & provisto ad capitulum pertinet, stcut etiam nominatio parochialium ecclestarum de Pontoux, Soston • de Magejcqz, de S. Girons, Ducamp, & de Lest, de Tarnos, & Jzosse. sus autemstn- gulare capituli Aquensts in tota Gallia est circa novalia, quibus in tota digcest in locis ubi quartam antiquorum fructuum percipit, sruitur post superatas mille lites. Constat igitur capitulum decem canonicis, & societate capellanorum, sed caret decano, ac dignitatibus : duo sunt quoque canonicorum collegia in diœcesi, sancti Spiritus juxta Baionam. & Vidachii Grandi-montanæ fami- liæ comitatus ; dividitur inxvn. archipresuyteratus, nempe deGresin, Orthe, Povillon, Ri- viere-Luy. Riviere-Fleuve, & Riviere-Gave, Chalosse, Auribat, la Nefcq, Marensin, Marem- ne, Gosse, Seignanx, Mixe apud Bigerrones, Bearn, Brassenx, les Canaux, ou Lanes ; qui 194. parochias continent. Oppidum Aquense habet etiam Franciscanos arctioris observantiæ, Capucinos, CarmelitOs, & Barnabitas gymnasii moderatores : necnon societatem Pœnitcntium Cæruleorum ordinis sancti Hieronymi > moniales sanctæ Claræ extra urbem, & aliud monasterium apud Tartaffium ; Basonæ in suburbio sancti Spiritus cœnobium Ursiilanarum, & religiosas divi Beruardi quarum nunc monasterium abbatiæ titulo gaudet, de qua & de aliis in diœcesi positis seorsum dicemus. Praxipuæ urbes diœcesis sunt, Aquæ, Tartaffium, Or- cesium, Bastida lnBenearnio, Vidachium, Ilastingues, Caput-britonis, & Peirehorade. Nunc itaque restat ut seriem episcoporum explicemus, quorum indiculum siiæ Notitiæ inseruit Oinenartusj de iis quoque scripsit Bertrandus de Compaigne regius apud Ortezium advocatus. Eorum etiam Catalogum e vetustis Aquensis ecclesiæ monumentis, & tabulariis ad nostram ulque ætatem deductum, subministravit Fratribus Sammarthanis capituIum Aquense per dom. ejuS syndicum, opera item ac studio Johannis sancti Martini, Aquensis canonici. Verum postea multo plura alia instrumenta ad nos pervenerunt, ex quibus non pauca emendavimus, & longe plura adjecimus. EPISCOPI AQUENSE S. I. S. V I N C E N T I US. VIncentiuS martyr creditur fuisse primtiS hujus urbis antistes, cujus ædes sacra vi- situr in suburbio, magno superioribus seculis religionis cultu frequentata : is in proprio officio sanctorum ecclesiæ Aquensis dicitur cum Læ- to soCio, Christi fidem Aquensibus prædicasse, quam & gloriosi) agone confirmaverit. In monasterio ejus postea noinine appellato S. Vincentius de Aquis, sepultus est. Ejus meminit vetus hagiologium sancti Severi Vasco- niæ, his verbis ■. Kal.Sept. Aquis civitate sancti Vincentii martyris cum sociis suis. Ejus nomini per totam Aquitaniam dicatæ sunt basilicæ, cc memoria recolitur die 1. Septembris ; qua autem ætare vixerit, filent ecclesiasticæ tabu- læ. Post ipsum vero desiderantur plurimi epi- soopi ; cujus rei incusamus temporum injuriam, bellorum his in locis frequentium casos, persecutiones sub Imperatoribus, potissimum vero in ecclesiasticas res paganorum & barbarorum sævitiam, a quibus basilica sancti Vincentii devastata, res sacræ direptæ, vascu- lum in quo pars cinerum S. Vincentii ser- vabatur m fluvium Atyrim projectum. Tandem seculo V. desinente, ves ineunte VI. electus est episcopus qui sequitur. II. GRATIANUS I. Gratianus interfuit concilio Agathensi anno 506. Breviarium antiquum Aquense notat, reddita tandem pace ecclesiæ Gratianum, pul- sis infidelibus, aut ad sidem conversis, totum se convertisse ad instaurandam B. Vincentii ædem superstitionibus paganorum fœdatam, quam reconciliavit, & omnibus ad Dei cultum & religionem pertinentibus instruxit. III. I L L 1 D 1 U S. Illidius episcopus Aquensis in Novempopu- lania, si fides breviario, eximia sanctitate commendatur. Eo sedente Maxima Aquensis virgo, per revelationem a B. Vincentio edocta est genus ac locum ejus martyrii, & ipsum agoniS diem eo usque incognitum ; unde Illidius sim- civit festum S. Vincentii cal. Sept. celebrandum in posterum per totam diœcesim, ex eodem breviario. IV. C AR T E R I U S. Carterius, qui in codice Murbacensi manu exarato concilia quædam continente vocatur Arterius » inconsiilta plebe electus dicitur ; unde vehementer commota est. Attamen ut verus epssCopus sedit in siynodo quarta Aurelia- nensi anno 541. Neque vero ambiguum esse potest, cujus sedis esset hic episcopus, ob dua$ urbes