vt anima. a quibuſdam vt anima et ſpiritus. In quātum autem habet naturam ſpiritus difinitūr ab auguſtino in li. de motu cordis.
Anima eſt ſubſtantia incorporea intellectualiſ illuminationis a primo vltima relaxione perceptiua. Et qua diffinitione primam et precipuam cognoſcimus rationalis anime proprietatem. Spiritus enim humanus in mediate poſt angelos eſt diuine illuminationis receptiuus. Item in quantuꝫ eſt anima diffinitur dupliciter/ quia dupliciter vnitur corpori. ſcꝫ vt motor mobili/ et nauta naui. Et ſecunduꝫ hoc diffinitur a remigio ſic. Anima eſt ſubſtantia incorporea regēs corpus. Et ab aug. de aīma ⁊ ſpū. Anima eſt ſubſtātia quedam rōnis particeps corꝑi regendo accomodata. Ex qua diffinitione alia ſpūs ꝓprietanſ elicitur .ſ. ꝙ quadam neceſſitate amoris ⁊ gubernationis ad regimē corꝑis ſibi vniti naturaliter inclinat̉. Ex quo etiam pꝫ ꝙ aīma in corpore regendo non ꝑ dimenſionem ⁊ loci ſpacium in corꝑe extenditur. ſed eius virtute corpus vndiqꝫ regitur ⁊ mouetur. ſicut ponit Calcidius. exemplum in cōmento ſuper thimeum. de aranea que in medio ſue tele reſidēs ſentit qualemcūqꝫ motū interius ſiue exterius factum ſic ⁊ āima in centro cordis reſidēs ſine ſui diſſenſionē totū corpꝰ viuificat ⁊ omniū membroꝝ motus dirigit ⁊ guberiſat. Prout aūt comparat̉ corꝑi ſibi vnitō vt forma ⁊ ꝑfectio diſfuntur a philoſopho in libro de anima ſic. Aninia eſt endilechia/ id eſt actus primus ſiue perfectio corꝑis ſiue phiſici organici potentia vitam habētis. Ex qua diffinitione patet ꝙ quāuis corꝑi ſit vnibilis/ nō tamen omni/ ſed ſolū organiſato corꝑi ⁊ phiſico/ id eſt naturaliter ad ſuſceptionem aīme rōnalis diſpoſitio (infundit̉ ⁊ vnitur. Item in quātum eſt aīa ⁊ ſpūs quadrupiiciter diffinit̉. Primo in compoſitiōe ad creaturas generaliter (ſict dicit augꝰ. in li. de aima ⁊ ſpū Nima eſt omniū ſimilitudo. Ex quo patꝫ ꝙ anima ex ſui natura ad ſuſcipiendū in ſe omniū rerum ſimilitudines eſt apta nata (vt diat̉ in li. de anima ⁊ ſpū Anima ad ſimilitudinē totius ſapiēnte facta in ſe omniū rerum gerit ſimilitudineꝫ. qꝛ ſimilis terre eſt ꝑ eſſentiaꝫ. aque vero ꝑ imaginationem. aeri ꝑ rōnem. firmamento ꝑ intellectum. celo empirreo ꝑ intelligentiam. Sexto autem modo diffinit̉ in comꝑatione ad deum tanꝙͣ ad ſuam cauſam efficientem/ ſic. Anima eſt deiforme ſpiraculum vite. Ex quo_patet ꝓprietas anime ꝙ nō ex traduce/ nec ex ſeminali rōne ꝓpagatur/ ſed ad viuificationem corꝑis a deo infunditur ⁊ creat̉. Item ſeptimo modo deſcribitur in comꝑatione ad deum ſicut ad finem ſuum ſic. Aīma ſpūs intellectualis ad beatitudinem in ſe ⁊ in corꝑe ordinatus. Et ex hoc relucet alia ꝓprietas .ſ. ꝙ aīma nō ſolum ſeparata beatificatur cū angelis vel ſicut angelus īmo ī corꝑe glorificato ipſius felicitas ampliatur. Iſtas omēs diffinitiones ſub quadā generali deſcriptionē cōprehēdit. Iohā. dam̄. c.xxvi. dicens. Aīma eſt ſubſtantia viuens/ ſimplex/ ⁊ incorꝑea corꝑeis oculis ẜm propriam naturam inuſſibilis ⁊ immortalis/ rōnalis/ intellectualis/ infigurabilis/ organico vtens corpore. ⁊ huic. id eſt corꝑi vite augmētationis ſenſus ⁊ generationis tributiua nō alium habēs p̄ter ſeipſam intellectum/ ſed ⁊ partem ſmipſius puriſſimaꝫ. ſicut enī oculus in corpore/ ita eſt in anima intellectus arbitrio libera ⁊ volūtaria ⁊ p̄paratiua voluntate vertibilis/ quouiam cauſabilis. omīa hec ex eius gratia qui eaꝫ condidit ſuſcipiens ex quo ⁊ eſſe ⁊ naturam ſuſcepit (hucuſqꝫ Io. daniaſ. iu. c. ſupradicto) Conſimiles etiaꝫ ꝓprietates deſcribit Berñ. dicens ſic. O aīna inſignita dei imagine decorata ſimilitudine/ deſpōſata fide/ dotata ſpiritu/ redempta xp̄i ſanguine deputata cum angelis/ capax beatitudinis/ heres ſalutis/ particeps rōuis. quid tibi cū carne ⁊c. Ex iſtis multis diffinitionibus ⁊ deſcriptionibꝰ varijs varie ꝓprietates aīme rōnalis quo ad eſſe nature ⁊ etiam gratie iam relucent.
Quid tamen ſit ẜm rem aīa pluribꝰ eſt incertū. Nam circa hoc antiqui legunt̉ philoſophi varias ⁊ quaſi ꝯtractas ſententias ꝓtuliſſe. retitat enī ari. in li. de anima ꝙ plato poſuerit aīam eſſentiaꝫ ſe mouentē. Zeno vero dicit aīam eſſe numerum ſe mouentē. Pythagoras hecmoniam. paphinomꝰ ydeam. aſclipides vero dixit ani mā eſſe quinqꝫ ſenſuū exercitiuū/ ſiue conſonū hypocras autem ſpm̄ tenuem ꝑ om̄e corpuſ diſperſum. eracitus phiſicus luceꝫ vel ſcintillam eſſentie aiam vocat. democritus ſpm̄ inſertum athomis. vnde ꝓpter facilitateꝫ motꝰ totū corpus aīme ꝑuium aſſerit. permenides diciteaꝫ ex terra ⁊ igne eſſe. epicurus dicit anime quādaꝫ ſpc̄m ex igne ⁊ aere eſſe. hypertus dicit aīnam quandā vigorem igneum fore (iuxta illud.)
Igneus eſt illis vigor ⁊ celeſtis origo. Cuꝫ ergo tot ⁊ tam diuerſa de ſubſtantia anime a ſapientibus ſūt relata. hoc ſolum ſufficiat quo ad preſens ꝙ ẜm ſanctorū dicta. Aīma eſt quedā ſpūalis ⁊ rōualis ſubſtantia ad viuificanduꝫ ⁊ ꝑficiendum corpus humanū a deo ex nihilo sic creata. vnd̓ qꝛ ſubſtātia eſt ꝯtrarioꝝ ſuſceptiua
