scientiae arborem producet. Equideni subirascebar Italiae nostrae, quod, cum imperii sit mater et religionis sanctae tribunal, in caeteris scientiis externarum ope indigeret; et licet tanquam domina utatur ancillis vocatis ad arcem, tamen vidi ancillas super dominam superbire. Aristoteles factus erat oraculum philosophorum, Homerus poétarum. Ptolemaeus astronomorum, Hippocrates medicorum, et ipse Virgilius palmam concediti
Excudent alii spirantia mollius aera
(credo equidem): vivos ducent de marmore vultus;
orabunt causas melius, coelique meatus
describent radio, et surgentia sidera dicent.
Tu regere imperio populos, romane, memento
(hae tibi erunt artes), pacique imponere...,
parcere subiectis et debellare superbos.
Sed cum et hae primariae artes ad hispanos et germanos migrassent, nulla nobis reliquia laus est; et quod peius, poétae nostri falsos heroas et deos nationum cantant, nostrates silent aut vituperanti hoc in cantione ad Italiam deploravi. Sed profecto viget adhuc imperium italicum; nani pontifex maximus supereminet cunctis principibus terrae, et theologia romana cunctis scientiis praescribit leges. Toti est nota mundo Italiae virtus, sibi uni ignota: et quidem in doctrinis inferioribus Italia praepollet iam cunctis. Reliquum est ut infideles expellat ancillas et ex propriis sibi paret auxiliares. Telesius expulit iustissime Aristotelem, sed tamen funera huius adhuc honorantur; Virgilius et Dantes Homerum obscurarunt; habet et Celsum Hipfp|ocratem suum Italia, et Plinium Dioscoridem; in iudiciis astrorum Cardanus arabes profligavit. In astronomia nos Ptolemaeus et Copernicus pudefaciebant; sed tu, vir clarissime, non modo restituis nobis gloriam pythagoreorum a graecis subdolis subreptam, eorum dogmata resuscitando, sed totius mundi gloriam tuo splendore exstinguis. «Et vidi caelum novum et terram novam», ait Apostolus et Isaias: illi dixerunt, nos caecutiebamus: tu purgasti oculos hominum, et novum ostendis caelum et novam terram in luna. Quidquid cecinit
