Suſceptibilis enim eſt ſcientie et ignorantie. virtutis et malitie. et hoc ſine ſubſtantie ſue in mutatione ſeu deperditionē. Item quia incorporea eſt. non eſt ſenſu corporali ꝑuia neqꝫ ſecundum dimenſionem extenſiua. Item qꝛ ſimplex eſt in natura iō nec augmenti nec decremēti eſt in ſua eſſentia receptiua. et ideo nec in corpore maiori eſt maior/ nec ī minori minor. (vt dicit auguſti. Item quamuis ſimplex ſit et inuanabilis in ſubſtantia ſua/ tamen eſt in pͥotentia multipiex. Nam multitudo in virtute et potentia non ponit maioritatem in natura vel minoritatem. ſed quo ad vatios effectus eſt potenſialis multitudo in anima.
vnde non eſt maior in tribus ꝙͣ in vna nec minor in vna dicitur ꝙͣ in tribus. patet itaqꝫ multipliciter anime ꝓprietas ſecundum rem et diffinitionem. lucidius autem patebit anime conditio per noniiuiſ ipſius impoſitionem.
Anima igitur ſecundum Iſido. agentibus nomen accepit. ꝓ eo ꝙ ẜm eoꝝ opinionem ventus ſit qꝛ aerem ore atrahentes viuere videmus. ſed hoc apertiſſime falſum eſt/ qꝛ multo prius anima corpori infunditur ꝙͣ aerore capiatur. qꝛ in genitricis vtero ſtatim viuit quando a domino īfunditur et creatur. anima igitur dicitur/ eo ꝙ viuit. et corpus cui infunditur animat et viuificat.
Spiritus vero dicitur qꝛ vitam habet in ſe ſpiritualem/ animalem/ et naturalem. et qꝛ ſpirare facit ipſum corpus. Idem etiam in eſſentia eſt anima et animus. ſed anima dicit vitam ſecundum rationem/ et animus conſilium. vnde dicunt ph̓i. animam id eſt vitaꝫ ſine animo id eſt ſine conſilio permanere. Dicitur etiaꝫ anima mens/ quia tanquaꝫ caput eminet. vel qꝛ meminit. vnde et homo ẜm mentē dicitur ymago dei. Item multa nomina anime ſunt ita cōiuncta ꝙ vnū pro alio ſepe ponitur. et per diuerſa nomina vna anima diuerſis reſpectibus nominatur. anima enim dicitur dum animat et viuificat.
mens in quantum recolit/ animus dum vult/ ratio dum recta iudicat/ ſpiritus dū ſpirat/ ſenſus dum aliquid ſentit. vnde et pro his amime proprietatibus ſcientia que anime eſt qualitas. eſt a ſenſu a quo nomen accepit. hucuſqꝫ Iſido. li. xi. c. x. et iiij.
Anima vero plures habet potentias cum ſit in ſubſtātia vna habet multiplicem compoſitionē ẜm quā oportuit diuerſam potentiarum ipſius oſtendere partitionem. comparatur enim ad corpus ⁊ ad finē ſuū ⁊ ad actū ſuū. Scd̓ꝫ ꝯꝑatōeꝫ ꝟo ad corpꝰ quinqꝫ hꝫ potentias quaꝝ pͥma ē ẜm
Augu. ſenſualitas que ē vis anime qua mouet̉ et tendit in corporis ſenſus atqꝫ appetitus rerum ad corpus pertiuentium. hac potentia mouetur animal ad appetendum delectabilia refugit qͣꝫ nociva. Secunda potentia eſt ſenſuſ ſcꝫ vis anime que cognoſcit res ſenſibileſ ⁊ corporales quando ſunt preſentes. Tercia ē imaginatio qua anima intuetur formas rerum cor poralium quando ſunt abſentes. Quarta eſt ratio que inter bonum et malum/ verum et falſum diſcernit. Quinta eſt intellectus qua res non materiales ſed intelligibiles comprehendit vt deum et angelum. et huiuſmodi treſ prime potentie/ ſcilicet ſenſualitas/ ſenſus/ et imaginatio ſunt in auiuia prout corpori ē vnibilis et ei influit vitam et ſenſum interiorem et exteriorem ad ipſius corporis perfectionem. ⁊ he potentie hominibus et brutis ſunt communies.
due vero alie. ſcꝫ ratio et intellectus ſunt ī ea prout a corpore eſt ſeparabilis et remauet ſeparata. ſicut angelus. et hoc ſecundum duplicem aſpectum. reſpicit namqꝫ ſuperiora/ et ſic lutellectus nuncupatur. reſpicit et inferiora/ et ſic ratio dicitur. prout autem auima comparat̉. ad finem ſuum triplicem habet potentiam. ſcꝫz rationabilem/ quā tendit in verum. concupiſcibilem/ qua tendit in bonum. et iraſaibilem/ q̄ tendit in arduū et eternum. In rationabili ē cognitio veri. Item concupiſcibili voluntas ⁊ deſiderium boni. In iraſcibili eſt fuga cōtrarij .ſ. mali. Omnis itaqꝫ potentia ſic conſiderata ē cognitiuā ſiue apprehenſiua veri. vel affectiua boni/ vel motiua ad fugam mali. De vi igitur apprehēſiua ſiue rationabili omnis ſenſus oritur. De vi autem monua concupiſcibili et iraſcibili naſcitur omnis affectio ſeu affectus. que affectiones ſunt quatuor .ſ. gaudiū ſpes timor ⁊ dolor. Prime due naſcuntur de concupiſcibili nam de re quā concupiſcimus gaudemus. et gaudendo ſperamus. Due vero alie .ſ. timor et dolor oriuntur de iraſcibili. qꝛ de eo qd̓ odimus iam dolemus/ et dolendo timenus. Hi ſiquidem quatuor affectus virtutum omnium et viciorim. quedam ſunt ſubtracta materia ſicut alias eſt oſtenſum. et hoc patet per augu. ī libro de anima ⁊ ſpiritu. vbi hec oīa dedarant̉
Prout vero conſideratur auima in comꝑatatione ad ſuum actum triplex potentis occurit .ſ. vegerabiliſ ſenſibilis/ rationalis. immo in diuerſis ſubiecus triplex dicitur anima .ſ. vegetabilis. que ē in plantis et radicibus/ ſenſibilis q̄ eſt in brutis anrmalibus. rōnalis in hominibus. Und̓ animā vegetabilem comparat phūs triangulo
