Pagina:Agricola De re metallica.djvu/95

rius, quibus rariores: durissimum, quibus rarissimae aut nullae: cumm enim hae deficiunt, saxa fere carent aquis, quae molliunt ipsa. Attamen durissimum tecti uel fundamenti saxum raro tam durum est quam uena durior. Vena autem putrem fossores solo ligone excauant. Sed cum metallum nondum apparuerit, uena a saxo tecti non difeernunt: cum uero iam fuerit mucntum, prouidentissime laborant. saxum enim tecti prius separatim i uena excindunt, posterius uenam putrem quiden ligone de fundamento derjciuntin alueos suppositos, ne aliquid metalli in solum decidat: duram uero primis ferramentis, quae proprio nomine sic appellantur, malleo percussis a fundamento auellunt: ijsdem durum tecti saxum excindunt. Nam eius saxum saepius excinditur, rarius fundamenti:& tunc quiden cum id fuerit patiens ferri, faxuin uero tecti ferro non poterit perfindi, nec idem igni frangere licitum fuerit: at duriorem uenam tractabilem ferro, itemque tecti faxum durius & durissimum, ualidioribus ferramentis, nempe quartis eorum, quae proprio uocabulo sic nominatur, solent aggredi: quod si haec eis in promptu nom fuerint, duobus tribu sume ferramentis primis utuntur propius coniunctis. Durissima uero Uenam metalli frccundain, led quodammodo impatientem ferri, si licentia ipsis largiti fuerint domini proximarum fodinarum, igni frangunt: sin eam nom dederint, saxis tecti uel fundamenti, Ci minus dura fuerint, excisis primum paulo supra uenam trabes, in formas tecti uel fundamenti inclufas, ponunt; deinde a. fronte & superiori parte, ubi uena paruulis rimis fatifeere uidetur, altero eorum, quae proprie ferramenta dicuntur, fifluras adigunntum in singulas fissuras imponunt quaternas laminas, &retrorfus ut illae conteneantur arctius, si necesse fuerit, totidem bracteas. Postea singulos cuneos binis laminis interponunt, eosque malleis per uices impingunt & infligunt: quo lane modo uena acuto sonitu tinnit:sed cum iam tecti uel fundamenti saxis abrumpi cccpit, fragor auditur. Is quamprimum crebrescit repente auolat fossores:uerum ingens fragor auditur cum uena perrupta & fracta decidit. Atque hac ratione derjeiunt uenae partem centumpondia, plus minusume centum pendentem. Quod si fossores aliter exciderint uenam durissimam metalli diuitem, remanent quasi turbines quidam, qui uix unquam postea excindi possunt. At rjden nodum uenae durissimae, quae caret metallis, (i ad eum admouere ionem non licuerit, ambiunt flectendo fossionem ad dextram uel ad sinistrammam cuneis serreis fine magna impensa perfindi nom potest. Interea uero dum operarrj susceptum laborandi munus perficiunt, uiscera terrae plerunque personant dulci cantu, quo durissimum & periculis plenissimum solantur laborem. Itaque saxorum duriciam ignis, ut iam dixi rumpit cuius rei non simplex est ratio Etenim si uena, in his inclufa, per se propter eandem duritiam uel angustiam excindi non potest, atque fosta latens aut cu niculus fuerit humilis, una lignorum aridorum strues apposita incenditur, sin altus, duae:quarum altera superalteraret ponitur, utraque’ardet ufque dum eam totam ignis consumpserit: cuius uis hoc modo plerunque non magnam uenae partem resoluit, sed tantummodo quasdam crustas .Cum autem saxum tecti uel fundamenti ferro tractari potest, uena tam dura est, ut coden tracta- ri non possit, illud cauatur. Haec siue ante fiue supra, siue infra foflam laten-