Pagina:Agricola De re metallica.djvu/92

illuc se torquere & flectere: nam nisi rursus, ut primo coepit, recta uel deuexa descenderit in terra, amplius metallum non fundit: atque tametsi rursus ita descenderit, tamen sape numero infecunda manet. Fibrae quoque subdiales grauidae metallis persaepe fossores fallunt. etenim infra eas nihil metalli inueniunt. Atque etia commisturae saxorum inuersae in malis numeratur signis. Solidas aumt uenas omnes, si dederint clara bonitatis indicia metallici excindumt: similiter cauernosas, praesertim cum aut uenae priusqua cauernae in eorum conspectum uenerint, metallorum fuerint sercundae: aut cauernae fuerint paucae & paruae. At uacuas uenas, per quas aquae manant, si non detulerint uel eructauerint metallorum ramenta, nom fodiumt: raro uero etia uacuas, quae carent aquis, quod plerunqj folum pyriten omnis metalli experten, aut subtilen materia nigram & mollem, quae lanugini similis est, in se comtineant. Sed fibras metalli diuites fodiumt, uel eius expertes interdum uenarum, quae prope uenae principalis tectu aut fundamentum funt, inquirendarum gratia. Atque fibrarum & uenarum haec fere ratio estmunc uideamus materia metallica: quae reperitur in canalibus uenae profundae, dilatatae, cumulatae: & in his omnibus uel cohaerens & comtinuata, uel dispersa & per eas fufa, uel uentris figura extuberans, uel etiam in uenis aut fibris a uena principali ortis, quasi in ramis sparsa.sed hae uenae & fibrae funt breuissimae: nam post paruum fparium nufqua prorfus apparent. Materia aumt inctallica si pauca nobis occurrit, indicium efbsin multa, non indicium, sed id ipsum cuius gratia ferutamur terra. Verum cum fostori, qui uenam aperuit, mox fe ostenderit metallum purum aliaue res fossilis:aut metalli materia diues, uel pauperis magna ubertas & copia extiterit, abiecta omni cumctationc ibidem fodiet puteum. Quod si in alterutro latere ipsi apparuerit materia copiosior aut mclior, ad id declinabit fossionen.Purum aumt faepe inuenitur aurum, argentum, aes, argentum uiuum:minus laepe ferrum & plumbum cinereu: uix unqua plumbum candidum & nigrum. Attamen lapilli nigri & caeteri non multum a plumbo candido puro, quod ex eis comslatur, distat: atque opti mus lapis plumbarius, ex quo plumbum nigrum confici tur, parum ab eo metallo dissert.Dcinde si auri materia nobis censenda fuerit, post aurum purum inpri mis rude, siue in luteo uiride fit, siue luteum, viue purpureum, siue nigrum, siue foris rubrum, intus aurei coloris, in diuitis numero ponendum est, quod aurum pondere superet lapidem uel terram: tum omnis uena auri, cuius centum librae in se plus quam tres uncias auri comtinent;quanqua enim pauca auri portio inest in terris uel lapidibus, tamen precio exaequat reliqua metalla magni ponderis. Caeterae uero uenae auri omnes in loco pauperis materiae haberi debent, quod terra uel lapis nimium praeponderet auro: sed quae uena compre hendit argenti portionen maioren quam auri, ea raro diues este solet. Terra aut siue sicca fuerit, siue uda nom raro abundat auro: sed in ficca plerunque plus inest auri si aliqua habuerit speciem excoctae in fornacibus, aut bracteolis magnitidi similibus non earuerit:hi quoque fucci comcreti aurum insfe continere solent caeruleum, chryfocolla, auripigmentum, fandaraca: quin idem aurum purum uel rude modo multum, modo paucum filicis, lapidis fissilis, marmoris glareae inhaeret:atque etiam lapidis, qui facile igni liquescit, maxime secundi generis: qui nomnunquam ita cauernosus est, ut exesus este uideatur:in pyritis denique