Nunc autem quæ sint ipsa venemur. Ad quorum evidentiam sciendum est, quod sicut homo tripliciter spirituatus est, videlicet vegetabilis, animalis et rationalis, triplex iter perambulat. Nam secundum quod vegetabilis est, utile quærit, in quo cum plantis communicat; secundum quod animalis, delectabile, in quo cum brutis; secundum quod rationalis, honestum quærit, in quo solus est, vel Angelicæ naturæ sociatur. Per hæc tria quicquid agimus, agere videmur; et quia in quolibet istorum quædam sunt majora, quædam maxima, secundum quod talia, quæ maxima sunt, maxime pertractanda videntur; et per consequens maximo Vulgari.
Sed disserendum est, quæ maxima sint; et primo in eo quod est utile: in quo, si callide consideremus intentum omnium quærentium utilitatem, nil aliud, quam Salutem inveniemus. Secundo in eo, quod est delectabile: in quo dicimus illud esse maxime delectabile, quod per pretiosissimum objectum appetitus delectat: hoc autem Venus est. Tertio in eo, quod est honestum: in quo nemo dubitat esse Virtutem. Quare hæc tria, Salus videlicet, Venus, Virtus apparent esse illa magnalia, quæ sint maxime pertractanda, hoc est ea, quæ maxima sunt ad ista, ut armorum Probitas, amoris Accensio, et Directio voluntatis. Circa quæ sola, si bene recolimus, illustres viros invenimus vulgariter poetasse; scilicet Bertramum de Bornio, Arma; Arnaldum Danielem, Amorem; Gerardum de Bornello, Rectitudinem; Cinum Pistoriensem, Amorem; Amicum ejus, Rectitudinem.
- Bertramus etenim ait:
- «Non puesc mudar qu’un chantar non esparja.»
- Bertramus etenim ait:
