Pagina:Agricola De re metallica.djvu/82

bent, prohibensque contraria.Idem mulcta irrogat & punit sontes:comtrouersias, quas magister metallicorum nom potuit tollere, dirimit:quod si ne ipse qui den eas dirimere potest, dominis qui habent controuersia de aliqua re, concedit, ut iure comtendant quin etia iura describit, mandat magistratus, ab eis abire iubet, decernit stipendium his qui alicui muneri atque officio praesunt. Adest praeiens cum praefecti fodinarum quadripartita accepti expensique rationem reddunt, omninoque gerit persona regis uel principis, eiusque dignitaten fristinet. Athenienses quiden Thucydidem nobile nillum historicum praefecerumt Thafirum metallis. Proxima aumt a metallorum praefecto potestaten habet magister metallicorum: si quidem tenet imperium in omnes metallicos, paucis exccptis, decumano scilicet, distributore, purgatore argenti, monetariorum magistro, ipsilque monetarijs.Itaque homines sraudolentos uel negligentes & dissolutos, aut in carceren comijcit, aut orbat muneribus ejuae exequumtur, aut pecunia mulctat:de qua mulcta pars stipendij datur his qui cum potestate sunt: tum ubi domini fodinarum uenerint in comtrouerfia de finibus, eam, ut arbiter, dirimit: aut si tollere nom potest, ius una cum luratis dicit, a quibus tamen ad praesectum metallorum licet appellare. At edicta sua effert in album, & proponit tabula in publico.Praeterea cius officium est ius sodinarum petentibus dare, atque id 1- pium comsirmare:sodinas dimetiri, earumque constituere terminos: cauere ne fossiones fiant inutiles. Quaeda aut ex his muneribus statis diebus exequiturmam die Mercurrj iuratis praefentibus ius fodinarum datum confirmat, controuersias de limitibus dirimit, ius dicit.Lunae, Martis, Iouis, Veneris diebus obequitat fodinis: atque in nonnullis defeendens quid saciundum fit docect:aut limites in comtrouerfia politos comsiderat.Die uero saturni omnes sodinarum praefecti & praefides ipsi reddunt rationenpecuniae, qua praecedenti hebdomada impenderunt in fodinas:quascriba fodinarum in codicen expensi refert. Quondam aumt unius regni unus erat magister metallicoru, qui creare solebat omnes iudices, atque tenebat autoritaten atque imperium in eos, Habebat enim quodque metallum suum iudicem, ut hodie cius loco, nomine solum mutato magistrum metallicorum. Sed ad ueterem lstum magistrum metallicorum res controucrfae deferebantur, qui in Misena Fribergi habitabat: unde Fribergijs in hodiernum usque diem potestas iuris dicendi manet, cum ad eos domini fodinarum inter fe litigantes appellauerint .Verum uetus metallicorum magister tcstis esse poterat, omnium rerum, quae fe praefente in quibufuis metallis actae estent: Iudex uero, quemadmodum hodiernus quisque metallicorum magister, carum tantum quae in suo metallo edent actae. Cuique aumt magistro metallicorum est feriba, qui petenti ius fodinae scribit schedula fignificanten diem & hora iuris dati, nomen etia petentis, & locum fodinae. Praeterea singulis quatuor anni temporibus schedas, quibus significatur quantum symboli praefecto cuiusque fodinae sit numerandum, in foribus figit:quas schedas quia com- muniter cum feriba fodinarum facit, commune cum eo habet precium, quod singularum fodinarum praefecti perfoluunt. Iam ad iuratos uenio, qui uiri Sunt experientes rei metallicae, & bonae fidei, eorum aumt numerus est pro fodinarum multitudine uel paucitate. Si igitur decem fuerint, quinque erumt collegi decemuiralis paria: totidemque partes, in quas uniuersae fodinae, tanquam corpus quoddam funt divisae: quodque aumt par singulis diebus, quibus ope-