Pagina:Agricola De re metallica.djvu/85

feribit & notat.Tum defertur ad purgatorem. Vbi uero relatum fuerit, tam decumanus quam ipse iterum eius pondus in tabulas refert: quid plura: dominorum bona non aliter ac sua curat. Leges autem metallicae uni praefecto permittunt, ut plurium fodinarum curationem suscipiat, attamen duarum tantum auro uel argento foecundarum.Veruntamen si plures sub eo metallum primo effundere ceperint, eas usque eo feruat, quoad a magistro metallicorum ab ipsarum procuratione amotus fuerit.Postremo cuiusque fodinae praesecto magister metallicorum & duumuiri iurati, cum consensu dominorum certam laborum mercedem constituunt. Sed de praefecti munere officioque fatis, nunc abeo ad praesidenten operarijs fodinae, qui ex eo nominatur praeses. Quamuis nonnulli eum custodem uocant. Is autem operas partitur in mercenarios, diligenterque curat ut quisque suum munus fideliter & utiliter exequatur: orbat etiam operarios propter inscientiam, aut negligentiam muneribus, aliosque in eorum locum surrogat, si duumuiri iurati consenserint & praefctus fodinae. Verum faber lignarius fit oportet, ut possit puteos extruere, columnas collocare, & facere substructiones, quae montem fussorum sumstineant, ne saxa tecti uenarum non fulta a toto corpore montis refbluantur, ruinisque opprimant operarios: fabricari & in cuniculos imponere canales, in quos aqua, ex uenis, fibris, commisturis faxorum collecta, deriuetur ut effluere possit.Praeterea cognoscat uenas & fibras, ut utiliter fodiat puteos, & materiam effoflam unam ab altera discernat, aut fu os instituere possit, ut materias recte disccrnant: quinetiam habeat cognitam omnem lauandi rationemut lotores quomodo terrae metallicae aut arenae fint lauadae, docere possit Fossoribus aumt cum operas iam daturi sunt in metallis, dat ferramenta & feuum quidem ad certum pondus distribuit ln lucernas: eosque ut fodiant utiliter, instituit, ut fideliter, obseruat. Operis uero finitis recipit scuum, quod reliquum fuit fossoribus:atque propter tot & tanta munera laboresque nisi una fodina unius praefidis fidei non committitur, imo interdum uni fodinae duo uel tres praesides dantur. Quonia uero operarum mentionem feci, quomodo fefe habeant, breuiter explicabo.Diei & noctis horae quatuor & uiginti diuifae funt in tres operas, quaeque aumt opera est septem horarum. Tres uero reliquae horae, inter operas interiectae & tanquam mediae funt, quibus operarij accedunt ad fodinas, aut ab eis discedunt.Prima opera incipitur quarta hora matutina, & durat ufque ad horam undecimam:fecunda duodecima inchoatur, & perficitur feptima, quae duae operae sunt diurnae, in matutinam & pomeridianam diuifae:tertia nocturna est, quae octaua hora uefpertina capit exordium, & tertia finitur. Eam uero magistratus non concedit operarijs, nisi necessitas flagitaucrit. Tunc aut fiue ex puteis extrahant aquam, fiue fodiant uena, ad nocturnas lucernas peruigilatme uero ex uigilijs aut ex lassitudine dormiant, cantu nec rudi prorfus nec iniucundo duros & longos labores Solantur. Verum uni fostori duas operas complere alibi.non licet, quod plerumqj soleat aut fomnum capere in fodina defatigatus tantis laboribus: aut tardius accedere ad operas:autab eis disccderc ocyus, qua par finalibi licet, quod unius opere mercede, praesertim si annona inorauescat, uita producere non possit . Attamen magistratus opera extraordinariam non prohibent,